RUANDA’DA MARBURG VİRÜSÜ HASTALIĞI

13 Kasım 2024 Çarşamba

8 Kasım 2024 itibariyle, vaka ölüm oranı (CFR) %23 olan 15 ölüm vakası dahil 66 teyit edilmiş vaka bildirilmiş ve 51 teyit edilmiş vaka iyileşmiştir. Ülkede 30 Ekim 2024 tarihinden bu yana yeni teyit edilmiş vaka bildirilmemiştir. Salgının sona erdiği ilan edilene kadar gelişmiş sürveyans ve enfeksiyon önleme ve kontrol (IPC) önlemleri sürdürülmelidir.

Durumun Özeti

9 Kasım 2024 tarihinde, Ruanda'daki Marburg virüsü hastalığı (MVD) salgınının sona erdiğini ilan etmek için önerilen 42 günlük geri sayım, doğrulanmış son hastanın polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) ile MVD testinin negatif çıkmasının ertesi günü başlamıştır. 8 Kasım 2024 itibariyle, vaka ölüm oranı (CFR) %23 olan 15 ölüm vakası dahil 66 teyit edilmiş vaka bildirilmiş ve 51 teyit edilmiş vaka iyileşmiştir. Ülkede 30 Ekim 2024 tarihinden bu yana yeni teyit edilmiş vaka bildirilmemiştir. Salgın ancak 42 günlük geri sayım sırasında yeni enfeksiyon ortaya çıkmazsa sona erdiği ilan edilecektir. DSÖ, salgına müdahale konusunda Ruanda Hükümetini desteklemeye devam etmektedir. Salgının sona erdiği ilan edilene kadar gelişmiş sürveyans ve enfeksiyon önleme ve kontrol (IPC) önlemleri sürdürülmelidir.

Durumun tanımı

Bu olayla ilgili son Hastalık Salgını Haberinin 1 Kasım 2024 tarihinde yayınlanmasından bu yana, Ruanda'da doğrulanmış yeni Marburg virüsü hastalığı (MVD) vakası bildirilmemiştir. 8 Kasım 2024 itibariyle, 15 ölüm (CFR, %23) dahil olmak üzere 66 doğrulanmış vaka bildirilmiş ve 51 kişi iyileşmiştir. Teyit edilen vakaların %68'i erkek, %45'i ise 30 ila 39 yaş arasındaki yetişkinlerden oluşmaktadır. Kigali'deki iki sağlık tesisindeki sağlık çalışanları, teyit edilen tüm vakaların neredeyse %80'ini oluşturmaktadır. Vakaların çoğu Kigali şehrinin üç bölgesinden bildirilmiştir.

En yüksek sayıda teyit edilmiş vaka (61) salgının ilk üç epidemiyolojik haftasında (39’uncu-41’inci hafta) bildirilmiştir. Bunu, 42’nci (14-20 Ekim) ve 44’üncü (28 Ekim-3 Kasım) epidemiyolojik haftalar arasında bildirilen üç veya daha az vaka ile keskin bir düşüş izlemiştir.

8 Kasım 2024 itibariyle, Ruanda Biyomedikal Merkezi'nde günde yaklaşık 100-350 numunenin test edildiği 7.408 Marburg virüsü testi yapılmıştır.  

Temaslı takibi devam etmekte olup 11 Kasım 2024 itibariyle 470 temaslı takip altındadır.

9 Kasım 2024'te, salgının sona erdiğini ilan etmek için önerilen 42 günlük geri sayım, doğrulanmış son MVD hastasının PCR ile negatif test edilmesinden bir gün sonra başlamıştır. 42 günlük geri sayım süresi, bildirilen son vakaya son potansiyel maruziyetten bu yana Marburg virüsü enfeksiyonları için maksimum kuluçka süresinin iki katıdır.  Ülkede 30 Ekim 2024'ten bu yana teyit edilmiş yeni vaka ve 14 Ekim'den bu yana yeni ölüm bildirilmemiştir. Listelenen tüm temaslılar 21 günlük gözlem sürelerinin sonuna kadar takip edilmeye devam edilecektir. Salgın ancak 42 günlük geri sayım sırasında yeni enfeksiyon ortaya çıkmazsa sona erdiği ilan edilecektir.

DSÖ, devam eden salgına müdahale etmek için Ruanda Hükümetini desteklemeye devam etmektedir. Salgının sona erdiği ilan edilene kadar gelişmiş sürveyans ve IPC önlemleri sürdürülmelidir.

Şekil 1. 8 Kasım 2024 itibarıyla Ruanda'da bildirim haftasına göre MVD vakaları (n=66)

*45. Hafta (4-10 Kasım 2024) verileri eksiktir

Epidemiyoloji

MVD, hemorajik ateşe neden olabilen ve klinik olarak Ebola virüs hastalığına benzeyen oldukça virülan bir hastalıktır. Marburg ve Ebola virüslerinin her ikisi de Filoviridae ailesinin (filovirüs) üyeleridir. İnsanlar, Marburg virüsünü taşıyabilen ve genellikle madenlerde veya mağaralarda bulunan bir tür meyve yarasası olan Rousettus yarasalarıyla yakın temasa girdiklerinde Marburg virüsü ile enfekte olurlar. Marburg virüsü daha sonra enfekte kişilerin kanları, salgıları, organları veya diğer vücut sıvıları ile doğrudan temas (kesik deri veya mukoza zarları yoluyla) ve bu sıvılarla kirlenmiş yüzeyler ve malzemelerle (örneğin yatak takımları, giysiler) insanlar arasında yayılır. Sağlık çalışanları daha önce şüpheli veya doğrulanmış MVD'li hastaları tedavi ederken enfekte olmuştur. Ölen kişinin cesediyle doğrudan temas içeren cenaze törenleri de Marburg virüsünün bulaşmasına katkıda bulunabilir.

Kuluçka süresi iki ila 21 gün arasında değişir. Marburg virüsünün neden olduğu hastalık yüksek ateş, şiddetli baş ağrısı ve şiddetli halsizlik ile aniden başlar. Şiddetli sulu ishal, karın ağrısı ve kramp, bulantı ve kusma üçüncü günde başlayabilir. Tüm vakalarda hemorajik belirtiler görülmese de, semptomların başlangıcından itibaren beş ila yedi gün arasında ciddi hemorajik belirtiler ortaya çıkabilir ve ölümcül vakalarda genellikle birden fazla bölgeden olmak üzere bir tür kanama görülür. Ölümcül vakalarda, ölüm çoğunlukla semptomların başlamasından sonraki sekiz ila dokuz gün arasında meydana gelir ve genellikle öncesinde ciddi kan kaybı ve şok görülür. Şu anda MVD için onaylanmış bir tedavi veya aşı bulunmamaktadır. Bazı aday aşılar ve terapötikler şu anda araştırma aşamasındadır.

Daha önce küresel çapta on yedi MVD salgını rapor edilmiştir. En son salgınlar Şubat ve Haziran 2023 tarihleri arasında Ekvator Ginesi ve Tanzanya’da rapor edilmiştir. Afrika Bölgesi'nde daha önce MVD salgınları bildiren diğer ülkeler arasında Angola, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Gana, Gine, Kenya, Güney Afrika ve Uganda yer almaktadır.

Halk sağlığı yanıtı

  • Ruanda Hükümeti, DSÖ ve ortaklarının desteğiyle yanıtı koordine etmektedir.
  • DSÖ'den bir destek ekibi, olay yönetimi, epidemiyoloji, sağlık operasyonları, vaka yönetimi, enfeksiyon önleme ve kontrol, laboratuvar, sağlık lojistiği, terapötikler ve aşı araştırmaları ve ortak koordinasyonu işlevlerinde ülke içi yanıtı desteklemek üzere görevlendirilmiştir.
  • DSÖ ve ortakları, Sağlık Bakanlığı'nı eğiticilerin sürveyans eğitimi ve ülkedeki ilçe hastanelerine ve sağlık merkezlerine yönelik takip eğitimi ile desteklemektedir.
  • DSÖ, laboratuvar malzemeleri ve teknik destek sağlayarak Ruanda'da MVD için tanı testlerini desteklemeye devam etmektedir.  DSÖ, teşhis testi performansının değerlendirilmesini desteklemek ve MVD testi ile ilgili teknik desteğin devam etmesini sağlamak için viral hemorajik ateş işbirliği merkezleri ve diğer referans laboratuvarları ve ortaklarıyla sürekli olarak çalışmaktadır.
  • DSÖ, ulusal bir programın oluşturulması için teknik rehberlik ve protokolleri paylaşarak ve Ruanda Sağlık Bakanlığı'nın (MOH) uygulama çabalarını destekleyerek, iyileşmiş hastalar için bir program oluşturulmasında Hükümeti desteklemektedir.
  • DSÖ, ulusal olarak onaylanan ve başlatılan Marburg terapötikleri klinik çalışmasının uygulanmasını desteklemektedir. Klinik çalışmalar, hastalar kurulan MVD tedavi merkezine kabul edildikçe kayıt altına alınmaktadır.
  • DSÖ, MVD salgınına müdahale yetenekleri için ulusal IPC, Su, Sanitasyon ve Hijyen (WASH) hazırlığının değerlendirilmesinde Sağlık Bakanlığı'nı desteklemiştir.
  • DSÖ ve ortakları, sağlık tesislerine dağıtılmakta olan ulusal IPC operasyonel rehberi ve SOP'lar üzerinde bir doğrulama çalıştayı gerçekleştirilmesi için Sağlık Bakanlığı'na destek vermiştir.
  • DSÖ, Afrika CDC ve ortaklarıyla işbirliği içinde, 11-16 Kasım tarihleri arasında ulusal IPC odak noktalarını hedefleyen MVD konulu ulusal IPC Eğiticilerin Eğitimi (ToT) programı aracılığıyla Sağlık Bakanlığı bünyesindeki kapasitenin güçlendirilmesine yardımcı olmaktadır.
  • DSÖ, yarasa sürveyansı ve örnekleme faaliyetlerine liderlik etmek üzere ilçelere konuşlandırılan ulusal veteriner hekimlere IPC eğitimi vererek IPC kapasitelerinin güçlendirilmesini desteklemiştir.
  • DSÖ, sağlık çalışanları için yerinde eğitim faaliyetlerine devam ederek ve farklı öncelikli sağlık tesislerinde mentorluk ve denetim sağlayarak IPC kapasitelerini geliştirmek için Sağlık Bakanlığı ile işbirliği yapmaktadır.
  • DSÖ, izolasyon ve tedavi tesisinde IPC önlemlerinin geliştirilmesinde Sağlık Bakanlığı'nı desteklemiştir.
  • DSÖ ve ortakları (IOM, Afrika CDC), 11-16 Kasım tarihleri arasında POE'lerdeki MVD/Mpox taramacılarını hedef alan ulusal ToT programı aracılığıyla giriş noktalarında (POE) kapasite oluşturulmasını desteklemektedir.
  • DSÖ, Ruanda'daki ve risk altındaki ülkelerdeki halk sağlığı yetkililerine kanıta dayalı ve risk temelli sağlık önlemlerinin uygulanması; giriş noktalarında ve sınırlarda tespit, raporlama ve yönetim kapasitelerinin güçlendirilmesi ve seyahat tavsiyeleri konusunda teknik tavsiyelerde bulunmuştur.
  • DSÖ, Ruanda'daki mevcut MVD salgını için geçerli olan ancak bununla sınırlı olmayan filovirüs hastalığı salgınları için sınır sağlığı ve giriş noktalarına ilişkin hususlar hakkında geçici bir kılavuz yayınlamıştır.
  • DSÖ ayrıca, devam eden MVD salgını bağlamında Ruanda ile herhangi bir seyahat kısıtlamasına ve ticaret kısıtlamasına karşı tavsiyede bulunan bir bildiri yayınlamıştır.
  • DSÖ, çevre ülkelerdeki sağlık tesislerinin, giriş noktalarının ve sınır topluluklarının hazır olup olmadığını değerlendirmek ve özellikle Ruanda sınırındaki alanlar için risk haritalaması yapmak için çevre ülkelere destek sağlamaktadır.
  • DSÖ, MVD tedavi merkezini bulaşıcı hastalıklar, kritik bakım ve hemşirelik alanlarındaki klinik uzmanların yanı sıra sağlık lojistiği ve WASH uzmanlığının doğrudan desteğiyle desteklemektedir.
  • DSÖ, MVD tedavisindeki klinik personele MVD sağlık operasyonlarının genel yönleri, vaka yönetimi ve optimize edilmiş destekleyici bakım konularında eğitim vermektedir. Sağlık Bakanlığı kursiyerleri desteklemektedir.
  • DSÖ, DSÖ Küresel Klinik Platformundan DSÖ elektronik vaka rapor formuna dayalı standartlaştırılmış hasta düzeyinde veri toplamak ve salgına vaka yönetimi yanıtlarının açıklayıcı raporlarını yapmak için ulusal vaka yönetimi ayağını desteklemektedir.

DSÖ risk değerlendirmesi

Marburg virüs hastalığı (MVD), Ebola virüs hastalığına neden olan aynı virüs ailesinden (Filoviridae) kaynaklanmaktadır. MVD, yüksek vaka ölüm oranı-CFR (%24-88) ile ilişkili salgın eğilimli bir hastalıktır. Hastalığın erken döneminde MVD'yi sıtma, tifo, şigelloz, menenjit ve diğer viral hemorajik ateşler gibi diğer bulaşıcı hastalıklardan ayırt etmek zordur. Epidemiyolojik özellikler viral hemorajik ateşler arasında ayrım yapılmasına yardımcı olabilir (yarasalara, mağaralara veya madenciliğe maruz kalma öyküsü dahil) ve tanıyı doğrulamak için laboratuvar testleri gereklidir.

Bildirilen 66 doğrulanmış vaka ile bu, bugüne kadar bildirilen en büyük üçüncü MVD salgınıdır ve doğrulanmış vakaların neredeyse %80'i sağlık çalışanları arasında bildirilmiştir. Bu hastalığın sağlık hizmeti ile ilişkili enfeksiyonları (hastane enfeksiyonları olarak da bilinir) erken kontrol edilmezse daha fazla yayılmaya yol açabilir. Sağlık tesislerine giren tüm kişilerin taranmasının yanı sıra hızlı tespit, izolasyon, bakım sağlanması ve bildirim için yatan hasta sürveyansının önemi fazla vurgulanamaz. Bu, temaslıların belirlenmesi, listelenmesi ve tüm temaslıların günlük takibinin önemine ektir. 

Sağlık tesislerindeki kayıtların incelenmesi, epidemiyolojik verilerin gözden geçirilmesi, seroloji ve genomik sekanslamanın yanı sıra çevresel ve hayvan testlerini de içeren salgın araştırmasına dayanarak, salgının kaynağının meyve yarasalarının yaşadığı bir mağaradaki maruziyetle bağlantılı zoonotik kökenli olduğu bildirilmektedir.(1) Bununla birlikte, vakaların semptom başlangıç tarihleri DSÖ tarafından hala bilinmemektedir.

MVD kolaylıkla bulaşabilen bir hastalık değildir (yani çoğu durumda semptomlar gösteren bir hastanın vücut sıvılarıyla veya bu sıvılarla kontamine yüzeylerle temas gerektirir). Buna ek olarak, tesislerde ve topluluklarda aktif sürveyans, şüpheli vakaların test edilmesi, vakaların izolasyonu ve tedavisi ve temaslı takibi dahil olmak üzere devam eden halk sağlığı önlemleri bulunmaktadır.

DSÖ tavsiyesi

MVD salgını kontrolü, hızlı izolasyon ve vaka yönetimi; aktif vaka araştırması, vaka incelemesi ve temaslı takibi dahil olmak üzere sürveyans; bir laboratuvar hizmeti; hızlı, güvenli ve insan onuruna yakışır defin dahil olmak üzere enfeksiyon önleme ve kontrolü ve sosyal seferberlik dahil olmak üzere bir dizi yanıtın kullanılmasına dayanır - toplum katılımı MVD salgınlarını başarılı bir şekilde kontrol etmenin anahtarıdır. Marburg virüsü enfeksiyonu için risk faktörleri ve bireylerin alabileceği koruyucu önlemler konusunda farkındalık yaratmak, insan bulaşmasını azaltmanın etkili bir yoludur. DSÖ, sağlık tesislerinde ve toplumlarda MVD bulaşmasını azaltmanın etkili bir yolu olarak aşağıdaki risk azaltma önlemlerini önermektedir:

  • İnsan enfeksiyonlarını ve ölümlerini azaltmak için, Marburg virüsü enfeksiyonu için özellikle insandan insana bulaşma risk faktörleri ve bireylerin virüse maruz kalmayı en aza indirmek için alabilecekleri koruyucu önlemler hakkında toplum bilincini artırmak çok önemlidir.  Bu önlemler arasında, toplumda bulaşma riskini azaltmak ve iyileşme şanslarını artırmak için semptomları olan herkesin derhal bir sağlık kuruluşuna veya belirlenmiş bir tedavi merkezine başvurmasının teşvik edilmesi de yer almaktadır.
  • Meyve yarasası kolonilerinin yaşadığı madenlere veya mağaralara uzun süre maruz kalmaktan kaynaklanan yarasadan insana bulaşma riskinin azaltılması. Meyve yarasası kolonilerinin yaşadığı madenleri veya mağaraları ziyaret eden veya buralarda çalışan kişiler eldiven ve diğer uygun koruyucu giysileri (maskeler dahil) kullanmalıdır.
  • MVD vaka tanımının geniş çapta yaygınlaştırılması da dahil olmak üzere sürveyans faaliyetleri, temaslı takibi ve aktif vaka bulma da dahil olmak üzere etkilenen tüm bölgelerde güçlendirilmelidir.
  • DSÖ'nün Ebola ve Marburg hastalığı için enfeksiyon önleme ve kontrol kılavuzu uyarınca, tüm sağlık tesislerinde kritik enfeksiyon önleme ve kontrol tedbirleri uygulanmalı ve/veya güçlendirilmelidir.   Doğrulanmış veya şüpheli MVD hastalarıyla ilgilenen sağlık çalışanları, ek olarak Bulaşmaya- dayalı önlemleri de uygulamalıdır: Hastanın kanı ve diğer vücut sıvıları ile kontamine yüzeyler ve nesnelerle temastan kaçınmak için uygun KKD kullanımı ve DSÖ’nün 5 aşamasına (WHO 5 Moments) göre el hijyeni dahil olmak üzere standart önlemler. Sağlık tesislerinde üretilen atıklar güvenli bir şekilde ayrılmalı, güvenli bir şekilde toplanmalı, taşınmalı, depolanmalı, arıtılmalı ve son olarak bertaraf edilmelidir. Güvenli atık bertarafı için ulusal kılavuzları, kuralları ve yönetmelikleri takip edin veya DSÖ'nün güvenli atık yönetimine ilişkin kılavuzlarını izleyin
  • Hasta bakım faaliyetleri, sağlık hizmetlerinde temel çevre sağlığı standartlarında belirtildiği gibi sağlık bakımıyla ilişkili enfeksiyonların (HAI'ler) önlenmesi ve kontrolüyle ilgili uygulamaları kolaylaştıran temiz ve hijyenik bir ortamda gerçekleştirilmelidir. Sağlık tesislerinde güvenli su, yeterli sanitasyon ve hijyen altyapısı ve hizmetleri sağlanmalıdır. Öneriler ve iyileştirmelerle ilgili ayrıntılar için WASH FIT uygulama Paketini takip ediniz.
  • Topluluklarda vefat eden bireylerin yönetimine ilişkin kapsamlı bir strateji uygulanmalıdır. Toplulukların güçlü katılımıyla güvenli ve insan onuruna yakışır defin işlemleri gerçekleştirilmelidir.
  • Daha sonra yanıtı yönlendirmek için kullanılabilecek sosyo-davranışsal verileri toplamak için hızlı niteliksel değerlendirmeler uygulanmalıdır.
  • Telefonla yapılan Bilgi, Tutum ve Uygulamalar (KAP) anketinin ve diğer anketlerin sonuçları müdahale stratejisine ve müdahalelere entegre edilmelidir.
  • Şüpheli tüm vakaların zamanında laboratuvar testine tabi tutulması ve güvenilir bir numune taşıma sistemi ile desteklenmesi gerekmektedir.
  • DSÖ, halk sağlığı müdahalesini bilgilendirmek için genomik dizileme verilerinin paylaşılmasını teşvik etmektedir.
