14 Eylül 2024'te yayınlanmış Dış Durum Raporu-36

 

TEMEL RAKAMLAR
KÜRESEL-Laboratuvarca Doğrulanmış Vakalar	Raporlama Dönemi: 1 Ocak 2022- 31 Temmuz 2024
Vakalar 103.048	Ölüm Vakaları 229	Etkilenen Ülkeler 121
AFRİKA-Laboratuvarca Doğrulanmış Vakalar	Raporlama Dönemi: 1 Ocak 2024- 8 Eylül 2024 ¹
Vakalar 5.759	Ölüm Vakaları 32	Etkilenen Ülkeler 15
HIZLI ARTIŞ GÖRÜLEN SEÇİLMİŞ ÜLKELER: Tüm vakalar (Şüpheli ve test edilmiş vakalar)²	Raporlama Dönemi: 1 Ocak 2024- 8 Eylül 2024
BURUNDİ 1.489	DEMOKRATİK KONGO CUMHURİYETİ 21.835

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Önemli Olaylar

• 14 Ağustos 2024 tarihinde DSÖ Genel Direktörü, mpox'un yeniden ortaya çıkışını, koordineli bir uluslararası yanıt gerektiren, uluslararası önemi haiz bir halk sağlığı acil durumu (PHEIC) olarak ilan etmiştir.
• Bu rapor, Afrika kıtası için en son tam epidemiyolojik hafta olan 1 Ocak - 8 Eylül 2024 raporlama dönemine odaklanmaktadır. Küresel güncellemeler ayda bir kez dahil edilecektir.
• Afrika'da 2024 yılında bildirilen şüpheli ve doğrulanmış mpox vakalarının sayısı artmaya devam etmektedir.
• Şu anda en çok etkilenen ülkeler Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Burundi'dir.
• Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ndeki test kapsamı, sınırlı test kapasitesi nedeniyle düşük kalmaktadır ve şüpheli vaka sayısı, laboratuvar tarafından doğrulanmış vaka sayısının yaklaşık beş katıdır.
• Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde 2024 yılında Mpox vaka ölüm oranı doğrulanmış vakalar arasında %0,5 (5.160 vakada 25 ölüm) ve şüpheli vakalar arasında %3,3'tür (21.835 vakada 717 ölüm).
• Afrika'da iki monkeypox virüsü (MPXV) Klad'ı ve bunların alt klad'ları farklı coğrafi bölgelerde dolaşımda olup farklı popülasyonları etkilemektedir, bu nedenle özel ve yerel olarak uyarlanmış salgın yanıtlarına ihtiyaç vardır.
• Yaklaşık bir yıldır dolaşımda olan Klad Ib, sürekli insandan insana bulaşma ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin doğusunda bildirilen vakalarda artış eğilimi ile ilişkilendirilmiştir. Klad Ib ayrıca Burundi'de devam eden bir salgına neden olmaktadır.
• Genomik dizileme kapasitesi sınırlı olmasına rağmen, Klad Ib, Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nin Kuzey ve Güney Kivu illerinde, Burundi, Ruanda, Kenya ve Uganda'da baskın suş gibi görünmektedir ve her ülkede bir vaka olmak üzere İsveç ve Tayland'daki ithal vakalarda doğrulanmıştır.
• Bu rapor, ulusal mpox salgını bildirimleri olan üç ülkedeki (Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Burundi ve Orta Afrika Cumhuriyeti) epidemiyolojik duruma genel bir bakış sunmaktadır. Gelecek raporlar daha fazla ülkeden genel bakışlar içerecektir.
• Mpox durumunu ele almak için kapsamlı küresel, kıtasal ve ulusal planlamalar devam etmektedir. Bu rapor DSÖ'nün küresel mpox yanıt faaliyetlerine genel bir bakış sunmaktadır.

1 Bu rapor ile DSÖ Afrika Bölge Ofisi tarafından hazırlanan bölgesel mpox bülteni arasındaki vaka sayıları, ölümler ve etkilenen ülkelerdeki küçük farklılıklar, her iki raporun farklı raporlama dönemleriyle açıklanmaktadır. Lütfen en son bölgesel mpox bültenini aşağıdaki bağlantıda bulabilirsiniz: Bölgesel Mpox Bülteni: 6 Eylül 2024 | DSÖ | Afrika Bölge Ofisi

2 Bazı ülkelerde, teste tabi tutulan şüpheli vakalar, test sonucunun pozitif (doğrulanmış vaka) veya negatif (atılmış vaka) olmasına bakılmaksızın, genel şüpheli vaka sayımından çıkarılmamaktadır.

• Bu rapor ayrıca klad Ib MPXV için laboratuvar testleri ve aşı bulunabilirliği ve dağıtımına ilişkin mevcut küresel durum hakkında güncellemeler sağlayan iki kısa özel odak bölümü içermektedir.
• DSÖ, 13 Eylül'de mpox'a karşı ön yeterlilik alan ilk aşı olan MVA BN aşısının ön yeterlilik aldığını duyurmuştur.

Bu baskıda aşağıdaki konular yer almaktadır:

• Duruma genel bakış
• Epidemiyolojik güncelleme
  • Küresel durum
  • Afrika'daki Durum
  • Afrika'da maymun çiçeği virüsü dağılımı
  • Seçilmiş ülkelere epidemiyolojik odaklanma
• Küresel operasyonel güncellemeler
• Özel Konu
  • MPXV için laboratuvar testleri
• DSÖ mpox kaynakları

Duruma genel bakış

Bu rapor, 8 Eylül 2024 tarihi itibariyle Afrika'daki (DSÖ Afrika Bölgesi ve DSÖ Doğu Akdeniz Bölgesi'nin bir kısmı) mpox epidemiyolojik durumuna haftalık bir genel bakış sunmaktadır.

Küresel durumla ilgili en son güncellemeler DSÖ mpox sürveyans raporunda bulunabilir.

14 Ağustos 2024 tarihinde, Uluslararası Sağlık Tüzüğü (2005) uyarınca, DSÖ Genel Direktörü, Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ndeki mpox vakalarındaki artışın ve komşu ülkelere yayılmasının uluslararası önemi haiz bir halk sağlığı acil durumu (PHEIC) oluşturduğunu ilan etmiştir. Bu yayılma diğer Üye Devletler için bir halk sağlığı riski teşkil etmekte ve koordineli bir uluslararası müdahale gerektirmektedir.

Özellikle Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nin doğusunda görülen mpox vakalarındaki bu artış, zoonotik maruziyet olmaksızın sürekli insandan insana bulaşma yoluyla yayılan Klad Ib MPXV'nin ortaya çıkışıyla ilişkilendirilmektedir. Bu ortamlarda genomik sıralama kapasitesi düşük olmasına rağmen, Klad Ib, Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nin Kuzey ve Güney Kivu illerinde, Burundi, Ruanda, Kenya ve Uganda'da baskın tür olarak görünmektedir ve İsveç ve Tayland'daki ithal vakalarda doğrulanmıştır.

DSÖ, en son küresel mpox hızlı risk değerlendirmesini Ağustos 2024 başında gerçekleştirmiştir. Mevcut bilgilere dayanarak, mpox riski aşağıdaki gibi değerlendirilmiştir:

• Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nin doğusunda ve komşu ülkelerde: yüksek.
• Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nin mpoksun endemik olduğu bölgelerinde: yüksek.
• Nijerya'da ve mpoksun endemik olduğu diğer Batı, Orta ve Doğu Afrika ülkelerinde: orta.
• Afrika'daki ve dünyadaki diğer tüm ülkelerde: orta.

Bireysel düzeydeki risk, coğrafi bölge, epidemiyolojik bağlam, biyolojik cinsiyet, cinsiyet kimliği veya cinsel yönelimden bağımsız olarak büyük ölçüde maruz kalma riski ve bağışıklık durumu gibi bireysel faktörlere bağlıdır.

Önceki versiyonlarından uyarlanan bu rapor, mpox için sürveyans, vaka incelemesi ve temaslı takibi geçici kılavuzunda yayınlanan DSÖ vaka tanımlarında olduğu gibi teyit edilmiş mpox vakalarını ve ölümlerini³ ve ayrıca bunları bildiren ülkelerin ulusal sürveyans sistemleri tarafından tanımlandığı şekliyle şüpheli mpox vakalarını sunmaktadır. Bu vakaların sunulmasının gerekçesi, okuyucunun Demokratik Kongo Cumhuriyeti gibi testlere erişimin yetersiz olduğu ülkelerdeki mpox epidemiyolojik eğilimlerini daha iyi anlamasını sağlamaktır. 2024 yılında, ülke genelinde şüpheli vakaların yaklaşık %40'ı test edilmiş ve bunların yaklaşık %55'i pozitif çıkmıştır.

Not: Şüpheli vaka göstergesi dikkatle yorumlanmalıdır, çünkü bunlar farklı ulusal vaka tanımlarına göre kaydedilmektedir ve bazı ülkelerde teste tabi tutulan şüpheli vakalar, test sonucunun pozitif (teyit edilmiş vaka) veya negatif (atılmış vaka) olmasına bakılmaksızın genel şüpheli vaka sayısından çıkarılmamaktadır. Daha ayrıntılı bilgi olmadığından, teyit edilmiş vakaları bildirilen toplam şüpheli vakalardan doğru bir şekilde çıkarmak şu anda mümkün değildir, bu nedenle teyit edilmiş vakalar şüpheli vakaların bir alt kümesidir.

3 - DSÖ Avrupa bölgesi için hem doğrulanmış hem de olası vakalar, doğrulanmış vaka sayılarına ve ayrıntılı vaka verilerine dahil edilmiştir.

Epidemiyolojik Güncelleme

Mevcut en son veriler için lütfen haftalık olarak güncellenen mpox küresel sürveyans raporuna başvurun: 2022-24 Mpox (Maymun Çiçeği) Salgını: Küresel Eğilimler

Küresel durum

Afrika dışında Mpox sürveyans raporlaması aylık olarak devam etmektedir. Mpox küresel raporunda açıklandığı gibi, en son eksiksiz veriler Temmuz 2024'e aittir. Küresel güncellemeler yalnızca aylık olarak sağlanacaktır. Ağustos verileri tamamlandığında, gelecek haftanın raporuna dahil edilecektir.

Afrika'daki durum⁴

2024 yılında, 8 Eylül 2024 itibariyle, Afrika'daki 15 ülke, 32 ölüm dahil olmak üzere 5759 doğrulanmış mpox vakası bildirmiştir (Şekil 1, solda) (Vaka Ölüm Oranı [CFR] %0,6). 2024'te en çok vaka bildiren üç ülke Kongo Demokratik Cumhuriyeti (5160 doğrulanmış vaka, 25 ölüm), Burundi (385 doğrulanmış vaka, ölüm yok) ve Nijerya'dır (55 doğrulanmış vaka, ölüm yok). Burundi ilk kez 2024 yılında mpox vakası bildirmiştir ve şu anda toplumda sürekli bulaşma yaşanmaktadır.

2024'te mpox bildiren ülkeler arasında 12 ülke son dört hafta içinde yeni teyit edilmiş vakalar bildirmiştir (bkz. Şekil 1, sağ)

Şekil 1. 2024 yılında Afrika'da 2024 yılında (solda, 1 Ocak - 8 Eylül) ve son dört haftada (sağda, 12 Ağustos - 8 Eylül) teyit edilmiş mpox vakalarının ülkelere göre coğrafi dağılımı.

