14 Mart 2024'te yayınlanmış Dış Durum Raporu-12

Risk Değerlendirmesi Küresel Risk – Çok Yüksek

Etkilenen Ülkeler / Bölgeler / Yönetim Bölgeleri 1 Ocak 2023’ten buyana : 31

Bu raporda yer alanlar:

• Önemli Olaylar

• Epidemiyolojik güncelleme

• DSÖ Bölgelerinde Önemli Olaylar

• Seçilen ülkelere odaklanmak

• Operasyonel güncellemeler

• Temel Zorluklar

• Atılacak Adımlar

Önemli Olaylar

29 Şubat 2024 itibariyle veriler

• Şubat 2024'te (5 ila 8 arasındaki epidemiyolojik haftalara tekabül etmektedir), üç DSÖ bölgesindeki 20 ülkeden toplam 37.269 yeni kolera vakası bildirilmiş olup bir önceki aya göre %12'lik bir düşüş göstermiştir. Doğu Akdeniz bölgesi en fazla vakanın görüldüğü bölge olurken, onu Afrika ve Güneydoğu Asya bölgeleri takip etmiştir. Bu dönemde ayrıca 322 koleraya bağlı ölüm vakası rapor edilmiştir En son veriler için lütfen DSÖ Küresel Kolera ve AWD Gösterge Tablosuna bakınız.
• Şubat 2024'te Komorlar, Tanzanya'dan gelen ve hastalıktan öldüğünden şüphelenilen bir yolcunun gelişini takiben 2008'den bu yana ilk kolera salgınını bildirmiştir. Toplamda, 28 Şubat itibariyle ülkeden 132 doğrulanmış vaka ve altı ölüm bildirilmiştir. Bu yeniden canlanma, Mayotte ve Madagaskar gibi yakın adalara yayılma riskini vurgulamaktadır.
• 2023'ün başından bu yana, DSÖ'nün beş bölgesindeki 31 ülkeden toplam 787.813 kolera vakası ve 5.586 ölüm bildirilmiş olup, Doğu Akdeniz bölgesi en yüksek rakamları kaydetmiş, bunu Afrika, Güneydoğu Asya, Amerika ve Batı Pasifik bölgeleri izlemiştir. Bu süre zarfında Avrupa Bölgesi'nde herhangi bir salgın rapor edilmemiştir.
• Küresel kolera yanıtı, Oral Kolera Aşılarında (OCV) yaşanan kritik sıkıntıdan etkilenmeye devam etmektedir. Ocak 2023'ten Şubat 2024'e kadar, 14 ülke tarafından talep edilen 79 milyon doz ile OCV talepleri artmış ve bu dönemde mevcut olan 40 milyon dozun iki katına çıkmıştır. Küresel aşı stoku yenilenmeyi beklemektedir ve 4 Mart'a kadar olan tüm üretim halihazırda onaylanmış taleplere tahsis edilmiştir.
• DSÖ, Ocak 2023'te koleranın küresel olarak yeniden canlanmasını, acil durumlar için en yüksek dahili seviyesi olan 3. derece acil durum olarak sınıflandırmıştır. Aşı ve diğer kaynakların yetersizliğinin yanı sıra salgınların sayısı ve coğrafi genişlemelerine dayanarak, DSÖ küresel düzeydeki riski çok yüksek olarak değerlendirmeye devam etmekte ve olay 3. derece acil durum olarak sınıflandırılmaya devam etmektedir.
• DSÖ, Üye Devletleri salgınlara yanıt verme konusunda desteklemek için küresel, bölgesel ve ülke düzeyindeki ortaklarıyla birlikte çalışmaya devam etmektedir.
• Kolera salgınlarının dinamikleri, nüfus hareketliliği, doğal afetler ve iklim değişikliği gibi ulusal sınırları aşan faktörler nedeniyle giderek daha karmaşık hale gelmektedir. Çok sayıda gayri resmi giriş noktası bulunan gözenekli sınırlar, sınır bölgelerinde yetersiz sürveyans ve koleradan etkilenen topluluklarda sınırlı farkındalık nedeniyle ulus ötesi bulaşma riski genellikle artmaktadır. Bu zorlukların üstesinden gelmek için ülkeler, gerçek zamanlı veri paylaşım mekanizmaları kurarak, gözetim sistemlerini uyumlu hale getirerek, kaynakları bir araya getirerek ve ortak hazırlık ve müdahale müdahaleleri uygulayarak sınır ötesi işbirliğine öncelik vermelidir.

Küresel Epidemiyolojik Güncelleme

Şubat 2024'te (5 ila 8 epidemiyolojik haftalara tekabül etmektedir), üç DSÖ bölgesindeki 20 ülkeden toplam 37.269 yeni kolera vakası bildirilmiş olup, bir önceki aya göre %12'lik bir düşüş göstermiştir. Doğu Akdeniz Bölgesi (19.049 vaka; beş ülke) en yüksek vaka sayısını bildirirken, bunu Afrika Bölgesi (18 218 vaka; 14 ülke) ve Güneydoğu Asya Bölgesi (iki vaka; bir ülke) izlemiştir. Aynı dönemde Afrika Bölgesi (300 ölüm) ve Doğu Akdeniz Bölgesi'nde (22 ölüm) koleraya bağlı 322 ölüm kaydedilmiştir.

2023 yılının başından bu yana, küresel olarak beş bölgede toplam 787.813 kolera vakası ve 5.586 ölüm bildirilmiştir. Bildirilen vaka sayısının en yüksek olduğu bölge Doğu Akdeniz Bölgesi (468.495 vaka; sekiz ülke) olurken, bunu Afrika Bölgesi (250.649 vaka; 18 ülke), Amerika Bölgesi (59.176 vaka; iki ülke), Güneydoğu Asya Bölgesi (5.737 vaka; iki ülke) ve Batı Pasifik Bölgesi (3.756 vaka; bir ülke) takip etmiştir. Bu dönemde Afrika Bölgesi (4240 ölüm), Amerika Bölgesi (792 ölüm), Doğu Akdeniz Bölgesi (520 ölüm), Batı Pasifik Bölgesi (19 ölüm) ve Güneydoğu Asya Bölgesi'nde (15 ölüm) kolera ölümleri rapor edilmiştir.

