SUUDİ ARABİSTAN’DA İNVAZİV MENİNGOKOK HASTALIĞI

11 Nisan 2025 Cuma

13 Mart 2025 tarihinde, Suudi Arabistan Uluslararası Sağlık Tüzüğü (UST) Ulusal Odak Noktası (NFP) 11 invaziv meningokok hastalığı (IMD) vakasını DSÖ'ye bildirmiştir.

11 Nisan 2025

Özet Olarak durum

13 Mart 2025 tarihinde, Suudi Arabistan Uluslararası Sağlık Tüzüğü (UST) Ulusal Odak Noktası (NFP) 11 invaziv meningokok hastalığı (IMD) vakasını DSÖ'ye bildirmiştir. Ayrıca, 11 Şubat ve 18 Mart 2025 tarihleri arasında, DSÖ Doğu Akdeniz Bölgesel UST temas noktası, bildirim veya UST NFP'leri ile ikili iletişim yoluyla altı izole IMD vakası raporu almıştır. Bu vakalar yakın zamanda Umre'den dönen bireyleri içermektedir. Meningokok hastalığı, özellikle Hac ve Umre gibi toplu etkinlikler bağlamında küresel bir halk sağlığı sorunu olmaya devam etmektedir. Suudi Arabistan hükümeti, aşılama politikaları da dahil olmak üzere Hac ve Umre için düzenli olarak sağlık gereklilikleri yayınlamaktadır. 10 Mart 2025 itibariyle Suudi Arabistan sağlık yetkilileri, uluslararası Umre hacılarının yalnızca %54'ünün meningokok aşısı gerekliliklerine uyduğunu tahmin etmektedir. Meningokok hastalığının görülme sıklığının farklı seviyelerde olduğu ülkelerden Suudi Arabistan'a seyahat eden önemli sayıda hacı adayı, bu toplantılar sırasında uluslararası yayılma riski oluşturmaktadır. Umre ile bağlantılı bu vakaların yakın zamanda bildirildiği göz önünde bulundurulduğunda DSÖ, Hac ve Umre gibi kitlesel toplantılara katılmayı planlayan tüm bireylere seyahatten en az 10 gün önce meningokok hastalığına karşı aşı olmalarını şiddetle tavsiye etmektedir.

Durumun Tanımı

13 Mart 2025 tarihinde, Suudi Arabistan Ulusal Sağlık Bakanlığı DSÖ'ye 11 doğrulanmış IMD vakası bildirmiştir. Tüm vakalar 7 Ocak ve 12 Mart 2025 tarihleri arasında Suudi Arabistan'da Umre yapan kişilerle ilişkilendirilmiştir.

Teyit edilen 11 vakadan dördü DSÖ Doğu Akdeniz Bölgesi'ndeki üç ülkeden bildirilirken, geri kalan vakalar DSÖ Güneydoğu Asya Bölgesi'ndeki ülkelerden seyahat geçmişi olan bireylerdir. Vakaların ortanca yaşı 36 (dağılım 6 - 69) ve %64'ü erkektir. Vakalar 7 Ocak ve 2 Mart 2025 tarihleri arasında teşhis edilmiş olup etkilenen bireylerin hiçbirinde meningokok hastalığına karşı aşı öyküsü bulunmamaktadır. Tüm vakalar Suudi Arabistan'daki hastanelerde tedavi görmüş, tamamen iyileşmiş ve taburcu edilmiştir. Serogrup açısından sınıflandırma testleri, etken suşu Neisseria meningitidis (N. meningitidis) serogrup W135 olarak tanımlamıştır.

Buna ek olarak, 11 Şubat ve 18 Mart 2025 tarihleri arasında DSÖ Doğu Akdeniz Bölgesel UST temas noktası, yakın zamanda Umre'den dönen bireyler arasında altı izole IMD vakasına ilişkin bildirimler veya UST UFP'leri ile ikili iletişim yoluyla raporlar almıştır. Bunlardan üç vaka DSÖ Avrupa Bölgesi'nden, üç vaka ise DSÖ Doğu Akdeniz Bölgesi'nden bildirilmiştir. Vakaların ortanca yaşı 19'dur (aralık 6 - 30). Altı vakanın ikisinde serogrup W135 doğrulanmıştır.

Hastalığın Epidemiyolojisi

İnvazif meningokok hastalığı, Neisseria meningitidis'in neden olduğu, hızlı ve uygun tedaviye rağmen ciddi uzun vadeli komplikasyonlar ve yüksek vaka ölüm oranı ile ilişkili, yaşamı tehdit eden bakteriyel bir enfeksiyondur.

Meningokok hastalığı dünya çapında görülür ve bölgeler arasında değişen endemisite derecelerine sahip sporadik, kümelenmiş veya salgın eğilimli bir enfeksiyon olarak ortaya çıkabilir. Salgınların, aşılama kapsamının düşük olduğu bölgeler, aşırı kalabalık yaşam koşulları, sağlık hizmetlerine sınırlı veya kesintili erişim ve Hac ve Umre gibi dini ziyaretler de dahil olmak üzere kitlesel toplantılar gibi enfeksiyonun bulaşmasını kolaylaştıran ortamlarda ortaya çıkma olasılığı daha yüksektir.  Suudi Arabistan'da halk sağlığı yetkilileri düzenli risk değerlendirmeleri yapmakta ve meningokok hastalığını kitlesel toplantılar sırasında önemli bir halk sağlığı tehdidi olarak tanımlamaya devam etmektedir. Bu nedenle, Hac ve Umre için Suudi Arabistan'a seyahat etmeden önce A, C, W ve Y serogruplarına karşı koruma sağlayan dört değerlikli meningokok aşısı (MenACWY) yaptırma zorunluluğu önceki yıllarda da sürdürülmüştür.  Ancak, Umre için aşılama uyumu son iki yılda azalmıştır.

Suudi Arabistan'a farklı meningokok hastalığı prevalansına sahip ülkelerden gelen önemli sayıda hacı adayı, uluslararası yayılma riskini artırmaktadır. 2024 yılında Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık ve Fransa'dan Umre ve/veya Suudi Arabistan'a hac ziyaretiyle ilişkili 12 meningokok hastalığı vakası bildirilmiş olup bunlardan dokuzu aşılanmamış ve kalan üçünün aşılanma durumu bilinmediği rapor edilmiştir. Antimikrobiyal duyarlılık verileri 12 vakanın 11'i için mevcuttu ve üç vakada siprofloksasine dirençli suşlar tespit edilmiştir. 2025 yılında, bugüne kadar Suudi Arabistan'a hac için yapılan seyahatlerle ilişkili 17 vaka birden fazla ülkeden bildirilmiştir.

Halk Sağlığı Yanıtı

Liderlik ve koordinasyon:

  • Kılavuzların yaygınlaştırılması: Suudi Arabistan hükümeti düzenli olarak Hac ve Umre için sağlık gerekliliklerini yayınlamakta, bunlar Sağlık Bakanlığı (SB) web sitesinde yayınlanmakta ve diplomatik kanallar aracılığıyla tüm ülkelere dağıtılmaktadır. Temel gerekliliklerden biri, tüm yolcuların Umre ve Hac için kendi ülkelerinden ayrılmadan önce MenACWY aşısı olmaları gerektiğidir.

Sürveyans:

  • Giriş Noktalarında Tarama: Suudi Arabistan'ın giriş noktalarındaki sağlık yetkilileri, Hac ve Umre sezonları boyunca gelen yolcular arasında invaziv IMD belirti ve semptomlarını görsel olarak kontrol ederek taramalar yapmaktadır. Ayrıca gerekli sağlık protokollerine uygunluğu sağlamak için yolcuların sağlık belgelerini de gözden geçirirler.
  • Düzenli risk değerlendirmeleri yapmak: Suudi Arabistan'daki halk sağlığı yetkilileri düzenli olarak risk değerlendirmeleri yapmaktadır. Ülke, Umre bölgesinde IMD için süreyansı güçlendirmiştir ve hem Mekke hem de Medine'de Neisseria meningitidis taşıyıcılığını sürekli olarak izlemektedir.
  • Elektronik sürveyans sistemi: Suudi Arabistan, tüm sağlık tesislerinde IMD'yi izlemek ve kontrol etmek için kapsamlı bir elektronik sürveyans sistemi kurmuştur. Bu sistem, tüm şüpheli ve teyit edilmiş vakaların derhal halk sağlığı yetkililerine bildirilmesini zorunlu kılmaktadır. Doğru ve zamanında tanımlamayı sağlamak için standartlaştırılmış vaka tanımları sağlanmaktadır. Kültür, antimikrobiyal duyarlılık testi ve PCR dahil olmak üzere laboratuvar temelli teşhislere öncelik verilir ve yanıt çabalarını desteklemek için ayrıntılı demografik, klinik ve epidemiyolojik veriler toplanır. Aktif sürveyans, potansiyel salgınları hızlı bir şekilde tespit etmek ve bunlara yanıt vermek için özellikle kitlesel toplantılar sırasında artırılır.

Klinik operasyonlar:

  • Vaka yönetimi: Suudi Arabistan'daki sağlık tesisleri, meningokok hastalığı vakalarını ve yakın temaslılarını etkili bir şekilde yönetmek için iyi bir şekilde hazırlanmıştır. Bu, uygun antibiyotik kullanımına dayalı olarak zamanında teşhis ve hızlı tedavi de dahil olmak üzere uygun tıbbi bakımın sağlanması yoluyla sağlanmaktadır. Nozokomiyal (hastane kaynaklı) bulaşma riskini en aza indirmek için enfeksiyon önleme ve kontrol uygulamaları takip edilmektedir.
  • Maruziyet sonrası kemoprofilaksi: Kemoprofilaksi meningokok hastalığına karşı önemli bir önleyici tedbirdir. Antimikrobiyal profilaksi, ikincil bulaşmayı önlemek için doğrulanmış vakaların yakın temaslılarına uygulanır. Tercih edilen ilacın seçimi, bilinen antimikrobiyal direnç modellerine göre yönlendirilmelidir.

Aşılama:

Konjugat aşı ile hedefe yönelik aşılama, toplumda hastalığı önlemek için kullanılır. Umre bölgesindeki yetişkinlerin çoğu, çocuklar için rutin meningokok aşılamasına ek olarak en az bir doz konjugat aşı yaptırmıştır.

Risk iletişimi ve toplum katılımı:

  • Farkındalık kampanyaları: Suudi Arabistan, meningokok hastalığının erken teşhisi, zamanında tedavisi ve önlenmesini teşvik etmek için halk eğitimine ve toplum katılımına büyük önem vermektedir. Halkı hastalığın doğası, belirtileri ve erken tıbbi müdahalenin önemi hakkında bilgilendirmek için düzenli olarak farkındalık kampanyaları yürütülmektedir. Bu kampanyalar aynı zamanda hem ulusal bağışıklama programının bir parçası olarak hem de Hac ve Umre ziyaretçileri için zorunlu bir gereklilik olarak aşılamanın kritik rolünü vurgulamaktadır.

DSÖ risk değerlendirmesi

Meningokok hastalığı, özellikle Hac ve Umre gibi toplu etkinlikler için bir halk sağlığı sorunu olmaya devam etmektedir.

Umre, Suudi Arabistan'da yıl boyunca Mekke'ye yapılan bir hac ziyaretidir. Hac ve Umre gibi kitlesel toplantılarda meningokok hastalığı riski, yüksek nüfus akışı, solunum damlacıkları yoluyla kişiden kişiye bulaşma ve farklı coğrafi bölgelerden gelen hacıların varlığı ve ortak konaklama ve ritüellere katılımdan kaynaklanan uzun süreli yakın temas nedeniyle artmaktadır. 2024 yılında 24 milyon hacı adayının umre yaptığı ve bunların %50'sinin uluslararası hacı adayları olduğu tahmin edilmektedir. Umre ziyareti sırasında meydana gelenler gibi kitlesel toplantılar, IMD dahil olmak üzere bulaşıcı hastalıkların bulaşmasını kolaylaştırabilir.

2001 yılından bu yana, zorunlu quadrivalent (MenACWY) meningokok aşılaması da dahil olmak üzere sıkı önleyici tedbirler, hac ile ilişkili meningokok salgınları riskini azaltmıştır. MenACWY aşısı, Hac sırasında salgın riskini azaltmada ve hacıların kendi ülkelerine bulaşmayı önlemede oldukça etkili olsa da, halk sağlığı tavsiyesine uyum gönüllülük esasına dayandığı için hacıların kendi ülkelerinde aşılanmasını sağlamada zorluklar yaşanmaktadır.

10 Mart itibarıyla, Suudi Arabistan sağlık yetkilileri tarafından uluslararası Umre hacılarının yalnızca %54'ünün menenjit aşısı gerekliliklerine uyduğu tahmin ediliyor. Geri dönen gezginler hastalığı yerel topluluklarına yayabileceğinden, hacılar arasında menenjit aşısına daha az uyulması durumunda bu risk daha da artmaktadır.

Hazırlık ve sürveyans çabaları yıl boyunca sürdürülmeli, özellikle hacı sayısında keskin bir artış görülen Ramazan ve okul tatilleri gibi yoğun dönemlerde özellikle vurgulanmalıdır. Ayrıca, Afrika menenjit kuşağındaki ülkelerde (yani Aralık'tan Haziran'a kadar) salgın mevsiminde menenjit hastalığının importe edilme riski artmaktadır, bunların birçoğu büyük Müslüman nüfusa ev sahipliği yapmaktadır. Bu durum yalnızca hacıları değil, aynı zamanda diğer gezginleri (dini olmayan amaçlarla seyahat edenler dahil) ve daha geniş topluluğu da etkileyebilir.

Bir diğer risk faktörü de N. meningitidis suşlarının florokinolonlara (siprofloksasin) ve potansiyel olarak üçüncü nesil sefalosporinlere karşı antibiyotik direnci geliştirmesidir; bu da IMD'li bireyler için maruziyet sonrası profilaksi ve tedavi seçeneklerini karmaşıklaştırabilir. Turistlerin artan akını ve nispeten uzun kuluçka dönemi, uluslararası yayılma riskinin artmasına neden olabilir.

DSÖ Tavsiyesi

Meningokok hastalığı, Hac ve Umre gibi kitlesel toplantılarda önemli bir halk sağlığı sorunu olmaya devam etmektedir. Zorunlu aşılama politikalarına rağmen, son yıllarda azalan uyum, bulaşma risklerini artırmıştır.

Önleyici ve kontrol edici tedbirler şunlara odaklanmalıdır:

  • Seyahat öncesinde yüksek aşılama kapsamının sağlanması.
  • Vakaların ve yakın temaslılarının zamanında tespiti, soruşturulması ve yönetiminin geliştirilmesi.
  • Gerçek zamanlı sürveyansın geliştirilmesi ve antimikrobiyal direnç eğilimlerinin izlenmesi.
  • Uyumu artırmak için risk iletişiminin ve toplum katılımının güçlendirilmesi.

Umre yolcuları için aşılama kapsamının ve uyumun güçlendirilmesi

  • DSÖ, Hac ve Umre gibi toplu toplantılara katılan bireylerin seyahatten en az 10 gün önce meningokok hastalığına karşı aşı olmalarını şiddetle tavsiye etmektedir. Bu önlem, bu etkinlikler sırasında hastalığı ve potansiyel salgınları önlemek için en etkili strateji olarak kabul edilmektedir. DSÖ özellikle tüm hacı adaylarının seyahat öncesinde A, C, W ve Y serogruplarını kapsayan dört değerlikli meningokok konjuge aşısı olmalarını önermektedir.
  • Suudi Arabistan makamları, gelen hacı adaylarının dört değerlikli meningokok konjuge aşısı ACWY ile aşılandıklarını kanıtlamalarını istemektedir. Bu ve sağlıkla ilgili diğer giriş gereklilikleri Suudi Arabistan Sağlık Bakanlığı'nın resmi web sitesinde ve diğer resmi platformlarda mevcuttur. Taraf Devletler, Suudi Arabistan'a seyahat edenlerin taşıdıkları sağlık belgelerinin geçerliliğinin yola çıkmadan önce ve Suudi Arabistan'a varmadan önce usulüne uygun olarak kontrol edilebilmesi için, göçmenlik makamlarını ve taşıma operatörlerini Suudi Arabistan tarafından uygulanan sağlıkla ilgili gereklilikler konusunda bilgilendirecektir.
  • Sağlık bakanlıkları, sivil havacılık, göçmenlik makamları ve Hac/Umre tur operatörleri arasında, ayrılış öncesi kontroller de dahil olmak üzere aşılama ve giriş gerekliliklerinin uyumlu bir şekilde uygulanmasını sağlamak için koordinasyonun teşvik edilmesi.

Vakaların zamanında tespiti, araştırılması ve yönetiminin iyileştirilmesi

  • Vakaların zamanında tespiti ve doğrulanmasının yanı sıra hızlı ve uygun yönetimi meningokok hastalığına karşı kritik kontrol önlemleridir. Şüpheli vakalar, N. meningitidis'in kan, beyin omurilik sıvısı veya daha az yaygın olarak plevral, perikardiyal veya sinovyal sıvı dahil olmak üzere normalde steril bir vücut sıvısından izole edilmesini gerektiren laboratuvar doğrulamasından geçmelidir. Doğrulayıcı testler arasında antimikrobiyal duyarlılık testi ile kültürün yanı sıra moleküler incelemeler (örn. PCR) yer alır.
  • Tipik olarak toplam 5 ila 7 gün süreyle uygulanan antibiyotik tedavisi, tedavinin temel taşıdır. Şüpheli vakalarda mümkün olan en kısa sürede intravenöz seftriakson veya sefotaksim ile ampirik tedaviye başlanmalıdır. N. meningitidis izole edildikten sonra antibiyotik rejimi gözden geçirilmeli ve AST sonuçlarına göre ayarlanmalıdır.
  • Bir indeks vakanın yakın çevresindeyken uzun süre maruz kalan bireyler ve bu kişilerin ağız salgılarına doğrudan maruz kalanlar enfeksiyon açısından yüksek risk altındadır. Bu nedenle, ikincil bulaşmayı önlemek ve asemptomatik nazofarengeal taşıyıcılığı ortadan kaldırmak için bir önlem olarak yakın temaslılara maruziyet sonrası antibiyotik profilaksisi önerilmektedir.
  • En iyi uygulamalarla uyumu sağlamak için uçaklarda meningokok enfeksiyonlarına yönelik temaslı takibi kılavuzunu gözden geçirin ve güncelleyin. ECDC'nin RAGIDA (Uçaklarda Bulaşan Bulaşıcı Hastalıklar için Risk Değerlendirme Kılavuzları) çerçevesi değerli bir rehberlik sağlar ve referans olarak kullanılabilir.
  • Dijital sağlık pasaportu sistemini kapsamlı aşılama kayıtlarını içerecek şekilde genişleterek hacılar için gerekli tüm aşılama verilerinin güncel ve doğrulanabilir olmasını sağlayın.

Sürveyansın güçlendirilmesi

  • DSÖ, salgınları etkili bir şekilde kontrol etmek ve önlemek ve ilgili sağlık yetkilileri arasında bilgi paylaşımını sürdürmek için meningokok hastalığı için sağlam sürveyans sistemlerinin önemini vurgulamaktadır. Ev sahibi ülkeler sürekli sürveyans yapmalı ve zamanında ve uygun halk sağlığı müdahalelerini sağlamak için riskin değerlendirilmesi, azaltılması ve iletişimine odaklanan risk temelli bir yaklaşıma güvenmelidir.
  • DSÖ ayrıca, maruziyet sonrası profilaksi ve tedavi stratejilerini yeterince bilgilendirmek için N. meningitidis izolatlarını sistematik olarak test ederek antibiyotik direnci eğilimlerini izlemenin önemini vurgulamaktadır. Serogruplar ve genomik dizileme ile ilgili mevcut bilgiler, suş varyasyonlarını izlemek ve potansiyel kümeleri tanımlamak için küresel sürveyans platformlarıyla zamanında paylaşılmalıdır.

Risk iletişimi ve toplum katılımı

  • Salgınların önlenmesinde aşılamanın kritik rolü vurgulanarak, Sağlık Bakanlarına politika özetleri yoluyla gereklilikler konusunda farkındalık yaratılmalıdır.
  • Toplumun farkındalığını artırmak ve kapsamı artırmak için risk iletişimi yapılmalıdır: Cuma Namazı Hutbesi de dahil olmak üzere Müslüman topluluklarda aşılamayı teşvik etmek için dini liderlerin (örneğin cami imamları) katılımını sağlamak. Diğer DKAB önlemleri şunları içerebilir: Hac/Umre tur operatörleri, camiler, büyükelçilikler ve havaalanları aracılığıyla aşı gerekliliklerini yaymak; özellikle Cuma namazı gibi vaazlar ve toplantılar sırasında sağlık mesajlarını teşvik etmek için dini liderlerle (örn. imamlar) çalışmak; aşı mesajlarının resmi web sitelerinde açıkça görünür olmasını sağlamak (örn, Suudi Sağlık Bakanlığı, büyükelçilikler) ve seyahat belgelerinde açıkça görünür olmasını sağlamak; meningokok hastalığının önlenmesinde aşılamanın önemini ve etkinliğini vurgulamak için sosyal medya, geleneksel medya ve toplumsal erişim girişimlerini kullanarak kamuoyu farkındalık kampanyaları başlatmak.
  • Hastalığın belirti ve semptomları hakkında farkındalığı artırmak için yakın temaslılara bir bilgi notu ve sağlık yetkililerine ulaşmak için iletişim bilgileri verilmelidir.

DSÖ, mevcut olay için mevcut bilgilere dayanarak Suudi Arabistan'a seyahat ve/veya ticaret konusunda herhangi bir kısıtlama önermemektedir.

Ayrıntılı bilgi için aşağıdaki bağlantılara bakınız:

Etiketler:
Meningokok Hastalığı


Habere Dahil Ülkeler:
SUUDİ ARABİSTAN

Kaynak: https://www.who.int/emergencies/disease-outbreak-news/item/2025-DON563