KUZEY YARIMKÜRE'DE İNSAN METAPNÖMOVİRÜSÜ DE DAHİL OLMAK ÜZERE AKUT SOLUNUM YOLU ENFEKSİYONU EĞİLİMLERİ

07 Ocak 2025 Salı

Kuzey yarımkürede, influenza benzeri hastalık ve/veya akut solunum yolu enfeksiyonu oranları son haftalarda mevsimsel normların üzerinde seyretmektedir.

Durumun Özeti

Kuzey Yarımküre'nin birçok ülkesinde, yılın bu döneminde akut solunum yolu enfeksiyonlarındaki eğilimler artmaktadır. Bu artışlara tipik olarak mevsimsel grip, solunum sinsityal virüsü (RSV) ve insan metapnömovirüsü (hMPV) ve mikoplazma pnömonisi gibi diğer yaygın solunum yolu virüsleri gibi solunum yolu patojenlerinin mevsimsel salgınları neden olmaktadır. Birçok ülke akut solunum yolu enfeksiyonları ve yaygın solunum yolu patojenleri için rutin sürveyans yürütmektedir. Şu anda, ılıman Kuzey yarımküredeki bazı ülkelerde, influenza benzeri hastalık (ILI) ve/veya akut solunum yolu enfeksiyonu (ARI) oranları son haftalarda artmıştır ve olağan mevsimsel eğilimleri takip ederek başlangıç seviyelerinin üzerindedir. Kuzey yarımküredeki birçok ülkede mevsimsel influenza aktivitesi yükselmiştir. Sürveyans verilerinin mevcut olduğu yerlerde, RSV tespitlerindeki eğilimler şu anda bölgelere göre değişmektedir ve Kuzey Amerika hariç çoğu bölgede düşüşler bildirilmiştir. Son zamanlarda, Çin'deki hMPV vakalarına, hastanelerin dolup taştığına dair iddialar da dahil olmak üzere ilgi gösterilmektedir. hMPV, birçok ülkede kıştan ilkbahara kadar dolaşımda bulunan yaygın bir solunum virüsüdür, ancak tüm ülkeler hMPV'deki eğilimlerle ilgili rutin olarak testleri yapmamakta ve verileri yayınlamamaktadır. Bazı vakalar bronşit veya zatürre ile hastaneye yatırılabilirken, hMPV ile enfekte olan çoğu insan soğuk algınlığına benzer hafif üst solunum semptomları gösterir ve birkaç gün sonra iyileşir. Çin tarafından yayınlanan ve 29 Aralık 2024 tarihine kadar olan dönemi kapsayan verilere göre, akut solunum yolu enfeksiyonları son haftalarda artış göstermiş ve özellikle Çin'in kuzey eyaletlerinde mevsimsel grip, rinovirüs, RSV ve hMPV tespitleri de artmıştır. Solunum yolu patojen tespitlerinde gözlenen artış, Kuzey yarımkürede kış mevsiminde yılın bu zamanı için beklenen aralıktadır. Çin'de influenza, şu anda akut solunum yolu enfeksiyonu olan insanları etkileyen en yaygın tespit edilen solunum yolu patojenidir. DSÖ, Çinli sağlık yetkilileriyle temas halindedir ve olağandışı salgın modellerine ilişkin herhangi bir rapor almamıştır. Çinli yetkililer, sağlık sisteminin bunalmış olmadığını ve herhangi bir acil durum bildirimi veya müdahalesinin tetiklenmediğini bildirmektedir. DSÖ, işbirliğine dayalı sürveyans sistemleri aracılığıyla solunum yolu hastalıklarını küresel, bölgesel ve ülke düzeyinde izlemeye devam etmekte ve gerektiğinde güncellemeler sağlamaktadır.

Durumun Tanımlanması

Kuzey Yarımküre'nin birçok ülkesinde, akut solunum yolu enfeksiyonları eğilimleri yılın bu döneminde artmaktadır. Bu artışlara tipik olarak mevsimsel influenza, RSV ve hMPV dahil diğer yaygın solunum yolu virüsleri ve mikoplazma pnömonisi gibi solunum yolu patojenlerinin mevsimsel salgınları neden olmaktadır. Kış mevsiminde birden fazla solunum yolu patojeninin birlikte dolaşıma girmesi, bazen hasta kişileri tedavi eden sağlık sistemleri üzerinde artan bir yüke neden olabilir.

