Durumun özeti

Tanzanya'da 20 Ocak 2025 tarihinde Marburg Virüsü Hastalığı (MVD) salgınının ilan edilmesinden bu yana, Sağlık Bakanlığı tarafından salgının merkez üssü olan Kagera bölgesindeki Biharamulo ilçesinden bir doğrulanmış ölüm daha bildirilmiştir. 10 Şubat 2025 itibariyle, Sağlık Bakanlığı tarafından kümülatif olarak iki doğrulanmış ve sekiz olası vaka bildirilmiştir. Sekizi salgının teyit edilmesinden önce ölenler olmak üzere 10 vakanın tamamı ölmüştür. 10 Şubat 2025 itibariyle, listede yer alan ve izleme altında olan 281 temaslının tamamı 21 günlük takibi tamamlamıştır. Sağlık Bakanlığı, faaliyetleri yönlendirmek için ulusal bir müdahale planı geliştirmiştir. Ayrıca, DSÖ ve sağlık ortaklarının teknik ve operasyonel desteği ile salgın araştırmasını ve müdahalesini geliştirmek için etkilenen bölgeye ulusal bir hızlı müdahale ekibi konuşlandırılmıştır.

Durumun tanımlanması

Bu salgına ilişkin bir önceki Salgın Hastalık Haberinin 14 Ocak 2025 tarihinde yayınlanmasından bu yana iki doğrulanmış vaka bildirilmiş olup enfeksiyonun kaynağını tespit etme çalışmaları devam etmektedir.

10 Şubat 2025 itibariyle, ikisi doğrulanmış ve sekizi olası vaka olmak üzere toplam 10 vaka bildirilmiştir. Salgının doğrulanmasından önce ölen sekiz vaka da dahil olmak üzere tüm vakalar ölümle sonuçlanmıştır. Salgın ilanından bu yana doğrulanan iki vaka, belirlenmiş bir MVD tedavi merkezinde izolasyon altındayken ölmüştür. 28 Ocak'ta teyit edilen son vaka için güvenli ve onurlu bir cenaze töreni gerçekleştirilmiştir. Bu defin işleminin ardından yeni doğrulanmış veya olası vaka bildirilmemiştir.

Yetişkin bir kadın olan muhtemel indeks vaka 9 Aralık'ta semptomlar göstermeye başlamış ve 16 Aralık 2024'te ölmüştür. 10 vakanın tamamı Kagera bölgesindeki Biharamulo ilçesinden bildirilmiştir; vakaların ortanca yaşı 30 (aralık: 1 ila 75) ve vakaların çoğunluğu (%70, 7) kadındır. Kümülatif olarak, 20 Ocak ve 10 Şubat tarihleri arasında 90 şüpheli vaka bildirilmiş olup bunların tamamında MVD testi negatif çıkmıştır.

10 Şubat 2025 itibariyle, listelenen 281 temaslının tamamı 21 günlük takip sürecini tamamlamıştır.

Tanzanya'daki ilk MVD salgını Mart 2023'te Kagera bölgesindeki Bukoba ilçesinde bildirilmiştir ve meyve yarasaları gibi zoonotik rezervuarlar bölgede endemik olmaya devam etmektedir. Mart 2023'teki salgın yaklaşık iki ay sürmüş ve altısı ölüm olmak üzere dokuz vaka görülmüştür.

Şekil 1: 10 Şubat 2025 itibarıyla Tanzanya'da Marburg virüsü hastalığının doğrulandığı ve muhtemel vakalarını bildiren bölge haritası