1 Ocak - 8 Eylül 2024 tarihleri arasında, hem test edilmiş hem de test edilmemiş vakalar dahil olmak üzere toplam 25.093 şüpheli mpox vakası ve 2024 yılında en çok şüpheli mpox vakası bildiren 723 vaka Demokratik Kongo Cumhuriyeti (21 835 şüpheli vaka, 717 ölüm), Burundi (1489 şüpheli vaka, ölüm yok) ve Nijerya'dır (935 şüpheli vaka, ölüm yok).

2024'ün başından bu yana, Afrika'daki teyit edilmiş mpox vakalarının sayısı, esas olarak kıtadaki teyit edilmiş vakaların yaklaşık %90'ını (5.759 vakanın 5.160'ı) oluşturan Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ndeki salgınlar (bkz. Şekil 2) nedeniyle.e istikrarlı bir şekilde artmaktadır.

4 Afrika kıtasında DSÖ Afrika Bölgesinde 47 ve Doğu Akdeniz Bölgesinde yedi Üye Devlet bulunmaktadır

Benzer şekilde, test edilmemiş ve test edilmiş vakalar da dahil olmak üzere kıtadaki şüpheli mpox vakalarının sayısı 2024'te artmaktadır (bkz. Şekil 3) ve bu artış yine Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ndeki bulaşmadan kaynaklanmaktadır. Her iki salgın eğrisinde de Burundi'de bildirilen vaka sayısı artmaktadır. Şekil 2'deki teyit edilmiş vakaların Şekil 3'te gösterilen tüm vakaların bir alt kümesi olduğunu ve şüpheli vaka sayısının teyit edilmiş vaka sayısının yaklaşık beş katı olduğunu lütfen unutmayın.

Şekil 2. Afrika'da rapor den ülkelere göre 1 Ocak - 8 Eylül 2024 tarihleri arasında teyit edilmiş mpox vakalarının salgın eğrisi.

Şekil 3. Afrika'da rapor eden ülkeye göre 1 Ocak - 8 Eylül 2024 tarihleri arasında şüpheli mpox vakalarının salgın eğrisi (test edilmiş ve test edilmemiş)

Afrika'da maymun çiçeği virüsü dağılımı

8 Eylül 2024 itibariyle, Afrika'da bildirilen MPXV kladlarının dağılımı aşağıdaki haritada gösterildiği gibidir (Şekil 4). Bu bilgiler, açık erişimli veri tabanları, hakemli yayınlar, raporlar ve Virüs Evrimi Teknik Danışma Grubu da dahil olmak üzere DSÖ ile doğrudan iletişim de dahil olmak üzere farklı kaynaklar aracılığıyla yürütülen ve paylaşılan dizilemeden derlenmiştir.

Bugüne kadar Batı Afrika, kuzey ve güney Afrika'daki ülkeler Klad II MPXV bildirmiştir. Orta ve Doğu Afrika'daki ülkeler Klad I MPXV'yi rapor etmiştir. Kamerun, ülkenin doğu kesiminde Klad I ve batıda Nijerya sınırında Klad II olmak üzere her iki MPXV kladının da bulunduğu tek ülkedir.

Bugüne kadar Afrika'da Klad Ib MPXV Kongo Demokratik Cumhuriyeti (Güney Kivu, Kuzey Kivu ve Kinşasa illerinde), Burundi, Kenya, Ruanda ve Uganda'da tespit edilmiştir. Ayrıca İsveç ve Tayland'da da sırasıyla birer vaka olmak üzere iki vaka tespit edilmiştir.

Aşağıda sunulan coğrafi dağılım, herhangi bir coğrafi konumdaki tüm kladları tam olarak yansıtmayabilir.

Şekil 4. Afrika'da 8 Eylül 2024 itibariyle tespit edilen MPXV kladlarının coğrafi dağılımı.

Seçilmiş ülkelere epidemiyolojik odaklanma

Burundi

25 Temmuz 2024 tarihinde Burundi Sağlık Bakanlığı, Institut National de Santé Publique (INSP) Ulusal Referans Laboratuvarı tarafından üç vakanın teyit edilmesinin ardından bir mpox salgını görüldüğünü ilan etmiştir. Bunlar Burundi'de tespit edilen ilk doğrulanmış mpox vakalarıdır. Epidemiyolojik incelemeler ve genomik dizileme, Burundi'de Klad Ib MPXV enfeksiyonu nedeniyle teyit edilen vakaları Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ndeki Güney eyaletiyle bağlantılı olduğunu göstermiştir.

Ülkedeki uyarıların, soruşturmaların ve doğrulanmış mpox vakalarının sayısı hızla artmıştır. 8 Eylül 2024 itibariyle 49 sağlık bölgesinin 30'unda 385 vaka teyit edilmiştir (bkz. Şekil 5). Raporlama sırasında hiçbir mpox ölümü belgelenmemiştir. Burundi'de kullanılan Mpox vaka tanımlarına buradan ulaşabilirsiniz.

En çok etkilenen sağlık bölgesi Bujumbura Nord olup, ulusal düzeyde teyit edilen toplam vakaların yaklaşık %47'sini bildirmektedir. Vakaların yaklaşık yarısı erkektir ve beş yaş altı çocuklar teyit edilmiş vakalar arasında en çok bildirilen yaş grubudur. Ülkedeki bulaşma dinamikleri şu anda Sağlık Bakanlığı tarafından araştırılmaktadır. Tam olarak anlaşılamamakla birlikte, hem toplum içi bulaşmanın hem de yakın temaslılar arasında ev içi bulaşmanın gerçekleştiğine inanılmaktadır.

