BİRDEN FAZLA ÜLKEDE GÖRÜLEN M. ÇİÇEK (MPOX) HASTALIĞI SALGINI

23 Aralık 2024 Pazartesi

Küresel sürveyans küresel verilerinin tamamının mevcut olduğu son ay olan Kasım 2024'te, 2.726 yeni doğrulanmış mpox vakası bildirilmiştir.

23 Aralık 2024'te yayınlanmış Dış Durum Raporu-44

 

Temel Rakamlar

Raporlama Dönemi: 1 Ocak 2022- 30 Kasım 2024

Bölge

Rapor edilen doğrulanmış vaka sayısı

Doğrulanmış vakalar içindeki ölüm vakası sayısı

Vaka rapor eden ülke sayısı

Küresel

117.663

263

127

Raporlama Dönemi: 1 Ocak 2024- 1 Aralık 2024

 

Bölge

Rapor edilen doğrulanmış vaka sayısı

Doğrulanmış vakalar içindeki ölüm vakası sayısı

Rapor edilen şüpheli vaka sayısı

Şüpheli vakalar içindeki ölüm vakası sayısı

Afrika

13.769

60

YOK¹

YOK¹

Kongo Demokratik Cumhuriyeti²⸴³

9.513

43

43.862

1.138

Burundi

2.650

1

YOK¹

YOK¹

Uganda

1.027

6

YOK¹

YOK¹

Raporlama Dönemi: Son 6 hafta, 26 Ağustos 2024- 6 Ekim 2024 tarihleri arası

Afrika

1.904

7

YOK¹

YOK¹

Kongo Demokratik Cumhuriyeti²⸴³

137

0

3.046

38

Burundi

924

1

YOK¹

YOK¹

Uganda

681

5

YOK¹

YOK¹

             

Önemli Olaylar

  • Küresel sürveyans küresel verilerinin tamamının mevcut olduğu son ay olan Kasım 2024'te, 2.726 yeni doğrulanmış mpox vakası bildirilmiştir.
  • Afrika dışında, Kasım 2024'te Avustralya'dan yüksek sayıda teyit edilmiş vaka bildirilmeye devam etmiştir. Ülke, esas olarak cinsel temas yoluyla maruz kalan erkeklerle seks yapan erkekleri etkileyen, benzeri görülmemiş bir clade IIb MPXV salgını yaşamaktadır. Ancak son aylarda, aylık olarak bildirilen vakalarda bir plato yaşandığına dair erken belirtiler görülmeye başlanmıştır.
  • Afrika'daki epidemiyolojik durum özellikle endişe verici olmaya devam etmektedir ve yüksek vaka sayıları Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Burundi ve Uganda'daki salgınlardan kaynaklanmaya devam etmektedir.
  • Klad Ib monkeypox virüsü (MPXV) Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde sekiz vilayette tespit edilmiştir: Güney Kivu, Kuzey Kivu, Kinshasa, Kasai, Tshopo, Tanganyika. Haut Katanga ve Mai'Ndombe. Bu durum raporunun bir önceki baskısından bu yana iki ilde (Haut-Katanga ve Mai'Ndombe) artış olduğunu göstermektedir.
  • Klad Ib MPXV'nin coğrafi yayılımı Kongo Demokratik Cumhuriyeti dışında rapor edilmeye devam etmektedir; Pakistan, klad Ib MPXV'ye bağlı olarak kaydedilen ilk mpox vakasını bildirmiştir.
  • Buna ek olarak, Umman Sultanlığı, klad I MPXV'ye bağlı olarak kaydedilen ilk mpox vakasını bildirmiştir. MPXV alt klonuna ilişkin bilgiler henüz mevcut değildir.

¹Kongo Demokratik Cumhuriyeti hariç Afrika'daki tüm ülkelerde şüpheli mpox vakalarının büyük çoğunluğu (>%95) test edilmektedir, bu nedenle sadece doğrulanmış vakalar rapor edilmektedir.

²Bazı ülkelerde, teste tabi tutulan şüpheli vakalar, test sonucunun pozitif (doğrulanmış vaka) olup olmadığına bakılmaksızın, genel şüpheli vaka sayımından çıkarılmamaktadır.

³Bu baskı için, Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde bildirilen şüpheli ve doğrulanmış vakalara ilişkin ulusal düzeydeki vaka sayıları 17 Kasım 2024 tarihindedir. Bu verileri güncelleme çalışmaları devam etmektedir.

Bu baskıda aşağıdaki konular yer almaktadır:

  • Güncellenmiş küresel hızlı risk değerlendirmeleri
  • Bağlamsal açıklama
  • Epidemiyolojik güncelleme
  • Virüs kladına göre mpox salgınlarına genel bakış
  • Küresel eğilimler
  • Afrika'da rapor edilmiş teyit edilmiş vakalar
  • Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ne odaklanma (klad Ia & Ib MPXV)
  • Klad I MPXV'ye bağlı mpox vakalarını bildiren diğer ülkeler
  • Pakistan'da klad Ib MPXV'ye bağlı ilk mpox vakası
  • Umman Sultanlığı'nda klad I MPXV'ye bağlı ilk mpox vakası
  • Küresel operasyonel güncellemeler
    • Acil durum koordinasyonu
    • İşbirliğine dayalı sürveyans
    • Toplumsal koruma
    • Güvenli ve ölçeklenebilir bakım
    • Karşı önlemlere erişim ve bunların teslimatı
  • Mpox kaynakları
  • Ek 1. Ağustos 2024 tarihli Önceki Hızlı Risk Değerlendirmesi

Güncellenmiş küresel hızlı risk değerlendirmesi

DSÖ en son küresel mpox hızlı risk değerlendirmesini Kasım 2024'te gerçekleştirmiştir. O tarihte mevcut olan bilgilere dayanarak, mpox'un coğrafi yayılma riski ve sağlık üzerindeki potansiyel etkisi aşağıdaki gibi değerlendirilmiştir:

Tablo 1: DSÖ tarafından değerlendirildiği üzere MPXV kladına göre genel halk sağlığı riski ve ulusal ve uluslararası yayılma riski

Risk grupları*

Genel Halk Sağlığı Riski

Ulusal ve uluslararası yayılma riski

Mevcut bilgilere duyulan güven

Clade Ib MPXV

 

Çoğunlukla Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve komşu ülkelerdeki mpox için endemik olmayan bölgeleri etkileyen mpox, cinsel temas da dahil olmak üzere insandan insana yakın fiziksel temas yoluyla yayılmaktadır. Uluslararası yayılım ağırlıklı olarak cinsel temasla bağlantılıdır.

 

 

 

Yüksek

 

 

 

Yüksek

 

 

 

Orta

Klad Ia MPXV

 

Çoğunlukla Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ndeki mpox-endemik (4) bölgeleri etkilemekte olup, mpox, zoonotik yayılma olaylarının yanı sıra cinsel temas da dahil olmak üzere yakın fiziksel temas yoluyla insandan insana bulaşma ile bağlantılı olduğu diğer Orta ve Doğu Afrika ülkelerinde de sporadik vakalar bildirilmiştir.

 

 

 

Yüksek

 

 

 

Orta**

 

 

 

Orta

Klad II MPXV (tarihsel olarak endemik bölgeler)

 

Nijerya ve mpoksun endemik olduğu Batı ve Orta Afrika ülkeleri, çocukları ve yetişkinleri etkilemekte ve zoonotik yayılma olaylarının yanı sıra cinsel temas da dahil olmak üzere yakın fiziksel temas yoluyla insandan insana bulaşma ile bağlantılıdır.

 

 

Orta

 

 

Orta

 

Orta

 

Klad IIb MPXV***

 

Salgınların ağırlıklı olarak erkeklerle seks yapan yetişkin erkekleri etkilediği ve ağırlıklı olarak cinsel temas yoluyla yayıldığı küresel risk söz konusudur.

 

 

Orta

 

 

Orta

 

Orta

* Epidemiyoloji, bulaşma şekilleri, ciddi hastalık için risk faktörleri, viral kökenler ve evrim ve önleme ve kontrol için stratejilerin ve karşı önlemlerin uygunluğunun derinlemesine anlaşılması için tüm mpox salgınları yerel bağlamlarında ele alınmalıdır.

** Kinshasa'daki durum özel bir odaklanmayı gerektirmektedir ve daha yüksek bir yayılma riskiyle bağlantılıdır.

*** Bu grup, çok çeşitli sağlık sistemlerine ve müdahale kapasitelerine sahip ülke ve bölgeleri içeren çok geniş bir coğrafi alanı temsil etmektedir ve bu gruptaki belirli ülkelerde veya bölgesel bloklarda risk değişebilir ve/veya düşük olarak değerlendirilebilir.

Bireysel düzeydeki risk, coğrafi bölge, epidemiyolojik bağlam, biyolojik cinsiyet, cinsiyet kimliği veya cinsel yönelimden bağımsız olarak büyük ölçüde maruz kalma riski ve bağışıklık durumu gibi bireysel faktörlere bağlıdır

(4) Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde endemik bölge, en az beş yıl üst üste mpox vakası bildirilen bölge olarak kabul edilir

Bağlamsal Açıklama

Bu rapor aşağıdaki konularda bir güncelleme sunmaktadır:

  • Küresel mpox epidemiyolojik durumu, 30 Kasım 2024 itibariyle. Küresel sürveyans verileri aylık olarak toplanmaktadır ve Kasım ayı tam verilerin mevcut olduğu son aydır.
  • Afrika'da (DSÖ Afrika Bölgesi'ndeki ülkeler ve DSÖ Doğu Akdeniz Bölgesi'ndeki bazı ülkeler dahil) mpox için epidemiyolojik durum, 15 Aralık 2024 itibariyle verilerle.

Raporun epidemiyolojik içeriği, 2022 yılında kurulan küresel mpox gösterge tabanlı sürveyansından elde edilen bilgilere dayanmaktadır.

Bu sürveyans sistemi temel olarak Üye Devletler (Üye Devletler) tarafından DSÖ'ye bildirilen veya resmi Üye Devlet kaynakları (web sayfaları, sürveyans gösterge panoları, epidemiyolojik ve durum raporları) aracılığıyla kamuya açık olarak bildirilen doğrulanmış ve olası mpox vakaları ve ölümleri hakkında veri toplamaktadır. Bazı ortamlarda, özellikle Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde, şüpheli mpox vakalarının Polimeraz Zincir Reaksiyonu (PCR) testine sınırlı erişim göz önüne alındığında, DSÖ, 14 Ağustos 2024 tarihinde uluslararası halk sağlığı acil durumunun (PHEIC) ilan edilmesinden bu yana, ülkenin mpox için ulusal klinik vaka tanımını karşılayan şüpheli (klinik olarak uyumlu) mpox vakalarını da bildirmektedir.

Şüpheli vaka göstergesi yine de dikkatle yorumlanmalıdır, çünkü teste tabi tutulan şüpheli vakalar genel şüpheli vaka sayısından çıkarılmamaktadır. Daha ayrıntılı bilgilerin yokluğunda, teyit edilmiş vakaları bildirilen toplam şüpheli vaka sayısından doğru bir şekilde çıkarmak şu anda mümkün değildir; bu nedenle, teyit edilmiş vakalar şüpheli vakaların bir alt kümesini temsil etmektedir. Demokratik Kongo Cumhuriyeti için şüpheli mpox vakalarının vaka tanımı burada bulunabilir. 

Bu nedenle, belgenin üst kısmında yer alan özet tablo sadece Kongo Demokratik Cumhuriyeti için bildirilen şüpheli vakaları içermektedir. Ayrıca, belgenin geri kalanında, en fazla şüpheli vaka bildirilen ülke olan Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ne ilişkin eğilim açıklanırken yalnızca şüpheli vakalara atıfta bulunulmaktadır ve bu vakaların çoğu hiçbir zaman test edilmemektedir. 

Referans olması amacıyla, Ağustos 2024'te gerçekleştirilen önceki DSÖ küresel mpox hızlı risk değerlendirmesinin bir özeti  Ek 1'de bulunabilir.

Epidemiyolojik Güncelleme ⁵⸴⁶

Küresel maymun çiçeği virüsü (MPXV) dağılımı                                                                                                             

15 Aralık 2024 itibariyle, bildirilen MPXV kladlarının tespit edildiği ülkeye göre dağılımı Şekil 1'de gösterildiği gibidir. Bu bilgiler, açık erişimli veri tabanları, hakemli yayınlar, raporlar ve Virüs Evrimi Teknik Danışma Grubu (TAG-VE) da dahil olmak üzere DSÖ ile doğrudan iletişim de dahil olmak üzere farklı kaynaklar aracılığıyla yürütülen ve paylaşılan dizilemeden derlenmiştir Bugüne kadar Afrika dışında sekiz ülke klad Ib MPXV tespit etmiştir. İsveç, Tayland, Almanya, Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada'nın her biri Doğu ve Orta Afrika'daki etkilenen ülkelerden gelen yolcular arasında tek bir vaka tespit etmiştir. Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı beş vaka tespit etmiştir: Doğu Afrika'daki etkilenen ülkelerden gelen yolcular arasında iki vaka ve bu yolculardan birinin üç hane temaslısı. Hindistan ve Pakistan'ın her biri Birleşik Arap Emirlikleri'nden gelen yolcular arasında tek bir vaka tespit etmiştir. Birleşik Arap Emirlikleri tarafından şu ana kadar klad Ib MPXV'ye bağlı hiçbir mpox vakası bildirilmemiştir. Bu ülkelerin bazılarında başka vakaların görüldüğüne dair basında çıkan haberler doğrulanma aşamasındadır.

Afrika'da, batı, kuzey ve güneydeki ülkeler klad II MPXV, orta ve doğu Afrika'daki ülkeler klad I MPXV ve Kamerun her iki klad - ülkenin doğu kesiminde klad I MPXV ve batıda klad II MPXV - bildirmiştir.

Bugüne kadar Afrika'da klad Ib MPXV Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde (Güney Kivu, Kuzey Kivu, Kinşasa, Kasai, Tshopo, Tanganyika, Haut-Katanga ve Mai'Ndonbe illerinde) ve Burundi, Kenya, Ruanda, Uganda, Zambiya ve Zimbabve'de tespit edilmiştir.

Şekil 1. DSÖ'ye bildirilen MPXV kladlarının 15 Aralık 2024 itibariyle ülkelere göre coğrafi dağılımı.

