28 Mart 2025'te yayınlanmış Dış Durum Raporu-49

 

Temel Rakamlar
Raporlama Dönemi: 1 Ocak 2022 – 28 Şubat 2025
Bölge	Rapor edilen doğrulanmış vaka sayısı		Doğrulanmış vakalar içindeki ölüm vakası sayısı	Raporlayan ülke sayısı
Küresel	132.797		304	131
Raporlama Dönemi: 1 Ocak 2024 – 16 Mart 2025
Bölge	Rapor edilen doğrulanmış vaka sayısı		Doğrulanmış vakalar içindeki ölüm vakası sayısı
	2024	2025	2024	2025
Afrika	19.737	7.063	66	28
Kongo Demokratik Cumhuriyeti (1)	14.806	3.207	43	4
Uganda	1.339	2.802	12	19
Burundi	2.946	699	1	0
Raporlama Dönemi: Son altı hafta, 3 Şubat Ocak  – 16 Mart 2025
Afrika	3.170		15
Kongo Demokratik Cumhuriyeti	1.134		0
Uganda	1.504		10
Burundi	286		0

 

Önemli Olaylar

• Güncellenmiş küresel sürveyans verileri, Şubat 2025 için DSÖ'ye küresel olarak 3.191 yeni doğrulanmış mpox vakası bildirildiğini, bir önceki aya göre %18,2'lik bir düşüş olduğunu ve vakaların çoğunun (%88) Afrika Bölgesi'nde tespit edildiğini göstermektedir.
• Son altı hafta içinde Uganda, haftada 300 yeni vaka ile küresel olarak en fazla sayıda teyit edilmiş mpox vakası bildiren ülke olmuştur. (2)
• Kongo Demokratik Cumhuriyeti, salgının başlangıcından bu yana Bölgede kümülatif olarak en çok etkilenen ülke olmaya devam etmektedir. Şüpheli vaka sayısı düşmektedir ve teyit edilmiş vaka sayısı son haftalarda azalmıştır, ancak son haftalarda testlerdeki azalmalar göz önüne alındığında bunun gerçek bir düşüşü yansıtıp yansıtmadığı belirsizdir. Hem klad Ia hem de Ib ülkede halen dolaşımdadır.
• Burundi, haftada 50'den az yeni vaka ile teyit edilmiş vakalarda istikrarlı bir azalma eğilimi göstermektedir; zirvedeyken haftada 200'den fazla vaka görülmekteydi ve bildirilen 3.645 vaka arasında bir ölümle genel olarak çok düşük bir vaka ölüm oranı söz konusudur.
• Brezilya, Kongo Cumhuriyeti ve Tanzanya Birleşik Cumhuriyeti klad Ib MPXV'ye bağlı ilk mpox vakalarını bildirmişlerdir.
• Kongo Cumhuriyeti, Kongo Demokratik Cumhuriyeti dışında klad Ia ve Ib MPXV'nin birlikte dolaşımının belgelendiği ilk ülkedir.

(1)Burada belirtilen Kongo Demokratik Cumhuriyeti için ulusal düzeydeki vaka sayıları, mpox için ulusal laboratuvar veritabanına dayanmaktadır.

(2) Diğer ülkelerle yapılan karşılaştırmalar, ülkeler arasında teşhis ve hastalık sürveyansı raporlama kapasitesi gibi kendi mpox yanıtı unsurlarındaki bağlamsal farklılıklar göz önüne alındığında dikkatli bir şekilde yorumlanmalıdır.

• Tanzanya'da tespit edilen vaka sayısı ve bunların geniş coğrafi dağılımına ilişkin epidemiyolojik veriler, ülkede toplumsal bulaşmanın devam ettiğini göstermektedir.
• Uluslararası Sağlık Tüzüğü 2005 (UST, 2005) hükümleri uyarınca 25 Şubat 2025 tarihinde toplanan Acil Durum Komitesi toplantısının tam tutanakları yayınlanmıştır.
• DSÖ, mpox yanıtını desteklemek için DSÖ, GOARN, Standby ve diğer ortaklar tarafından yapılan dağıtımlara kapsamlı bir genel bakış sunan etkileşimli bir web portalı tablosu geliştirmiştir.

Bu baskıda aşağıdaki konular yer almaktadır:

• Bağlamsal açıklama
• Epidemiyolojik güncelleme
  • Küresel monkeypox virüsü (MPXV) dağılımı
  • Virüs kladına göre mpox salgınlarına genel bakış
  • Küresel eğilimler
  • Afrika'da bildirilen teyit edilmiş vakalar
  • Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ne odaklanma (klad Ia & Ib MPXV)
  • Klad I MPXV'ye bağlı mpox vakalarını bildiren diğer ülkeler
  • Brezilya'da bildirilen klad Ib MPXV'ye bağlı ilk mpox vakası
  • İlk vakalar Kongo Cumhuriyeti'nde bildirilen klad Ib MPXV'ye bağlı mpox vakaları
  • Tanzanya'da bildirilen klad Ib MPXV'ye bağlı ilk mpox vakaları
  • Mpox yanıtını destekleyen konuşlandırmalar
• Küresel operasyonel güncellemeler
  • Acil durum koordinasyonu
  • İşbirliğine dayalı sürveyans
  • Toplumun korunması
  • Güvenli ve ölçeklenebilir bakım
  • Karşı önlemlere erişim ve bunların sağlanması
• Mpox kaynakları
• Ek 1. Şubat 2025 tarihli son Hızlı Risk Değerlendirmesi

Bağlamsal Açıklama

Bu rapor şu konularda bir güncelleme sunmaktadır:

• Küresel mpox epidemiyolojik durumu, 28 Şubat 2025 itibariyle; küresel sürveyans verileri aylık olarak özetlenmektedir; Şubat 2025, tam verilerin mevcut olduğu son aydır;
• 16 Mart 2025 itibariyle verilerle birlikte Afrika'da (DSÖ Afrika Bölgesi ve bazı DSÖ Doğu Akdeniz Bölgesi ülkeleri dahil) mpox için epidemiyolojik durum;
• 17 Mart 2025 itibariyle klad I MPXV nedeniyle ithal edilen mpox vakalarına ilişkin güncellemeler;
• 21 Mart 2025 itibariyle operasyonel yanıt güncellemeleri.

En son mpox güncellemeleri DSÖ mpox sürveyans raporunda da bulunabilir.

Bu raporun epidemiyolojik içeriği, 2022 yılında kurulan küresel mpox gösterge tabanlı sürveyansından elde edilen bilgilere dayanmaktadır. Bu sürveyans sistemi, Üye Devletler tarafından DSÖ'ye bildirilen veya resmi Üye Devlet kaynakları (web sayfaları, sürveyans gösterge panoları, epidemiyolojik ve durum raporları) aracılığıyla kamuya açık olarak bildirilen doğrulanmış ve olası mpox vakaları ve ölümleri hakkında veri toplamaktadır. Bazı ortamlarda, özellikle Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde, şüpheli vakaların Polimeraz Zincir Reaksiyonu (PCR) testine sınırlı erişim göz önüne alındığında, DSÖ ayrıca 14 Ağustos 2024'te uluslararası halk sağlığı acil durumunun (PHEIC) ilan edilmesinden bu yana ülkenin mpox için ulusal klinik vaka tanımını karşılayan şüpheli (klinik olarak uyumlu) mpox vakalarını da rapor etmektedir.

Şüpheli vaka göstergesi yine de dikkatle yorumlanmalıdır, çünkü teste tabi tutulan şüpheli vakalar toplam şüpheli vaka sayısından çıkarılmamaktadır. Daha ayrıntılı bilgilerin yokluğunda, teyit edilmiş vakaları bildirilen toplam şüpheli vaka sayısından doğru bir şekilde çıkarmak şu anda mümkün değildir; bu nedenle, teyit edilmiş vakalar şüpheli vakaların bir alt kümesini temsil etmektedir. Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde şüpheli mpox için vaka tanımına buradan ulaşabilirsiniz.