Özellikle, Avrupa Bölgesi herhangi bir kolera salgını bildirmemiştir. Burada sunulan veriler, potansiyel raporlama gecikmeleri nedeniyle dikkatle yorumlanmalıdır. Bu tür gecikmeler raporların güncelliğini etkileyebilir ve sonuç olarak sunulan rakamlar gerçek kolera yükünü doğru bir şekilde temsil etmeyebilir. Ülkeler arasındaki sürveyans sistemleri, vaka tanımları ve laboratuvar kapasitelerinin çeşitliliği, kolera vakaları ve ölümlerine ilişkin istatistiklerin doğrudan karşılaştırılabilir olmadığı anlamına gelmektedir. Ayrıca, kolera için küresel vaka ölüm oranı (CFR), sürveyans metodolojilerindeki farklılıklardan büyük ölçüde etkilendiği için ihtiyatlı bir incelemeyi gerektirmektedir. Bu belgede 'kolera vakaları' terimi, belirli ülkeler için aksi belirtilmedikçe, hem şüpheli hem de doğrulanmış vakaları kapsamaktadır. Bu rapordaki veriler, daha doğru bilgiler elde edildikçe geriye dönük olası düzeltmelere tabidir.

 Şekil 1. Bildirilen küresel kolera ve Akut Sulu İshal (AWD) salgınları, 1 Ocak 2023 - 29 Şubat 2024

Tablo 1. 29 Şubat 2024 itibariyle DSÖ bölgelerinden bildirilen kolera vakaları ve ölümleri *

* Sunulan vaka ve ölüm sayıları, vaka tanımları, raporlama sistemleri ve genel olarak eksik raporlamadaki farklılıklar nedeniyle doğrudan karşılaştırılabilir değildir. Tüm veriler, veri mevcudiyeti ve erişilebilirliği nedeniyle doğrulamaya ve değişikliğe tabidir. İlgili rakamlar ve sayılar, daha fazla bilgi elde edildikçe güncellenecektir. Tablo 1'deki veriler şüpheli, hızlı tanı testi (RDT) pozitif ve kültürle doğrulanmış kolera vakalarını içermektedir. Avrupa Bölgesi’nde yerel bulaşma gösteren hiçbir kolera vakası rapor edilmemiştir.

** Afganistan, Akut Sulu İshal-AWD'yi sentinel saha sürveyans sistemi aracılığıyla rapor etmektedir.

*** Yalnızca laboratuvar tarafından doğrulanmış vakaları ifade eder.

§ 1 Ocak - 29 Şubat 2024 tarihleri için veri alınmamıştır.

# Yemen özgür bölgelerindeki hastalıkların epidemiyolojik durumu:

https://app.powerbi.com/view?r=eyJrIjoiNjEzY2NkNzItY2YxMC00Mjk4LTlmOGItYzgzYmUxMjY2OWRjIiwidCI6IjRhYzMyMjllLTVlMzctNDcyNS1hY2I1LW U2MjhjNjIzNWE5ZiIsImMiOjl9&pageName=ReportSectionaa3efb8cb5fd4cba8386

DSÖ Bölgelerinde Önemli Olaylar

Afrika Bölgesi

Şubat 2024'te (5 ila 8 arasındaki epidemiyolojik haftalara tekabül etmektedir), Afrika Bölgesi 14 ülkede 18.218 yeni kolera vakası bildirerek bir önceki ayda bildirilen vaka sayılarına kıyasla %33'lük bir düşüş kaydetmiştir. Özellikle Komorlar kolera vakası bildiren en son ülke olmuştur. Bu dönemde en yüksek vaka sayıları Zambiya (4.904 vaka), Zimbabve (4.785 vaka), Etiyopya (2.883 vaka), Demokratik Kongo Cumhuriyeti (2.839 vaka) ve Mozambik'ten (1.823 vaka) bildirilmiştir. Vakalar arasında, bir önceki aya kıyasla %61'lik bir düşüşle 300 ölüm bildirilmiştir. En fazla ölüm Zambiya (118 ölüm), Zimbabve (75 ölüm), Demokratik Kongo Cumhuriyeti (64 ölüm), Etiyopya (27 ölüm) ve Komorlar'dan (6 ölüm) bildirilmiştir. 1 Ocak 2023'ten 29 Şubat 2024'e kadar Afrika Bölgesi'ndeki 18 ülkede toplam 250.649 kolera vakası bildirilmiştir. Bu dönemde en fazla vaka Demokratik Kongo Cumhuriyeti (58 011 vaka), Mozambik (43 924 vaka), Malavi (41 062 vaka), Etiyopya (35 276 vaka) ve Zimbabve'den (26 015 vaka) bildirilmiştir. Aynı dönemde 16 ülkeden toplam 4.240 ölüm bildirilmiş olup en fazla ölüm Malavi (1154 ölüm), Zambiya (705 ölüm), Demokratik Kongo Cumhuriyeti (566 ölüm), Zimbabve (551 ölüm) ve Etiyopya'dan (495 ölüm) bildirilmiştir.

Doğu Akdeniz Bölgesi

Şubat 2024'te Doğu Akdeniz Bölgesi beş ülkede 19.049 yeni kolera vakası bildirmiş olup bir önceki ay bildirilen vaka sayılarına kıyasla %58'lik bir düşüş kaydedilmiştir. Vakaların çoğunluğu Afganistan (7.164 vaka), Somali (1.573 vaka) ve Sudan'dan (396 vaka) bildirilmiştir. Ayrıca, kolera vakaları arasında 22 ölüm bildirilmiş olup, bu sayı bir önceki aya kıyasla %71 oranında azalmıştır. Bu ölümler Somali (17 ölüm), Afganistan (iki ölüm), Sudan (iki ölüm) ve Yemen'den (bir ölüm) bildirilmiştir. 1 Ocak 2023'ten 29 Şubat 2024'e kadar Doğu Akdeniz Bölgesi'ndeki sekiz ülkede toplam 468.495 kolera vakası bildirilmiştir. Bu dönemde en fazla vaka Afganistan (237.815 vaka), Suriye Arap Cumhuriyeti (190.006 vaka), Somali (21.669 vaka), Sudan (10.783 vaka) ve Yemen'den (4.312 vaka) bildirilmiştir. Aynı dönemde altı ülkeden toplam 520 ölüm bildirilmiş olup, en fazla ölüm Sudan (296 ölüm), Afganistan (111 ölüm), Somali (83 ölüm), Yemen (16 ölüm) ve Suriye Arap Cumhuriyeti'nden (7 ölüm) bildirilmiştir.