5 Afrika kıtasında DSÖ Afrika Bölgesi'nde 47, Doğu Akdeniz Bölgesi'nde ise yedi Üye Devlet bulunmaktadır.

6 Farklı raporlama tarihleri nedeniyle bu rapor ile DSÖ Afrika Bölge Ofisi, Bölgesel Mpox Bülteni arasında epidemiyolojik verilerde küçük farklılıklar olması beklenmektedir. Bölgesel Mpox Bültenine aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz: Mpox (maymun çiçeği) | DSÖ |Afrika Bölge Ofisi

Virüs kladına göre mpox salgınlarına genel bakış

Bu bölüm, MPXV alt kladındaki başlıca mpox salgınlarına genel bir bakış sağlamaktadır. Tüm ortamlardaki salgınların kapsamlı bir listesi olması amaçlanmamıştır; bunun yerine, bazı salgınların ve etkilenen popülasyonların ana özelliklerini vurgulamaktadır. Farklı MPXV suşlarının doğal bulaşıcılığında belgelenmiş bir fark olmasa da, farklı ortamlarda farklı popülasyonları etkileyerek farklı salgın dinamiklerine yol açmaktadır.

Klad Ia MPXV

Clade Ia MPXV, öncelikle endemik illeri etkilediği Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde bulunmakta olup son yıllarda Kinshasa Eyaleti de dahil olmak üzere yeni etkilenen illerde ve komşu Orta Afrika Cumhuriyeti'nde giderek daha fazla bulunmuştur ve bu yıl Kongo Cumhuriyeti'nde de bazı vakalar bildirilmiştir. Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve Orta Afrika Cumhuriyeti'ndeki vakalar arasında çocukların oranı daha yüksekken, Kongo Cumhuriyeti'nde vakaların çoğunluğu yetişkinler arasındadır.

Daha önce, genomik dizileme analizi, klad Ia MPXV'nin tipik olarak insan popülasyonlarında zoonotik maruziyet yoluyla ortaya çıktığını göstermiş olduğu tespit edilmiştir. Epidemiyolojik veriler ve filogenetik analizler hala klad Ia MPXV'ye bağlı birçok mpox salgınının ikincil insandan insana bulaşma ile zoonotik yayılmanın sonucu olduğunu göstermektedir.

Bununla birlikte, ülkenin endemik bölgelerinden importe edildikten sonra Kinşasa'daki cinsel ağlarda klad Ia MPXV'nin insandan insana bulaşmasının devam ettiğine dair bazı kanıtlar ortaya çıkmaktadır. Bu durum, kanıtların ilk kez 2023 ortalarında bir vaka kümesinde belgelendiği diğer illerdeki cinsel bulaşmayı yansıtıyor olabilir.

Klad Ib MPXV

Klad Ib MPXV ağırlıklı olarak Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin doğu illerinde ve komşu ülkelerde yayılmakta olup, Burundi ve Uganda'da toplumdan bulaşma, Kenya ve Ruanda'da vaka kümeleri ve Zambiya ve Zimbabve'de seyahatle ilişkili vakalar bildirilmiştir. Henüz hiçbir insan vakası, bu klad için şüpheli bir hayvan maruziyetine bağlanmamıştır ve mevcut genomik dizileme verileri, yalnızca insandan insana yakın fiziksel temas yoluyla bulaştığını göstermektedir. Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde altı eyalette tespit edilmiştir: Güney Kivu, Kuzey Kivu, Kinşasa, Kasai, Tshopo ve Tanganyika ve en hızlı yayılan MPXV türüdür. Klad Ib MPXV'nin toplumda bulaşması, bildirilen tek tür olduğu Burundi ve Uganda'da devam etmekte olup Kenya ve Ruanda'da da daha küçük kümeler bildirilmiş, Zambiya ve Zimbabve'de ise seyahatle ilişkili vakalar rapor edilmiştir. Afrika dışında yedi ülkede de ithal seyahatle bağlantılı vakalar tespit edilmiştir. Bunlar kronolojik sırayla İsveç, Tayland, Hindistan, Almanya, Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı, Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada'dır.

Klad Ib MPXV'nin yeni bölgelere yayılması, çoğunlukla genç yetişkinler arasında yakın fiziksel temas, genellikle cinsel temas yoluyla bulaşma yoluyla gerçekleşiyor gibi görünmektedir. İlk kümelerin genişlediği ve salgın ilerledikçe, bulaşma modellerinin evrim geçirdiği, yakın doğrudan fiziksel temas yoluyla haneler ve topluluklar içinde daha fazla yayıldığı, yaş ve cinsiyet dağılımında kademeli bir değişime yol açtığı ve çocuklar arasında vaka oranının arttığı görülmektedir.

2022'de başlayan klad IIb MPXV kaynaklı çok ülkeli mpox salgını, cinsel temasın MPXV'nin toplum içinde bulaşmasını sürdürebileceğini göstermiştir. Benzer şekilde, Ia ve Ib alt kümeleri de cinsel temas yoluyla yayılmıştır; cinsel olmayan doğrudan fiziksel temas yoluyla bulaşabilirlik ve bulaşmanın sürdürülebilirliği hakkında anlaşılması gereken çok şey vardır. Bulaşmanın devam ettiği ortamlarda, muhtemelen cinsel, ev içi ve toplumsal temasın bir kombinasyonundan kaynaklanmaktadır.

Klad IIa MPXV

2024 yılında Fildişi Sahili, Gine ve Liberya'da klad IIa MPXV rapor edilmiştir. Epidemiyolojik bilgiler, Fildişi Sahili ve Liberya'da bu suşun toplum içinde yayılımının devam ettiğini ve vakaların bu ülkelerde geniş bir coğrafi alana yayıldığını göstermektedir. Bu endişe verici yeni bir olgudur çünkü klad IIa MPXV'nin insandan insana geçişi 2024'ten önce rapor edilmemiştir. Ayrıca, klad IIa ve klad IIb MPXV'nin birlikte dolaşımı ilk kez Fildişi Sahili ve Liberya'da rapor edilmiştir. Vakalar yetişkinlerde ve çocuklarda bildirilmiştir ve birçoğunun bilinen bir epidemiyolojik bağlantısı yoktur, bu da devam eden, tespit edilmemiş toplum bulaşmasını düşündürmektedir.

Bulaşma şekilleri tam olarak anlaşılamamıştır ve klad IIa MPXV, bilimsel literatürde en az tanımlanan MPXV türü olmaya devam etmektedir. Bu türün cinsel temasla bulaştığına dair belgelenmiş bir kanıt bulunmamakla birlikte, 2024 yılında ilk kez belgelenen yayılımına her türlü yakın temasın katkıda bulunması muhtemeldir.

Klad IIb MPXV

Batı, Kuzey ve Güney Afrika'nın diğer bölgelerinde ve dünyanın diğer bölgelerinde görülen mpox salgınlarının çoğu, 2022'de başlayan çok ülkeli salgının devamı olan klad IIb MPXV'den kaynaklanmaktadır. Çoğu bölgede klad IIb soy B.1'in dolaşımda olduğu bildirilirken, soy A.1 de Doğu Akdeniz Bölgesi'ndeki bazı ülkelerde dolaşımda bulunmaktadır.

Afrika dışında en çok etkilenen nüfus, öncelikle cinsel temas yoluyla maruz kalan erkeklerle seks yapan erkekler olmaya devam etmektedir. Kadınlar ve çocuklar gibi başkalarının etkilendiği durumlarda, Afrika bağlamında klad I MPXV için gözlemlenenin aksine, sürekli bulaşmaya yol açmamıştır. Avustralya'da son aylarda vakalarda benzeri görülmemiş bir artış eğilimi görülmüş olup 31 Ekim 2024 tarihi itibariyle 2024 yılında DSÖ'ye 1052 teyit edilmiş vaka bildirilmiştir.

Küresel eğilimler

Bu bölüm, Kasım 2024 sonu itibariyle mpox küresel gözetim sisteminden alınan en son eksiksiz bilgilere dayalı olarak küresel epidemiyolojik durumun aylık güncellemesidir. Küresel eğilimlerle ilgili daha fazla ayrıntı DSÖ'nün çevrimiçi gösterge tablosunda bulunabilir.