Operasyonel güncellemelerle ilgili bilgiler, DSÖ genel merkezindeki küresel mpox olay yönetimi destek ekibi tarafından sağlanmıştır ve ithal vakalarla ilgili bilgiler, Uluslararası Sağlık Tüzüğü (2005) hükümleri uyarınca Üye Devletlerden DSÖ tarafından alınan bildirimlere dayanmaktadır.

Referans amacıyla, Şubat 2025'te yapılan en son DSÖ küresel mpox hızlı risk değerlendirmesinin bir özeti Ek 1'de bulunabilir.

Epidemiyolojik güncelleme ³٬ ⁴

Küresel maymun çiçeği virüsü (MPXV) dağılımı

16 Mart 2025 itibariyle, rapor edilen MPXV kladlarının tespit edildiği ülkelere göre dağılımı Şekil 1'de gösterilmektedir. Bu bilgiler, açık erişimli veri tabanları, hakemli yayınlar, raporlar ve Virüs Evrimi Teknik Danışma Grubu (TAG-VE) dahil olmak üzere DSÖ ile doğrudan iletişim dahil olmak üzere farklı kaynaklar aracılığıyla yürütülen ve rapor edilen genom diziliminden derlenmiştir.

Eylül 2023'teki ilk tespitinden bu yana, clade Ib MPXV Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin 10 eyaletinde (Güney Kivu, Kuzey Kivu, Kinshasa, Kasai, Tshopo, Tanganyika, Haut-Katanga, MaiNdombe, Lomami ve Kongo Central eyaletlerinde) tespit edilmiştir. Afrika içinde Burundi, Kenya, Ruanda, Güney Afrika, Uganda, Tanzanya ve Zambiya'da da toplumdan bulaşma bildirilmiştir; Angola, Kongo Cumhuriyeti, Güney Sudan ve Zimbabve'de sporadik veya seyahatle ilişkili vakalar rapor edilmiştir.

Afrika dışında 15 ülkede Clade Ib MPXV bildirilmiştir: Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı (on vaka), Almanya (sekiz vaka), Çin (yedi vaka), Belçika (beş vaka), Tayland (dört vaka), Amerika Birleşik Devletleri (dört vaka), Katar (üç vaka), Fransa (iki vaka), Brezilya, Kanada, Hindistan, Umman, Pakistan, İsveç ve Birleşik Arap Emirlikleri (birer vaka). Bu ülkelerin hiçbirinde toplumda bulaşmanın devam ettiği belgelenmemiş ve klad Ib MPXV ile ilişkili herhangi bir ölüm vakası bildirilmemiştir.

Şekil 1. DSÖ'ye bildirilen MPXV kladlarının 1 Ocak ile 16 Mart 2025⁵ itibariyle ülkelere göre coğrafi dağılımı.

³ Afrika kıtasında DSÖ Afrika Bölgesi'nde 47 Üye Devlet ve Doğu Akdeniz Bölgesi'nde yedi Üye Devlet bulunmaktadır.

⁴ Farklı raporlama tarihleri ​​nedeniyle bu rapor ile DSÖ Afrika Bölge Ofisi, Bölgesel Mpox Bülteni arasında epidemiyolojik verilerde hafif tutarsızlıklar beklenmektedir. Bölgesel Mpox Bülteni aşağıdaki bağlantıda mevcuttur: Mpox (maymun çiçeği) | DSÖ | Afrika Bölge Ofisi

⁵  Durum raporunun daha önce yayınlanan baskılarından farklı olarak, bu baskıda Şekil 1 Ocak 2022 verileriyle sınırlandırılmıştır.

Virüs kladına göre mpox salgınlarına genel bakış

Bu bölüm, MPXV alt kladına göre mpox salgınlarına genel bir bakış sunmaktadır. Tüm ortamlardaki salgınların kapsamlı bir listesi olması amaçlanmamıştır; daha ziyade, bazı salgınların ve etkilenen popülasyonların temel özelliklerini vurgulamaktadır. Bugüne kadar farklı MPXV suşlarının doğal bulaşıcılığında belgelenmiş bir fark olmamasına rağmen, farklı ortamlarda farklı popülasyonları etkilemekte ve farklı salgın dinamiklerine neden olmaktadırlar.

Klad Ia MPXV

Clade Ia MPXV, öncelikle endemik illeri etkilediği Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde bulunur ve 2023'ten bu yana başkent Kinşasa da dahil olmak üzere son yıllarda daha önce etkilenmemiş illerde giderek daha fazla bulunmuştur. Komşu Orta Afrika Cumhuriyeti ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde sporadik vakalar rapor edilmeye devam etmektedir. Kongo Cumhuriyeti ve Orta Afrika Cumhuriyeti vakalar arasında çocukların oranının daha yüksek olduğunu bildirirken, Kongo Cumhuriyeti'nde vakaların çoğu yetişkinlerden oluşmaktadır.

Daha önce, genomik dizileme analizi, klad Ia MPXV'nin tipik olarak insan popülasyonlarında zoonotik maruziyet yoluyla ortaya çıktığını ve insandan insana sınırlı bulaşmaya yol açtığını göstermiştir. Mevcut epidemiyolojik veriler ve filogenetik analizler, endemik bölgelerde klad Ia MPXV'ye bağlı birçok mpox salgınının, ikincil insandan insana bulaşma ile zoonotik yayılmadan kaynaklandığını göstermektedir. Bununla birlikte, 2024 yılından itibaren Kinshasa'da klon Ia MPXV'nin bir soyunun, çoğunlukla cinsel temas yoluyla, insandan insana bulaşmasının arttığına dair kanıtlar ortaya çıkmaktadır. Ülkedeki diğer üç ilde (Kongo Merkez, Kwilu ve Kwango) bu soy tespit edilmiş ve İrlanda'da importe bir vaka bulunmuştur. Orta Afrika Cumhuriyeti veya Kongo Cumhuriyeti'nde klad Ia MPXV'nin sürekli olarak insandan insana bulaştığı henüz belgelenmemiştir.

Klad Ib MPXV

Klad Ib MPXV ağırlıklı olarak Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde ve doğudaki komşu ülkelerde yayılmakta olup Burundi, Kenya, Ruanda, Güney Afrika, Uganda, Tanzanya Birleşik Cumhuriyeti ve Zambiya'da da toplumdan bulaşma rapor edilmiş ve rapor edildiği diğer ülkelerde de öncelikle seyahatle ilişkili vakalar görülmüştür. Bu tür vakalar seyahat edenler ve/veya onların raporlama yapılan ülkedeki temaslıları arasında bildirilmektedir. Hiçbir insan vakası, bu klad için şüpheli bir hayvan maruziyetiyle önemli ölçüde ilişkilendirilmemiştir ve mevcut genomik dizileme verileri, 2023 yılında Güney Kivu'da ilk kez tespit edilen türün yalnızca insandan insana temas yoluyla bulaştığını göstermektedir.

İmporte mpox vakaları, kuluçka dönemlerinde veya erken semptomlarla seyahat eden ve rapor eden ülkeye vardıklarında teşhis konulan yetişkinler arasında görülmüştür. Bu kişiler genellikle bilinen bir mpox hastasıyla ya da mpox'u düşündüren belirti ve semptomları olan biriyle cinsel temasta bulunduklarını bildirmişlerdir. Bazı vakalarda, ilk bildirilen vaka seyahat etmemiş ancak seyahat eden biriyle temas ettiğini bildirmiştir.

Klad Ib MPXV'ye bağlı ilk mpox kümelerinin genişlediği ve salgın ilerledikçe, bulaşma modellerinin evrimleştiği, hane içinde daha fazla yayıldığı, yaş ve cinsiyet dağılımında kademeli bir kaymaya yol açtığı görülmektedir.

Bu durum, çocuklar arasında vaka oranının artmasına ve en yüksek insidansın küçük çocuklar ve genç yetişkinler arasında görüldüğü bimodal bir dağılıma neden olmaktadır.

Klad IIa MPXV

Klad IIa MPXV’nin insan popülasyonlarında salgın yapması endişe verici yeni bir gelişmedir, çünkü bu klad onlarca yıldır nadiren tespit edilmişti ve o zaman bile neredeyse yalnızca hayvan popülasyonlarında tespit edilmiştir. 2024'ten beri Fildişi Sahili, Gana, Gine ve Liberya gibi ülkeler, başkentleri de dahil olmak üzere farklı yerlerde IIa MPXV kladından kaynaklanan mpox insan vakaları bildirmiştir.

Klad IIa MPXV ile bağlantılı mpox, yetişkinlerde ve çocuklarda bildirilmiş olup, çoğunda bilinen bir epidemiyolojik bağlantı yoktur. Sınırlı epidemiyolojik araştırmalar, bu salgınlardaki bulaşma biçimlerine ilişkin anlayışımızı kısıtlamıştır ve Klad IIa MPXV, bilimsel literatürde en az tanımlanmış MPXV suşu olmaya devam etmektedir. Bununla birlikte, genomik dizileme analizinden elde edilen ön göstergeler ve ülkelerin farklı bölgelerinde çoğunlukla yetişkinleri etkileyen vaka sayısındaki sürekli artışa ilişkin gözlemler, tekrarlayan zoonotik bulaşma olaylarını ve ardından sınırlı ikincil insandan insana bulaşmayı düşündürmektedir. Bu suş için cinsel temas yoluyla bulaşmaya dair belgelenmiş bir kanıt olmasa da, diğer MPXV suşlarında olduğu gibi, her türlü yakın temasın yayılmasına katkıda bulunması muhtemeldir.

Ayrıca, klad IIa ve klad IIb MPXV'nin eş dolaşımı ilk kez 2024 yılında Fildişi Sahili, Gana ve Liberya'da rapor edilmiştir.

Klad IIb MPXV

Batı, kuzey ve güney Afrika'nın diğer bölgelerinde ve dünyanın diğer bölgelerindeki mpox salgınlarının çoğu, 2022'de başlayan çok ülkeli salgının devamı olan klad IIb MPXV’den kaynaklanmaktadır. Çoğu bölgede klad IIb tür B.1'in dolaşımı bildirilirken, A.1 türü Nijerya'da ve DSÖ Doğu Akdeniz Bölgesi'ndeki bazı ülkelerde dolaşmaya devam etmektedir. Afrika dışında en çok etkilenen nüfus, öncelikle cinsel temas yoluyla erkeklerle seks yapan erkekler olmaya devam etmektedir. Kadınlar ve çocuklar gibi başkalarının etkilendiği durumlarda, bu durum sürekli bulaşmaya yol açmamıştır. Batı Afrika dışında etkilenen ülkelerin çoğunda, çoğunlukla risk altında olan aynı nüfusta devam eden düşük bulaşma seviyeleri vardır. Batı Afrika'da, vakalar farklı yaş gruplarında bildirilmekte ve erkekleri ve kadınları içermekte olup, tam olarak anlaşılmayan potansiyel olarak farklı bulaşma dinamiklerini vurgulamaktadır.

2022'de başlayan Klad IIb MPXV’nin neden olduğu çok ülkeli mpox salgını, cinsel temasın MPXV'nin toplum içinde bulaşmasını sürdürebileceğini göstermiştir. Benzer şekilde, Ia ve Ib alt kladları da cinsel temas yoluyla yayılıyor; tüm kladlar için cinsel olmayan doğrudan fiziksel temas yoluyla bulaşmanın bulaşıcılığı ve sürdürülebilirliği hakkında anlaşılması gereken çok şey var. İnsandan insana bulaşmanın devam ettiği ortamlarda, bunun cinsel, ev içi ve toplum temaslısının bir kombinasyonu tarafından yönlendirilmesi muhtemeldir.

Küresel eğilimler 

Bu bölüm, Şubat 2025 sonu itibarıyla mpox küresel sürveyans sisteminden alınan en son eksiksiz bilgilere dayalı olarak küresel epidemiyolojik durumun aylık bir güncellemesidir. Küresel eğilimler hakkında daha fazla ayrıntı, çevrimiçi WHO panosunda bulunabilir.

1 Ocak 2022'den 28 Şubat 2025'e kadar, 304 ölüm de dahil olmak üzere toplam 132.797 doğrulanmış mpox vakası, altı WHO Bölgesi'nin hepsinde 131 ülke/bölge/alandan (bundan sonra 'ülkeler') WHO tarafından bildirildi (Tablo 1). Bu dönemde doğrulanmış vakalar arasındaki küresel Vaka Ölüm Oranı (CFR) %0,2'dir.

Şubat 2025'te toplam 3191 yeni doğrulanmış vaka bildirildi; bu, bir önceki aya göre %18,2'lik bir düşüş anlamına geliyor. Şubat 2025'teki vakaların çoğu Afrika Bölgesi'nden (%88,2) bildirildi, bunu Avrupa Bölgesi (%6,0) ve Amerika Bölgesi (%3,2) izledi. Doğu Akdeniz Bölgesi, Ocak 2025'e kıyasla Şubat 2025'te vakalarda aylık %50 artış bildirdi. Öte yandan Amerika Bölgesi, Batı Pasifik Bölgesi, Avrupa Bölgesi, Afrika Bölgesi ve Güneydoğu Asya Bölgesi Şubat 2025'te vakalarda sırasıyla %50, %39, %21, %15 ve %12 oranında düşüş bildirdi.

Tablo 1. DSÖ Bölgesine göre, 1 Ocak 2022'den 28 Şubat 2025'e kadar DSÖ'ye bildirilen kümülatif doğrulanmış mpox vakalarının ve ölümlerin sayısı⁶.

Şekil 2, son 12 ayda (1 Mart 2024 - 28 Şubat 2025) DSÖ Afrika Bölgesi'nde aylık olarak bildirilen doğrulanmış mpox vakalarının sayısının istikrarlı bir şekilde arttığını ve son iki ayda düşüş eğilimi gösterdiğini göstermektedir. Bu düşüş muhtemelen son haftalarda Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ndeki düşük test ve vaka onayı seviyelerinin etkisinden kaynaklanmaktadır. Doğu Akdeniz ve Güneydoğu Asya Bölgeleri en düşük vaka sayısını bildirirken, ilki son aylarda esas olarak Körfez ülkeleri tarafından yönlendirilen bir artış eğilimi gözlemlemektedir. Avrupa Bölgesi'nde, eğilim son aylarda nispeten istikrarlı olmuştur, Amerika Bölgesi ve Batı Pasifik'te ise 2024'ün başlarında artan bir eğilimin ardından son aylarda vakalarda bir düşüş olmuştur. Tüm bölgelerdeki eğilimler gözetim ve raporlama önyargılarına eğilimli olabilir.

Son 12 ayda, ayda ortalama 2.650 doğrulanmış mpox vakası bildirilmiştir. Bunların çoğu Afrika Bölgesi'nden (21.915 vaka) bildirildi, ardından Amerika Bölgesi (5.091 vaka) ve Batı Pasifik (2.293 vaka) geldi. Afrika dışında, Ocak 2025'te en yüksek doğrulanmış vaka sayısı İspanya'dan (71 vaka) bildirilmiştir.

⁶ Aylık olarak bildirilen veriler gecikmelere ve eksikliğe maruz kalabilir ve bu nedenle daha fazla veri mevcut oldukça zaman içinde geriye dönük ayarlamalara tabidir.

Şekil 2. 28 Şubat 2024 - 1 Mart 2025 tarihleri arasında DSÖ bölgesine göre DSÖ'ye bildirilen doğrulanmış mpox vakalarının aylık toplam sayısının salgın eğrileri.

Afrika'da bildirilen teyit edilmiş vakalar

Afrika'da, 30 Aralık 2024 ile 16 Mart 2025 tarihleri ​​arasında, 16 ülke tarafından 28 ölüm (CFR -0,4%) dahil 7.063 doğrulanmış mpox vakası bildirildi. En çok etkilenen ülke, Demokratik Kongo Cumhuriyeti (dört ölüm dahil 3.207 doğrulanmış vaka)7 olmaya devam ederken, bunu Uganda (19 ölüm dahil 2802 doğrulanmış vaka) ve Burundi (699 doğrulanmış vaka ve ölüm yok) takip ediyor (Şekil 3). Son altı haftada on beş ülke mpox vakaları bildirdi (21 günlük iki maksimum kuluçka dönemi) ve aktif, devam eden salgınları olduğu düşünülüyor (Şekil 4). Bir ülke, Orta Afrika Cumhuriyeti, son altı haftada doğrulanmış vaka bildirmemiş olup yeterli sürveyans olması halinde, mpox'un önlenmesi ve kontrolünün artırılmasına yönelik Stratejik Çerçeve 2024-2027'de tanımlandığı gibi mpox salgınının kontrol aşamasına geçmiş sayılabilir.

⁷Burada belirtilen Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ne ait ulusal düzeydeki vaka sayıları, mpox'a ilişkin ulusal laboratuvar veri tabanına dayanmaktadır.

Şekil 3. Afrika'da doğrulanmış mpox vakalarının ülkelere göre salgın eğrisi (1 Ocak 2022 - 16 Mart 2025)

Şekil 4. Afrika'daki Mpox salgınının ülkelere göre durumu (1 Ocak 2022 - 16 Mart 2025)

Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ne odaklanma (Klad Ia & Ib MPXV)

Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ndeki Mpox salgınları hem klad Ia hem de Ib MPXV suşları tarafından yönlendirilmektedir (Şekil 5). 1 Ekim 2023 ile 2 Mart 2025 tarihleri ​​arasında dizilenen örneklerin çoğu Kinşasa ve Güney Kivu eyaletlerindendir. Ülkedeki tüm eyaletler bu dönemde doğrulanmış mpox vakaları bildirmiş olsa da, üç eyaletten alınan örnekler için dizileme yapılmamıştır: Ituri, Kasai Oriental ve Haut-Lomami. Şimdiye kadar, klad Ib MPXV 10 eyalette tespit edilmiş olup bunlardan beşinde klad Ia MPXV ile birlikte dolaşımdadır. Kinşasa salgınından elde edilen dizileme verileri, klad Ia MPXV'nin yüksek oranda APOBEC3 kaynaklı mutasyonlarla giderek artan bir şekilde insandan insana bulaştığını ortaya koymuştur. Ancak, klad Ia MPXV'nin dolaşımda olduğu diğer eyaletlerde şu ana kadar böyle bir belirti belgelenmemiştir. Mevcut dizileme stratejisi, Kinshasa'ya ulaşan pozitif örneklerin önceliklendirildiği bir kolaylık örnekleme yaklaşımını takip etmektedir. Bu, Kinshasa ve yakındaki eyaletlerdeki durumun iyi bir şekilde görünürlüğünü sağlamakta olup virüs suşlarının eyaletlere göre gözlemlenen dağılımını önyargılı hale getirebilmektedir.

Şekil 3. Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde 1 Ekim 2023 - 8 Şubat 2025 tarihleri arasında illere göre  klad Ia ve Ib MPXV'nin coğrafi dağılımı (⁸)

Bildirilen şüpheli mpox vakalarının salgın eğiliminin analizi (sol, Şekil 6), 2024'ün ikinci yarısında, muhtemelen PHEIC bildirgesinden de etkilenen belirgin bir artış eğilimi olduğunu ve bildirilen şüpheli vaka sayısının Eylül 2024'ten bu yana haftada büyük ölçüde 2.000 ila 3.000 vaka aralığında yüksek bir seviyede kaldığını göstermektedir.

Bildirilen doğrulanmış vakalardaki eğilim (sağ, Şekil 6), zaman içinde haftalık olarak bildirilen vakalarda devam eden bir artış olduğunu ve son haftalarda düşüş eğilimi olduğunu göstermektedir. Bildirilen doğrulanmış vakalardaki eğilimler, test kapasitelerindeki devam eden zorluklar, son haftalarda doğrulanmış vakalar için raporlama gecikmeleri ve ülkenin doğu kesiminde son zamanlarda artan çatışmalar göz önüne alındığında dikkatli bir şekilde yorumlanmalıdır.

Şekil 6. Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde 1 Ocak 2024 – 9 Mart 2025 tarihleri arasında bildirilen şüpheli (solda) ve doğrulanmış (sağda) mpox vakalarının salgın eğrisi (⁹)

Aşağıdaki şekilde gösterildiği gibi, ülkedeki doğrulanmış vakaların eğilimi, ülkede test edilen örneklerin eğilimine oldukça yakın olup, son haftalarda yaklaşık %50'lik bir pozitiflik oranına sahiptir. Doğrulanmış vaka sayısındaki azalma, hem ülkenin doğu kesiminde güvensizliğe bağlı olarak yanıt faaliyetlerinin aksamasından hem de örnek taşımacılığını destekleyen ABD dış yardımının dondurulmasının ardından gelen kaynak kısıtlamalarından kaynaklanmaktadır.

Şekil 7. 01 Ocak 2024-16 Mart 2025 tarihleri ​​arasında Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde test edilen mpox vakalarının haftaya göre salgın eğrisi ve test sonuçları.

Ayrıca, ulusal eğilimler, alt ulusal düzeydeki değişen salgın dinamikleri ışığında yorumlanmalıdır. Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ndeki en çok etkilenen 16 eyalette bildirilen şüpheli mpox vakalarının salgın eğiliminin analizi, bu eyaletlerin değişen salgın boyutlarına sahip olduğunu, ancak bunların çoğunda son haftalarda bildirilen vaka sayısının nispeten sabit göründüğünü göstermektedir (Şekil 8).

Sadece Ib MPXV kladını bildiren eyaletler arasında, Güney Kivu ülkedeki en fazla şüpheli vakayı oluşturmaya devam ediyor ve hala haftada tipik olarak 400'den fazla şüpheli vaka bildiriyor. 2024'ün çoğunda belirgin bir artış eğilimi olmasına rağmen, bildirilen haftalık şüpheli vaka sayısı, haftada 600 ila 800 vaka aralığında sabitlendi ve 2024'ün sonundan bu yana bir düşüş yaşanmıştır. Eyaletteki çatışmaların son zamanlarda tırmanması ve bunun sürveyans ve yanıt faaliyetlerini etkilemesi göz önüne alındığında, son haftalardaki vakalardaki belirgin düşüş ihtiyatla yorumlanmalıdır. Kuzey Kivu'ya gelince, 2025'in ilk haftalarında eyalette gözlemlenen bildirilen vakalardaki ani artış, eyaletin raporlama uygulamalarındaki bir değişikliğe atfedilmiştir; test edilen ve test edilmeyen şüpheli vakalar artık şüpheli vakaların genel sayısına dahil edilmiştir; 2024'te ise şüpheli vakaların genel sayısı yalnızca test edilmeyen şüpheli vakalar da dahil edilmiştir. Bu, Kuzey Kivu'daki sendromik sürveyansı diğer eyaletlerdekine daha benzer hale getirmektedir.

Sadece Klad Ia MPXV’nin tespit edildiği eyaletler arasında Sankuru, Tshuapa ve Sud Ubangi son haftalarda hafif bir artış eğilimi bildirirken, diğer eyaletler son aylarda daha istikrarlı eğilimler gözlemlenmektedir. Ülkede mpox'tan tarihsel olarak en çok etkilenen eyalet olan Ekvator eyaletinde, eğilim Haziran 2024'ten bu yana nispeten istikrarlı ve haftada 200'den az şüpheli vaka bildirilmektedir.

Klad Ia ve klad Ib MPXV'nin birlikte dolaştığı bilinen eyaletler arasında, başkent Kinşasa da dahil olmak üzere, her hafta bildirilen şüpheli vaka sayısı da son aylarda nispeten sabit kalmıştır.

Virüsün ülke çapında dolaşımı devam ettiğinden, ülkedeki epidemiyolojik durum endişe verici olmaya devam etmektedir.

Şekil 8. Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin en çok etkilenen eyaletlerinde bildirilen şüpheli mpox vakalarının salgın eğrisi (1 Ocak 2024 - 9 Mart 2025 ¹º)

 

¹º Bu, alt ulusal verilerin mevcut olduğu en son tam epidemiyolojik haftadır.

Son altı haftada Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde bildirilen şüpheli mpox vakalarının alt il coğrafi dağılımının analizi (Şekil 9), vakaların geniş coğrafi dağılımını ve farklı sağlık bölgeleri arasındaki çeşitliliği göstermektedir.

Şekil 9. Son altı haftada Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde şüpheli mpox vakalarının sağlık bölgesine göre coğrafi dağılımı, 27 Ocak 2025 - 9 Mart 2025 ¹¹ .

¹¹ Bu, alt ulusal verilerin mevcut olduğu en son tam epidemiyolojik haftadır.

Klad Ib MPXV nedeniyle mpox vakaları bildiren diğer ülkeler

Klad Ib MPXV salgını, aşağıdaki Tablo 2'de özetlendiği üzere, Burundi, Kenya, Ruanda, Güney Afrika, Uganda, Tanzanya Birleşik Cumhuriyeti ve Zambiya'da bildirilen toplum bulaşması ve şimdiye kadar bildirilen diğer tüm ülkelerde esas olarak sporadik veya seyahatle ilgili vakalarla birlikte, Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin doğusundan komşu ülkelere doğru genişlemektedir. Seyahatle ilişkili vakaların görüldüğü bazı ülkelerde, klad Ib MPXV'nin söz konusu ilk ortaya çıkmasıyla bağlantılı sınırlı ikincil bulaşma belgelenmiş, ancak sürekli bir bulaşma zinciri rapor edilmemiştir.

Tablo 2. 6 Mart 2025 itibarıyla ülkeye göre DSÖ'ye bildirilen klad Ib MPXV salgınlarıyla bağlantılı doğrulanmış mpox vakaları ve ölümler*.

Ülke	Doğrulanmış Vakalar	Doğrulanmış Ölüm Vakaları	Ülkenin DSÖ’ye Bildirim Yaptığı İlk Tarih	Dağılım/Kaynak
Uganda	4141	31	24 Temmuz 2024	Çok sayıda bölge, ancak büyük ölçüde başkent Kampala ve çevresinde yoğunlaşmıştır
Burundi	3645	1	25 Temmuz 2024	Büyük ölçüde başkentler Bujumbura ve Gitega'da ve çevresinde yoğunlaşmıştır
Ruanda	104	0	24 Temmuz 2024	Başkent Kigali de dahil olmak üzere çok sayıda bölge
Kenya	55	1	30 Temmuz 2024	Sahilden Uganda ve Tanzanya’ya uzanan ana ulaşım koridoru boyunca çok sayıda ilçe (başkent Nairobi dahil)
Zambiya	31	0	8 Ekim 2024	Başkent Lusaka dahil olmak üzere birçok eyalette.
Tanzanya	22	0	10 Mart 2025	Ülke genelinde birden fazla bölgede görülmektedir
Güney Afrika	6	0	25 Şubat 2025	Son üç vaka, uluslararası seyahatle bilinen hiçbir bağlantısı olmayan bir küme oluşturmaktadır. Vakaların tamamı şu ana kadar bir ilde tespit edilmiştir.
Birleşik Krallık ve Kuzey İrlanda	10	0	30 Ekim 2024	Ekim 2024'te Doğu Afrika'ya seyahat öyküsü olan bir vaka ve hane halkı temaslıları arasında takip eden üç vaka.
			29 Kasım 2024	Kasım 2024'te Uganda'ya seyahat öyküsü olan bir vaka
			19 Ocak 2025	Ocak 2025'te Uganda'ya seyahat öyküsü olan bir vaka
			25 Ocak 2025	Ocak 2025'te Uganda'ya seyahat öyküsü olan bir vaka
			30 Ocak 2025	Aralık 2024 ile Ocak 2025 arasında Uganda'ya seyahat geçmişi olan bir vaka
			5 Şubat 2025	Aralık 2024 ile Ocak 2025 arasında Uganda'ya seyahat geçmişi olan bir vaka
			24 Şubat 2025	Ocak ile Şubat 2025 arasında Uganda'ya seyahat geçmişi olan bir vaka
Almanya	8	0	18 Ekim 2024	Eylül 2024'te Ruanda'ya seyahat öyküsü olan bir vaka
			13 Aralık 2024	Kasım 2024'te Doğu Afrika'ya seyahat öyküsü olan bir vaka. Üç hane halkı temaslısı vaka oldu
			19 Aralık 2024	Kasım 2024'te Doğu Afrika'ya seyahat öyküsü olan bir vaka
			9 Ocak 2025	Aralık 2024 - Ocak 2025 tarihleri arasında Doğu Afrika'ya seyahat öyküsü olan bir vaka
			21 Şubat 2025	Vaka incelemesi devam etmekte olup ayrıntıları beklenmektedir
Çin	7	0	3 Ocak 2025	Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ne seyahat geçmişi olan bir vaka ve yakın temaslar arasında müteakip beş vaka
			23 Ocak 2025	Birleşik Arap Emirlikleri'ne seyahat geçmişi olan bir vaka
Belçika	5	0	18 Aralık 2024	Orta Afrika'ya seyahat öyküsü olan bir vaka ve aile temaslıları arasında sonradan ortaya çıkan bir vaka
			3 Mart 2025	Doğu Afrika’ya seyahat öyküsü olan bir vaka
Tayland	4	0	22 Ağustos 2024	Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ne seyahat geçmişi olan bir vaka
			18 Ocak 2025	Birleşik Arap Emirlikleri'ne seyahat geçmişi olan bir vaka
			21 Ocak 2025	Birleşik Arap Emirlikleri'ne seyahat geçmişi olan bir vaka ve önceki bildirilen vakaya bir bağlantı
			25 Ocak 2025	Birleşik Arap Emirlikleri'ne seyahat geçmişi olan bir vaka
ABD	4	0	18 Kasım 2024	Doğu Afrika'ya seyahat öyküsü olan bir vaka
			14 Ocak 2025	Doğu Afrika'ya seyahat öyküsü olan bir vaka
			7 Şubat 2025	Doğu Afrika'ya seyahat öyküsü olan bir vaka
			12 Şubat 2025	Doğu Afrika'ya seyahat öyküsü olan bir vaka
Katar	3	0	17 Şubat 2025	Etkilenen bir ülkeye seyahat geçmişi olan bir vaka ve etkilenen ülkelerden gelen gezginlerle bağlantıları olan iki vaka daha
Güney Sudan (12)	3	0	7 Şubat 2025	Uganda2ya Seyahat Öyküsü olan 3 vaka
Fransa	2	0	7 Ocak 2025	Orta Afrika’dan dönen yolcularla temasla bağlantılı bir vaka
			3 Mart 2025	Doğu Afrika'ya seyahat öyküsü olan bir vaka
Angola (11)	2	0	15 Kasım 2024	Bir vaka Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nden gelen bir gezginle bağlantılı ve bir vaka da hane halkı temaslılarıyla bağlantılı
Zimbabve (11)	1	0	18 Ekim 2024	Tanzanya'ya seyahat öyküsü olan bir vaka
İsveç	1	0	15 Ağustos 2024	Doğu Afrika'ya seyahat öyküsü olan bir vaka
Hindistan	1	0	1 Ekim 2024	Birleşik Arap Emirlikleri'ne seyahat öyküsü olan bir vaka
Kanada	1	0	22 Kasım 2024	Doğu Afrika'ya seyahat öyküsü olan bir vaka
Pakistan	1	0	1 Aralık 2024	Birleşik Arap Emirlikleri'ne seyahat öyküsü olan bir vaka
Umman	1	0	10 Aralık 2024	Birleşik Arap Emirlikleri'ne seyahat öyküsü olan bir vaka
Birleşik Arap Emirlikleri	1	0	7 Şubat 2025	Uganda'ya seyahat geçmişi olan bir vaka
Brezilya	1	0	7 Mart 2025	Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nden gelen yolcularla bağlantılı bir vaka

*Tablo 2’de Kongo Demokratik Cumhuriyeti yer almamaktadır.

	Toplumsal Bulaşma
	Seyahatle Bağlantılı Vakalar

 

Not:

• Birleşik Arap Emirlikleri yalnızca bir vakanın tespit edildiğini bildirmesine rağmen, Birleşik Arap Emirlikleri'nden gelen gezginler arasında diğer ülkelerde en az yedi vaka bildirilmiş olup bu da ülke içinde toplum içi bulaşmanın muhtemel olduğunu göstermektedir.
• Ib MPXV kladı Kongo Cumhuriyeti'nde bildirilmiş olmasına rağmen, vaka araştırmaları hala devam etmektedir ve ayrıntılar mevcut olduğunda bu tabloya yansıtılacaktır.

¹² Angola, Güney Sudan ve Zimbabve için yalnızca klad Ib MPXV’den kaynaklandığı doğrulanan vakalar Tablo 2'ye dahil edilmiştir. Genomik dizileme bilgisi bulunmayan vakalar hariç tutulmuştur.

Burundi

Temmuz 2024'te başlayan mpox salgınından 2 Mart 2025'e kadar Burundi, bir ölüm (CFR 0,03%) dahil olmak üzere 3645 doğrulanmış mpox vakası bildirmiştir. Ülke toplum içi bulaşma yaşamakta olup ulusal vaka sayısı, haftada 200'den fazla yeni doğrulanmış vaka (sol, Şekil 10) ve o zamandan beri istikrarlı bir düşüşle Ekim 2024'te zirveye ulaşmıştır. Son haftalarda, sürveyanstaki bazı açıklar bağlamında bildirilen vaka sayısı haftada 50 vakadan az olmuştur.

Sağlık bölgelerinin en az %94'ünde (49'dan 46'sında) vakalar bildirilmiş olup salgın başlangıcından bu yana vaka bildirimi büyük ölçüde Bujumbura ve başkent Gitega çevresinde yoğunlaşmaya devam etmektedir. Şüpheli mpox vakalarının neredeyse tamamı teste tabi tutulmakta ve test sonucu pozitifliği yaklaşık %50 düzeyindedir. Ülkede yalnızca Güney Kivu'da dolaşımda olan suşlarla ilişkili olan Ib MPXV kladı tespit edilmiş ve mevcut kanıtlar virüsün yalnızca insandan insana bulaştığını göstermektedir.

Şekil 10. Burundi'de, bildirilen epidemiyolojik haftaya göre doğrulanmış mpox vakalarının haftalık sayılarının salgın eğrisi (sol) ve son altı haftada (3 Şubat 2025 -16 Mart 2025) sağlık bölgelerine göre doğrulanmış mpox vakalarının coğrafi dağılımı (sağ).

Uganda

Temmuz ayındaki salgının başlangıcından 16 Mart 2025'e kadar ülke, 31 ölüm (CFR %0,7) dahil olmak üzere 4.141 doğrulanmış mpox vakası bildirmiştir. Ülke toplum içi bulaşma yaşamakta olup haftalık ulusal vaka sayısı zamanla istikrarlı bir şekilde artmaktadır (Şekil 11). Uganda, Afrika'da son altı haftada en fazla laboratuvarca doğrulanmış vaka bildiren ülkedir (1504 doğrulanmış vaka).

Ülkedeki ilçelerin en az %65,1'inde (146'dan 95'i) vakalar bildirilmiştir, ancak salgın büyük ölçüde başkent Kampala ve çevresinde yoğunlaşmaya devam etmektedir. Şimdiye kadar, yalnızca Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin doğusundaki salgınla bağlantılı olan klad Ib MPXV ülkede tespit edilmiş olup mevcut kanıtlar virüsün bulaşmasının yalnızca yakın, fiziksel insan-insan teması yoluyla gerçekleştiğini göstermektedir.

Afrika dışında bildirilen Ib MPXV kladından kaynaklanan mpox vakalarının birçoğunun, hastalıklarının başlamasından önceki günlerde veya haftalarda Uganda ile seyahat bağlantıları olduğu bildirilmiştir.

Şekil 11. Uganda'da, bildirilen epidemiyolojik haftaya göre, doğrulanmış mpox vakalarının haftalık sayısının salgın eğrisi

Brezilya'da klad Ib MPXV’den kaynaklı bildirilen ilk mpox vakası

Brezilya, 7 Mart 2025'te ülkede tespit edilen klad Ib MPXV’den kaynaklanan ilk doğrulanmış mpox vakasını DSÖ'ye bildirmiştir. Vaka, Sao Paulo eyaletinde yaşayan, yakın zamanda seyahat etmemiş ancak Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nden Brezilya'yı ziyaret etmek için seyahat eden bir akrabasıyla bağlantısı olan yetişkin bir kadındı. Vakanın tespit edilmesinin hemen ardından vaka araştırması ve temaslı takibi başlatılmış olup Sağlık Bakanlığı epidemiyolojik sürveyans ağını güçlendirmek için çalışmaktadır. Şimdiye kadar ikincil vaka tespit edilmemiştir.

Kongo Cumhuriyeti'nde klad Ib MPXV’den kaynaklı bildirilen ilk mpox vakaları

Kongo Cumhuriyeti, 17 Mart 2025'te ülkede tespit edilen klad Ib MPXV’den kaynaklanan iki doğrulanmış mpox vakasını DSÖ'ye bildirmiştir. 2024 yılında mpox hastalarından toplanan örneklerin genomik dizileme analizi, iki hastanın Ib MPXV kladından kaynaklanan mpox'a sahip olduğunu da ortaya koymuştur.

2025 yılında bildirilen 20 doğrulanmış vakadan beşinin dizileme çalışması yapılmış olup klad Ia MPXV’den kaynaklandığı tespit edilmiştir.

Bu raporlar bir araya getirildiğinde, Kongo Cumhuriyeti'nin Komgo Demokratik Cumhuriyeti dışında klad Ia-Ib MPXV’iyi belgeleyen ilk ülke olduğu ortaya çıkmaktadır.

Tanzanya’da klad Ib MPXV’den kaynaklı bildirilen ilk mpox vakaları

10 Mart 2025'te Tanzanya, DSÖ’ye klad Ib MPXV’den kaynaklı iki doğrulanmış mpox vakasını bildirmiştir. Bir vaka, yakın zamanda etkilenen komşu bir ülkeye seyahat etmiş yetişkin bir erkek ve diğer vaka, yakın zamanda seyahat etmediğini bildiren yetişkin bir erkektir. Bu iki vaka birbiriyle bağlantılı değildir.

12 Mart 2025 itibarıyla ülke, ülke genelinde 10 bölgeden 22 doğrulanmış vaka bildirmiş olup  raporlama sırasında 122 temaslı takip altında kalmıştır. Ülkede klad Ib MPXV’den kaynaklanan tek yakın tarihli rapora rağmen, ülke genelinde dağılmış çok sayıda vakanın tanımlanması, Tanzanya'da mpox'un toplum içinde bulaştığı hipotezini desteklemektedir.

Küresel mpox yanıtını destekleyen konuşlandırmalar

Ağustos 2024'te uluslararası halk sağlığı acil durumunun (PHEIC) ilan edilmesinden bu yana, Küresel Salgın Uyarı ve Yanıt Ağı (GOARN) ulusal ve bölgesel mpox yanıt çabalarını desteklemek için dünya çapında uzmanların konuşlandırılmasında önemli bir rol oynamıştır. GOARN'ın koordineli yaklaşımı, epidemiyoloji ve sürveyans, risk iletişimi ve toplum katılımı, enfeksiyon önleme ve kontrolün yanı sıra koordinasyon ve diğer yanıt alanlarında uzmanlığa sahip profesyonellerin hızlı bir şekilde harekete geçirilmesini kolaylaştırmıştır. GOARN, kurulan ortaklıklardan yararlanarak teknik uzmanlığın etkilenen bölgelere zamanında ulaşmasını sağlamış ve böylece Afrika'daki müdahalenin genel etkinliğini artırmıştır.

DSÖ, GOARN, Standby ve diğer ortaklar tarafından mpox yanıtını desteklemek için yapılan konuşlandırmalara kapsamlı bir genel bakış sunan etkileşimli bir gösterge tablosu geliştirmiştir. Bu gösterge tablosu, görevlendirilen uzmanların sayısı, gönderildikleri ülkeler, üstlendikleri roller ve kullanılan özel görevlendirme mekanizmaları hakkında ayrıntılar içermektedir. Bu şeffaf yaklaşım, küresel yanıtın operasyonel yönlerini vurgularken aynı zamanda hesap verebilirlik ve sürekli iyileştirme taahhüdünün de altını çizmektedir.

Küresel operasyonel güncellemeler

DSÖ sağlık acil durum önleme, hazırlık, müdahale ve dayanıklılık (HEPR) çerçevesi, hem mpox'un önlenmesi ve kontrolünün artırılmasına yönelik Stratejik Çerçeve'nin (2024-2027) hem de mpox Uluslararası Endişe Verici Halk Sağlığı Acil Durumu'na (PHEIC) yönelik mevcut acil yanıtın temelini oluşturmaktadır.

HEPR çerçevesiyle uyumlu olarak, mpox için DSÖ Küresel Stratejik Hazırlık ve Yanıt Planı (SPRP), beş temel bileşeni güçlendirmeye odaklanmaktadır: 5C’ler:

1. Acil durum koordinasyonu: Zamanında kriz müdahalesi için etkili koordinasyon.

2. İşbirlikçi sürveyans: Erken tehdit tespiti için gerçek zamanlı veri entegrasyonu.

3. Toplulukların koruması: Önleme ve dayanıklılık oluşturma önlemlerine toplulukları dahil etme.

4. Güvenli ve ölçeklenebilir bakım: Sağlık sistemlerini ölçeklenebilir kapasiteyle temel bakımı sağlayacak şekilde donatma.

5. Karşı önlemlere erişim ve bunların sunumu: Tıbbi karşı önlemlerin eşit şekilde dağıtılmasını sağlama.

Bu bölüm, 21 Mart 2025 itibarıyla DSÖ küresel mpox yanıtına ilişkin güncellemeleri sağlamaktadır.

1.Acil durum koordinasyonu

• Uluslararası Sağlık Tüzüğü 2005 (UST, 2005) hükümleri uyarınca toplanan Acil Durum Komitesi'nin 25 Şubat 2025 tarihli toplantısının tam tutanağı yayımlanmıştır.
• DSÖ, küresel mpox stratejik hazırlık ve yanıt planının güncellemesini tamamlamaktadır.

2. İşbirlikçi sürveyansı

• Afrika'daki mpox epidemiyolojik verilerine ilişkin güncellemeler haftalık olarak, küresel epidemiyolojik verilere ilişkin güncellemeler ise aylık olarak devam etmektedir ve her ikisine de çevrimiçi DSÖ kontrol panelinden erişilebilir.

3. Toplulukların korunması

• Risk iletişimi, toplum katılımı (RCCE) ve bilgi salgını yönetimi, su, sanitasyon ve hijyen (WASH) ve toplum ortamlarında enfeksiyon önleme ve kontrolü (IPC), toplum tabanlı sürveyans ve sınır sağlığı dahil olmak üzere birden fazla teknik alanda sürekli koordinasyon.
• DSÖ, etkilenen ülkelere güvenli izolasyon ve evde bakım için IPC ve WASH önlemlerine ilişkin operasyonel önerilerin uygulanması konusunda teknik destek sağlamıştır.

4. Güvenli ve ölçeklenebilir bakım

• Tüm etkilenen ülkelerde tedavi tesislerinin güçlendirilmesi devam etmekte olup gerekli ilaçların ve temel malzemelerin mevcut olması ve hastalara ulaşması sağlanıyor, buna IPC/WASH da dahildir.
• Tedavi merkezlerinin tasarımı, kurulumu ve bağlantısı dahil olmak üzere, Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ne klinik bakım konusunda teknik destek.
• DSÖ Küresel Klinik Platformu kullanılarak mpox klinik karakterizasyonunu kolaylaştırmak için veri toplama araçlarının kullanımına devam edilmesi. Bunlara Araştırma Elektronik Veri Yakalama (REDCap) ve Açık Veri Kiti (ODK) veri platformlarında geliştirilen, açıkça erişilebilir araçlar dahildir. Bunlar şu anda Afrika'daki salgını, özellikle Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Sierra Leone ve Uganda'da anlamak için kullanılmaktadır.
• Etkilenen ülkelerdeki IPC odak noktalarına sağlık tesislerinde ve tedavi merkezlerinde iyileştirme faaliyetleri için teknik destek devam etmektedir.

5. Karşı önlemlere erişim ve bunların teslimi

Erişim ve Tahsis Mekanizması (AAM)

Aşılar

• DSÖ, Afrika kıtasındaki mpox vakalarındaki artışın kontrol altına alınmasını desteklemek amacıyla, risk grubundaki etkilenen ülkelerde mpox aşısının uygulanmasını ve kullanımını hızlandırmak için teknik destek sağlamaya devam etmektedir.
• 12 ülkeye (Angola, Orta Afrika Cumhuriyeti, Fildişi Sahili, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Gine, Kenya, Liberya, Nijerya, Ruanda, Sierra Leone, Güney Afrika ve Uganda) iki turda toplam 1.137.300 doz tahsis edilmiştir.
• Bugüne kadar, Ocak 2025'te Japonya'dan Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ne 50.000 doz LC16m8 aşısı dahil olmak üzere sekiz ülkeye 935.480 doz aşı teslim edilmiştir.
• Aşılama faaliyetleri beş ülkede (Orta Afrika Cumhuriyeti, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Nijerya, Ruanda ve Uganda) başlamış olup Sierra Leone ve Liberya'da da bu hafta başlaması beklenmektedir. 22 Şubat 2025 tarihinde Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Kinşasa'nın en çok etkilenen beş sağlık bölgesinde bir yaşından büyükleri hedef alan aşılama faaliyetlerini yoğunlaştırmıştır. Toplam 407.816 kişi bir doz MVA-BN aşısı ile aşılanmıştır ve aşılananların 158.493'ü (%39) bir ila 17 yaş arası çocuk ve ergenlerdir. Aşılama Kinşasa'da beş (35) sağlık bölgesinde 15 (422) sağlık alanında planlanmıştır.
• Güney Sudan, Tanzanya ve Zambiya ulusal müdahale planlarını hazırlamaktadır ve muhtemelen yakında AAM'ye aşı taleplerini sunacaklardır.
• 10 - 13 Mart 2025 tarihleri arasında DSÖ, Bağışıklama Stratejik Uzman Danışma Grubu'nu (SAGE) toplamıştır. Bu toplantı sırasında SAGE üyeleri, salgın yanıt durumlarında tedarik kısıtlamaları olduğu zamanlarda doz koruma stratejilerini (tek doz programı veya intradermal uygulama ile fraksiyonel dozlama) yeniden vurgulamıştır. Toplantı sırasında yapılan tartışmaların önemli noktalarına buradan ulaşabilirsiniz.
• Bavarian Nordic'in ürün sorumluluğu konusundaki pozisyonu: Ulusal düzenleyici otoriteler Pazarlama İzninde (MA) veya Acil Kullanım İzninde (EUA) ürünün etiketinde olmayan yaş endikasyonlarına (örneğin bir yaş ve üzeri veya 12 yaş ve üzeri) izin verdiğinde, Bavarian Nordic belirtilen izin verilen yaş gruplarına göre ürün sorumluluğunu üstlenir.
• Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Japonya, güvensizlik nedeniyle yaşanan kesinti döneminin ardından ülkeye LC16m8 aşısı tedarikini yeniden tesis etmek için çalışıyor.
• AAM ortakları, ülkelerin ulusal aşılama planlarının uygulanmasına yönelik operasyonel fonları elde etmeleri için rehberlik almalarını sağlamak üzere birlikte çalışmaya devam etmektedir.

Teşhis Cihazları:

• 28 Ağustos 2024'te DSÖ Acil Kullanım Listeleme prosedürü kapsamında MPXV tanıları için İlgi Beyanları çağrısından bu yana, 68 üretici DSÖ ile iletişime geçti ve 07 Mart 2025 itibarıyla 41 ön başvuru çağrısı planlanmıştır. Toplam 13 üretici 14 Nükleik Asit Amplifikasyon testi için başvurularını sunmaya davet edildi. DSÖ bugüne kadar Acil Kullanım Listeleme prosedürü kapsamında dört ürün listelemiş olup yedi ürün şu anda değerlendirme aşamasındadır.
• Bu çalışmada yer alan tüm ana ortakları içeren bir Mpox tanı konsorsiyumu Eylül 2024'te kuruldu ve aylık toplantılar düzenliyor. Bu girişim kapsamında bir dizi test değerlendirmesi (antijen hızlı tanı testleri ve ticari PCR kitleri) devam etmekte olup önümüzdeki aylarda sonuçları beklenmektedir. Buna, şu anda tanı araçları için gerekli olmayan erişim tahsis mekanizmalarıyla ilgili değerlendirmeler de dahildir.
• Testlerin merkezden uzaklaştırılması, Kongo Demokratik Cumhuriyeti de dahil olmak üzere önemli ülkelerde devam etmektedir.

Mpox kaynakları

Stratejik planlama ve küresel destek

Uluslararası Sağlık Tüzüğü Acil Durum Komitesi, Gözden Geçirme Komitesi ve Genel Müdürün Geçici Tavsiyeleri

Bölgesel bilgi ürünleri

Sürveyans

Laboratuvar ve Tanı

Klinik Yönetim Enfeksiyon Önleme ve Kontrol

Aşılama

 

Toplum koruma halk sağlığı tavsiyeleri ve risk iletişimi ve toplum katılımı (RCCE) kaynakları

One Health (Tek Sağlık) ve Hayvan Sağlığı

Eğitim ve Öğretim

Diğer kaynaklar

Açıklama: Sunulan tüm veriler yorumlanırken dikkatli olunmalıdır ve DSÖ, ulusal halk sağlığı yetkilileri ve verilerle ilgili olarak farklı veri ekleme kriterleri ve farklı veri kesme süreleri kullanan diğer kaynaklar tarafından yayınlanan bilgi ürünleri arasında farklılıklar olması beklenir. Doğruluk ve güvenilirliği sağlamak için adımlar atılırken, tüm veriler sürekli doğrulama ve değişime tabidir. Tüm sayımlar, ülkeler, eyaletler ve bölgeler arasında vaka tespiti, tanımlar, laboratuvar testleri ve raporlama stratejilerindeki değişikliklere tabidir.

Ek 1. Şubat 2025'teki Son Hızlı Risk Değerlendirmesi

DSÖ en son küresel mpox hızlı risk değerlendirmesini Şubat 2025'te gerçekleştirmiştir. Bu risk değerlendirmesi sırasında mevcut olan bilgilere dayanarak, mpox'un oluşturduğu genel halk sağlığı riski aşağıdaki gibi değerlendirilmiştir:

*Epidemiyoloji, bulaşma şekilleri, ciddi hastalık için risk faktörleri, viral kökenler ve evrim ile önleme ve kontrol için strateji ve karşı önlemlerin uygunluğu hakkında kapsamlı bir anlayış kazanmak için tüm mpox salgınları kendi yerel bağlamlarında ele alınmalıdır.

**Ancak Kinşasa'daki durum özel bir dikkat gerektirmektedir. Buradaki klad Ia MPXV salgınıyla ilişkili risk, klad Ia MPXV'nin endemik olduğu bölgelere kıyasla daha yüksek kabul edilmektedir ve şu anda Kinshasa bağlamında  klad Ia MPXV ve klad Ib MPXV'nin13 epidemiyolojik olarak farklı olduğunu gösteren hiçbir kanıt bulunmamaktadır.

*** Bu grup, çeşitli sağlık sistemlerine ve farklı müdahale kapasitelerine sahip ülkeleri ve bölgeleri kapsayan çok geniş bir coğrafi alanı temsil etmektedir. Bu gruptaki bazı ülkelerde veya bölgesel bloklarda risk değişebilir ve/veya düşük olarak değerlendirilebilir.

Risk gruplarıyla ilgili olarak ayrıntılı açıklama aşağıda yer almaktadır:

• • • • Klad Ib MPXV - Çoğunlukla Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve komşu ülkelerdeki mpox için endemik olmayan bölgeleri etkilemektedir ve mpox esas olarak cinsel temas da dahil olmak üzere insandan insana yakın fiziksel temas yoluyla yayılmaktadır. Uluslararası yayılım ağırlıklı olarak cinsel temasla bağlantılıdır: Yüksek.
      • Klad Ia MPXV - Çoğunlukla Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ndeki mpox endemik bölgeleri etkilemekte olup, diğer Orta ve Doğu Afrika ülkelerinde de sporadik vakalar bildirilmiştir; burada mpox zoonotik yayılma olayları ve cinsel temas da dahil olmak üzere esas olarak yakın fiziksel temas yoluyla insandan insana bulaşma ile bağlantılıdır: Orta.
• • • • Klad II MPXV (tarihsel olarak endemik bölgeler) - Nijerya ve mpoksun endemik olduğu, çocukları ve yetişkinleri etkilediği ve zoonotik yayılma olaylarının yanı sıra cinsel temas da dahil olmak üzere yakın fiziksel temas yoluyla insandan insana bulaşmayla bağlantılı olduğu Batı ve Orta Afrika ülkeleri: Orta.
      • Klad IIb MPXV**** - Salgınların ağırlıklı olarak erkeklerle seks yapan yetişkin erkekleri etkilediği ve ağırlıklı olarak cinsel temas yoluyla yayıldığı küresel risk: orta.

Mevcut ve yeni MPXV suşlarının ortaya çıkmaya ve insan popülasyonları içinde yayılmaya devam etme olasılığının yüksek olması ve potansiyel sonuçları göz önüne alındığında, küresel düzeyde genel halk sağlığı riski orta düzeyde olarak değerlendirilmektedir.

¹³Daha fazla ayrıntı için lütfen Çok ülkeli mpox salgını, Dış durum raporu #48'e bakınız

****Bu grup, çok çeşitli sağlık sistemlerine ve yanıt kapasitelerine sahip ülkeler ve bölgelerle çok geniş bir coğrafi alanı temsil etmektedir ve bu gruptaki seçili ülkelerde veya bölgesel bloklarda risk değişebilir ve/veya düşük olarak değerlendirilebilir.

Bireysel düzeydeki risk, coğrafi alan, epidemiyolojik bağlam, biyolojik cinsiyet, cinsiyet kimliği veya cinsel yönelimden bağımsız olarak büyük ölçüde maruz kalma riski ve bağışıklık durumu gibi bireysel faktörlere bağlıdır.

Bu hızlı risk değerlendirmesinde, halk sağlığı riski, etkilenen bölgelerde ve bu bölgelerden insan sağlığı riski, daha fazla yayılma riski ve yetersiz yanıt kapasiteleri riskinin birleşimine dayanarak tahmin edilir. Bu risk tahminlerinin sunulma şekli, Ocak 2025'te yayınlanan ve virüslerin bulaşıcılık, bağışıklık kaçışı, şiddet ve klinik/tanısal hususlar gibi karşılaştırmalı özelliklerini daha geniş ve daha genel bir bağlamda ele alan klad Ia ve klad Ib MPXV için risk değerlendirmelerinden farklı olabilir.