Epidemiyoloji

MVD, ağır seyirli hastalığa neden olabilen ve klinik olarak Ebola hastalığına (EBOD) benzeyen oldukça virülan bir hastalıktır.  EBOD ve MVD'ye sırasıyla orthoebolavirüsler ve orthomarburgvirüsler neden olur; her ikisi de Filoviridae ailesinin (filovirüs) üyeleridir. İnsanlar, Marburg virüsünü taşıyabilen bir tür meyve yarasası olan Rousettus meyve yarasası kolonilerinin yaşadığı madenlere veya mağaralara uzun süre maruz kaldıktan sonra enfekte olurlar.  Marburg virüsü daha sonra enfekte kişilerin kanları, salgıları, organları veya diğer vücut sıvıları ile doğrudan temas (kırık deri veya mukoza zarları yoluyla) ve bu sıvılarla kirlenmiş yüzeyler ve malzemelerle (örneğin yatak takımları, giysiler) insanlar arasında yayılır. Sağlık çalışanları daha önce şüpheli veya doğrulanmış MVD'li hastaları tedavi ederken enfekte olmuştur. Ölen kişinin cesediyle doğrudan temas içeren cenaze törenleri de Marburg virüsünün bulaşmasına katkıda bulunabilir.

Kuluçka süresi 2-21 gün arasında değişir. Marburg virüsünün neden olduğu hastalık yüksek ateş, şiddetli baş ağrısı ve şiddetli halsizlik ile aniden başlar. Şiddetli sulu ishal, karın ağrısı ve kramp, bulantı ve kusma üçüncü günde başlayabilir. Tüm vakalarda hemorajik belirtiler görülmese de, semptomların başlangıcından itibaren beş ila yedi gün arasında ciddi hemorajik belirtiler ortaya çıkabilir ve ölümcül vakalarda genellikle vücudun birden fazla bölgesinden olmak üzere bir tür kanama görülür. Ölümcül vakalarda, ölüm çoğunlukla semptomların başlamasından sonraki sekiz ila dokuz gün arasında meydana gelir ve genellikle öncesinde ciddi kan kaybı ve şok görülür. Şu anda MVD için onaylanmış bir tedavi veya aşı bulunmamaktadır. Bazı aday aşılar ve terapötikler şu anda araştırma aşamasındadır.

Daha önce dünya çapında on sekiz MVD salgını rapor edilmiştir. En son salgın Eylül ve Aralık 2024 tarihleri arasında Ruanda'dan bildirilmiştir. Afrika Bölgesi'nde daha önce MVD salgınları bildiren diğer ülkeler arasında Angola, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Ekvator Ginesi, Gana, Gine, Kenya, Güney Afrika, Tanzanya ve Uganda yer almaktadır.

Halk sağlığı müdahalesi

• Sağlık Bakanlığı, müdahale faaliyetlerine rehberlik etmek için ulusal bir müdahale planı geliştirmiştir.
• Olaya müdahaleyi koordine etmek için bir Ulusal Olay Yönetim Sistemi etkinleştirildi ve ulusal bir görev gücü aktive edildi ve toplantılar haftalık olarak yapılıyor. Alt ulusal düzeyde, Kagera Bölgesi'nde düzenli koordinasyon toplantıları yapılmaktadır.
• DSÖ ve sağlık ortaklarının teknik ve operasyonel desteği ile salgın araştırmasını ve müdahalesini geliştirmek için etkilenen bölgeye ulusal bir hızlı müdahale ekibi konuşlandırılmıştır.
• DSÖ, Sağlık Bakanlığı'nı ortak koordinasyonu ve farklı sütunlardaki diğer yanıt faaliyetleri ile desteklemek için uzmanlar görevlendirmiştir.
• Sürveyans faaliyetleri, etkilenen bölgelerde aktif vaka bulma ve temaslı takibi ile devam etmektedir.
• Kabaile'de konuşlandırılan mobil laboratuvar, hızlı geri dönüş süresi için şüpheli vakaların test edilmesini desteklemeye devam etmekte ve numuneler ek testler için Dar es Salaam'daki merkezi halk sağlığı laboratuvarına sevk edilmektedir. Ayrıca, iki pozitif numune üzerinde genomik sekanslama yapılmıştır.
• Kagera Bölgesi'nden ayrılan yolcuların taranması, Bukoba havaalanı da dahil olmak üzere kilit giriş ve çıkış noktalarında devam etmektedir.
• Kagera ve diğer bölgelerde enfeksiyon önleme ve kontrol konusunda sağlık çalışanlarına yönelik bilinçlendirme oturumları devam etmektedir.
• Marburg Tedavi Ünitesi, gelişmiş triyaj, hasta koğuşları ve giyme ve çıkarma alanları ile yenilenmiştir. Sağlık eğitimi, toplum sağlığı çalışanları tarafından kapı kapı dolaşma ve yüksek riskli bölgelerde halka yönelik duyurular da dahil olmak üzere halkı bilinçlendirme kampanyaları devam etmektedir.
• Tanzanya, Uganda ve Burundi arasında sınır ötesi toplantılar düzenlenmiştir.
• DSÖ, müdahaleyi desteklemek için Kagera bölgesine dört VHF kiti tedarik etmiş ve teslim etmiştir.

DSÖ risk değerlendirmesi

Bu MVD salgınının riski, çeşitli endişe verici faktörler nedeniyle ulusal düzeyde yüksek olarak değerlendirilmektedir. Salgın şu ana kadar 10 ölüm dahil olmak üzere 10 vakayı (sekizi olası ve ikisi doğrulanmış) içermekte olup %100'lük bir CFR ile sonuçlanmıştır.Vakalardan birinin sağlık çalışanı olması, hastane kaynaklı bulaşma riskinin altını çizmektedir. Salgının kaynağı hala bilinmemektedir. Vakaların gecikmeli tespiti ve izolasyonu, bulaşma zincirinin gözden kaçırılmasına yol açabilir.

Kagera'nın bir geçiş merkezi olarak stratejik konumu ve nüfusun Ruanda, Uganda, Burundi ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ne önemli ölçüde sınır ötesi hareketi nedeniyle bölgesel riskin yüksek olduğu düşünülmektedir. Bu durum, komşu ülkelere yayılma potansiyelini vurgulamaktadır.  MVD kolayca bulaşmaz (yani çoğu durumda, semptomlar gösteren bir hastanın vücut sıvılarıyla veya bu sıvılarla kirlenmiş yüzeylerle temas gerektirir). Bununla birlikte, virüse maruz kalan bir kişinin seyahat edebileceği göz ardı edilemez.

Küresel risk şu anda düşük olarak değerlendirilmektedir. Potansiyel riskler konusunda endişeler olsa da bu aşamada doğrulanmış bir uluslararası yayılma yoktur. Tanzanya'nın Kagera bölgesi, ülkenin başkentine veya büyük uluslararası havaalanlarına yakın olmasa da, ulaşım ağları aracılığıyla iyi bir bağlantıya sahiptir ve Tanzanya dışına hava yoluyla seyahat için Darüsselam'a bağlanan bir havaalanına sahiptir. Bu durum, ilgili giriş noktalarında ve sınırlar boyunca gelişmiş gözetim ve vaka yönetimi kapasitelerinin yanı sıra hazırlık kapasitelerini güçlendirmek için komşu ülkelerle yakın koordinasyon ihtiyacını vurgulamaktadır.

DSÖ tavsiyesi

Marburg virüsünün insandan insana bulaşması, öncelikle enfekte kişilerin kanı ve/veya diğer vücut sıvılarıyla doğrudan temasla ilişkilidir DSÖ, MVD bulaşmasını azaltmanın ve salgını kontrol altına almanın etkili bir yolu olarak aşağıdaki risk azaltma önlemlerinin alınmasını tavsiye etmektedir.

Önleme: İnsanların virüse maruz kalmasını azaltmak için bireylerin alması gereken koruyucu önlemler şunlardır:

• Enfekte hastalarla, özellikle de vücut sıvılarıyla doğrudan veya yakın temastan kaynaklanan toplumda insandan insana bulaşma riskini azaltmak için MVD hastalarıyla yakın fiziksel temastan kaçınılmalıdır.
• MVD'den şüphelenilen veya doğrulanan kişiler derhal sağlık tesislerine başvurmalı ve erken bakım için ve evde bulaşmayı önlemek için belirlenmiş bir tedavi merkezinde izole edilmelidir.
• Toplum ve aile üyeleri semptomatik bireylere evde bakmaktan ve MVD semptomları ile ölen kişilerin vücutlarına dokunmaktan kaçınmalıdır. Potansiyel olarak kontamine olmuş diğer eşyalara ve yüzeylere dokunmaktan kaçınmalıdırlar. Semptomları varsa değerlendirme ve tedavi için bir sağlık kuruluşuna gitmeleri teşvik edilmelidir.
• Meyve yarasası kolonilerinin yaşadığı madenlerde veya mağaralarda çalışma veya araştırma faaliyetleri veya turist ziyaretleri sırasında, meyve yarasası kolonilerinin yaşadığı madenlere veya mağaralara uzun süre maruz kalmaktan kaynaklanan yarasadan insana bulaşma riskini azaltmak için insanlar eldiven ve diğer uygun koruyucu giysiler (maskeler dahil) giymelidir. Ek olarak, salgınlar sırasında tüm hayvansal ürünler (kan ve et) tüketilmeden önce iyice pişirilmelidir.

Koordinasyon: Çok sektörlü koordinasyon, sütun toplantıları ve ayrıntılı durum raporlarının paylaşılması, müdahaleye dahil olan tüm seviyelerde teşvik edilmektedir. Farklı paydaşların ve ortakların hazırlık ve müdahale faaliyetlerine katılımı da teşvik edilmektedir. Etkili ve sürdürülebilir bir müdahale sağlamak için, hükümet içinde ve ortaklarla kaynak seferberliği çabaları tavsiye edilmektedir.

Risk iletişimi ve toplum katılımı: MVD salgınlarının başarılı bir şekilde kontrol altına alınması için halkın bilinçlendirilmesi ve toplumla iletişim kurulması önemlidir. Bu, semptomlar, enfeksiyon risk faktörleri, koruyucu önlemler ve bir sağlık tesisinde acil bakım aramanın önemi hakkında farkındalığın artırılmasını içerir. Bu farkındalık, hedefe yönelik kampanyalar ve topluluklarla doğrudan çalışma yoluyla artırılmalıdır. Geleneksel şifacılar, din adamları ve toplum liderleri gibi hastalığın yayılmasını istemeden kolaylaştırabilecek ve toplum için önemli bilgi kaynakları olan yüksek risk gruplarına özel önem verilmelidir.

MVD için RCCE'ye dahil olan müdahale ekipleri için öneriler, DSÖ'nün Marburg virüsü hastalığı salgınları için risk iletişimi ve toplum katılımı bölümünde mevcuttur; özetle:

• Risk altındaki toplulukların salgınlara müdahale etmeye hazır olması için RCCE'ye yeterli kaynak ayırın.
• MVD'ye hazırlık ve müdahale önlemlerini yönlendirmek için sosyal ve davranışsal verileri ve kanıtları toplayın, analiz edin ve kullanın.
• MVD ile ilgili riskleri birden fazla kanal aracılığıyla hızlı bir şekilde iletin; farkındalığı artıran, sağlık hizmeti almayı teşvik eden ve belirsizliği açıklayan özel mesajlar paylaşın.
• Entegre toplum geri bildirim mekanizmaları aracılığıyla bilgi salgınlarını ele alın; güveni teşvik etmek ve erken semptom bildirimini desteklemek için yanlış bilgilendirme ve söylentileri doğru sağlık bilgileriyle ortadan kaldırın.
• MVD damgasını ve ayrımcılığını anlayın, önleyin ve ele alın.
• MVD semptomlarından ölenler için güvenli ve onurlu defin uygulamaları hakkında hassas ve destekleyici bilgiler sağlamaya özellikle odaklanarak, MVD hazırlık ve müdahale önlemlerinin planlanması ve uygulanmasına toplulukları dahil edin.

Sürveyans: Etkilenen ve komşu bölgelerde aktif vaka tespiti, temaslı takibi ve uyarı yönetimi yoğunlaştırılmalıdır. Özellikle yüksek riskli bölgelerde yeni vakaların derhal tespit edilmesi ve rapor edilmesi için toplum temelli gözetim sistemleri güçlendirilmelidir. Sağlık çalışanlarının, aile üyelerinin ve şüpheli vakalarla veya diğer yüksek maruziyetli ortamlarla teması olan bireylerin yakından izlenmesi sağlanmalıdır. Sürveyans kapasiteleri, uluslararası alanda da dahil olmak üzere daha fazla yayılma riskini azaltmak için ilgili giriş noktalarında ve sınırlar boyunca da yoğunlaştırılmalıdır.

Enfeksiyon önleme ve kontrol (IPC) tedbirleri: DSÖ'nün Ebola ve Marburg hastalığı için enfeksiyon önleme ve kontrol kılavuzuna göre tüm sağlık tesislerinde kritik enfeksiyon önleme ve kontrol tedbirleri uygulanmalı ve/veya güçlendirilmelidir;bu kılavuzda IPC hızlı değerlendirme, sağlık tesislerinin ve hanelerin dekontaminasyonu ve bulaşma riskini en aza indirmek için şüpheli vakaların taranması ve izole edilmesi yoluyla vakaların erken tespiti ve tanımlanması dahil ancak bunlarla sınırlı olmamak üzere IPC halka yaklaşımının hızlı bir şekilde uygulanmasının önemi vurgulanmaktadır.

• Doğrulanmış veya şüpheli MVD hastalarıyla ilgilenen sağlık çalışanları, hastanın kanı ve diğer vücut sıvılarıyla ve kontamine yüzeyler ve nesnelerle temastan kaçınmak için kişisel koruyucu ekipmanların (KKE) uygun kullanımı ve DSÖ'nün 5 dakika kuralına göre el hijyeni dahil olmak üzere standart önlemlere ek olarak bulaşmaya dayalı önlemleri uygulamalıdır. Sağlık tesislerinde üretilen atıklar güvenli bir şekilde ayrılmalı, güvenli bir şekilde toplanmalı, taşınmalı, depolanmalı, arıtılmalı ve son olarak bertaraf edilmelidir. Güvenli atık bertarafı için ulusal kılavuzları, kuralları ve yönetmelikleri takip edin veya DSÖ'nün güvenli atık yönetimine ilişkin kılavuzlarını izleyin.
• Hasta bakım faaliyetleri, sağlık hizmetlerinde temel çevre sağlığı standartlarında belirtildiği gibi sağlık bakımıyla ilişkili enfeksiyonların (HAI'ler) önlenmesi ve kontrolüyle ilgili uygulamaları kolaylaştıran temiz ve hijyenik bir ortamda gerçekleştirilmelidir. Sağlık tesislerinde güvenli su, yeterli sanitasyon ve hijyen altyapısı ve hizmetleri sağlanmalıdır. Öneriler ve iyileştirmelerle ilgili ayrıntılar için WASH FIT uygulama Paketini takip edin

Laboratuvar testleri: Numunelerin işlenmesi ve analizi hızlandırılmalı, sonuçlar hasta yönetimine, kontrol altına alma stratejilerine ve daha geniş çaplı müdahale çabalarına rehberlik etmek üzere müdahale ekipleri ve klinisyenlerle derhal paylaşılmalıdır. Buna pozitif numunelerin genomik dizilemesinden elde edilen diziler de dahildir. Bölgesel bir referans laboratuvarına numunelerin uluslararası olarak gönderilmesi, laboratuvarlar arası karşılaştırma için dikkate alınmalıdır. Ebola ve Marburg virüsü hastalıkları için tanı testleri: geçici kılavuz

Aday tıbbi karşı önlemlerin değerlendirilmesi: MVD'ye karşı ruhsatlı aşı veya tedavi bulunmamaktadır. Birkaç aday aşı geliştirme aşamasındadır ve salgınlar bunların etkinlik ve güvenliğini değerlendirmek için bir fırsat sunmaktadır. Ulusal araştırmacıları desteklemeye hazır protokoller ve filovirüs konusunda uzmanlardan oluşan bir ağ mevcuttur.  

Güvenli ve onurlu definler: Toplumun maruziyetini en aza indirmek için ölen kişiler için güvenli ve onurlu defin protokolleri uygulanmalıdır. MVD'ye bağlı ölümlerin güvenli bir şekilde yönetilmesini sağlamak için sağlık çalışanları ve defin ekipleri için ek eğitim ve ekipman sağlanmalıdır. Etkilenen toplulukların protokole uyma konusunda güçlendirilmesini sağlamak için kapsamlı bir topluluk katılımı gereklidir. Şüpheli veya doğrulanmış Marburg virüsü hastalığından ölen bir hastanın güvenli ve onurlu bir şekilde defnedilmesi nasıl gerçekleştirilir?

Vaka yönetimi ve psikososyal destek: İzolasyon ve tedavi tesisleri, hasta bakımının güvenliğini ve etkinliğini sağlamak ve aynı zamanda hastalığın yayılmasını önlemek için yeterli donanıma sahip olmalıdır. Hastalar ve aileleri için rehidrasyon, semptom yönetimi ve psikolojik destek gibi destekleyici bakım, hayatta kalma oranlarını artırmak ve salgının etkisini azaltmak için çok önemlidir.

Sınır sağlığı ve sınır ötesi koordinasyon: Uluslararası da dahil olmak üzere daha fazla yayılmayı önlemek için ilgili giriş noktalarında, gemilerde ve sınır bölgelerinde sürveyans ve müdahale kapasiteleri güçlendirilmelidir. Etkilenen bölgelerdeki vaka tanımlarıyla uyumlu belirti ve semptomlar gösteren vakalar, temaslar ve bireylere, DSÖ'nün filovirüs hastalığı salgınları için sınır sağlığı ve giriş noktaları teknik kılavuzu doğrultusunda seyahat etmemeleri tavsiye edilmelidir. Raporlama mekanizmalarını uyumlaştırmak, ortak soruşturmalar yürütmek ve kritik verileri gerçek zamanlı olarak paylaşmak için komşu ülkelerle işbirliği artırılmalıdır. Çevre ülkeler erken vaka tespiti, izolasyon ve tedaviyi mümkün kılmak için hazırlık faaliyetlerini artırmalıdır. Filovirüs hastalığı salgınları için sınır sağlığı ve giriş noktalarına yönelik hususlar

Hazırlık ve Hazır Olma Durumu: Laboratuvarlar ve izolasyon üniteleri gibi yeterli müdahale mekanizmalarının yeni vakaların erken tespiti ve yönetimi için yeterli donanıma sahip olmasını sağlamak için yüksek riskli bölgelerde hazırlık değerlendirmeleri yapılmalıdır.

Seyahat ve Ticaret: Mevcut risk değerlendirmesine dayanarak DSÖ, Tanzanya ile herhangi bir seyahat ve ticaret kısıtlaması getirilmesini tavsiye etmemektedir.

Daha fazla bilgi için:

• WHO Director-General's opening remarks at the media briefing on outbreak of Marburg virus disease https://www.who.int/news-room/speeches/item/who-director-general-s-opening-remarks-at-the-media-briefing-on-outbreak-of-marburg-virus-disease---20-january-2025 
• The United Republic of Tanzania confirms outbreak of Marburg virus disease https://www.afro.who.int/countries/united-republic-of-tanzania/news/tanzania-confirms-outbreak-marburg-virus-disease

• WHO Factsheet- Marburg virus disease https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/marburg-virus-disease
• Infection prevention and control guidelines for Ebola and Marburg disease, August 2023.  https://www.who.int/publications/i/item/WHO-WPE-CRS-HCR-2023.1
• WHO Questions and Answers – Marburg virus disease.https://www.who.int/news-room/questions-and-answers/item/marburg-virus-disease  Risk communication and community engagement for Marburg virus disease outbreaks. Interim Guidance November 2024.  https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/379761/B09185-eng.pdf?sequence=1
• Steps to putting on PPE for Ebola/Marburg coverall.  https://www.who.int/multi-media/details/steps-to-put-on-ppe-for-ebola-marburg-disease-coverall
• Steps to removing PPE for Ebola/Marburg disease coverall.  https://www.who.int/multi-media/details/steps-to-remove-ppe-for-ebola-marburg-disease-coverall
• Steps to putting on PPE for Ebola/Marburg gown and headcover.  https://www.who.int/multi-media/details/steps-to-put-on-ppe-for-ebola-marburg-disease-gown-and-headcover
• Steps to removing PPE for Ebola/Marburg gown and headcover.  https://www.who.int/multi-media/details/steps-to-remove-ppe-for-ebola-marburg-disease-gown-and-headcover
• Standard precautions for the prevention and control of infections: aide-memoire.  https://www.who.int/publications/i/item/WHO-UHL-IHS-IPC-2022.1
• Transmission-based precautions for the prevention and control of infections: aide-memoire.  https://www.who.int/publications/i/item/WHO-UHL-IHS-IPC-2022.2
• Essential environmental health standards in healthcare facilities- https://www.who.int/publications/i/item/9789241547239 
• WASH FIT implementation for WASH improvements in healthcare facilities WASH FIT Fact Sheets | WASH in Health Care Facilities (washinhcf.org) https://www.washinhcf.org/wash-fit-fact-sheets/
• World Health Organization (March 2009). Hand hygiene technical reference manual: to be used by health-care workers, trainers and observers of hand hygiene practices.  https://www.who.int/publications/i/item/9789241598606
• Ebola and Marburg diseases screening and treatment center design training.  https://openwho.org/courses/ebola-marburg-screen-treat-facilities
• World Health Organization (2 June 2023). Disease Outbreak News; Marburg virus disease in the United Republic of Tanzania.  https://www.who.int/emergencies/disease-outbreak-news/item/2023-DON471
• Markotter W, Coertse J, DeVries M, et al.  Bat-borne viruses in Africa: a critical review. J of Zoology. 2020;311:77-98. doi:10.1111/jzo.12769.  https://zslpublications.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/jzo.12769(link is external)
• Korine C Rousettus aegyptiacus. The IUCN Red List of Threatened Species 2016: e.T29730A22043105. https://www.iucnredlist.org/species/29730/22043105
• Cross RW, Longini IM, Becker S, Bok K, Boucher D, Carroll MW, et al. (2022) An introduction to the Marburg virus vaccine consortium, MARVAC. PLoS Pathog 18(10): e1010805. https://doi.org/10.1371/journal.ppat.1010805
• A WHO-Strategic Research Agenda for Filovirus Research and Monitoring (WHO-AFIRM). https://www.who.int/publications/m/item/a-who-strategic-research-agenda-for-filovirus-research-and-monitoring-----(who-afirm)
• Building research readiness for a future filovirus outbreak, Workshop February 20 - 22, 2024, Uganda https://www.who.int/news-room/events/detail/2024/02/20/default-calendar/building-research-readiness-for-a-future-filovirus-outbreak-workshop-february-20-22-2024-uganda
• WHO Technical Advisory Group – candidate vaccine prioritization.  Summary of the evaluations and recommendations on the four Marburg vaccines.   https://www.who.int/publications/m/item/who-technical-advisory-group---candidate-vaccine-prioritization.--summary-of-the-evaluations-and-recommendations-on-the-four-marburg-vaccines
• Marburg virus vaccine landscape  https://www.who.int/publications/m/item/marburg-virus-vaccine-landscape
• Marburgvirus therapeutics landscape https://www.who.int/publications/m/item/marburg-virus-therapeutics-landscape
• Considerations for border health and points of entry for filovirus disease outbreaks: https://www.who.int/publications/m/item/considerations-for-border-health-and-points-of-entry-for-filovirus-disease-outbreaks