1 Ocak 2022'den 30 Kasım 2024'e kadar, altı DSÖ Bölgesindeki 127 ülke/bölge/reas'tan (bundan sonra 'ülkeler' olarak anılacaktır) DSÖ'ye 263 ölüm dahil olmak üzere toplam 117 663 doğrulanmış mpox vakası bildirilmiştir (Tablo 2). Bu dönemde teyit edilen vakalar arasında küresel Vaka Ölüm Oranı (CFR) %0,2'dir.  Kasım 2024'te bir önceki aya göre %13,2'lik bir düşüşle toplam 2726 yeni teyit edilmiş vaka bildirilmiştir. Kasım 2024'te en çok vaka Afrika Bölgesi'nden (%71,2) bildirilirken, bu bölgeyi Batı Pasifik Bölgesi (%10,8) ve Avrupa Bölgesi (%10,2) takip etmiştir. Kasım 2024'te Ekim ayına kıyasla aylık bazda en yüksek vaka artışı %21 ile Avrupa Bölgesi'nde görülürken, onu %0,3 ile Afrika Bölgesi takip etti. Doğu Akdeniz Bölgesi, Amerika Bölgesi, Güney Doğu Asya Bölgesi ve Batı Pasifik Bölgesi Kasım ayında sırasıyla %67, %65, %46 ve %22 oranlarında vaka düşüşü bildirmiştir.

Tablo 2. DSÖ Bölgesine göre, 1 Ocak 2022'den 30 Kasım 2024'e kadar DSÖ'ye bildirilen kümülatif doğrulanmış mpox vaka ve ölüm sayısı

Şekil 2, son 12 ayda (1 Aralık 2023 - 30 Kasım 2024), DSÖ Afrika Bölgesinde aylık olarak bildirilen doğrulanmış mpox vakalarının sayısının istikrarlı bir şekilde arttığını (7), Doğu Akdeniz ve Güneydoğu Asya Bölgelerinde ise vaka sayısının azaldığını göstermektedir. Amerika kıtasında eğilim, Kasım 2024'te vakalarda bir düşüşle birlikte nispeten sabit kalmıştır. Avrupa ve Batı Pasifik Bölgelerinde 2024 yılının ilk yarısında azalma eğilimi gözlenmiş, ancak Mayıs ayından Kasım 2024'e kadar mpox vakalarının sayısı artış eğiliminde olmuş ve Batı Pasifik'te son aylarda vakalarda bir plato oluştuğuna dair erken belirtiler görülmüştür.

Son 12 ayda ayda ortalama 1940 doğrulanmış mpox vakası rapor edilmiştir. Bunların çoğu Afrika Bölgesi tarafından rapor edilmiş olup, bunu Amerika Kıtası ve Batı Pasifik Bölgeleri takip etmektedir. 

Afrika dışında, Kasım 2024'te en yüksek sayıda teyit edilmiş vaka Avustralya tarafından bildirilmiştir. Ülkede, çoğunlukla cinsel temas yoluyla enfekte olan erkeklerle seks yapan erkekleri etkileyen ve giderek büyüyen bir klad IIb MPXV salgını yaşanmaktadır. Bununla birlikte, son aylarda bildirilen aylık vaka sayısında bir plato olduğuna dair erken belirtiler görülmüştür

(7) Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ndeki vakaların Kasım 2024 için daha önce belirtildiği gibi eksik raporlanması nedeniyle, Afrika'daki vakalarda bir platoya ilişkin erken göstergelerin dikkatle yorumlanması gerektiğini lütfen unutmayınız.

Şekil 2. DSÖ bölgesine göre 1Aralık 2023 – 30 Kasım 2024 tarihleri arasında DSÖ'ye bildirilen doğrulanmış mpox vakalarının aylık toplam sayısının salgın eğrileri

Afrika'da bildirilen doğrulanmış vakalar

Afrika'da, 15 Aralık itibariyle, 2024 yılında 20 ülke tarafından 60 ölüm dahil olmak üzere 13.769 teyit edilmiş vaka bildirilmiştir (CFR : %0.4). En çok etkilenen ülke Kongo Demokratik Cumhuriyeti (43 ölüm dahil 9.513 teyit edilmiş vaka) (8) olmaya devam ederken, onu Burundi (bir ölüm dahil 2.650 teyit edilmiş vaka) ve Uganda (altı ölüm dahil 1.027 teyit edilmiş vaka) takip etmektedir. Afrika'da on dört ülke son altı hafta içinde (21 günlük iki maksimum kuluçka dönemi) mpox vakaları bildirmiştir ve aktif, devam eden salgınlar olduğu düşünülmektedir (Şekil 3). Altı ülke, Gabon, Mauritius, Fas, Güney Afrika, Zambiya ve Zimbabve, son altı hafta içinde doğrulanmış vaka bildirmemiştir ve sürveyansın yeterli olduğu kabul edilirse, mpox 2024-2027'nin önlenmesi ve kontrolünün geliştirilmesi için Stratejik çerçevede tanımlandığı gibi mpox salgınının kontrol aşamasına geçtikleri düşünülebilir.

Şekil 3. Afrika'da son altı hafta içinde (4 Kasım 2024 - 15 Aralık 2024) bildirilen doğrulanmış mpox vakalarının ülkelere göre coğrafi dağılımı.

Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ne odaklanma (Klad Ia & Ib MPXV)

Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ndeki Mpox salgınları, ülkenin farklı illerinde tespit edilen hem klad Ia hem de Ib MPXV suşları tarafından yönlendirilmektedir (Şekil 4). Şu ana kadar klad Ib MPXV Güney Kivu, Kuzey Kivu, Kinşasa, Kasai, Tshopo, Tanganyika, Haut-Katanga ve Mai'Ndombe illerinde tespit edilmiştir. Diğer illerin çoğu şu ana kadar yalnızca klad Ia MPXV'yi bildirmiştir ve birkaçı henüz klinik örneklerden MPXV genomunu sekanslamamıştır. 2024 yılında, ülkedeki MPXV PCR-pozitif numunelerin yaklaşık %10'u ülkenin test stratejisine uygun olarak sekanslanmıştır, ancak bunlar etkilenen farklı illere eşit olarak dağılmamıştır. Numuneleri ulusal laboratuvara taşıma kapasitesi daha iyi olan yerlerde, ulusal laboratuvara erişimi daha sınırlı olan yerlere kıyasla numunelerin sekanslama olasılığı daha yüksektir, bu nedenle virüs klad dağılımı Şekil 4'te gösterilenden daha geniş ve daha ayrıntılı olabilir. Kinşasa salgınının sekanslama verileri, alt küme Ia'nın giderek artan bir şekilde insandan insana bulaştığına dair kanıtlar ortaya koymuştur. Son veriler, Temmuz 2024 itibariyle Kinşasa'daki MPXV'nin insandan insana bulaşmanın devam ettiği ve iki farklı alt klanın birlikte dolaştığı epidemiyolojik bir değişim geçirdiğini göstermektedir.

Buna ek olarak, APOBEC3 kaynaklı yüksek değişim oranları, insandan insana bulaşmaya doğru bu değişimi daha da desteklemektedir.

Şekil 4. Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde klad I MPXV'nin 1 Ekim 2023- 8 Aralık (9) 2024 tarihleri arasında illere göre coğrafi dağılımı

Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin en çok etkilenen 12 vilayetindeki şüpheli mpox vakalarının salgın eğiliminin analizi, bu vilayetlerin çoğunda son haftalarda nispeten istikrarlı salgın eğilimleri olduğunu göstermektedir (Şekil 5).

Sadece klad Ib MPXV'nin tespit edildiğini bildiren iller arasında Güney Kivu, mevcut verilerle son haftada 800'den fazla şüpheli vaka ile ülkedeki en fazla şüpheli vakayı oluşturmaya devam etmektedir. Şekil 5'te yalnızca klad Ib MPXV'nin tespit edildiği diğer il olan Kuzey Kivu'da, Ağustos ve Eylül 2024 başlarında gözlemlenen ilk artış eğiliminin durağanlaştığı görülmektedir.

Sadece klon Ia MPXV'nin tespit edildiği iller arasında, vakalarda artış eğilimi bildiren Tshuapa ilinde son haftalarda bir plato eğilimi gözlemlenmektedir. Diğer vilayetlerde de son aylarda daha istikrarlı bir salgın eğilimi gözlemlenmektedir. Tarihsel olarak ülkede mpox'tan en çok etkilenen il olan Equateur ilinde, her hafta 200'den az şüpheli vaka bildirilerek, geçtiğimiz aylarda eğilim nispeten istikrarlı olmuştur.

Başkent Kinşasa da dahil olmak üzere, klad Ia ve klad Ib MPXV'nin birlikte dolaşımda olduğu bilinen iller arasında eğilim geçtiğimiz aylarda nispeten istikrarlı olmuştur.

(9)Bu, alt ulusal  verilerin mevcut olduğu en son tam epidemiyolojik haftadır

Bu plato ve düşüş eğilimleri, olası raporlama gecikmeleri göz önünde bulundurularak dikkatle yorumlanmalı ve önümüzdeki haftalarda doğrulanmalıdır.

Şekil 5. Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin 1 Ocak - 8 Aralık(10) 2024 tarihleri arasında en çok etkilenen illerinde rapor edilen şüpheli mpox vakalarının salgın eğrisi. 

(10) Bu, alt ulusal  verilerin mevcut olduğu en son tam epidemiyolojik haftadır

Vakaların dağılımı bu iller içinde homojen değildir ve etkilenen sağlık bölgeleri içinde aktif salgınların görüldüğü birkaç sıcak noktada bulaşma devam etmektedir (Şekil 6).

Şekil 6. Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde, 28 Ekim - 8 Aralık(11) 2024 tarihleri arasında, son altı hafta içinde görülen şüpheli mpox vakalarının sağlık bölgelerine göre coğrafi dağılımı,

Ülkenin doğu kesimindeki klad Ib MPXV salgınının ilk aşaması çoğunlukla cinsel temas yoluyla yayılan yetişkinleri etkilerken, toplumda kümeler genişledikçe ve virüs evlerde yayıldıkça, salgın artık hem yetişkinleri hem de çocukları etkilemekte ve yakın fiziksel temas yoluyla daha geniş toplum bulaşmasını yansıtmaktadır. 

Bu durum, son altı hafta içinde, özellikle doğrulanmış vakalar arasında, salgının önceki aşamalarına kıyasla etkilenen çocukların oranının arttığı görülen yaş ve cinsiyet dağılımında görülmektedir (merkez, Şekil 7).

Salgınların ağırlıklı olarak klad Ia MPXV'den kaynaklandığı Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde mpox endemik illerdeki (beş yıl üst üste mpox vakası bildiren) doğrulanmış mpox vakalarının yaş ve cinsiyet dağılımı, zaman içinde genel nüfusun yaş-cinsiyet dağılımına daha çok yaklaşmıştır (solda, Şekil 7). Tarihsel olarak bu illerde en çok etkilenenlerin çocuklar olduğu bildirilmiş olsa da, bu büyük ölçüde altta yatan nüfus yapısının bir yansıması olmuştur. Özellikle, 50 yaşın üzerindekilerde oransal olarak daha düşük bir insidans söz konusudur ve bu durum muhtemelen çiçek aşısından kaynaklanan önceden var olan bağışıklıkla bağlantılıdır.

Klad Ia ve Ib MPXV'nin birlikte dolaşımda olduğu Kinşasa'da, genç yetişkinler (20-24 yaş ve 25-29 yaş arası) arasında doğrulanmış mpox vakalarının oranı, yılın başlarına kıyasla son haftalarda artmış görünmektedir (sağda, Şekil 7). Daha fazla araştırma yapılması gerekmekle birlikte, bu durum cinsel ağlarda klad Ia MPXV'nin sürekli olarak insandan insana bulaştığına dair son göstergeleri destekliyor gibi görünmektedir ve cinsel temasla bulaşmanın artan önemine işaret ediyor olabilir.

(11) Bu, alt ulusal verilerin mevcut olduğu en son tam epidemiyolojik haftadır

Şekil 7. Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde endemik iller olan Güney ve Kuzey Kivu illeri ile Kinşasa'da , 1 Ocak - 8 Aralık (12) 2024 teyit edilmiş mpox vakalarının yaş ve cinsiyet dağılımı.

Ülkede 2024 yılında bildirilen tüm şüpheli vakaların Vaka ölüm Oranı-CFR'sine ilişkin veriler, esas olarak Ia MPXV kladından etkilenen endemik iller (~%3,6), her iki alt kladın da dolaşımda olduğu Kinşasa (~%0,3) ve Ib MPXV kladının dolaşımda olduğu Kuzey ve Güney Kivu (~%0,2) için CFR tahminlerinde bir fark olduğunu göstermektedir (Şekil 8)13. Vaka ölüm oranındaki bu farklılığın viral kladdan mı yoksa nüfusun kırılganlığı, sağlık hizmetlerine erişim, demografik özellikler ve vaka bildirimi gibi faktörlerdeki farklılıklardan mı kaynaklandığı şu anda belirsizdir. Endemik illerdeki ölümlerin çoğunun, bazı uzak bölgelerde tanı testlerine erişimin sınırlı olması nedeniyle şüpheli (klinik olarak uyumlu) vakalar arasında rapor edildiği unutulmamalıdır.

Şekil 8. 1 Ocak - 8 Aralık (14) 2024 tarihleri arasında Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde Güney ve Kuzey Kivu illeri, Kinşasa ve endemik illerdeki şüpheli mpox vakaları için Mpox vaka ölüm oranı tahminleri,

(12) Bu, alt ulusal  verilerin mevcut olduğu en son tam epidemiyolojik haftadır.

(13) Kinshasa ile Kuzey ve Güney Kivu için CFR tahminlerinin güven aralıklarının örtüşmesi dikkat çekicidir

(14) Bu, alt ulusal  verilerin mevcut olduğu en son tam epidemiyolojik haftadır.

Diğer ülkeler Ib MPXV kladından kaynaklanan mpox vakaları bildiriyor

Klad Ib MPXV salgını, Burundi ve Uganda'da bildirilen toplum bulaşması, Kenya ve Ruanda'da bildirilen vaka kümeleri ve Zambiya ve Zimbabve'de seyahatle ilgili vakalarla birlikte Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin doğusundan komşu ülkelere doğru genişlemektedir.

Ayrıca, aşağıdaki Tablo 3'te özetlendiği üzere, Afrika dışındaki bireyler arasında, özellikle Afrika'daki etkilenen ülkelere yakın zamanda seyahat öyküsü olanlar arasında da vakalar bildirilmiştir.

Tablo 3. 15 Aralık 2024 itibariyle DSÖ'ye bildirilen Klad Ib MPXV salgınlarıyla bağlantılı ülkelere göre doğrulanmış mpox vakaları ve ölümler *.

Ülke

Rapor edilen teyit edilmiş vakaların sayısı

Rapor edilen doğrulanmış vakaların arasında görülen ölüm vakası sayısı

Coğrafi dağılım / Seyahat bağlantısı

Burundi

2.650

1

Çoğu sağlık bölgesi; Büyük ölçüde başkent ve çevresinde yoğunlaşmıştır

Uganda

1.027

6

Birden fazla bölge; Büyük ölçüde başkent ve çevresinde yoğunlaşmıştır

Ruanda

59

0

Başkent de dahil olmak üzere birden fazla bölge

Kenya

29

1

Sahilden Uganda ve Tanzanya'ya uzanan ana karayolu ulaşım koridoru boyunca birden fazla bölge (başkent dahil)

Birleşik Krallık

5

0

İki vakanın Doğu Afrika'ya seyahat geçmişi olup; üç vaka, seyahatle ilgili vakalardan birinin hane halkı temaslılarındandır

Zimbabve

1

0

Tanzanya'ya seyahat öyküsü olan bir vaka

Zambiya

1

0

Vaka en çok Kongo Demokratik Cumhuriyeti sınırındaki bir eyalette görülmüştür

İsveç

1

0

Doğu Afrika'ya Seyahat

Tayland

1

0

Doğu ve Orta Afrika'ya Seyahat

Hindistan

1

0

BAE’ye seyahat

Almanya

1

0

Doğu Afrika'ya Seyahat

ABD

1

0

Doğu Afrika'ya Seyahat

Kanada

1

0

Doğu Afrika'ya Seyahat

Pakistan

1

0

BAE’ye seyahat

 

*Demokratik Kongo Cumhuriyeti tablo 3'e dahil edilmemiştir; bu ülkede hem klad Ia hem de Ib MPXV vakaları bildirilmiştir.

Burundi

Temmuz 2024'teki mpox salgınının başlangıcından 15 Aralık 2024'e kadar Burundi, biri ölüm olmak üzere 2.650 doğrulanmış mpox vakası bildirmiştir (CFR - %0,04). Ülkede toplumsal bulaşma yaşanmaktadır ve ulusal vaka sayısı son haftalarda bir plato belirtileriyle birlikte zaman içinde artmaktadır (solda, Şekil 9).

Şekil 9. Burundi'de raporlanan epidemiyolojik haftaya göre haftalık doğrulanmış mpox vaka sayısının salgın eğrisi (solda) ve son altı hafta içinde (4 Kasım - 15 Aralık 2024) sağlık bölgesine göre doğrulanmış mpox vakalarının coğrafi dağılımı (sağda)

Sağlık bölgelerinin en az %94'ünde (49 bölgeden 46'sında) vakalar bildirilmiştir (sağda, Şekil 9), ancak salgın büyük ölçüde en büyük şehir olan Bujumbura ve başkent Gitega'da ve çevresinde yoğunlaşmaya devam etmektedir. Şüpheli mpox vakalarının neredeyse tamamına  test yapılmaktadır ve test pozitiflik oranı yaklaşık %49'dur. Ülkede yalnızca Güney Kivu'da dolaşan suşlarla ilişkili olan klad Ib MPXV tespit edilmiştir ve mevcut kanıtlar virüsün yalnızca insandan insana bulaştığını göstermektedir.

Güney Kivu'da genel olarak gözlemlenene benzer iki modlu bir yaş dağılımı vardır (5 yaşın altındaki küçük çocuklarda ve genç yetişkinler arasında daha yüksek insidans), bu da benzer salgın dinamiklerine işaret etmektedir. Özellikle, son haftalarda 20-29 yaş grubu, ülkede en çok etkilenen yaş grubu olarak 5 yaş altı grubun yerini almıştır (altta, Şekil 10). Hane içi bulaşma, toplum içinde bulaşma ve cinsel temas yoluyla bulaşmanın hepsinin ülkede mpoksun yayılmasına katkıda bulunduğu bildirilmiştir. Bununla birlikte, her birinin mpox yayılımına olan göreceli katkıları belirsizdir.

Şekil 10. Burundi'de Temmuz-Ağustos 2024 (üstte) ve Eylül-Kasım 2024 (altta) tarihleri arasında teyit edilen mpox vakalarının yaş ve cinsiyet dağılımı.

Uganda

Salgının başladığı Temmuz ayından 15 Aralık 2024 tarihine kadar ülkede altı ölüm dahil olmak üzere 1.027 doğrulanmış mpox vakası bildirilmiştir (CFR - %0,6). Ülkede toplumsal bulaşma yaşanmaktadır ve ulusal vaka sayısı son haftalarda bir plato belirtileriyle birlikte zaman içinde artmaktadır.

Şekil 11. Raporlama epidemiyolojik haftasına göre haftalık doğrulanmış mpox vaka sayısının salgın eğrisi (solda) ve Uganda'da 2024 yılında doğrulanmış mpox vakalarının coğrafi dağılımı (sağda)

Ülkedeki ilçelerin en az %39'unda (146 ilçeden 57'sinde) vakalar bildirilmiştir, ancak salgın büyük ölçüde başkent Kampala ve çevresinde yoğunlaşmaya devam etmektedir. Şu ana kadar ülkede yalnızca Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin doğusundaki salgınla bağlantılı olan klad Ib MPXV tespit edilmiştir ve mevcut kanıtlar virüsün bulaşmasının yalnızca yakın, fiziksel insandan insana temas yoluyla gerçekleştiğini göstermektedir.

En çok 20-29 yaşları arasındakiler etkilenmekte olup, cinsel temas, seks işçileri ve müşterileri ağları aracılığıyla güçlendirilen bulaşmanın ana itici gücü olarak bildirilmektedir. Bununla birlikte, yakın doğrudan fiziksel temas yoluyla hane halkı ve topluluklar içinde yayılmanın artmasıyla birlikte bulaşma modelleri değişmekte ve çocuklar arasında artan vaka oranıyla işaretlenen yaş dağılımında kademeli bir kaymaya yol açmaktadır.

Şekil 12. 8 Temmuz - 15 Aralık 2024 tarihleri arasında Uganda'da teyit edilmiş mpox vakalarının yaş ve cinsiyet dağılımı,

Pakistan'dan bildirilen klad Ib MPXV kaynaklı ilk mpox vakası

2 Aralık 2024 tarihinde, Pakistan UST Ulusal Odak Noktası, klad Ib MPXV'ye bağlı ilk mpox vakasını DSÖ'ye bildirmiştir. Vaka, Birleşik Arap Emirlikleri'nde ikamet eden yetişkin bir erkektir. Kendisi 28 Kasım 2024 tarihinde Pakistan'a gitmiş ve aynı gün hastaneye başvurmuş ve burada mpox ile uyumlu belirti ve semptomlar gösterdiği tespit edilmiştir. Test için bir numune alınmış ve 29 Kasım 2024 tarihinde kendisinde mpox olduğu doğrulanmıştır. Daha sonra yapılan genomik sekans analizi, hastanın clade Ib MPXV ile enfekte olduğunu ortaya koymuştur. Raporlama sırasında hasta stabil durumda olup tedavi görmüştür. Birleşik Arap Emirlikleri tarafından bugüne kadar klad Ib MPXV kaynaklı hiçbir mpox vakası bildirilmemiştir.