Şu anda, ılıman Kuzey yarımküredeki bazı ülkelerde, influenza benzeri hastalık (ILI) ve/veya akut solunum yolu enfeksiyonu (ARI) oranları son haftalarda artmıştır ve mevsimsel referans değerlerinin üzerindedir. Avrupa, Orta Amerika ve Karayipler, Batı Afrika, Orta Afrika ve Asya'daki birçok ülkede influenza aktivitesi artmış olup, baskın mevsimsel influenza tipi ve alt tipi, COVID-19 pandemisi sırasında influenza aktivitesinin az olduğu 2020 ve 2021 yıllarının çoğu dışında, yılın bu zamanı için tipik olarak bölgeye göre değişmektedir (Şekil 1). Sentinel sürveyansta tespit edilen ve Küresel İnfluenza Sürveyans ve Yanıt Sistemi'ne (GISRS) bildirilen SARS-CoV-2 aktivitesi, raporlama yapan ülkelerden gelen atık su izlemeleri ile birlikte, Kuzey yarımkürede yaz aylarında uzun süreli yüksek seviyeli aktivitenin ardından Kuzey yarımküredeki ülkelerde şu anda düşüktür. Sürveyans verilerinin mevcut olduğu yerlerde, RSV aktivitesindeki eğilimler bölgelere göre değişmekte olup, RSV aktivitesinin arttığı Kuzey Amerika hariç, Amerika'nın çoğu alt bölgesinde düşüş eğilimleri gözlenirken, Avrupa bölgesinde son haftalarda düşüşler gözlenmiştir. Bazı ülkeler hMPV gibi yaygın olarak dolaşan diğer solunum patojenleri için rutin sürveyans yapmakta ve trendleri raporlamakta ve bu tür bilgileri rutin olarak bildirmektedir. Kuzey yarımküredeki bazı ülkeler, son haftalarda virüse göre değişen ve yılın bu dönemi için tipik olan artış eğilimleri bildirmiştir. 

Şekil 1. 7 Ocak 2025 itibariyle FluNet'e bildirilen alt tipe göre virüs tespitleri, 01 Ekim 2017 - 30 Aralık 2024 tarihleri arasında Kuzey yarımküredeki ülkelerden,

Kaynak: (https://worldhealthorg.shinyapps.io/flunetchart/).

Çin'de solunum yolu virüsü bulaşmasında, özellikle de hMPV'de, hastanelerin dolup taştığı iddiaları da dahil olmak üzere potansiyel bir artışa yönelik uluslararası bir ilgi söz konusudur. Çin, hMPV de dahil olmak üzere ILI ve şiddetli akut solunum yolu enfeksiyonları (SARI) için yerleşik bir sentinel sürveyans sistemine sahiptir ve Çin Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) web sitesinde haftalık olarak yayınlanan ayrıntılı raporlarla yaygın solunum yolu patojenleri için rutin virolojik sürveyans yürütmektedir.[1] hMPV için sürveyans ve laboratuvar verileri tüm ülkelerden rutin olarak mevcut değildir.

Çin CDC tarafından 29 Aralık 2024 tarihine kadar olan verilerle paylaşılan akut solunum yolu enfeksiyonlarına ilişkin en son sürveyans verilerine göre, mevsimsel influenza virüsleri, RSV ve hMPV'ye bağlı olanlar da dahil olmak üzere yaygın akut solunum yolu enfeksiyonlarında, Kuzey Yarımküre kışında yılın bu zamanı için beklendiği gibi bir artış eğilimi olmuştur. İnfluenza şu anda solunum yolu hastalıklarının en çok bildirilen nedenidir ve mikoplazma pnömonisinin en yüksek pozitiflik oranına sahip olduğu 5-14 yaş arası çocuklar hariç tüm yaş grupları için izlenen tüm patojenler arasında en yüksek pozitiflik oranına sahiptir. SARS-CoV-2 aktivitesi düşük kalmaya devam etmekle birlikte, bildirilen ciddi COVID-19 vakalarında artış görülmektedir. Ülkede dolaşımda olan baskın SARS-CoV-2 varyantı XDV ve sıralanmış örnekler arasında %59,1 oranında tespit edilen alt soylarıdır.

Çin'in kuzey ve güney eyaletlerindeki ILI aktivitesi, bir önceki yılın trendlerini takip ederek 2024'ün sonlarından bu yana artmaktadır. Güney eyaletlerindeki mevcut ILI aktivitesi önceki iki yılın altında kalırken, kuzey eyaletlerindeki mevcut ILI aktivitesi önceki iki yılda bu zamanlarda görülen seviyelere benzerdir.