Amerika Kıtası Bölgesi

1 Ocak 2023 ile 29 Şubat 2024 tarihleri arasında Amerika Bölgesindeki iki ülkede toplam 59.176 kolera vakası rapor edilmiştir: Haiti (59.027 vaka) ve Dominik Cumhuriyeti (149 vaka). Aynı dönemde Haiti'den toplam 792 ölüm bildirilmiştir (792 ölüm).

Güneydoğu Asya Bölgesi

1 ve 29 Şubat 2024 tarihleri arasında, Güneydoğu Asya Bölgesi iki yeni kolera vakası bildirmiş ve bir ülkede ölüm görülmemiştir: Bangladeş. Bu, bir önceki ay bildirilen vaka sayılarına kıyasla %99'luk bir düşüşe işaret etmektedir. 1 Ocak 2023'ten 29 Şubat 2024'e kadar Güneydoğu Asya Bölgesi'ndeki iki ülkede toplam 5.737 kolera vakası bildirilmiştir: Hindistan (5.576 vaka) ve Bangladeş (161 vaka). Aynı dönemde Hindistan'dan toplam 15 ölüm vakası bildirilmiştir.

Batı Pasifik Bölgesi

1 Ocak 2023'ten 29 Şubat 2024'e kadar Filipinler'de toplam 3.756 kolera vakası ve 19 ölüm bildirilmiştir.

Seçili alt bölgelere ve ülkelere odaklanmak

Orta, Doğu ve Güney Afrika

Orta, Doğu ve Güney Afrika'da kolerayla ilgili durum kritik olmaya devam etmekte ve birçok ülke sürekli olarak yüksek vaka sayıları bildirmektedir. Özellikle, Şubat 2024 için bildirilen vakalarda hafif bir düşüş olmasına rağmen, Zambiya ve Zimbabve özellikle yüksek rakamlar kaydetmeye devam etmektedir. Bu durum, bazı ilerlemeler kaydedilmiş olsa da, bu ülkelerdeki hastalık yükünün önemini koruduğunu ve kolera bulaşmasını daha da azaltmak için çabaların sürdürülmesi gerektiğini göstermektedir. Buna karşın, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Malavi ve Mozambik'te Şubat ayında bildirilen vaka sayısında neredeyse hiç azalma olmaksızın istikrarlı atak oranları görülmüştür. Bu istikrar, salgınların kalıcı niteliğinin ve bu bölgelerdeki halk sağlığı sistemleri için devam eden zorluğun altını çizmektedir. Kolera vakası bildiren en son ülke Komorlar olup, hastalığın genişleyen coğrafi yayılımının yanı sıra Bölge genelinde dikkatli gözetim ve müdahale çabalarına duyulan ihtiyacı vurgulamaktadır.

Şekil 2. Kasım 2023 ve Şubat 2024 tarihleri arasında, 27 Şubat 2024 itibarıyla, Orta ve Güneydoğu Afrika'da 100.000 kişi başına atak oranı (aylık şüpheli ve doğrulanmış kolera vakaları)*

Komorlar

Şubat 2024'te Komorlar 2008'den bu yana ilk kolera salgınını yaşamıştır. Söz konusu salgın, 31 Ocak'ta Tanzanya'dan ülkenin başkenti Moroni'ye gelen ticari bir gemide koleradan öldüğünden şüphelenilen bir yolcunun bulunmasının ardından 2 Şubat'ta Sağlık Bakanlığı tarafından resmen ilan edilmiştir. Yolcular arasında birçok kişide semptomlar görülmüştür. 28 Şubat'a kadar Komorlar, hızlı tanı testlerinde (RDT) toplam 132 pozitif vaka bildirmiş olup altı ölüm vakasıyla birlikte genel vaka ölüm oranı-CFR %4,5 olmuştur. Vakaların çoğu Ngazidja Adası'nda, özellikle de Moroni'de ortaya çıkmıştır. 2007 ve 2008'deki salgınların üzerinden yaklaşık 17 yıl geçtikten sonra görülen bu yeniden canlanma, hastalığın Mayotte ve Madagaskar gibi yakın adalara yayılma potansiyel riskini vurgulamaktadır.

Zambiya

18 Ekim 2023'ten bu yana Zambiya önemli bir kolera salgını yaşamaktadır. Ülkede 25 Şubat 2024 itibariyle 691'i ölüm olmak üzere toplam 20.176 vaka rapor edilmiş olup genel CFR %3,4'tür. Daha da önemlisi, sağlık tesislerindeki ölümlerle ilişkili CFR %1,4 ile daha düşüktür, bu da tıbbi bakıma erişimin hayatta kalma oranları üzerinde olumlu bir etkisi olduğunu göstermektedir. Salgın Zambiya'nın 10 eyaletinin tamamını etkilemiş olup toplam vakaların %82'si Lusaka'da (16.591) ortaya çıkmış, bunu Central (1.458), Copperbelt (815), Southern (712) ve Eastern (301) eyaletleri takip etmiştir. Ulusal düzeydeki düşüş eğilimine rağmen, Southern ve Copperbelt gibi bazı illerde vakalarda artış görülmeye devam etmektedir. Kolera bulaşması, özellikle topluluk ortamlarında yaygın olmaya devam etmektedir ve ölümlerin %59'u buralarda meydana gelmektedir. Mevcut veriler ayrıca, özellikle 25 ila 34 yaş arasındaki erkek yetişkinler arasında daha yüksek bir vaka insidansını ortaya koymaktadır.

Şekil 3. Zambiya Zambiya: 25 Şubat 2024 itibarıyla son 7 günde görülen vaka sayısı (solda) ve günlük vaka sayısı ve CFR (sağda)

Zimbabve

Kolera salgınının başladığı 12 Şubat 2023 tarihinden bu yana Zimbabve'de kümülatif olarak toplam 26 015 vaka ve 551 ölüm görülmüş olup CFR %2,1 gibi yüksek bir orandadır. Salgın, Eylül 2023'ten Ocak 2024'ün başına kadar vakalarda genel bir artış eğilimi göstermiş, haftalık yeni şüpheli vaka sayısı epidemiyolojik 2. haftada 2.085 ile zirveye ulaşmıştır. O tarihten bu yana, haftalık rapor edilen vaka sayısında sürekli bir düşüş yaşanmıştır. Epidemiyolojik 8. hafta itibariyle, haftalık şüpheli vaka sayısı, altı doğrulanmış vaka dahil olmak üzere 929 şüpheli vakaya düşmüştür. Tüm iller etkilenmiş olup yeni vakaların yaklaşık %80'i dört ilden bildirilmiştir: Mashonaland Central, Harare, Mashonaland West ve Masvingo.

Şekil 4. Zimbabve: 25 Şubat 2024 itibariyle son 7 günde görülen  (solda) ve illere göre (sağda) vaka sayısı

Demokratik Kongo Cumhuriyeti

1 Ocak - 18 Şubat 2024 tarihleri arasında Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde 7.732 şüpheli kolera vakası ve 158 ölüm vakası görülmüştür bu da %2'lik bir CFR ile sonuçlanmıştır. Ocak 2024'e benzer şekilde, Şubat 2024'te de ülkede haftada ortalama 1.000'den fazla vaka rapor edilmiştir. 2024'ün başından bu yana, ülkenin 26 vilayetinin dokuzunda vakalar bildirilmiş olup, en yoğun vakalar Kuzey-Kivu (toplam vakaların %52'si), Haut Katanga (%21) ve Güney-Kivu'da (%12) görülmüştür. Yetersiz su ve sanitasyon altyapısı, devam eden güvensizlik, şiddet ve buna bağlı olarak nüfusun yerinden edilmesi, salgının kontrol altına alınmasında başlıca zorluklar olmaya devam etmektedir.

Şekil 5. Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde kolerayla ilgili durum. Haut Katanga, Kuzey Kivu, Güney Kivu ve Tanganyika'da 2 Ocak 2023'ten 18 Şubat 2024'e kadar bildirilen kümülatif kolera vakaları ve haftalık olarak değişimin yüzde (solda). Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde 18 Şubat 2024 itibarıyla illere göre ulusal kolera vakaları (sağda)

Mozambik

1 Eylül 2022'den 25 Şubat 2024'e kadar Mozambik'te kümülatif toplam 44.897 vaka ve 168 ölüm kaydedilmiş olup CFR %0,4'tür. Şubat 2024 boyunca ülke, haftada ortalama 400 şüpheli vaka ile sürekli olarak yüksek bir vaka insidansı bildirmiştir. Mozambik genelinde bildirilen vakaların dağılımı dengesiz olup, ülkenin 11 ilinden yedisinde aktif salgınlar görülmektedir. Ülkedeki kolera bulaşmasının mevsimsel doğası göz önüne alındığında, bu rakamların önümüzdeki aylarda artması yönünde önemli bir risk bulunmaktadır. Bu durum, hastalığın yayılmasını ve etkisini azaltmak için teyakkuzda olmanın ve etkili halk sağlığı önlemleri uygulamanın kritik önemini vurgulamaktadır.

Şekil 6. Mozambik: 25 Şubat 2024 itibariyle son 28 gündeki kolera atak oranları (solda) ve Mozambik'te illere göre kolera vakaları (sağda)

Büyük Afrika Boynuzu

Etiyopya

Ağustos 2022'den bu yana Etiyopya, 515 ölüm dahil olmak üzere kümülatif toplam 36.061 kolera vakası bildirmiş ve bu da genel CFR'nin %1,4 olmasına yol açmıştır. 25 Şubat 2024 itibariyle salgın, ağırlıklı olarak Somali (23 woredas) ve Oromia (16 woredas) bölgelerinde olmak üzere altı bölgede 53 woredas'ta aktif olmaya devam etmektedir. Şubat 2024'te haftalık ortalama 700'ün üzerinde vaka rapor edilmiştir. Salgından en çok etkilenen yaş grupları 15-34 yaş (%41) ve 5-14 yaş (%20) arasındaki bireylerdir. Somali bölgesinde, kuraklık ve mevsimsel olmayan yağışların bir kombinasyonu muhtemelen kolera vakalarındaki artışa katkıda bulunmuştur. Salgına yanıt, aşılar ve su, sanitasyon ve hijyen (WASH) malzemeleri gibi yetersiz kaynaklar da dahil olmak üzere çeşitli zorluklarla engellenmektedir. Ayrıca, çeşitli bölgelerdeki güvensizlik, ülke içinde yerinden edilmiş kişiler (IDP'ler) ve mülteci nüfus arasında yüksek hastalık yayılma riski ile birleştiğinde, salgını kontrol etme çabalarını daha da zorlaştırmaktadır.

Somali

2 Ocak 2023'ten 25 Şubat 2024'e kadar Somali'de 83'ü ölüm olmak üzere toplam 21.669 kolera vakası rapor edilmiş ve genel CFR %0,4 olarak gerçekleşmiştir. Somali'deki mevcut epidemiyolojik manzara endişe vericidir ve Şubat 2024'ten itibaren raporlar her hafta yaklaşık 390 yeni vakanın ulusal ortalamasına işaret etmektedir. Salgından en çok etkilenen bölgeler Bay, Lower Juba, Lower Shabelle ve Middle Shabelle'dir. Ayrıca, son zamanlarda meydana gelen seller durumu daha da kötüleştirmiş, kolera bulaşma riskini arttırmış ve halk sağlığı yanıtları ve gelişmiş hastalık sürveyans önlemleri için aciliyeti arttırmıştır.