Umman Sultanlığı'ndan bildirilen ilk klad I MPXV vakası

10 Aralık 2024 tarihinde Umman Sultanlığı UST Ulusal Odak Noktası, klad I MPXV'ye bağlı ilk mpox vakasını DSÖ'ye bildirmiştir. Vaka Umman'da ikamet eden ve 30 Kasım 2024'te semptomların başlamasından önce 20-25 Kasım 2024 tarihleri arasında Birleşik Arap Emirlikleri'ne seyahat ettiğini bildiren yetişkin bir erkektir. Hasta 3 Aralık 2024 tarihinde ateş, boğaz ağrısı ve yaygın cilt lezyonları şikâyetleriyle bir sağlık kuruluşuna başvurmuştur. Hastanın 9 Aralık 2024 tarihinde mpox olduğu doğrulanmıştır. Maruziyetin kaynağına ilişkin araştırmalar devam etmektedir. Raporlama sırasında alt klad hakkında bilgi henüz mevcut değildir. Birleşik Arap Emirlikleri tarafından şu ana kadar Ib MPXV kladına bağlı herhangi bir mpox vakası bildirilmemiştir.

Küresel operasyonel güncellemeler

DSÖ sağlık acil durum önleme, hazırlık, müdahale ve dayanıklılık (HEPR) çerçevesi, hem mpox'un önlenmesi ve kontrolünün artırılmasına yönelik Stratejik Çerçeve'nin (2024-2027) hem de mpox Uluslararası Endişe Verici Halk Sağlığı Acil Durumu'na (PHEIC) yönelik mevcut acil müdahalenin temelini oluşturur.

HEPR çerçevesiyle uyumlu olarak, mpox için DSÖ Küresel Stratejik Hazırlık ve Müdahale Planı (SPRP), beş temel bileşeni güçlendirmeye odaklanır: 5C’ler:

1. Acil durum koordinasyonu: Zamanında kriz müdahalesi için etkili koordinasyon.

2. İşbirlikçi sürveyans: Erken tehdit tespiti için gerçek zamanlı veri entegrasyonu.

3. Toplulukların koruması: Önleme ve dayanıklılık oluşturma önlemlerine toplulukları dahil etme.

4. Güvenli ve ölçeklenebilir bakım: Sağlık sistemlerini ölçeklenebilir kapasiteyle temel bakımı sağlayacak şekilde donatma.

5. Karşı önlemlere erişim ve bunların sunumu: Tıbbi karşı önlemlerin eşit şekilde dağıtılmasını sağlama.

Bu bölüm, 19 Aralık 2024 itibarıyla DSÖ küresel mpox müdahalesine ilişkin güncellemeleri sağlar.

1.Acil durum koordinasyonu

  • DSÖ, Afrika Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (Afrika CDC) ile ortaklaşa olarak, DSÖ-Afrika CDC Kıtasal Mpox Yanıt Görev Gücü tarafından yürütülen Eylem İçi İnceleme (IAR) ve Afrika'daki öncelikli etkilenen ülkeler tarafından yürütülen IAR'lara teknik destek sağlamıştır.

2. İşbirlikçi sürveyansı

  • Afrika'daki mpox'a ilişkin epidemiyolojik veriler haftalık olarak güncellenmekte olup DSÖ sürveyans raporuna buradan erişilebilir. Aylık küresel sürveyans güncellemesi burada bulunabilir.
  • DSÖ, Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde DSÖ mpox bulaşma protokolünün uygulanması için teknik destek sağlamaya devam etmektedir. Bu protokol, Üye Devletler ve ortakların mpox salgınlarını standart bir şekilde araştırmaları için bir şablon görevi görerek farklı ortamlarda benzer araştırmalara olanak sağlamakta olup daha karşılaştırılabilir analizler ve nihayetinde artan istatistiksel güç sağlamaktadır.
  • DSÖ Pandemi ve Epidemi İstihbaratı Merkezi, yılın son iki haftada bir yapılan topluluk çağrısı için 17 Aralık 2024'te İşbirlikçi Mpox Analitik Topluluğunu bir araya getirmiştir. Oturumun odak noktası Afrika'daki mpox'tu ve en son epidemiyolojik güncelleme, tarihsel veriler ve eğilimlerin yanı sıra 2018'den 2024'e kadar Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde IMPXV kladının genomik çeşitliliği hakkındaki makaleyi kapsamıştır.

3. Toplulukların korunması

  • Koordinasyon, risk iletişimi ve toplum katılımı (RCCE), infodemi yönetimi, enfeksiyon önleme ve kontrolü, toplum temelli sürveyans, insan-hayvan arayüzü ve sınır sağlığı dahil olmak üzere birden fazla teknik alanda devam etmektedir.
  • 9 Aralık 2024'te DSÖ, mpox için toplum korumasına adanmış, mpox'a yönelik kişi ve toplum merkezli yanıtları güçlendirmek için pratik bilgiler sağlamak üzere tasarlanmış bir teknik brifing koleksiyonu başlatmıştır. Bu brifingler, acil mpox yanıtları için istenen sonuçları elde etmek üzere etkilenen tüm topluluklarla birlikte ve bunlar arasında çalışan kişiler tarafından kullanılmak üzere tasarlanmıştır. Serinin ilk brifingi, toplum koruması için ulusal, alt ulusal ve yerel düzeylerde gereken kapsamlı bir dizi eylemi ortaya koymaktadır. Bu yayın İngilizce ve Fransızca olarak mevcuttur.
  • DSÖ, 16 Aralık 2024'te okullarda ve öğrenme alanlarında mpox'un önlenmesi ve yönetimi hakkında bir Soru-Cevap (S&C) öğesi yayınlamıştır.
  • DSÖ, 19 Aralık 2024'te düşük kaynaklı ortamlarda mpox'tan kurtulan veya evde mpox'lu birine bakan kişiler için halk sağlığı tavsiyesi yayınlamıştır. İngilizce ve Fransızca olarak mevcuttur.
  • DSÖ, Fransızca olarak mpox ile ilgili damgalama ve ayrımcılığı anlama, önleme ve ele alma konusunda halk sağlığı tavsiyeleri yayınlamıştır.
  • DSÖ, 13 Aralık 2024'te Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Güney Kivu'dan katılımcılarla Toplum Koruma Küresel Ortaklar Toplantısı'nı düzenlemiştir. Odak noktası, DSÖ, il halk sağlığı departmanı, Médecins Sans Frontières (MSF) - İspanya ve Birleşmiş Milletler Çocuk Acil Durum Fonu (UNICEF) temsilcilerinin sunumlarıyla Güney Kivu'daki mpox müdahalesi olmuştur.
  • DSÖ, yerli halklar, toplum sağlık çalışanları, dini liderler, tabandan toplum liderleri, engelli kişiler, yerinden edilmiş kişiler, motosiklet taksi şoförleri derneklerinin liderleri ve Sankuru, Ekvator, Tshuapa, Tshopo, Nord Kivu, Sud-Kivu ve Kinşasa Eyaletlerindeki okul yetkilileri de dahil olmak üzere 2007 hak sahiplerine mpox önleme konusunda brifing vermiştir.
  • DSÖ, 27-28 Kasım 2024 tarihleri ​​arasında Kinşasa'da düzenlenen mpox toplum koruması için sosyal ve davranışsal araştırma konusunda çok paydaşlı, çok disiplinli toplantının temel sonuçlarını ilerletmek için 17 Aralık 2024'te mpox toplum koruması için sosyal ve davranışsal araştırma konusunda geçici rehberlik için Teknik Çalışma Grubunu topladı.