Şekil 5. Burundi'de 8 Eylül 2024 itibariyle haftalara göre doğrulanmış mpox vakalarının salgın eğrisi

Orta Afrika Cumhuriyeti

17 Temmuz 2024 tarihinde Orta Afrika Cumhuriyeti Sağlık ve Nüfus Bakanlığı, başkent Bangui'nin sağlık bölgesinde tespit edilen mpox vakalarını doğrulamış ve 20 Temmuz 2024 tarihinde ulusal bir mpox salgını görüldüğünü ilan edilmiştir. Ülke mpox için tarihsel olarak endemik kabul edilmektedir ve 2021'den 2023'e kadar yaklaşık 40 salgın tespit edilmiştir. Bangui'deki vakalardan önce, önceki tüm mpox salgınları güneydeki kırsal, ormanlık alanlarda görülmüştür.

1 Ocak'tan 31 Ağustos 2024'e kadar ülkede 278 şüpheli mpox vakası kaydedilmiş, bunlardan 47'si doğrulanmış (bkz. Şekil 6) ve bir ölüm vakası tespit edilmiştir (CFR %2,1). Sekanslanan örnekler Klad Ia MPXV enfeksiyonunun varlığını göstermiştir.

Teyit edilen vakalar 7 ay ile 42 yaş arasında değişmekte olup teyit edilen vakaların %25'i 4 yaşın altında ve %75'i 25 yaşın altındadır. Şu anda beş sağlık bölgesinde salgınlar yaşanırken, on bir bölge 2024 yılında en az bir doğrulanmış vaka bildirmiştir.

Ülkede Sağlık Bakanlığı öncülüğünde ulusal bir mpox yanıtı devam etmektedir.

Şekil 6. Haftalara göre doğrulanmış mpox vakalarının salgın eğrisi, Orta Afrika Cumhuriyeti, 8 Eylül 2024

Demokratik Kongo Cumhuriyeti

1 Ocak - 8 Eylül 2024 tarihleri arasında Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde 26 vilayetin 23'ünde 25 ölüm dahil olmak üzere 5160 doğrulanmış mpox vakası (Şekil 7) rapor edilmiştir (CFR %0,5). 2024'ün başından bu yana 717 ölüm (CFR %3,3) dahil olmak üzere 21 835'in üzerinde şüpheli vaka (hem test edilmiş hem de test edilmemiş) (Şekil 8) kaydedilmiştir. Uzak bölgelerdeki laboratuvar testlerine sınırlı erişim nedeniyle, 2024 yılında tüm şüpheli vakaların yalnızca yaklaşık %40'ı test edilmiştir (2023'te %9'du) ve bunlar arasında yaklaşık %55'inin testi pozitif çıkmıştır. Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde kullanılan mpox vaka tanımlarına buradan ulaşabilirsiniz.

Şu anda mevcut bilgilere dayanarak, Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde mpox'un yayılması iki farklı ana salgına bağlanmaktadır: Kinşasa'ya yayılma ve Kinşasa'daki salgınlar da dahil olmak üzere Equateur ve mpox'un endemik olduğu ülkenin diğer eyaletlerinde MPXV klad Ia'nın yayılması ve Kinşasa'daki birkaç vakayı da içeren Kuzey ve Güney Kivu eyaletlerinde klad Ib MPXV'nin yayılması. Ülkedeki mevcut dizileme kapasitesi sınırlıdır ve klad dağılımı şu anda bilinenden daha geniş olabilir.

Ülkede bildirilen şüpheli ve teyit edilmiş vaka sayısı son haftalarda artmaya devam etmiştir.

Son dört hafta içinde en fazla vakanın görüldüğü ilk beş vilayet Sud-Kivu, Sankuru, Equateur, Sud-Ubangi ve Tshopo'dur. Bunlar arasında sadece Güney Kivu mpox için endemik kabul edilmemektedir.

Şekil 7. Haftalara göre doğrulanmış mpox vakalarının salgın eğrisi, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, 8 Eylül 2024

Şekil 8. Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde 8 Eylül 2024 tarihi itiberiyleŞüpheli mpox vakalarının (test edilmiş ve edilmemiş) haftalara göre salgın eğrisi

Küresel operasyonel güncellemeler

DSÖ Küresel Stratejik Hazırlık ve mpox (SPRP) salgınlarına yanıt, sağlık acil durumlarını yönetmek için kapsamlı bir yaklaşım sağlayan sağlık acil durum önleme, hazırlık, yanıt ve esneklik (HEPR) çerçevesini takip etmektedir. Bu çerçeve, aşağıdaki amaçlarla beş temel sağlık acil durum bileşeninin ('5C') güçlendirilmesine odaklanmaktadır:

1. Acil durum koordinasyonu: Sağlık krizlerine müdahalenin iyi koordine edilmiş, zamanında ve etkili olmasını sağlamak için yerel, ulusal ve küresel düzeylerde etkili koordinasyon mekanizmaları oluşturmak.

2. İşbirlikçi sürveyans: Sağlık tehditlerini erken tespit etmek ve izlemek için sektörler arasında gerçek zamanlı veri toplama, paylaşma ve analizin entegrasyonunu teşvik etmek ve hızlı müdahale sağlamak.

3. Toplumun korunması: Toplumun direncini artırmaya ve aşılama, risk iletişimi ve diğer halk sağlığı önlemleri yoluyla sağlıkla ilgili acil durumları önleme ve etkilerini azaltma çabalarına toplumların katılımını sağlamaya odaklanın.

4. Güvenli ve ölçeklendirilebilir bakım: Sağlık sistemlerinin krizler sırasında temel ve acil bakım sağlayacak şekilde donatılmasını sağlamak, hastalar ve sağlık çalışanları için güvenlik standartlarını korurken talepteki artışları karşılayacak ölçeklendirilebilir kapasiteye sahip olmak.

5. Karşı önlemlere erişim: Sağlıkla ilgili acil durumlarda nüfusun korunması için tıbbi karşı önlemlerin (aşılar, tedaviler, teşhisler ve kişisel koruyucu ekipmanlar) bulunabilirliğini ve adil dağıtımını kolaylaştırmak.

Yukarıdaki HEPR çerçevesi, mpox'un önlenmesi ve kontrolünün geliştirilmesine yönelik DSÖ Stratejik Çerçevesinin (2024-2027) (Mayıs 2024'te yayınlanmıştır) temelini oluşturmakta ve aynı zamanda yeni Uluslararası Önemi Haiz Halk Sağlığı Acil Durumuna yönelik mevcut acil durum müdahalesinin temelini oluşturmaktadır.

Raporun bu bölümü, PHEIC için akut yanıt aşamasında DSÖ mpox yanıtının ana küresel operasyonel güncellemelerine genel bir bakış sunmaktadır. Bu, faaliyetlerin kapsamlı bir listesi değildir ve önümüzdeki haftalarda daha fazla güncelleme yapılacaktır.

DSÖ Küresel Stratejik Hazırlık ve Müdahale Planı (SPRP)

6 Eylül 2024 tarihinde DSÖ, DSÖ Üye Devletleri, Afrika Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (Afrika CDC) ve diğerleri dahil olmak üzere çok sayıda ortaktan gelen girdileri içeren mpox küresel SPRP'yi yayınlamıştır. Küresel SPRP, bu küresel sağlık acil durumuna yanıt vermek için güçlendirilmiş sürveyans, araştırma, tıbbi karşı önlemlere eşit erişim ve toplumun güçlendirilmesi ihtiyacını vurgulamaktadır. SPRP için ilk altı aylık zaman dilimi, insandan insana bulaşan akut salgınları kontrol altına almayı amaçlamaktadır.

Afrika için Mpox Kıtasal Hazırlık ve Yanıt Planı

6 Eylül 2024 tarihinde DSÖ ve Afrika CDC, ülkelerin mpox'un yayılmasını engelleme çabalarını desteklemek amacıyla Afrika kıtası için ortak kıtasal yanıt planını yayınlamıştır. Bu kıtasal yanıt planı, Küresel SPRP ile tamamen uyumludur. DSÖ ve Afrika CDC, hükümetler, BM kurumları, sivil toplum kuruluşları ve sivil toplum dahil olmak üzere çok sayıda paydaşla işbirliği yapmaktadır.

Üye Devletler ve ortak brifingleri

Gelişen epidemiyolojik durum, operasyonel planlama ve uygulama hakkında bilgi sağlamak ve koordinasyon çabalarını desteklemek için DSÖ, ortaklar, uzman danışma grupları ve komiteler ile brifingler ve istişareler düzenlemiştir: Üye Devletler temsilcileri aracılığıyla; Sağlık Acil Durum Önleme, Hazırlık ve Yanıt Daimi Komitesi (SCHEPPR); Bağışıklama Stratejik Uzman Danışma Grubu'nun (SAGE) çiçek hastalığı ve mpox aşısı çalışma grubu; Pandemik ve Salgın Potansiyeli Olan Bulaşıcı Tehlikeler Stratejik ve Teknik Danışma Grubu (STAG-IH); DSÖ Acil Sağlık Durumları Programı Bağımsız Sürveyans ve Danışma Komitesi (IOAC); COVID-19 Araçlarına Erişim Hızlandırıcı (ACT-A); DSÖ Afrika Bölge Komitesi; Küresel Sağlık Kümesi, Küresel Mpox Ortaklığı; i MCM-Net ortaklar forumu, operasyonel ortaklar; sivil toplum kuruluşları (STK'lar); bağışçılar; teknik ağlar; uygulama toplulukları; ve diğerleri. Bu brifingler, çeşitli paydaşlar arasında uyumu teşvik etmek, koordineli ve birleşik bir yanıt sağlamak için kritik öneme sahiptir.

2.İşbirlikçi gözetim

Güncellenen gözetim araçları Mpox Vaka Araştırma Formu (CIF) ve asgari veri kümesi Vaka Bildirim Formu (CRF), ülkelerin mpox salgınlarının mevcut aşamasını daha iyi tanımlayabilmeleri için gözden geçirilmiş ve güncellenmiştir. Güncellenen CIF ve CRF'ye buradan erişilebilir.

Mpox'a ilişkin epidemiyolojik veriler haftalık olarak güncellenir ve en son verilere DSÖ mpox gözetim raporundan buradan erişilebilir.

Tanı

DSÖ, mpox tanısı için ek bakım noktası çözümleri keşfetmek üzere uzmanlar ve ortaklarla birlikte çalışmaktadır. 2022 PHEIC bildirgesinden bu yana WHO, 47 Afrika ülkesinden 46'sına laboratuvar reaktifleri, PCR kitleri, bakım noktası numune toplama kitleri veya bunların bir kombinasyonunu teslim etmiştir. 2024 PHEIC bildirgesinden bu yana DSÖ, 13 öncelikli Afrika ülkesine 63.450 PCR kiti ve 26.600 numune toplama kiti daha teslim etmektedir. MPXV Klad Ib genom örneklerinin fonksiyonel karakterizasyonu, DSÖ liderliğindeki koordinasyonla Biohub üzerinden devam etmektedir. Klad Ia ve Klad Ib materyali (canlı virüs veya DNA), karşılaştırmalı karakterizasyonun başlaması için dünya çapındaki laboratuvarlara dağıtılıyor. Özel çalışmalar DSÖ ve ortakları tarafından geliştirilmekte olan bir mpox bulaşma çalışma protokolü tamalanmaktadır. Bu DSÖ protokolünün amacı, paydaşlara mpox bulaşmasının riskini ve özelliklerini daha iyi anlamaları ve ölçmeleri ve vaka ve temas tespitine odaklanarak ciddi hastalık için risk faktörlerini daha iyi belgelemeleri için bir şablon sağlamaktır.

3. Toplumun korunması

Ortakların koordinasyonu ve katılımları

Ortak mekanizmalar raporlama dönemi boyunca aktif olarak kullanılmıştır. Ağustos 2024'te bu mekanizmalar güçlendirilmiş olup yeni mekanizmalar aşağıdaki gib kurulmuştur:

• DSÖ ve diğer ortaklar tarafından DSÖ küresel mpox ortaklığı ve çalışma grupları aracılığıyla sağlanan brifingler (Ocak - Ağustos 2024).
• UNICEF, Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri Federasyonu (IFRC) ve mpox yanıtında çok sektörlü eylemi güçlendirmek için Sivil Toplum Örgütleri dahil olmak üzere Toplumun Korunması küresel ortaklarının koordinasyonu.
• Risk iletişimi ve toplum katılımı (RCCE) eylemi için Toplu Hizmet ortaklarının koordinasyonu.
• Yanıt çalışmalarına bilgi sağlamak için etkilenen ülkelerden toplum araştırmacıları, toplum akademisyenleri, toplum uzmanları ve toplum liderlerinden oluşan bir Toplum Danışma Grubunun kurulması.
• EPI WIN ve World of World ağı ve inanç ağları gibi sivil toplum ağları aracılığıyla STK'lara ve ortaklara brifing verilmesi.

Toplumun korunması teknik brifingleri

Acil sağlık durumlarına etkili yanıt, etkilenen veya risk altında olan kişilere koruma sağlar. DSÖ web sitesinde kapsamlı bir rehberlik materyalleri ve kaynakları koleksiyonu mevcuttur. Bunlar 2022'den beri ihtiyaç duyuldukça güncellenmiştir. Yerel düzeyde topluluk ve sivil toplum katılımı, etkiyi yönlendirmenin anahtarıdır. Daha fazla güncellenecek ve bağlamlandırılacak mevcut materyalleri tamamlamak için, çeşitli kitleler için bir dizi kısa operasyonel odaklı teknik brifing geliştirilmektedir. Bu brifingler, toplumun korunması için kapsamlı bir eylem paketinin nasıl planlanacağı ve sunulacağı konusunda pratik bilgiler sağlayacaktır. Bunlar arasında bir topluluk referans grubunun nasıl kurulacağı, topluluk enfeksiyon önleme ve kontrolü (IPC) ve su, sanitasyon ve hijyen (WASH) için temel hususlar, toplum çalışanları için eğitimde nelerin dahil edileceği (enfeksiyona ve ruh sağlığı etkilerine karşı koruma dahil), evde bakım için en iyi ipuçları, yerelleştirilmiş ve bağlama özgü halk sağlığı ve sosyal önlemlerin (PHSM) nasıl planlanacağı ve sunulacağı ve sosyal ve ekonomik etkilere karşı koruma sağlamak için çok sektörlü eylem yer almaktadır

Mevcut araçlar ve ürünler

Aşağıdaki araçlar ve ürünler geliştirildi veya güncellenmiştir:

• mpox için RCCE Hazırlık ve yanıt araç seti

• Mpox Bilgi Formu

• Mpox Soru-Cevap web sayfası

• Aşağıdaki gibi halk sağlığı tavsiyeleri:

o Öncelikli kitlelere yönelik RCCE mesajları güncellendi ve WHO ve ortak ağlar aracılığıyla paylaşıldı.

o Çocuklar, emziren anneler, hamile kadınlar ve bakıcılar gibi yeni hedef kitlelere yönelik RCCE mesajları tamamlanmaya yaklaşıyor.

o Seks işçileri, kamplar ve ülke içinde yerinden edilmiş kişiler, kitlesel toplantılar, sınır sağlığı ve evde bakım için güncellenen Halk Sağlığı Tavsiyeleri dizisi inceleniyor ve güncelleniyor. Bu makale dizisi, diğer kaynaklarla birlikte WHO mpox salgını araç setinde mevcuttur.

Kitlesel toplantılar düzenleyen ülkelere ve etkinlik organizatörlerine destek Afrika Uluslar Kupası, Parlamentolararası Birlik ve Endonezya Afrika Forumu dahil olmak üzere kitlesel toplantılar düzenleyen ülkelere ve etkinlik organizatörlerine bağlama göre uyarlanmış teknik yardım ve tavsiye sağlanmıştır.

IPC/WASH

• Yüksek riskli bölgelerde, toplu yerleşim yerlerinde, okullarda, IDP ve mülteci kamplarında IPC ve WASH önlemlerinin uygulanması için kilit paydaşlarla (UNICEF ve WASH kümesi) koordinasyon.

• Topluluk bulaşmalarını önlemek ve kontrol etmek için kaynak sınırlı ortamlarda evde bakım için IPC ve WASH önlemlerine ilişkin operasyonel kılavuzun geliştirilmesi.

• Okullarda ve IDP/mülteci kamplarında IPC ve WASH önlemlerine ilişkin teknik yardım ve tavsiye. Toplum sağlık çalışanları için eğitim paketinin gözden geçirilmesi.

• Evde bakım ve toplum sağlık çalışanları için temel IPC ve WASH malzemeleri listesinin geliştirilmesi.

• Sağlık tesislerinin mpox için hızlı değerlendirme aracı geliştirilmiş olup şu anda etkilenen Üye Devletlerde, sağlık ve bakım çalışanlarının ve hastaların korunmasını sağlarken kaliteli bakım sağlamak amacıyla önceliklendirilmesi ve ele alınması gereken temel boşlukların belirlenmesine yardımcı olmak için uygulanmaktadır. Kişisel koruyucu ekipmanların nasıl takılıp çıkarılacağına ilişkin posterler yayınlanmış olup etkilenen bölgelerdeki sağlık tesislerine dağıtılmaktadır.

• Geliştirilmiş veya geliştirilmekte olan araçlar ve ürünler:

o Kaynak sınırlı ortamda mpox için evde bakım ve izolasyon için IPC ve WASH ölçümü.

o Sağlık ve bakım tesisleri için tarama aracı.

Halk sağlığı ve sosyal önlemlerin seçimi ve uygulanması için karar desteği

DSÖ bölge ve ülke ofisleri aracılığıyla ilgili halk sağlığı ve sosyal önlemler ve mpox için etkili PHSM stratejilerine ilişkin mevcut kanıtların analizi konusunda destek sağlanmıştır.

4. Güvenli ve ölçeklenebilir bakım

Klinik bakım ve tedaviler

PALM 007 denemesinin ön sonuçları, antiviral Tecovirimat'ın tüm yaşlar ve hafif ve şiddetli hastalık için birleşik bir hedef için mpox semptomlarının çözülme süresini iyileştirmediğini göstermiştir. Mpox'u (Klad II) değerlendiren diğer denemeler devam etmektedir. Ancak bu bulgular, klinik bakımın ölçeklendirilmesinin, hastalara bakım sağlamak için yeterli malzeme ve ilacın mevcut olmasını ve personelin vaka yönetimi, IPC ve WASH konusunda eğitilmesini sağlayarak sağlık tesislerinde ve evde güvenli ve destekleyici bakım standartlarını güçlendirmeye ve optimize etmeye devam etmesi gerektiğini göstermektedir.

Kayıtlı Olmayan ve Deneysel Müdahalelerin İzlenen Acil Kullanımı (MEURI): DSÖ, yeni uygulamaları teşvik etmek için 24 Eylül 2024'te Üye Devletlerin brifinginin planlandığı acil kullanım erişim protokolleri kapsamında Tecovirimat'a erişim sağlamaya devam etmektedir. Klinik yanıtın ölçeklendirilmesine yönelik doğrudan ülke içi destek, Sağlık Bakanlığı, vaka yönetimi meslektaşları ve ortak kuruluşlarla iş birliği içinde çalışan kıdemli DSÖ personeli tarafından sağlanmaktadır. Birincil amaç, sağlık tesislerinde ve evde tutarlı yüksek kaliteli klinik bakım sağlamaktır.

Bunun temelinde, bakım kalitesini ve yatak kullanımını anlamak için veri toplama desteği sağlanmaktadır.

Küresel Klinik Platformu

Küresel Klinik Platformu elektronik Vaka Raporu Formunu tamamen revize etmiş olup özellikle farklı kladlarla ilgili olarak klinik fenotipler ve sonuçların küresel anlayışını zenginleştirmek için veri sağlayacak ortaklar aramaktadır.

Mpox için Küresel Klinik Platform İstatistiksel Analiz Planı incelenmekte olup güncellenmektedir. İstatistiksel Analiz Planının 1. Sürümü hala aktif olarak kullanılmaktadır. Küresel Klinik Platformu verilerinin doğrudan görselleştirilmesine olanak sağlamak için bir Klinik Portal geliştirilmektedir.

5. Karşı önlemlere erişim ve bunların uygulanması

Koordinasyon mekanizmaları

DSÖ ve ortakları, Afrika CDC, Salgın Hazırlık Yenilikleri Koalisyonu (CEPI), Avrupa Birliği Sağlık Acil Durum Hazırlığı ve Müdahale Otoritesi (HERA), Yenilikçi Yeni Tanı Vakfı (FIND), Aşı İttifakı GAV, PAHO Döner Fonu, UNICEF, Unitaid ve diğerleriyle birlikte bağışlar dahil olmak üzere mevcut kaynakları koordine etmek, salgınların olduğu ülkelerden gelen talebi bir araya getirmek ve salgınları kontrol etmek için mevcut kaynakları stratejik olarak tahsis etmek üzere Erişim ve Tahsis Mekanizması'nı (AAM) kurmuştur.

Söz konusu Mekanizma, aşı, tedavi ve teşhis erişimi ve tahsisi için yapılandırılmış bir yaklaşım sağlayarak mevcut mpox artışına yanıt vermek üzere tasarlanmıştır ve özellikle en çok etkilenen bölgelerde moox salgınlarını kontrol etme ve durdurmada sınırlı kaynakların en büyük halk sağlığı etkisine sahip olmasını sağlamada merkezi bir rol oynamayı amaçlamaktadır. Hastalıkları önlemeye, eşitsizlikleri azaltmaya, şeffaflığı sağlamaya ve hastalığın yayılmasını kontrol etmek için kritik kaynaklar sağlayarak salgın yaşayan ülkelere yardım etmeye odaklanmaktadır.

AAM, geçici Tıbbi Karşı Önlemler Ağı'nın (i-MCM-Net) bir parçası olarak kurulmuştur. i-MCM-Net, BM ve diğer uluslararası kuruluşlar, sağlık örgütleri, sivil toplum örgütleri, endüstri ve özel sektör dahil olmak üzere dünyanın dört bir yanından ortakları bir araya getirerek tıbbi karşı önlemlerin geliştirilmesi, üretimi, tahsisi ve teslimatı için etkili bir ekosistem oluşturmaktadır. Ağ, bir pandemi anlaşmasına yönelik müzakereler devam ederken, geçici olarak faaliyet gösterecek bir mekanizma olarak DSÖ Üye Devletleri tarafından onaylanmıştır.

Aşıların bulunabilirliği ve dağıtımının küresel durumu

Şu anda, küresel mpox müdahalesi için 3,6 milyondan fazla aşı dozu taahhüt edilmiştir. Buna, Avrupa Komisyonu, Avusturya, Belçika, Hırvatistan, Kıbrıs, Fransa, Almanya, Lüksemburg, Malta, Polonya, İspanya ve Amerika Birleşik Devletleri tarafından etkilenen ülkelere taahhüt edilen 620.000 dozdan fazla MVA-BN aşısı ve aşı üreticisi Bavarian Nordic dahildir. Japonya, şu ana kadar taahhüt edilen en yüksek doz sayısı olan 3 milyon doz LC16 aşısı taahhüt etmiştir. Bugüne kadar, 5, 8 ve 10 Eylül 2024'te Kinşasa'ya 265.000 doz ve 27 Ağustos'ta Nijerya'ya 10.000 doz MVA-BN aşısı teslim edilmiştir. Teslimat programları Eylül ayından 2024'ün dördüncü çeyreğine kadar uzanmaktadır.

Mpox araştırma ve inovasyon: Araştırma yanıtını salgın hedefleriyle uyumlu hale getirme

29 - 30 Ağustos 2024 tarihleri ​​arasında DSÖ, hastalık ve ölüm oranlarını etkili bir şekilde azaltmak, bulaşmayı durdurmak ve gelecekteki salgınları önlemek için aşı, teşhis ve tedavi yöntemlerinin geliştirilmesini ilerletmek amacıyla araştırma çabalarını salgın yanıt stratejileriyle uyumlu hale getirmeyi amaçlayan bir bilimsel konferans düzenlemiştir. Söz konusu konferans etkilenen ülkelerden araştırmacıların, halk sağlığı görevlilerinin ve paydaşların araştırma gündemini şekillendirmede öncülük edebileceği iş birlikçi ve açık bir ortam yaratmak için tasarlanmıştır.

Özel odak

MPXV için laboratuvar testi

DSÖ şu anda mpox için referans testi olarak lezyon materyali üzerinde nükleik asit amplifikasyon testi (NAAT) önermektedir. Bazı polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) tabanlı bakım noktasına yakın çözümler bağımsız olarak doğrulanmıştır. Şimdiye kadar değerlendirilen antijen tespit eden hızlı tanı testlerinin (RDT'ler) duyarlılığı yetersiz olmuştur (Lütfen sonuçları burada bulabilirsiniz). Hem PCR tabanlı hem de antijen tespit eden RDT'ler dahil olmak üzere ek bakım noktasına yakın testler için ikinci bir değerlendirme turu devam etmektedir. Test prosedürlerinin seçimi yerel bağlama uyarlanmalıdır. Kullanılan NAAT'lerin viral genomun oldukça korunan bölgelerini hedefleyecek şekilde tasarlanması ve genomik delesyonlar nedeniyle yanlış negatif riskini en aza indirmesi kritik öneme sahiptir. Yüksek oranda korunan NAAT'ler, genomun genel ortopoksvirüs (OPXV) veya MPXV bölgelerini hedef alabilir ve pozitif örnekler, doğrulama veya epidemiyolojik amaçlar için MPXV'ye özgü veya klada-özgü NAAT'lere tabi tutulabilir. Klada-özgü NAAT'ler arasında tanı başarısızlığı klad Ib MPXV ile ilişkilendirildiğinden, klad-özgü NAAT'ler MPXV'yi tespit edemezse, klad belirleme ve genetik karakterizasyon için dizileme kullanılmalı ve klad Ib MPXV'yi doğrulamak/elemek için kullanılmalıdır.

Klad Ia, Ib, IIa ve IIb arasında ayrım yapmak sürveyans amaçları için önemli olsa da, bulaşma zincirlerini kesmeyi amaçlayan halk sağlığı müdahaleleri kladlar arasında tutarlılığını korumaktadır. Bu müdahaleler arasında erken vaka tespiti, vaka izolasyonu, hasta bakımı, IPC önlemleri ve temaslı takibi ve izleme yer almaktadır.

Mpox’la İlgili Kaynaklar:

Stratejik Planlama ve Küresel Destek

Uluslararası Sağlık Tüzüğü Acil Durum Komitesi ve Genel Müdürün Geçici Tavsiyeleri

Bölgesel Mpox bülteni

Sürveyans

Laboratuvar ve Tanı

 

Klinik Yönetim Enfeksiyon Önleme ve Kontrol

Aşılama

Risk iletişimi ve toplum katılımı ve Halk Sağlığı Danışmanlığı

One Health (Tek Sağlık) ve Hayvan Sağlığı

Hastalık salgın Haberleri ve Durum Raporları

Eğitim ve Öğretim

Diğer kaynaklar

Açıklama: Sunulan tüm veriler yorumlanırken dikkatli olunmalıdır ve DSDÖ, ulusal halk sağlığı yetkilileri ve farklı dahil etme kriterleri ve farklı veri kesme süreleri kullanan diğer kaynaklar tarafından yayınlanan bilgi ürünleri arasında farklılıklar olması beklenir. Doğruluk ve güvenilirliği sağlamak için adımlar atılırken, tüm veriler sürekli doğrulama ve değişime tabidir. Tüm sayımlar, ülkeler, eyaletler ve bölgeler arasında vaka tespiti, tanımlar, laboratuvar testleri ve raporlama stratejilerindeki değişikliklere tabidir.