POLONYA’DA LEJYONELLOZ
11 Eylül 2023 itibarıyla Polonya'da 23 ölüm dahil olmak üzere toplam 166 lejyonelloz vakası rapor edilmiştir.
14 Eylül 2023
Özet olarak durum
11 Eylül 2023 itibarıyla Polonya'da 23 ölüm dahil olmak üzere toplam 166 lejyonelloz vakası rapor edilmiştir. Daha yaygın olarak Lejyoner hastalığı olarak bilinen Lejyonelloz, bir bakterinin neden olduğu, şiddeti hafiften şiddetli hastalığa ve bazen de ölümcül zatürre formuna kadar değişen zatürre benzeri bir hastalıktır.
Ağustos ortasından bu yana doğrulanmış vakalarda ve buna bağlı olarak hastaneye kaldırılan vakalarda ve ölümlerde gözlenen bu artış, vaka sayısının Polonya'da 2016'dan bu yana rapor edilen yıllık sayıdan daha yüksek olduğu göz önüne alındığında alışılmadık bir durum.
Polonya sağlık yetkilileri, önleyici kontrol tedbirleri yoluyla küme araştırma faaliyetlerini, ek vakaları belirlemek için aktif vaka bulmayı ve bulaşmayı önlemek ve yeni vakaların ortaya çıkmasını sınırlamak için halk sağlığı faaliyetlerini koordine etmektedir. 7 Eylül'den bu yana enfeksiyon kaynağı henüz belirlenmemiş olmasına rağmen yeni vaka bildirilmemiştir. Salgının kaynağının bulunmasına yönelik araştırmalar halen devam etmektedir.
Çoğu insan, bakterileri su veya topraktan soluyarak Lejyoner hastalığına yakalanır. Bugüne kadar insandan insana doğrudan bulaşma bildirilmemiştir.
Durumun tanımı
18 Ağustos 2023'te, Polonya'nın Rzeszów kentindeki halk sağlığı yetkilileri, Rzeszów'daki çeşitli hastanelere kabul edilen hastalar arasında laboratuvar tarafından doğrulanmış 15 lejyonelloz vakası da dahil olmak üzere 158 şüpheli toplum kökenli pnömoni vakasından oluşan bir kümenin tespit edildiğini duyurmuştur.
18 Ağustos ile 11 Eylül 2023 tarihleri arasında tamamı hastaneye kaldırılan toplam 166 laboratuvarca doğrulanmış vaka ve ilişkili 23 ölüm (%14 CFR) rapor edilmiştir. Vakaların çoğu , %67'si (n=112) Rzeszów şehrinde, vakaların %23'ü (n=38) Rzeszów ilçesinde ve vakaların %10'u (n=16) diğer yerlerde kaydedilmiştir.
Şekil 1: 18 Ağustos ile 11 Eylül 2023 tarihleri arasında Polonya'da doğrulanmış Legionellosis vakalarının coğrafi dağılımı.

Devam eden bir epidemiyolojik araştırmadan elde edilen ilk sonuçlar, ilk vakaların 30 Temmuz'da semptomlar geliştirdiğini, çoğu vakanın ise 12-16 Ağustos tarihleri arasında semptomlar geliştirdiğini göstermektedir. Yaşları 60 ila 90 arasında değşen yetişkinler en çok etkilenen yaş grubudur. En son bildirilen vakanın başlangıç tarihi 29 Ağustos'tur. İlgili 23 ölümün tamamında altta yatan ek hastalıklar var olup yaşları 53 ile 98 arasında değişmektedir (11 kadın ve 12 erkek).
Şekil 2: Salgın haftasına göre Rzeszow'da bildirilen doğrulanmış Lejyonelloz vakalarının sayısı

Laboratuvar sonuçları
Legionella türleri için yalnızca hastaneye yatırılan vakalara test yapılmaktadır. Vakaların çoğunluğu idrar antijen testleri ile doğrulanmış olup 11 vaka PCR ile solunum örnekleri yoluyla doğrulanmıştır. Olguların antibiyotiklerle tedavi edilmesi nedeniyle kültür ve dizileme yapılamamıştır.
18 Ağustos – 11 Eylül 2023 tarihleri arasında toplam 379 tesis denetimi gerçekleştirilmiştir. Toplam 222 adet sıcak ve soğuk su numunesi alınmış olup, incelemeler devam etmektedir.
Lejyonelloz Epidemiyolojisi
Legionellosis, Legionella bakterisinin neden olduğu bir enfeksiyondur. Legionella bakterileri hafif bir hastalığa, hastalığın pnömonik olmayan formu olan Pontiac ateşine ve ölümcül olabilen ciddi bir pnömoni türü olan Lejyoner hastalığına neden olabilir. Çoğu insan Lejyoner hastalığına su veya topraktaki bakterileri soluyarak yakalanır.
Lejyoner hastalığının pnömonik formu, 2 ila 10 günlük bir kuluçka süresine sahiptir (ancak bazı salgınlarda 16 güne kadar çıktığı kaydedilmiştir). Toplum ve hastane kökenli pnömoninin önemli bir nedenidir ve nadir olmasına rağmen Lejyoner hastalığı halk sağlığı açısından önemli salgınlara neden olabilir. Başlangıçta semptomlar ateş, hafif öksürük, iştahsızlık, baş ağrısı, halsizlik ve uyuşukluktur; bazı hastalarda kas ağrısı, ishal ve bilinç bulanıklığı da görülür. Lejyoner hastalığının ciddiyeti hafif bir öksürükten hızla ölümcül zatürreye kadar değişir. Tedavi edilmeyen Lejyoner hastalığı genellikle ilk haftada kötüleşir.
Lejyoner hastalığından ölüm oranı, hastalığın ciddiyetine, antibiyotik tedavisinin kullanımına, Legionella'nın kapıldığı ortama ve hastanın bağışıklık sistemi baskılanması da dahil olmak üzere altta yatan rahatsızlıklara sahip olup olmamasına bağlıdır. Tedavi edilmeyen bağışıklık sistemi baskılanmış hastalarda ölüm oranı %40-80 kadar yüksek olabilir ve klinik belirti ve semptomların ciddiyetine bağlı olarak uygun vaka yönetimi ile %5-30'a düşürülebilir. Genel olarak ölüm oranı genellikle %5-10 arasındadır.
Halk sağlığı yanıtı
- Rzeszów Belediye Başkanı'ndaki kriz personelinin toplantıları her gün yapılmaktadır.
- Su temin sisteminden, hasta konutlarından, sağlık tesislerinden, soğutma kulelerinden ve Rzeszów, Rzeszów poviat ile Ropczyce ve Sędziszów poviat'ta bulunan binalardaki tesislerden su örnekleri toplanmıştır.
- Enfeksiyonun kaynağını belirlemek için hastalar veya yakınlarıyla yapılan görüşmeleri de içeren epidemiyolojik bir araştırma devam etmektedir.
- Tüm pozitif vakaların, su örnekleme alanlarının ve soğutma kulelerinin haritalanması çalışmaları devam etmektedir.
- Umumi çeşmeler, umumi su spreyleri ve diğer umumi su kaynakları geçici olarak kapatılmıştır.
- Rzeszów Belediyesi Su ve Kanalizasyon Şirketi, 27 Ağustos 2023 tarihinde Rzeszów şehri ve komşu kasabalardaki su kaynağının rutin dezenfeksiyonunu gerçekleştirmiştir.
- Sağlık birimlerine ve uzun süreli bakım tesislerine su sistemlerinde ek denetimler yapma talimatı verilmiştir.
- Halk sağlığı tavsiyeleri geliştirilmiş ve birden fazla kanal yoluyla paylaşılmıştır.
DSÖ risk değerlendirmesi
Legionellosis'in ciddiyeti hafif ateşli bir hastalıktan ciddi ve bazen ölümcül bir zatürre formuna kadar değişir ve kirlenmiş su ve saksı karışımlarında bulunan Legionella türlerine maruz kalma nedeniyle oluşur. Legionella salgınları, özellikle soğutma kuleleri veya klima ve endüstriyel soğutmayla bağlantılı buharlaştırıcı kondansatörler, kamu ve özel binalardaki sıcak ve soğuk su sistemleri ve jakuzili spa'lar gibi bakımsız su sistemleriyle ilişkilendirilmiştir.
Enfeksiyon, özellikle hassas hastane hastalarında kontamine su veya buzun aspirasyonuyla da meydana gelebilir. Şu ana kadar insandan insana bulaşma bildirilmemiştir. Lejyoner hastalığı antibiyotiklerle tedavi gerektirir ve hali hazırda Lejyoner hastalığına karşı herhangi bir aşı mevcut değildir.
Polonya'da daha önce sporadik Lejyoner hastalığı salgınları rapor edilmiştir. 2017 ile 2021 yılları arasında Polonya, Avrupa Sürveyans Sistemine (TESSy) yılda 38 ila 74 Lejyoner hastalığı vakası bildirmiştir. 2022'de bu sayı rapor edilen 111 vakaya yükselmiştir.
Mevcut salgın sırasında güçlü sürveyans ve yanıt faaliyetleri uygulanmakta olup vaka sayıları azalmıştır. Bununla birlikte, belirlenmiş bir Legionella bakterisi kaynağı olmadığında, etkilenen bölgelerde çalışan veya yaşayan kişilerde Legionellosis'e yakalanma riski devam etmektedir. Yaşlı yetişkinler, sigara içenler ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler hastalığa özellikle duyarlıdır.
Seyahatle ilişkili Lejyoner hastalığı (TALD) sık görülen bir vakadır ve Avrupa'da tespit edilen lejyonella vakalarının ortalama %20'sinin seyahatle ilişkili olduğu düşünülmektedir. Salgın, Ukrayna'ya insani yardımın ana merkezi ve Ukrayna'ya uluslararası askeri desteğin geçiş merkezi olan güneydoğudaki Rzeszów şehrinde bildirilmiştir; bu nedenle Rzeszów'u ziyaret den kişilerde TALD görülmesi beklenebilir.
Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi'ne (ECDC) göre, 2021'de AB/AEA, 100.000 nüfus başına 2,4 vakayla Lejyoner hastalığının en yüksek yıllık bildirim oranına tanık olmuştur. Avrupa'da bu dönemde gözlemlenen artan vakaların nedeni belirsizliğini korumaktadır. Lejyoner hastalığı AB'de bildirimi zorunlu bir hastalık olup vakalar ECDC ve Avrupa Lejyoner Hastalığı Sürveyans Ağı (ELDSNet) aracılığıyla yakından takip edilmektedir.
DSÖ tavsiyesi
DSÖ, laboratuvar analizlerinin, vaka tespitinin ve klinik bakımın, temaslı takibinin, kaynak(lar)ın belirlenmesi için salgın araştırmasının sürdürülmesini, daha fazla enfeksiyonu önlemek için tedbirlerin uygulanmasını ve Enfeksiyon, Önleme ve Kontrol (IPC) tedbirlerinin geliştirilmesini tavsiye etmektedir.
Sağlık tesislerindeki IPC önlemleri, COVID-19 salgını sırasında geliştirilmiş olup su kaynaklı patojenleri kontrol etmeye yönelik önlemler de dahil olmak üzere sağlık hizmetiyle ilişkili bulaşmayı önlemek için güçlendirilmelidir. DSÖ, seyahat edenler için herhangi bir spesifik farklı önlem önermemektedir. Seyahat sırasında veya sonrasında solunum yolu hastalığını düşündüren semptomlar görülmesi durumunda, yolcuların tıbbi yardım almaları ve seyahat geçmişlerini sağlık uzmanlarıyla paylaşmaları teşvik edilmektedir. Polonya'ya seyahat sonrasında Legionella vakalarının rapor edildiği ülkeler, bölgesel UST odak noktalarını bilgilendirmelidir.
DSÖ, bu olayla ilgili mevcut bilgilere dayanarak Polonya'ya herhangi bir seyahat veya ticaret kısıtlaması uygulanmasını tavsiye etmemektedir.
Ayrıntılı bilgi için aşağıdaki bağlantılara bakınız:
- World Health Organization, Legionella and the prevention of legionellosis
- World Health Organization, Legionellosis fact sheet
- World Health Organization, Legionellosis Outbreak Toolbox
- World Health Organization, Guidelines for drinking-water quality, fourth edition incorporating the first and second addenda
- ECDC. Legionnaires' disease - Annual Epidemiological Report for 2021
- Announcement of the State Poviat Sanitary Inspector in Rzeszów, Poland
- Legionnaires' disease, Annual Epidemiological Report for 2021
- Case definitions, Official Journal of the European Union
- Surveillance Atlas of Infectious Diseases