Sudan

Nisan 2023'ten bu yana, artan çatışmaların ortasında, Sudan'da ülkenin 18 eyaletinin 11'inde toplam 10.783 vaka kaydedilmiş, 24 Şubat 2024 itibariyle 296 ölüm rapor edilmiş ve genel CFR %2,7 olmuştur. Bu vakaların büyük bir kısmı, yaklaşık %88'i, dört eyaletten kaynaklanmıştır: Kızıldeniz (3.842 vaka), Gedaref (2121 vaka), Gezira (1863 vaka) ve Beyaz Nil (1658 vaka), salgından en çok etkilenen bölgeleri vurgulamaktadır. Haftalık vaka sayılarında, 2023'ün 49’uncu epidemiyolojik haftasında yaklaşık 1.500'den 2024'ün 8. haftasında 53'e kadar gözle görülür bir düşüş eğilimi olmuştur. Sürveyans sisteminin etkinliği devam eden çatışma nedeniyle potansiyel olarak tehlikeye girdiğinden, bu azalma eğilimi dikkatle yorumlanmalıdır. 8’inci haftadaki tüm vakalar ve 7’nci haftadaki vakaların %98'i yalnızca Kızıldeniz eyaletinden bildirilmiştir. Ayrıca, son üç haftada hiçbir ölüm vakası rapor edilmemiştir.

Şekil -7: Sudan'da kolerayla ilgili son durum. Son 28 gündeki, 24 Şubat 2024 itibariyle kolera atak oranları (solda) ve hastalık görülme haftası başına kolera vakaları ve ölümler (sağda)

Şekil 8. Büyük Afrika Boynuzu bölgesinde Eylül 2023 – Şubat 2024 tarihleri arasında 100.000 nüfus başına kolera atak oranı (27 Şubat 2024 itibarıyla)

Operasyonel Güncellemeler

DSÖ, aşağıdaki kolera salgını yanıt faaliyetlerinde Üye Devletleri desteklemek için küresel, bölgesel ve ülke düzeyinde ortaklarla birlikte çalışmaktadır:

Koordinasyon

• Ülkelerdeki ihtiyaçlara yanıt olarak ve kilit ortakların desteğiyle, uzmanlar Küresel Salgın Uyarı ve Yanıt Ağı (GOARN), Destek Ortaklar (SBP), Acil Tıp Ekipleri (EMT) aracılığıyla konuşlandırılmış ve GOARN Haftalık Operasyon çağrı forumu aracılığıyla kolera müdahalesine yönelik operasyonel güncellemeler hakkında haftalık bilgi alışverişi yapılmıştır.
• 29 Şubat 2024 itibariyle, GOARN aracılığıyla Malavi, Mozambik, Kenya, Lübnan, Haiti, Sudan ve Zambiya'ya Sağlık Operasyonları, Vaka Yönetimi, Sosyal antropoloji ve Epidemiyoloji/Sürveyans, Sağlık Kolera Koordinatörü ve Ortak Koordinasyonu işlevleri için kolera müdahalesini desteklemek üzere on yedi uzman görevlendirilmiştir.
• 29 Şubat 2024 itibariyle, Bilgi yönetimi (IMO) işlevleri, Ortak/Küme Koordinatörü, Cinsel Sömürü, İstismar ve Tacizin Önlenmesi ve Müdahale Edilmesi (PRSEAH), Enfeksiyon Önleme ve Kontrol (IPC)/Su Sanitasyon ve Hijyen (WASH) ve RCCE için kolera müdahalesini desteklemek üzere Destek Ortaklar aracılığıyla sekiz ülkeye (Malavi, Mozambik, Kamerun, Haiti, Türkiye, Etiyopya, Zambiya ve Komorlar) on altı uzman (her biri 3 ila 6 ay süreyle) görevlendirilmiştir,
• DSÖ, şu ana kadar söz konusu yanıt için Destek Ortaklarından alınan desteği takdir etmektedir: Norveç Mülteci Konseyi (NORCAP) ve CANADEM (Birleşik Krallık Dışişleri, Milletler Topluluğu ve Kalkınma Ofisi (UK FCDO) tarafından finanse edilen dağıtım).

Halk sağlığı sürveyansı

• Kolera Kontrolü Küresel Görev Gücü'nün (GTFCC) kolera için halk sağlığı sürveyansına ilişkin gözden geçirilmiş kılavuzu yaygınlaştırılmaya ve tanıtılmaya devam etmektedir. Bu kılavuz hem İngilizce hem de Fransızca olarak mevcuttur.
• Bölgesel ve küresel düzeyde kolera raporlaması için standart veri ve meta veri setlerine ilişkin GTFCC teknik tavsiyeleri aktif olarak tanıtılmaktadır. Bölgesel ve küresel düzeyde kolera raporlaması için şablon mevcuttur.
• Veri yönetimi ve analizi konusunda ülkelere ve bölgelere vaka bazında teknik destek sağlanmaktadır.
• Kolera sürveyansını güçlendirmek için ülkeler, bölgeler ve ortaklarla koordinasyon çalışmaları devam etmektedir.
• GTFCC'nin kolera kontrolü için Çok Sektörlü Müdahaleler için Öncelikli Alanların belirlenmesine yönelik revize edilmiş kılavuzu yaygınlaştırılmakta ve tanıtılmaktadır (İngilizce, Arapça, Fransızca ve Portekizce). Bu kılavuz, kolera kontrolü için Ulusal Kolera Planının (NCP) geliştirilmesi veya revize edilmesinde koleradan etkilenen ülkeler için sürveyans verilerinin kullanımını en üst düzeye çıkarmayı amaçlamaktadır.
• Koleranın ortadan kaldırılmasına yönelik Çok Sektörlü Müdahaleler için Öncelikli Alanların belirlenmesine yönelik yeni GTFCC kılavuzu yaygınlaştırılmakta ve tanıtılmaktadır (İngilizce, Arapça, Fransızca ve Portekizce). Bu kılavuz, kolera salgınlarının sınırlı olduğu veya hiç olmadığı ülkeler için tasarlanmış olup, koleranın (yeniden) ortaya çıkmasına yönelik kırılganlık faktörlerini değerlendirmelerine ve koleranın ortadan kaldırılması için bir Ulusal Kolera Planı (NCP) geliştirmelerine veya revize etmelerine yardımcı olmaktadır.
• Devam eden çalışmalar, veri toplama, raporlama ve analiz için ek rehberlik ve pratik araçlar da dahil olmak üzere kolera için halk sağlığı gözetimine ilişkin güncellenmiş GTFCC kılavuzunun geliştirilmesini içermektedir.

Laboratuvar

• İş Yardımları, Bilgi Formları ve diğer rehberlik materyalleri de dahil olmak üzere GTFCC laboratuvar kaynakları tanıtılmaktadır. Antimikrobiyal duyarlılık testleri için güncellenmiş tavsiyeler hem İngilizce hem de Fransızca olarak yayınlanmıştır. İlave teknik destek kaynaklarının geliştirilmesine yönelik çalışmalar devam etmektedir.
• Kolera laboratuvarlarını güçlendirmek için ülkeler, bölgeler ve ortaklarla koordinasyon faaliyetleri devam etmektedir.
• Ülkeler için laboratuvar güçlendirme planlarının geliştirilmesinde teknik destek ve yardım, vaka bazında sağlanmaktadır.
• Detaylı kolera laboratuvarı kapasite değerlendirmelerinin yürütülmesi için bir GTFCC araç seti ve kılavuzu geliştirilmiştir. Bu değerlendirmeler, hedefe yönelik destek gerektiren boşlukları ve ihtiyaçları belirlemektedir.
• DSÖ katalog kaynaklarını kullanarak laboratuvar malzemelerinin siparişini ve bunlara erişimi kolaylaştırmak için işbirlikleri devam etmektedir. Ayrıca, saha ve laboratuvar teşhis tedarik ihtiyaçlarını gerektiği gibi belirlemek için bölgesel ve ülke düzeyinde teknik destek sağlanmaktadır.
• Gavi ile işbirliği, salgın izleme de dahil olmak üzere kolera sürveyansı için Gavi'ye uygun ülkeler için hızlı tanı testlerinin tedarikini desteklemek için devam etmektedir.
• Devam eden çalışmalar, kolera teşhisi için eğitim materyallerinin geliştirilmesini ve gerektiğinde acil durum eğitici eğitimlerinin gerçekleştirilmesini içermektedir (Komor adaları)

Aşılama

• 2024'te Etiyopya, Somali ve Zambiya'dan toplamda altı milyon dozu aşan üç yeni talep alınmıştır. Ayrıca, iki ülke daha (Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Yemen) reaktif bir kampanya için OCV talebinde bulunmayı düşünmektedir.
• 2024'ün başlangıcından bu yana, beş ülkede kolera salgınlarına yanıt olarak altı reaktif aşılama kampanyası yürütülmüştür: Etiyopya, Mozambik, Sudan, Zambiya ve Zimbabve. Bu kampanyalar hastalığın yayılmasını engellemek açısından kritik önem taşımaktadır. Bununla birlikte, mevcut salgın bağlamı ve sınırlı aşı bulunabilirliği göz önüne alındığında, bu reaktif kampanyalarda yalnızca tek doz aşılama kursları onaylanmış ve kullanılmıştır.
• Dahası, OCV'lerin kısıtlı tedariki, önleyici aşılama kampanyaları yürütme kapasitesini ciddi şekilde etkilemektedir. OCV'lerin sınırlı küresel stoku, hem reaktif hem de önleyici ihtiyaçların yeterince karşılanmasını sağlamak için üretimin artırılması ve stratejik stok yönetimi ihtiyacının altını çizmektedir.

Vaka Yönetimi, Enfeksiyon Önleme ve Kontrol (IPC) & Su, Sanitasyon ve Hijyen (WASH)

• Toplumda tedaviye erişimi artırmak için tedavinin ademi merkezileştirilmesine yönelik destek de dahil olmak üzere vaka yönetimi için ülkelere teknik destek sağlanmaya devam etmektedir. Zambiya'ya üç vaka yönetimi uzmanı gönderilmiş ve ademi merkeziyetçilik ve kapasite geliştirme dahil olmak üzere stratejiye odaklanarak vaka yönetimini desteklemiştir.
• Genel Merkez IMST ve GTFCC Vaka Yönetimi çalışma grubu ile işbirliği içinde geliştirilen ORP kılavuzu ve araçları GTFCC web sitesinde (www.gtfcc.org/resources) yayınlanmıştır ve şu anda Fransızcaya çevrilmektedir.
• DSÖ Teknik ekibi ve Klinik Vaka Yönetimi, klinik komplikasyonların tedavisi de dahil olmak üzere (GTFCC web sitesinde yer almayan) kolera araçlarını Bölgesel ve Ülke Düzeyinde kullanılmak üzere küresel bir mal olarak sonuçlandırmak için ileriye dönük bir yol üzerinde anlaşmaya varmıştır.
• Şubat ayında üç WASH uzmanı görevlendirilmiştir: biri UNICEF aracılığıyla Zambiya'da, biri Yemen'de ve biri Komorlar'da (görevlendirme devam etmektedir). Zambiya ve Komorlar'da görevlendirilen uzmanlar salgın müdahalelerini desteklemiştir. Yemen'de görevlendirilen uzman, ülkenin bir hazırlık ve hazır olma stratejik planı geliştirmesine destek olmuştur.
• Yemen'de yerel yetkililer ve kilit ortaklar için iki gün boyunca WASH hazırlık ve yanıt eğitimi verilmiştir. Aden'in Sağlık Hizmetleri yapısı gelecekteki bir CTC uygulaması için değerlendirilmiştir. Yerel WASH uzmanı 3 hafta boyunca eğitilmiştir.
• Zambiya WASH uzmanı, RCCE meslektaşlarıyla birlikte hızlı niteliksel değerlendirmeleri desteklemeye, sağlık meslektaşlarıyla birlikte ORP/C'lerin geliştirilmesine ve yaygınlaştırılmasına, ayrıca kullanım noktası ve toplama noktası klorlama stratejilerinin ölçeklendirilmesine odaklanmıştır. Tüm bunlar 3 C stratejisi ile desteklenmiştir - temiz su, temiz eller ve erken bakım.
• Komorlar WASH uzmanı, WASH PCI stratejisinin / eylem planının tasarımını desteklemiş ve sağlık merkezlerinde / CTC'lerde / ORP'lerde WASH/PCI'nin uygulanmasına, eğitim ve SOP'lere odaklanırken, UNICEF WASH meslektaşları vakalar etrafında hedeflenen yanıtlara odaklanmaktadır (CATI yaklaşımı). Uygun kolera tedavi merkezlerinin kurulması ve vaka yönetiminin (ORP'ler) ademi merkeziyetçiliğinin desteklenmesi için çadırlar sipariş edilmiş ve yola çıkmıştır. Kolera önleme faaliyetleri (merkezi su sistemlerinin klorlanması ve su kalitesinin izlenmesi gibi) şu ana kadar hala uygulanmamıştır.
• UNICEF, kolera acil durum konuşlandırmalarına ek olarak kapasite güçlendirme çıktıları da geliştirmektedir. Bu kapsamda 4 kolera odaklı animasyon videosu tasarlamaktadır (i. kolera salgınının tespiti ve teyidi, ii. RCCE ve sosyal bilim, iii. oral rehidrasyon tedavisi ve iv. hedefe yönelik yanıtlar -CATI, sağlık ortamı ve battaniye), ayrıca RCCE, hazırlık ve WASH konularında önceden var olan GTFCC ve UNICEF kolera kılavuzlarını ve araç setini tamamlayacak özel kılavuzlar tasarlanmaktadır.
• DSÖ WASH uzmanları, Komorlar'daki mevcut kolera salgınıyla ilgili olarak WASH-kolera hazırlığı konusunda teknik destek vermek üzere Madagaskar WASH DSÖ ve ortaklarıyla haftalık olarak bir araya gelmektedir.

Risk İletişimi ve Topluluk Katılımı (RCCE)

• Ülkelere RCCE teknik desteği, konuşlandırma ve bölgesel destek yoluyla sağlanmaya devam etmektedir.
• RCCE konuşlandırması, toplulukları devam eden yanıt eylemleriyle ilişkilendirmek için hızlı nitel değerlendirmelerin geliştirilmesini ve yürütülmesini ve verileri ve topluluk geri bildirimlerini görselleştirmek için ulusal gösterge tablolarının oluşturulmasını desteklemiştir (örneğin: Zambiya, Malavi)
• Kolera kaynaklarının mevcut olduğu Toplu Hizmet ile koordinasyon devam etmektedir.
• RCCE araç kiti geliştirilme aşamasındadır - Bu araç kitinin nihai amacı, etkilenen toplulukları, kendilerinin ve sevdiklerinin sağlığını belirli bir hastalığa veya sağlık tehdidine karşı korumak için bilinçli kararlar alma konusunda güçlendirerek hayat kurtarmak ve morbidite ve mortaliteyi azaltmaktır.

 Operasyon Destek ve Lojistik (OSL)

• Şu anda, hem DSÖ'nün Dubai'deki lojistik merkezindeki hem de tedarikçi düzeyindeki kullanılabilirlik seviyesi tatmin edicidir.
• Buna, ortaya çıkabilecek güçlü talepleri karşılamaya hazır bir toplu stok rezervi de dahildir. Bu hazırlıkların bir sonucu olarak, mevcut siparişlerin yerine getirilmesinde herhangi bir tedarik kesintisi beklenmemektedir. Talep eden ülkelere gönderilmek üzere DSÖ Genel Merkezi'nde (HQ) toplu laboratuvar malzemesi ve reaktif stoku mevcuttur.
• Temel laboratuvar malzemelerini içeren kolera kitlerinin çeşitli ülkelere sevkiyatı devam etmektedir. Bu sevkiyatlar, halihazırda kolera salgınlarıyla karşı karşıya olan bölgelere acil müdahale kaynakları sağlamakta ve risk altındaki bölgelerde hazırlıklı olma durumunu güçlendirmektedir. Bu kitlerin dağıtımı farklı tedarik platformları (Genel Merkez, Brindisi, Dubai, Nairobi ve Dakar) aracılığıyla kolaylaştırılarak ihtiyaç duyulan bölgelere hızlı ve etkin bir teslimat süreci sağlanmaktadır.
• Seçilen ülkelerde kolera yanıtı için siparişlerin hazırlanmasına yardımcı olmak üzere aktif olarak teknik destek sağlanmaktadır. Bu destek, uygun malzemelerin seçimi, gerekli miktarların tahmini ve lojistik planlama konularında rehberliği içermektedir.
• Önümüzdeki yıl raf ömrü dolacak olan kısa ömürlü malzemelerin geçici bağışlarının organize edilmesi için çalışmalar devam etmektedir. Bu girişim, DSÖ ortaklarına temel malzemeleri ücretsiz olarak sağlayarak onları desteklemeyi amaçlamaktadır.

Temel zorluklar

Vakalardaki coğrafi yayılma ve küresel artış, çok sayıda zorluktan kaynaklanmakta olup aşağıdaki sonuçlara yol açmıştır:

• Doğal afetler ve iklim etkileri nedeniyle kolera salgınlarının şiddetlenmesi.
• Raporlama tutarlılığı ve özellikle 5 yaşın altındaki çocuklar olmak üzere hassas gruplara yönelik verilerin yetersiz ayrıştırılmasıyla ilgili sorunlar da dahil olmak üzere veri kalitesi ve raporlama. Tüm eş zamanlı kolera salgınlarına yanıt vermek için OCV stoklarının yetersiz kalması, önleyici kampanyaların askıya alınmasına ve iki dozdan tek doz stratejisine geçilmesine neden olmuştur. Ocak 2024'te aşı stoku tamamen tükenmiştir
• Çok sayıda paralel büyük ölçekli ve yüksek riskli salgın ve halk sağlığını etkileyen diğer acil durumlar nedeniyle ulusal kolera yanıt kapasitelerinin tükenmesi ve genel olarak acil durum yanıt kapasitesinin aşırı gerilmesi.
• Ulusal acil durum müdahalelerini desteklemek üzere görevlendirilebilecek deneyimli kolera müdahale personelinin sınırlı olması.
• Çok sayıda gayri resmi giriş noktasının bulunduğu gözenekli sınırlar, sınır bölgelerinde yetersiz sürveyans ve etkilenen topluluklarda sınırlı kolera farkındalığı nedeniyle sınır ötesi kolera bulaşma riskinin artması.
• Tüm seviyelerde zamanında ve etkili bir şekilde müdahale etmek için yetersiz mali kaynaklar.
• Önleme, hazırlık ve hazırlıklı olma faaliyetleri için hem mali hem de maddi kaynak eksikliği.

Sonraki Adımlar

Yukarıda tanımlanan zorlukları ele almak için DSÖ, UNICEF ve ortaklar birlikte çalışmaya devam edecektir.

• Potansiyel bir şiddetli El Nino olayı için güncellenmiş kolera senaryo planlaması/önceliklendirmesi (küresel, bölgesel ve ulusal düzeyde)
• DSÖ, sürdürülebilir bir çözüm için uzun vadeli yatırımın kritik öneme sahip olduğunu ve vakalardaki mevcut artışa hızlı acil müdahale için ara dönemde yatırıma ihtiyaç duyulduğunu vurgulayarak kolera müdahalesine yatırım yapılmasını savunmaya devam edecektir.
• DSÖ ve UNICEF, ihtiyaçların önceliklendirilmesine dayalı olarak kullanılabilirliği en üst düzeye çıkarmak için kritik kolera malzeme boru hattını düzenlemek için birlikte ve diğer ortaklarla birlikte çalışmaya devam edecektir.
• DSÖ ve GTFCC de dahil olmak üzere ortaklar, mevcut kısıtlı ortamda önleme ve müdahale faaliyetlerini mümkün kılmak için Sağlık Bakanlıklarını ve uygulayıcı ortakları mevcut en son bilgi ve materyallerle desteklemeye devam edecektir.
• DSÖ, UNICEF ve ortaklar, kolera acil durumuna odaklanmayı sürdürmek, kaynakları harekete geçirmek ve kolera yükünü azaltmak için uzun vadeli çözümler için lobi yapmak üzere birlikte çalışmaya devam edecektir. Ayrıca DSÖ, UNICEF ve diğer ortaklar, müdahale çabalarını düzene sokmak ve kıt kaynakları en üst düzeye çıkarmak için birlikte çalışmaya devam edecektir.

Ek 1. Veri, tablo ve şekillere ait notlar

Sunulan tüm veriler yorumlanırken dikkatli olunmalıdır. DSÖ, ulusal halk sağlığı yetkilileri ve farklı dahil etme kriterleri ve farklı veri kesme süreleri kullanan diğer kaynaklar tarafından yayınlanan bilgi ürünleri arasında farklılıklar olması beklenebilir. Doğruluk ve güvenilirliği sağlamak için adımlar atılırken, tüm veriler sürekli doğrulamaya ve değişikliğe tabidir. Vaka tespiti, tanımlar, test stratejileri, raporlama uygulaması ve gecikme süreleri ülkeler/bölgeler/yönetim bölgeleri arasında farklılık göstermektedir. Diğerlerinin yanı sıra bu faktörler, gerçek vaka ve ölüm sayılarının değişken eksik tahmin edilmesi ve bu verilerin küresel düzeyde yansıtılmasındaki değişken gecikmelerle sunulan sayıları etkilemektedir.

"Ülkeler", benzer statüdeki ülkeleri, bölgeleri, yönetim bölgelerini veya diğer yargıları ifade edebilir. Kullanılan gösterimler ve bu materyallerin sunumu, herhangi bir ülkenin, bölgenin veya alanın veya yetkililerinin yasal statüsü veya sınırlarının veya hudutlarının sınırlandırılmasına ilişkin olarak DSÖ adına herhangi bir görüş ifade ettiği anlamına gelmez.  Haritalardaki noktalı ve kesikli çizgiler, henüz tam olarak anlaşılamamış olabilecek yaklaşık sınır çizgilerini temsil eder. Ülkeler, bölgeler ve yönetim bölgeleri, DSÖ idaresi altında düzenlenmiştir. Belirli şirketlerden veya belirli üreticilerin ürünlerinden bahsedilmesi, bunların DSÖ tarafından bahsi geçmeyen benzer nitelikteki diğer ürünlere tercih edilerek onaylandığı veya önerildiği anlamına gelmez. Hatalar ve eksiklikler dışında, tescilli ürünlerin adları büyük harflerle ayırt edilir.

Teknik rehberlik ve diğer kaynaklar

- Kolera bilgi formu

- Koleranın Sona Erdirilmesi, 2030'a Doğru Küresel Bir Yol Haritası

- Küresel kolera stratejik hazırlık, hazır olma ve müdahale planı 2023/24

- DSÖ'den kolera ile mücadele için acil ve kolektif eylem çağrısı

- Hastalık salgını haberleri Kolera - Demokratik Kongo Cumhuriyeti

- Hastalık salgını haberleri Kolera - Haiti

- Hastalık salgını haberleri Kolera - Malavi

- Hastalık salgını haberleri Kolera - Mozambik

- Hastalık salgını haberleri Kolera-Küresel durum

- Koleranın Kontrolü İçin Küresel Görev Gücü (GTFCC)

- Kolera için halk sağlığı gözetimi- Geçici kılavuz, Şubat 2023 [TR] [FR]

- AFRO Haftalık salgınlar ve acil durum bülteni

- DSÖ AFRO Kolera Gösterge Tablosu

- Hispaniola 2022'de Kolera Salgını - Durum Raporu

- Kolera yükselişi (2021-günümüz) web sayfası