14 Ağustos 2024 Haber bülteni

DST Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, Kongo Demokratik Cumhuriyeti (KDC) ve Afrika'da giderek artan sayıda görülen mpox hastalığının Uluslararası Sağlık Tüzüğü (2005) (UST) kapsamında uluslararası önem arz eden bir halk sağlığı acil durumu (PHEIC) teşkil ettiğini tespit etmiştir.

Dr. Tedros'un açıklaması, DST ve etkilenen ülkelerden uzmanlar tarafından sunulan verileri gözden geçirmek üzere günün erken saatlerinde bir araya gelen bağımsız uzmanlardan oluşan UST Acil Durum Komitesi'nin tavsiyesi üzerine gelmiştir. Komite, Genel Direktöre, MPox'un artışını, Afrika'daki ülkeler arasında ve muhtemelen kıta dışında daha fazla yayılma potansiyeli olan bir PHEIC olarak gördüğünü bildirmiştir.

Genel Direktör, Komite toplantısının raporunu paylaşacak ve Komite'nin tavsiyelerine dayanarak ülkelere geçici tavsiyelerde bulunacaktır.

PHEIC'i ilan ederken Dr. Tedros şunları söylemiştir: “Yeni bir mpox klonunun ortaya çıkması, bunun Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin doğusunda hızla yayılması ve bazı komşu ülkelerde vakaların rapor edilmesi çok endişe vericidir. Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve Afrika'daki diğer ülkelerde görülen diğer mpox klonlarının salgınlarına ek olarak, bu salgınları durdurmak ve hayat kurtarmak için koordineli bir uluslararası yanıta ihtiyaç olduğu açıktır.”

DST Afrika Bölge Direktörü Dr. Matshidiso Moeti ise şunları söylemiştir: “Toplumlar ve hükümetlerle yakın işbirliği içinde, mpox'u engellemeye yönelik önlemlerin güçlendirilmesine yardımcı olmak için ön saflarda çalışan ülke ekiplerimizle birlikte önemli çabalar halihazırda devam etmektedir. Virüsün giderek yayılmasıyla birlikte, salgınların sona erdirilmesi için ülkelere destek olmak üzere koordineli uluslararası eylemleri daha da arttırıyoruz.”

Komite Başkanı Profesör Dimie Ogoina ise şunları söylemiştir: “Afrika'nın bazı bölgelerinde görülen ve cinsel yolla bulaşabilen yeni bir monkeypox (Maymunçiçek) virüsü türünün yayılmasıyla birlikte ortaya çıkan mpox salgını, sadece Afrika için değil tüm dünya için acil bir durumdur. Afrika'da ortaya çıkan Mpox, burada ihmal edilmiş olup daha sonra 2022'de küresel bir salgına neden olmuştur. Tarihin tekerrür etmesini önlemek için kararlı bir şekilde harekete geçmenin zamanı gelmiştir.”

Bu PHEIC tespiti mpox ile ilgili olarak iki yıl içinde yapılan ikinci tespittir. Bir Orthopoxvirus'un neden olduğu mpox, insanlarda ilk kez 1970 yılında Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde tespit edilmiştir. Hastalık orta ve batı Afrika'daki ülkelerde endemik olarak kabul edilmektedir.

Temmuz 2022'de, çok ülkeli mpox salgını, virüsün daha önce görülmediği bir dizi ülkede cinsel temas yoluyla hızla yayıldığı için bir PHEIC ilan edilmiştir. Bu PHEIC, küresel vakalarda sürekli bir düşüş yaşandıktan sonra Mayıs 2023'te sona ermiştir.

MPox, Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde on yıldan uzun bir süredir rapor edilmektedir ve bu süre zarfında her yıl rapor edilen vaka sayısı istikrarlı bir şekilde artmıştır. Geçen yıl bildirilen vakalar önemli ölçüde artmış ve bu yıl şu ana kadar bildirilen vaka sayısı 15.600'den fazla vaka ve 537 ölümle geçen yılın toplamını aşmıştır.

Geçen yıl Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde yeni bir virüs türünün ortaya çıkması ve hızla yayılması, esas olarak cinsel ağlar yoluyla yayılıyor gibi görünen klad 1b ve bunun Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ne komşu ülkelerde tespit edilmesi özellikle endişe vericidir ve PHEIC'in ilan edilmesinin ana nedenlerinden biridir.

Geçtiğimiz ay, Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ne komşu olan ve daha önce mpox bildirmemiş dört ülkede laboratuvar tarafından doğrulanmış 100'den fazla klad 1b vakası bildirilmiştir: Burundi, Kenya, Ruanda ve Uganda. Uzmanlar, klinik olarak uyumlu vakaların büyük bir kısmının test edilmemiş olması nedeniyle gerçek vaka sayısının daha yüksek olduğuna inanmaktadır.

Farklı ülkelerde, farklı bulaşma şekilleri ve farklı risk seviyeleri ile farklı mpox klonlarının çeşitli salgınları meydana gelmiştir.

Halihazırda MPox için kullanılmakta olan iki aşı, DST'nin Bağışıklama Stratejik Uzmanlar Danışma Grubu tarafından tavsiye edilmekte ve ayrıca DST listesindeki ulusal düzenleyici otoritelerin yanı sıra Nijerya ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti de dahil olmak üzere münferit ülkeler tarafından onaylanmaktadır.

Geçtiğimiz hafta Genel Direktör, MPox aşıları için Acil Kullanım Listeleme sürecini başlatarak, henüz kendi ulusal düzenleyici onaylarını vermemiş düşük gelirli ülkeler için aşı erişimini hızlandıracak. Acil Kullanım Listesi ayrıca Gavi ve UNICEF gibi ortakların dağıtım için aşı tedarik etmelerini de sağlamaktadır.

DST, potansiyel aşı bağışları konusunda ülkeler ve aşı üreticileriyle birlikte çalışmakta ve aşılara, terapötiklere, teşhislere ve diğer araçlara eşit erişimi kolaylaştırmak için geçici Tıbbi Karşı Önlemler Ağı aracılığıyla ortaklarla koordinasyon sağlamaktadır.

DST, sürveyans, hazırlık ve yanıt faaliyetlerini desteklemek için ilk etapta 15 milyon ABD doları tutarında acil bir finansman ihtiyacı öngörmektedir. Örgütün üç kademesinde bir ihtiyaç değerlendirmesi yapılmaktadır.

Acil bir ölçeklendirmeye olanak sağlamak için DST, DST Acil Durumlar Fonu'ndan 1.45 milyon ABD Doları serbest bırakmış olup önümüzdeki günlerde daha fazla fonun serbest bırakılması gerekebilir. Dünya Sağlık Teşkilatı, bağışçılara mpox yanıtının ihtiyaçlarının tamamını finanse etmeleri çağrısında bulunmaktadır.