  • Giriş noktalarında ve MVD vakalarını bildiren bölgeleri sınırlayan topluluklarda ve gemilerde sınır sağlığı hazırlığı ve yanıt kapasiteleri güçlendirilmeli ve filovirüs hastalığı salgınları için sınır sağlığı ve giriş noktalarına ilişkin hususlar hakkında DSÖ'nün geçici kılavuzuna uygun olarak yolculara halk sağlığı tavsiyeleri sağlanmalıdır.
  • DSÖ, tüm ülkeleri Marburg virüsü için pozitif çıkan ilk numuneleri ve negatif numunelerin bir alt kümesini laboratuvarlar arası karşılaştırma için bir DSÖ İşbirliği Merkezine veya bölgesel bir referans laboratuvarına göndermeye teşvik etmektedir.
  • DSÖ, şüpheli ve doğrulanmış Marburg virüsü hastalığı vakalarından elde edilen klinik verilerin, klinik seyrin sınırlı anlayışını ve kötü sonuçların doğrudan nedenlerini ve risk faktörlerini geliştirmek için sistematik olarak toplanmasını önermektedir. Bu, viral hemorajik ateşler için DSÖ Küresel Klinik Platformu'na anonimleştirilmiş verilerle katkıda bulunarak yapılabilir.
  • Yeniden görülme olayı veya yeni bir çıkış yoluyla MVD'nin yeniden ortaya çıkma riski ve gözden kaçan bir bulaşma zinciri olasılığı göz önüne alındığında, ilk 42 günlük süre boyunca ve sonrasında en az altı ay boyunca artırılmış sürveyans ve müdahale faaliyetleri sürdürülmelidir, DSÖ 42 günlük süre boyunca aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli faaliyetler önermektedir:(2)
    • Doğrulanmış vakalar ve bulaşma zincirleri etrafında aktif vaka bulma faaliyetlerinin yürütülmesi;
    • Hem aktif hem de pasif sürveyans uygulayınız (örneğin düzenli sağlık tesisi ziyaretleri ve ülke çapında bir uyarı ve sinyal sistemi sürdürerek);
    • Toplumdaki şüpheli ölümlerin ardından MVD için post-mortem testler yapılması;
    • Hızlı müdahale ekiplerinin kapasitelerini korumak ve güçlendirmek.
  • DSÖ, MVD'li tüm hastaların, tek yönlü hasta ve personel akışı ve WASH hizmetleri gibi biyogüvenlik önlemleri ile optimum hasta bakımı ve hasta merkezli deneyim için tasarlanmış bir tedavi merkezinde kritik bakım ve ruh sağlığı hizmetleri de dahil olmak üzere optimize edilmiş destekleyici bakım dahil olmak üzere bütünsel bakım almasını tavsiye etmektedir.
  • DSÖ, ülkeleri MVD'den iyileşen ve sonrasında sekel kalan kişileri desteklemek ve enfekte vücut sıvıları yoluyla bulaşma riskini uygun uygulamalar ve vücut sıvısı testleri yoluyla azaltmalarını sağlamak için kapsamlı bir bakım programı uygulamaya teşvik etmektedir.

DSÖ, mevcut risk değerlendirmesine dayanarak, Ruanda’ya yönelik herhangi bir seyahat kısıtlamasına ve herhangi bir ticaret kısıtlamasına gidilmemesi yönünde bir tavsiyede bulunmaktadır. Daha fazla bilgi için lütfen Ruanda'daki Marburg virüsü hastalığı salgınıyla ilgili olarak DSÖ’nün uluslararası trafik tavsiyesine bakınız.

Ayrıntılı bilgi için aşağıdaki bağlantılara bakınız:

[1] Yvan Butera, et al. Genomic characterization uncovers transmission dynamics of Marburg Virus in Rwanda following a single zoonotic spillover event. medRxiv 2024.11.01.24316374; doi: https://doi.org/10.1101/2024.11.01.24316374 [Preprint]

[2] WHO recommended criteria for declaring the end of the Ebola virus disease outbreak where these recommended activities are included. Available at: https://www.who.int/publications/m/item/who-recommended-criteria-for-declaring-the-end-of-the-ebola-virus-disease-outbreak

Etiketler:
Marburg Virüsü Hastalığı


Habere Dahil Ülkeler:
RUANDA

Kaynak: https://www.who.int/emergencies/disease-outbreak-news/item/2024-DON544