4. Güvenli ve ölçeklenebilir bakım

  • DSÖ, mpox için vaka yönetimine ilişkin en son mevcut kanıtları gözden geçirmek üzere uzmanlardan oluşan Kılavuz Geliştirme Grubu toplantıları düzenlemiştir. Uzmanların müzakerelerine dayanarak, mpox için vaka yönetimine ilişkin geçici kılavuz, özellikle HIV ile yaşayan mpox hastalarının bakımı, mpox ile hastalandığında emzirme ve mpox için önerilen Kişisel Koruyucu Ekipman (PPE) ile ilgili olarak güncellenmektedir.
  • Araştırma ortamları dışında ciddi hastalıkların tedavisi için tecovirimat'a erişim sağlamak üzere Kayıtlı Olmayan Araştırma Müdahalelerinin İzlenen Acil Kullanımı (MEURI) süreci aracılığıyla Üye Devletlere sürekli destek. Bu sürecin devam etmesini öneren bir Veri Güvenliği İzleme Kurulu toplantısı düzenlenmiştir. Şu anda beş Üye Devletten gelen erişim talepleri işlenmektedir.
  • DSÖ Afrika Bölgesi için haftalık web seminerleri devam etmekte olup risk altındaki gruplar ve özel durumlar (gebelik, göz hastalığı vb.) dahil olmak üzere tanıma ve tedavinin tüm yönlerini kapsamaktadır.
  • DSÖ, Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde mpox hastalığının klinik karakterizasyonu ve tesis izleme için Küresel Klinik Platform aracılığıyla sürekli veri desteği sağlamaktadır.

5. Karşı önlemlere erişim ve bunların teslimi

Aşılar

  • Birçok ülke Erişim ve Tahsis mekanizması (AAM) aracılığıyla mpox aşı dozlarının tahsisini kabul etmiş ve sevkiyat düzenlemeleri hazırlanmaktadır.
  • AAM ortakları, stokların tükenmesini önlemek ve etkilenen ve salgının en yoğun yaşandığı noktalarda hedefli aşılama için destek sağlamaya devam etmek için tahsis ve teslimat sürecinin ilerlemesini izlemektedir.
  • Mevcut öncelik, ülkelerin mevcut dozlarla hedefli aşılama uygulama kapasitelerini iyileştirmelerine yardımcı olmaktır.
  • AAM Tedarik Çalışma Grubu (SWG), aşı tahsis sürecini kolaylaştırmak için temel performans göstergeleri belirlemiştir.
  • Ülkeler, aşılama planlarının ve stratejilerinin uygulanması için taahhütleri operasyonel fonlara dönüştürmek için destek almaktadır.
  • Gelecekte mpox'tan etkilenen ülkelere tahsis edilmek üzere toplam 4.778.000 doz aşı  mevcuttur.

Teşhis/Tanı

  • 28 Ağustos 2024'te MPXV tanıları için DSÖ Acil Kullanım Listeleme prosedürü kapsamında Niyet Beyanları çağrısının açılmasından bu yana, 67 üretici DSÖ ile iletişime geçti ve bunlardan 38'i ön başvuru çağrısı almıştır. Ön başvuru çağrılarının ardından, sekiz üretici başvurularını sunmaya davet edilmiştir. 25 Kasım itibarıyla yedi Acil Kullanım Listeleme dosyası alınmış; bir başvuru, başvuru sahibi ilgili dosyayı sağlamadığı için değerlendirme için kapatılmıştır. Üçü DSÖ Acil Kullanım Listeleme için onaylanmıştır, diğer dört ürünün değerlendirmesi devam etmekte olup iki tanı ürünü için daha dosya beklenmektedir. Acil Kullanım Listeleme için onaylanan mpox tanılarının listesini burada bulabilirsiniz. Antijen tespit Hızlı Tanı Testleri (RDT'ler) şu anda DSÖ EUL değerlendirmesi için uygun değildir çünkü DSÖ tarafından klinik karar almada kullanım için önerilmemektedir.
  • MPXV tanılarına ilişkin geçici kılavuzun son versiyonunda, DSÖ, epidemiyolojik ortama (vaka yok, sporadik vakalar, kümeler, toplum bulaşımı) bağlı olarak laboratuvar test stratejileri için değerlendirmeler sunmakta olup mevcut moleküler tabanlı hasta başı bakım noktası testlerinin laboratuvar tabanlı PCR ile karşılaştırılabilir düzeyde yüksek doğruluk gösterebildiğini belirtmektedir. Ayrıca, MPXV'nin tespiti için hızlı antijen testlerinin kullanılmasını önermemektedir. Buna rağmen,DSÖ, uzak bölgelere tanı erişimini genişletme çabalarında oyunun kurallarını değiştirecekleri için hızlı antijen testleri üzerine araştırma yapılmasını şiddetle teşvik etmektedir..
  • Bu boşluğu doldurmak için DSÖ, Foundation for Innovative New Diagnostics (FIND) ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti ile işbirliği içinde altı hızlı antijen testinin değerlendirmesini üstlenmektedir.

Mpox kaynakları

Stratejik planlama ve küresel destek

Uluslararası Sağlık Tüzüğü Acil Durum Komitesi, Gözden Geçirme Komitesi ve Genel Müdürün Geçici Tavsiyeleri

Bölgesel bilgi ürünleri

Sürveyans

Laboratuvar ve Tanı

Klinik Yönetim Enfeksiyon Önleme ve Kontrol

Aşılama

Risk iletişimi ve toplum katılımı ve Halk Sağlığı Danışmanlığı

One Health (Tek Sağlık) ve Hayvan Sağlığı

Eğitim ve Öğretim

Diğer kaynaklar

Açıklama: Sunulan tüm veriler yorumlanırken dikkatli olunmalıdır ve DSÖ, ulusal halk sağlığı yetkilileri ve verilerle ilgili olarak farklı veri ekleme kriterleri ve farklı veri kesme süreleri kullanan diğer kaynaklar tarafından yayınlanan bilgi ürünleri arasında farklılıklar olması beklenir. Doğruluk ve güvenilirliği sağlamak için adımlar atılırken, tüm veriler sürekli doğrulama ve değişime tabidir. Tüm sayımlar, ülkeler, eyaletler ve bölgeler arasında vaka tespiti, tanımlar, laboratuvar testleri ve raporlama stratejilerindeki değişikliklere tabidir.

Ek 1. Ağustos 2024'teki Önceki Hızlı Risk Değerlendirmesi

DSÖ, Ağustos 2024'ün başlarında önceki küresel mpox hızlı risk değerlendirmesini gerçekleştirmiştir. Bu risk değerlendirmesi sırasında mevcut bilgilere dayanarak, mpox'un coğrafi yayılma riski ve sağlık üzerindeki potansiyel etkisi aşağıdaki gibi değerlendirilmiştir:

  • Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin doğusunda ve komşu ülkelerde: Yüksek.
  • Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin mpox'un endemik olduğu bölgelerinde: Yüksek.
  • Nijerya'da ve mpox'un endemik olduğu diğer Batı, Orta ve Doğu Afrika ülkelerinde: Orta.
  • Afrika'daki ve dünyadaki diğer tüm ülkelerde: Orta
  • (seçilmiş ülkelerde veya bölgesel blok değerlendirmelerinde risk değişebilir ve/veya düşük olarak değerlendirilebilir).

Bireysel düzeydeki risk, coğrafi alan, epidemiyolojik bağlam, biyolojik cinsiyet, cinsel kimliği veya cinsel yönelimden bağımsız olarak büyük ölçüde maruz kalma riski ve bağışıklık durumu gibi bireysel faktörlere bağlıdır.

Etiketler:

Habere Dahil Ülkeler: