Özet olarak durum

16 Ocak 2024 tarihinde Brezilya, Parana Eyaleti’nde yer alan Toledo’da domuz kaynaklı influenza A(H1N1) varyant (v) virüsü ile laboratuvar tarafından doğrulanmış bir insan enfeksiyonunu Dünya Sağlık Örgütü'ne (DSÖ) bildirmiştir. Altta yatan tıbbi rahatsızlıkları olan hastada semptomlar gelişmiş ve 16 Aralık 2023 tarihinde hastaneye kaldırılmıştır. Hastanın domuzlara maruz kalma öyküsü yoktur ve tamamen iyileşmiştir. Epidemiyolojik incelemede yakın temaslı tespit edilmemiştir. Bu vaka, 2024 yılında Brezilya'da rapor edilen influenza A(H1N1)v virüsünün neden olduğu ilk insan enfeksiyonu olup 2015 yılından bu yana Brezilya'nın Parana eyaletinde rapor edilen domuz varyantı virüsünün neden olduğu dokuzuncu insan enfeksiyonu vakasıdır. Uluslararası Sağlık Tüzüğü (UST) 2005'e göre, yeni bir influenza A virüsü alt tipinin neden olduğu bir insan enfeksiyonu, yüksek halk sağlığı etkisi potansiyeli olan ve DSÖ'ye bildirilmesi gereken bir olaydır. Şu anda mevcut olan bilgilere dayanarak DSÖ bunu sporadik bir vaka olarak değerlendirmektedir. İnsanlar arasında toplum düzeyinde yayılma ve/veya insanlar aracılığıyla uluslararası hastalık yayılımı olasılığı düşük olarak değerlendirilmektedir. DSÖ, insan (veya hayvan) sağlığını etkileyebilecek dolaşımdaki influenza virüsleriyle ilişkili virolojik, epidemiyolojik ve klinik değişiklikleri tespit etmek için küresel sürveyansın ve risk değerlendirmesi için zamanında virüs paylaşımının önemini vurgulamaya devam etmektedir.

Vakanın tanımlanması

16 Ocak 2024 tarihinde, Brezilya Uluslararası Sağlık Tüzüğü (UST) Ulusal Odak Noktası (NFP), Dünya Sağlık Örgütü'ne domuz kaynaklı influenza A(H1N1)v virüsü ile bir insan enfeksiyonu görüldüğünü bildirmiştir.

Hasta, Parana Eyaletindeki Toledo Belediyesinde ikamet eden, altta yatan tıbbi sorunları olan yetişkin bir erkektir. Yalnız yaşayan hastanın domuzlara ya da herhangi bir hasta bireye maruz kalma öyküsü bulunmamaktadır. Epidemiyolojik incelemede hastanın yakın temaslısı tespit edilmemiştir.

Hastada ilk olarak 12 Aralık 2023 tarihinde ateş, baş ağrısı, yorgunluk ve öksürük gibi semptomlar görülmüş ve 16 Aralık 2023 tarihinde hastaneye kaldırılarak tıbbi yardım talep etmiştir. Antiviral tedavi görmemiş ancak 18 Aralık 2023'te hastaneden taburcu edildiğinde tamamen iyileşmiştir.

İnfluenza ve SARS-CoV-2 analizi için 19 Aralık 2023 tarihinde Parana Eyaleti Merkez Halk Sağlığı Laboratuvarına bir numune gönderilmiştir. Numune, gerçek zamanlı polimeraz zincir reaksiyonu (RT-PCR) ile influenza A/H1 virüsü olarak alt tiplendirilmiştir. 11 Ocak 2024 tarihinde numune teyit için Ulusal İnfluenza Merkezi (NIC), Rio de Janeiro'daki FIOCRUZ Ulusal Solunum Virüsleri Referans Laboratuvarına gönderilmiş ve 15 Ocak 2024 tarihinde influenza A (H1N1) varyant virüsü olduğu teyit edilmiştir.

Sekanslama sonuçlarına göre virüs, daha önce Ekim 2022'de Toledo-Parana şehrinden bir insan vakasında tespit edilen A/Parana/ 20675/2022 (A/H1N1pdm09 benzeri) virüsü ile %99 benzerlik göstermektedir. PB2, PB1, PA, NA ve MP segmentleri yine Toledo şehrinde bildirilen A/Parana/10835/2021 (A/H1N1pdm09 benzeri) virüsüne karşılık gelirken, NP ve NS segmentleri yine Parana eyaletindeki Santa Helena şehrinde bildirilen A/Parana/44706/2022 (A/H3N2v) virüsüne karşılık gelmiştir. 1 Şubat 2024'te NIC, numuneyi daha fazla karakterizasyon için bir DSÖ Grip Sürveyansı, Epidemiyolojisi ve Kontrolü İşbirliği Merkezi (CC) olan ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (US CDC) Grip Bölümü'ne göndermiştir.

Bu laboratuvar bulguları, virüsün hayvan popülasyonunda yayılmaya devam ettiğini ve Parana eyaletindeki insan popülasyonunun maruz kaldığını gösterebilir. İnsanlarda toplum içinde bulaşma tespit edilmemiştir.

Hastalığın epidemiyolojisi

İnfluenza A(H1) virüsleri dünyanın çoğu bölgesindeki domuz popülasyonlarında enzootiktir. Normalde domuzlarda dolaşan bir influenza virüsü bir insanda tespit edildiğinde, buna "varyant influenza virüsü" denir. A(H1N1), A(H1N2) ve A(H3N2) domuzlardaki domuz influenza A virüslerinin başlıca alt tipleridir ve genellikle insanların domuzlara veya kontamine ortamlara doğrudan veya dolaylı olarak maruz kalmasından sonra zaman zaman insanları enfekte eder. Varyant virüslerle insan enfeksiyonları hafif klinik hastalıkla sonuçlanma eğilimindedir, ancak bazı vakalar daha şiddetli hastalıkla hastaneye kaldırılmış ve bazıları ölümcül olmuştur.

Bugüne kadar Brezilya'da influenza A(H1N1), A(H1N2) ve A(H3N2) varyant virüslerinin neden olduğu sporadik insan enfeksiyonları bildirilmiş, ancak insandan insana sürekli bulaşma olduğuna dair bir kanıt bulunamamıştır.

Bu vaka, 2024 yılında Brezilya'da influenza A(H1N1)v virüsü ile bildirilen ilk insan enfeksiyonudur. Bu vaka, ülkede bildirilen dördüncü influenza A(H1N1)v insan enfeksiyonu ve 2015 yılından bu yana Brezilya'nın Parana eyaletinde bildirilen domuz varyantı virüsü ile dokuzuncu insan enfeksiyonu vakasıdır.

Daha önce Parana eyaletinde influenza A(H1N1)v (2021, 2022 ve 2023'te birer vaka), influenza A(H1N2)v (2015'te bir vaka ve 2020'de iki vaka) ve influenza A(H3N2)v (2021'de iki vaka) olmak üzere domuz varyant virüsleriyle sekiz insan enfeksiyonu bildirilmiştir. Tüm vakalar domuz çiftliklerinin bulunduğu kırsal bölgelerde yaşamış, biri domuz çiftliğine yakın bir yerde yaşamış ve biri de domuz kesimhanesinde çalışmıştır. Bu önceki sekiz vaka arasında bir ölüm vakası kaydedilmiştir.

Halk sağlığı müdahalesi

Yerel ve ulusal sağlık makamları aşağıdaki halk sağlığı tedbirlerini uygulamaya koymuştur:

• Epidemiyolojik bir araştırma yürütmek.
• Aynı sağlık bölgesindeki çevre belediyelerde influenza benzeri hastalık (ILI) ve şiddetli akut solunum yolu enfeksiyonlarının (SARI) izlenmesi, bölgedeki solunum yolu virüslerinin eğilimlerinin influenzaya odaklanarak analiz edilmesi.
• Toledo belediyesinde, mevcut vakanın semptomlarının başlamasından bir ay öncesinden bir ay sonrasına kadar toplanan solunum numunelerinin laboratuvar incelemesi.

DSÖ risk değerlendirmesi

Bu, 2024 yılında Brezilya'da bildirilen influenza A(H1N1)v virüsü ile ilk insan enfeksiyonudur. Hastanın domuzlara veya herhangi bir hasta bireye maruz kalma öyküsü yoktur. Mevcut bilgilere göre bu vaka sporadik bir vakadır ve daha fazla yayılma tespit edilmemiştir.

Varyant influenza virüslerinin sınırlı, sürekli olmayan insandan insana bulaşması tanımlanmıştır, ancak devam eden toplum bulaşması hiçbir zaman tespit edilmemiştir. Mevcut kanıtlar, bu virüslerin insanlar arasında bulaşmayı sürdürme yeteneği kazanmadığını göstermektedir.

İnfluenza A(H1N1)v enfeksiyonu için şu anda insanlarda kullanılmak üzere lisanslı bir aşı bulunmamaktadır. İnsan influenza virüslerine karşı mevsimsel influenza aşılarının genellikle insanları normalde domuzlarda dolaşan influenza virüsleri ile enfeksiyondan koruması beklenmez, ancak şiddeti azaltabilir.

DSÖ, bu olayın insanlar aracılığıyla uluslararası hastalık yayılımı ve/veya insanlar arasında topluluk düzeyinde yayılma riskini düşük olarak değerlendirmektedir. Daha fazla epidemiyolojik veya virolojik bilgi elde edilmesi halinde risk değerlendirmesi gözden geçirilecektir.

DSÖ’nün tavsiyesi

Gözetim:

• Bu vaka, DSÖ'nün halk sağlığı önlemleri ve mevsimsel influenza sürveyansına ilişkin mevcut tavsiyelerini değiştirmemektedir.
• İnfluenza virüslerinin sürekli gelişen doğası nedeniyle DSÖ, insan (veya hayvan) sağlığını etkileyebilecek dolaşımdaki influenza virüsleriyle ilişkili virolojik, epidemiyolojik ve klinik değişiklikleri tespit etmek ve risk değerlendirmesi için virüs paylaşımını zamanında yapmak için küresel sürveyansın önemini vurgulamaya devam etmektedir.
• Hayvanlar ve insanlardaki enfeksiyonları tespit etmek için etkilenen ve komşu bölgelerde sürekli teyakkuz halinde olunması gerekmektedir. Hayvan ve insan sağlığı sektörleri arasında işbirliği şarttır. Hayvanlarda dolaşan influenza virüslerinin kapsamı belirsiz olduğundan, epidemiyolojik ve virolojik sürveyans ve şüpheli insan vakalarının takibi sistematik olarak devam etmelidir. Mevsimsel olmayan influenza ve diğer yeni ortaya çıkan akut solunum yolu hastalıklarının araştırılmasına ilişkin rehber DSÖ web sitesinde mevcuttur.
• Pandemik potansiyele sahip yeni influenza virüslerinin ortaya çıkmasına karşı teyakkuzda olunmalıdır. DSÖ, SARS-CoV-2 ve influenza virüslerinin ortak dolaşımı bağlamında entegre sürveyans için pratik bir kılavuz geliştirmiştir.
• Hayvanlardan veya insanlardan alınan influenza virüslerinin uygun hayvan veya insan sağlığı influenza referans laboratuvarlarında tam olarak karakterize edilmesi kritik önem taşımaktadır. DSÖ'nün Pandemik İnfluenza Hazırlık (PIP) Çerçevesi kapsamında, Üye Devletlerin pandemik potansiyele sahip influenza virüslerini Küresel İnfluenza Sürveyans ve Yanıt Sistemi (GISRS) aracılığıyla düzenli olarak ve zamanında paylaşmaları beklenmektedir.

Bildirim ve soruşturma:

• Yeni bir influenza alt tipinin neden olduğu tüm insan enfeksiyonları UST kapsamında bildirime tabidir ve UST'ye Taraf Devletlerin, pandemiye neden olma potansiyeline sahip bir influenza A virüsünün neden olduğu laboratuvar tarafından doğrulanmış yeni bir insan enfeksiyonu vakasını derhal DSÖ'ye bildirmeleri gerekmektedir. Bu rapor için hastalık kanıtı gerekli değildir.
• Bir varyant virüs de dahil olmak üzere pandemi potansiyeli olan yeni bir influenza virüsünün neden olduğu doğrulanmış veya şüphelenilen bir insan enfeksiyonu durumunda, hayvanlara maruz kalma öyküsü, seyahat ve temas takibi ile ilgili kapsamlı bir epidemiyolojik araştırma yapılmalıdır. Epidemiyolojik araştırma, yeni virüsün kişiden kişiye bulaştığını gösterebilecek olağandışı solunum yolu hastalığı olaylarının erken tespitini içermelidir. Vakanın meydana geldiği zaman ve yerden toplanan klinik örnekler test edilmeli ve daha ileri karakterizasyon için bir DSÖ İşbirliği Merkezine gönderilmelidir.

Seyahat ve ticaret:

• DSÖ, bu olayla ilgili mevcut bilgilere dayanarak Brezilya için herhangi bir seyahat ve/veya ticaret kısıtlaması önermemektedir.

Yolcular için korunma tedbirleri:

• DSÖ, bilinen hayvan gribi salgınlarının olduğu ülkelere seyahat edenlerin çiftliklerden, canlı hayvan pazarlarında hayvanlarla temastan, hayvanların kesilebileceği alanlara girmekten veya hayvan dışkısı ile kontamine olmuş gibi görünen herhangi bir yüzeyle temastan kaçınmasını tavsiye etmektedir. Gezginler ayrıca ellerini sık sık sabun ve suyla yıkamalıdır. Tüm bireyler iyi gıda güvenliği ve hijyen uygulamalarını takip etmelidir.
• DSÖ, insan-hayvan arayüzündeki influenza virüslerinin mevcut durumu ile ilgili olarak giriş noktalarında özel gezgin taraması veya kısıtlamalar önermemektedir.

Ayrıntılı bilgi için aşağıdaki bağlantılara bakınız:

• PAHO/WHO. Influenza at the Human-Animal Interface: PAHO Recommendations to Strengthen Intersectoral Work for Surveillance, Early Detection, and Investigation, 9 July 2020.
• PAHO/WHO. Strengthening the intersectoral work for Influenza at the Human Animal Interface in the Region of the Americas: Technical Questions and Answers. May 2023 
• PAHO/WHO. Report of the Regional Consultation for the Strengthening of Intersectoral Work in the Human-Animal Interface of Influenza. March 2023 - PAHO/WHO | Pan American Health Organization
• World Health Organization. Zoonotic Influenza Outbreak Toolbox. September 2019.
• World Health Organization (16 June 2023). Disease Outbreak News; Influenza A(H1N1) variant virus - Brazil. Available at: https://www.who.int/emergencies/disease-outbreak-news/item/2023-DON473
• WHO Global Influenza Programme
• International Health Regulations (2005) – Third edition. January 2016.
• World Health Organization. (‎2011)‎. Manual for the laboratory diagnosis and virological surveillance of influenza. World Health Organization. https://iris.who.int/handle/10665/44518
• WHO. Terms of Reference for National Influenza Centers of the Global Influenza Surveillance and Response System.
• WHO. Protocol to investigate non-seasonal influenza and other emerging acute respiratory diseases.