Çin'de bildirilen hMPV dahil akut solunum yolu enfeksiyonu seviyeleri, kış sezonu için beklenen aralıkta olup olağandışı bir salgın modeli bildirilmemiştir. Çinli yetkililer, sağlık sisteminin aşırı yük altında olmadığını, hastane kullanımının şu anda geçen yılın bu dönemine göre daha düşük olduğunu ve herhangi bir acil durum bildirimi veya müdahalenin tetiklenmediğini doğrulamıştır. Beklenen mevsimsel artış gözlemlendiğinden beri, solunum yolu enfeksiyonlarının yayılmasının nasıl önleneceği ve bu hastalıkların etkisinin nasıl azaltılacağı konusunda halka sağlık mesajları verilmiştir.

Halk Sağlığı Yanıtı

Kış mevsiminde solunum yolu enfeksiyonlarında beklenen artışa bağlı olarak, aralarında Çin'in de bulunduğu ülkeler, solunum yolu enfeksiyonlarının yayılmasının nasıl önleneceği ve hastalığın etkisinin nasıl azaltılacağı konusunda halka sağlık mesajları vermektedir.

DSÖ Risk Değerlendirmesi

Ilıman iklimlerde, influenza da dahil olmak üzere yaygın solunum yolu patojenlerinin mevsimsel salgınları genellikle kış dönemlerinde ortaya çıkar. Son haftalarda Kuzey yarımküredeki birçok ülkede akut solunum yolu enfeksiyonlarında ve buna bağlı patojen tespitlerinde gözlenen artışlar yılın bu döneminde beklenen bir durumdur ve olağandışı değildir. Solunum yolu patojenlerinin birlikte dolaşımı sağlık tesisleri için bir yük oluşturabilir.

DSÖ Tavsiyesi

DSÖ, kış mevsiminin yaşandığı bölgelerdeki bireylerin, özellikle en savunmasız kişiler olmak üzere, solunum patojenlerinin yayılmasını önlemek ve oluşturduğu riskleri azaltmak için normal önlemleri almalarını tavsiye etmektedir. Hafif semptomları olan kişiler, diğer insanlara bulaştırmaktan kaçınmak için evde kalmalı ve dinlenmelidir. Yüksek risk altında olan veya karmaşık ya da şiddetli semptomları olan kişiler mümkün olan en kısa sürede tıbbi yardım almalıdır. Bireyler ayrıca kalabalık veya havalandırması yetersiz alanlarda maske takmayı, öksürük ve hapşırıklarını bir mendil veya bükülmüş dirsekle kapatmayı, düzenli el yıkamayı ve doktor ve yerel halk sağlığı yetkililerinin tavsiyelerine göre önerilen aşıları yaptırmayı düşünmelidir[2].

DSÖ, Üye Devletlere, ülke bağlamını, önceliklerini, kaynaklarını ve kapasitelerini göz önünde bulundurarak entegre bir yaklaşımla solunum patojenleri için sürveyansı sürdürmelerini tavsiye etmektedir. DSÖ, entegre sürveyansla ilgili kılavuzu burada yayınlamıştır. DSÖ ayrıca sağlık tesisleri üzerindeki etki de dahil olmak üzere influenza salgını ve pandemi şiddetinin değerlendirilmesine ilişkin kılavuzu da burada güncellemiştir.

Mevcut risk değerlendirmesine dayanarak DSÖ, akut solunum yolu enfeksiyonlarındaki mevcut eğilimlerle ilgili herhangi bir seyahat veya ticaret kısıtlaması getirilmesini tavsiye etmemektedir.

Ayrıntılı bilgi için aşağıdaki bağlantılara bakınız:

  • Dünya Sağlık Örgütü (WHO). Küresel İnfluenza Sürveyans ve Yanıt Sistemi tarafından influenza ve epidemik ve pandemik potansiyele sahip diğer solunum yolu virüslerinin entegre sentinel sürveyansının uygulanmasına aşağıdaki adresten erişilebilir:

https://iris.who.int/handle/10665/379678

[1] Çin CDC Haftalık İnfluenza Sürveyans Raporuna aşağıdaki adresten ulaşılabilir: https://www.chinacdc.cn/jksj/jksj04_14249/   

[2] DSÖ İnfluenza için klinik uygulama kılavuzlarına aşağıdaki adresten ulaşılabilir:  https://www.who.int/publications/i/item/9789240097759

Etiketler: