FRANSA’YA BAĞLI REUNİON VE MAYOTTE ADALARINDA CHİKUNGUNYA HASTALIĞI

12 Mayıs 2025 Pazartesi

Ağustos 2024'te salgının başlamasından 4 Mayıs 2025'e kadar kümülatif olarak, adada 47.500'den fazla doğrulanmış chikungunya vakası ve 170.000'den fazla şüpheli chikungunya konsültasyonu rapor edilmiştir.

Özet olarak durum

Ağustos 2024'ten bu yana, Fransa’ya bağlı Reunion Adasında chikungunya virüsü hastalığının yaygın olarak bulaştığı ve Mayotte Adasında yerel olarak bulaşan vakaların arttığı belgelenmiştir. Dünya çapında birçok ülke ve bölgede her yıl chikungunya salgınları ve endemik bulaşma meydana gelmesine rağmen, Hint Okyanusu adalarında yaklaşık yirmi yıldır büyük salgınlar yaşanmamıştır. Reunion'da, 4 Mayıs 2025 itibariyle 47.500'den fazla vaka ve buna bağlı on iki ölüm bildirilmiş olup, ada genelinde yüksek bulaşma devam etmektedir. Mayotte'de, 2005-2006'dan bu yana yerel olarak bulaşan ilk vakalar tespit edilmiş olup, benzer büyük salgınlara ilişkin endişeleri artırmaktadır. Salgınları kontrol altına almak için gelişmiş sürveyans, vektör kontrol faaliyetleri ve yeni hedeflenen aşılama çabaları dahil olmak üzere halk sağlığı müdahale önlemleri uygulanmıştır, ancak Hint Okyanusu adalarında daha fazla salgın aktivitesi beklenebilir.

Durumun Tanımı

Fransa’ya bağlı Reunion Adası

Ağustos 2024'te Fransa'nın Reunion kentinin bölgesel sağlık otoritesi (Agence regionale de sante, ARS) yerel olarak bulaşan üç chikungunya vakası bildirmiştir. Ağustos 2024'te salgının başlamasından 4 Mayıs 2025'e kadar kümülatif olarak, adada 47.500'den fazla doğrulanmış chikungunya vakası ve 170.000'den fazla şüpheli chikungunya konsültasyonu rapor edilmiştir. Vakalardaki artış 2025 yılının başlarından itibaren gözlemlenmiş ve 2024 yılı sonunda 30 olan haftalık vaka sayısı 10-16 Mart 2025 haftasında (epidemiyolojik hafta 11) 4.000'e çıkarak 100 kattan fazla bir artış göstermiştir.

Hastalığın genel klinik tablosu genellikle hafif seyretmiştir; ancak 1 Ocak'tan 4 Mayıs'a kadar 340 hastaneye yatış bildirilmiştir. Hastaneye yatırılan hastaların neredeyse yarısı (%43) 65 yaş üstü yetişkinler ve yaklaşık %25'i altı aylıktan küçük çocuklardı. Hastaneye yatırılan hastaların %95'inden fazlasında komorbidite, yaş grubu (65 yaş üstü ve bebekler) veya gebelik dahil olmak üzere ağır hastalık için en az bir risk faktörü vardı. Ayrıca, 74 hamile kadın ve altı aydan küçük 48 bebek kısa süreli izleme (2-3 gün) için hastaneye yatırılmıştır.

Bugüne kadar 66 ciddi vaka (en az bir organ yetmezliği olanlar olarak tanımlanmıştır) bildirilmiştir. Bunlar arasında 65 yaş üstü ve eşlik eden hastalıkları olan 36 yetişkin, 65 yaş altı ve eşlik eden hastalıkları olan 7 kişi ve 3 aylıktan küçük 23 bebek bulunmaktadır. Salgın süresince, 9 Mart ve 27 Nisan tarihleri arasında (11’inci-17’nci Epi haftaları) 70 yaş üstü ve eşlik eden hastalıkları olan kişilerde meydana gelen 12 ölüm chikungunya ile bağlantılı olarak sınıflandırılmıştır ve biri yenidoğan ölümü olmak üzere yirmi sekiz ölüm daha şu anda chikungunya açısından araştırılmaktadır.

Kümülatif vaka sayısı artmaya devam etmekte olup, virüsten en çok etkilenen yerlerin başında güneydeki belediyeler, özellikle de Le Tampon gelmektedir. Bugüne kadar tüm belediyeler vaka bildirmiştir.

Reunion'daki bir önceki büyük salgın 2005-2006 yıllarında meydana gelmiş ve tahmini toplam vaka sayısı 244.000 ile 300.000 arasında değişmiştir.

Mart 2025'te Mayotte (2), Wallis ve Futuna (1) ve Martinique'de (1) Reunion'u ziyaret eden yolculardan kaynaklanan ithal vakalar bildirilmiştir.

Şekil 1: 1 Ocak - 27 Nisan 2025 tarihleri arasında Reunion'da teyit edilen chikungunya vakalarının sayısının semptomların başladığı haftaya göre epidemiyolojik eğrisi

Fransa’ya bağlı Mayotte Adası

4 Mayıs 2025 itibariyle, Fransa'nın ARS Mayotte birimi tarafından 29 ithal vaka, 57 yerel olarak edinilmiş vaka ve soruşturma altındaki 30 vaka olmak üzere toplam 116 chikungunya vakası bildirilmiştir. İthal edilen ilk vaka 5 Mart'ta adanın kuzeydoğusunda tespit edilmiş, ardından birçok komünde başka vakalar da bildirilmiştir. Bu, yaklaşık 7.300 vakayla sonuçlanan 2005-2006 salgınından bu yana yerel olarak bulaşan ilk chikungunya vakasına işaret etmektedir. Bir kişinin hastaneye kaldırıldığı bildirilmiş olup, bugüne kadar herhangi bir ölüm vakası görülmemiştir.

Hastalığın Epidemiyolojisi

Chikungunya, ateş ve şiddetli eklem ağrısına neden olan sivrisinek kaynaklı viral bir hastalıktır. Togaviridae ailesinin alfavirüs cinsine ait bir ribonükleik asit (RNA) virüsünden kaynaklanır. Chikungunya virüsü (CHIKV) insanlara enfekte dişi sivrisineklerin, en yaygın olarak Aedes aegypti ve Aedes albopictus sivrisineklerinin ısırıkları yoluyla bulaşır. Bu iki tür, Dang ve Zika virüsleri de dahil olmak üzere diğer virüsleri de bulaştırabilir. Öncelikle gündüz saatlerinde ısırırlar ve sabahın erken saatlerinde ve öğleden sonra geç saatlerde aktivite zirveleri olabilir.

Chikungunya belirtileri enfekte sivrisineğin ısırmasından sonra 4 ila 8 gün (aralık 2-12 gün) arasında ortaya çıkar. Çoğu semptom genellikle kendi kendini sınırlar ve 2-7 gün sürer. Hastalık, sıklıkla şiddetli eklem ağrısının eşlik ettiği ani bir ateş başlangıcı ile karakterizedir. Diğer yaygın belirti ve semptomlar arasında sertlik, artrit, baş ağrısı, yorgunluk ve döküntü yer alır. Eklem ağrısı genellikle zayıflatıcıdır ve genellikle birkaç gün sürer ancak haftalar, aylar ve hatta yıllar boyunca devam edebilir. Enfekte bireylerdeki semptomlar diğer arbovirüs enfeksiyonlarında görülenlere benzediğinden, dang ve diğer arbovirüslerin de görüldüğü bölgelerde chikungunya yanlış teşhis edilebilir.

Hastaların çoğu enfeksiyondan tamamen kurtulsa da, CHIKV enfeksiyonlarında nadiren göz, kalp ve nörolojik komplikasyon vakaları bildirilmiştir. Enfekte annelerin doğumları sırasında enfekte olan veya doğumdan sonraki haftalarda enfekte sivrisinekler tarafından ısırılan yenidoğanlar ve altta yatan tıbbi rahatsızlıkları olan yaşlılar da dahil olmak üzere, yaş spektrumunun uç noktalarındaki hastalar ciddi hastalık açısından daha yüksek risk altındadır. Şiddetli hastalığı olan hastalar, ölümcül olabilecek organ hasarı riski nedeniyle hastaneye yatırılmalıdır.

Bir kişi iyileştikten sonra, mevcut kanıtlar bu kişinin gelecekteki chikungunya enfeksiyonlarına karşı bağışıklık kazanacağını göstermektedir. Tedavi, eklem ağrısı için analjezikler ve ateşi düşürmek için anti-piretik ilaçlar dahil olmak üzere öncelikle semptomları hafifletmeye yöneliktir. Aspirin ve diğer non-steroid anti-inflamatuar ilaçlar, kanama riskini azaltmak için dang hastalığı ekarte edilene kadar uygulanmamalıdır. Chikungunya için spesifik bir antiviral ilaç tedavisi yoktur

Halk Sağlığı Yanıtı

Fransa’ya bağlı Reunion Adası

13 Ocak 2025 tarihinde Reunion Valiliği, Sivil Güvenlik Yanıtı Organizasyonu (ORSEC) arbovirüs planının düşük yoğunluklu bir salgına işaret eden 3. seviyesini aktive etmiştir. Söz konusu seviye 14 Mart'ta orta yoğunlukta bir salgına işaret eden 4. seviyeye yükselmiştir. ORSEC arbovirüs planı, Fransa'da kullanılan kapsamlı bir acil müdahale çerçevesi olan departman ORSEC planının özel bir alt kümesidir. Dang, Chikungunya ve Zika gibi sivrisinek kaynaklı hastalıklarla mücadele etmek için tasarlanmıştır. Hedefleri arasında arbovirüslerin önlenmesi ve sürveyansının sağlanması, paydaşların koordine edilmesi ve müdahale yöntemlerinin tanımlanması yer almaktadır. ORSEC arbovirüs planının 4. Seviyesinin etkinleştirilmesinden bu yana, Reunion bölgesel halk sağlığı otoritesi çeşitli tedbirleri uygulamaya koymuştur:

  1. Yenidoğanlarda ve bebeklerde ciddi chikungunya vakalarının yönetimi: Güney Reunion Üniversite Hastanesi Merkezi'ndeki (Güney Reunion Üniversitesi Hastane Merkezi) neonatoloji, yoğun bakım ve pediatrik yoğun bakım üniteleri, ciddi çocukluk çağı chikungunya vakalarının yönetimi için bir protokol oluşturmuştur. Bu protokol, ensefalit veya nörolojik anormallikler durumunda planlanan ek takip ziyaretleri ile 1 ayda uzman bir neonatolog veya nöropediatrist tarafından takibi içermektedir.
  2. Vektör kontrol önlemleri: Reunion bölgesel sağlık otoritesinin kapasitesini güçlendirmek için ek vektör kontrol uzmanları işe alınmıştır. Ayrıca, yerel vektör kontrol ekipleri adadaki müdahale alanlarının sayısını artırmıştır. Çocuklar ve hamile kadınlar için uzun ömürlü böcek öldürücü cibinliklerin satın alınması da dahil olmak üzere cibinlik alımları devam etmektedir.
  3. Fransa'nın ulusal sağlık rezervinin, hastanelerde vektör kontrolü ve kritik bakım için insan kaynakları kapasitesini desteklemek üzere seferber edilmesi: Fransa, ulusal sağlık rezervi aracılığıyla Reunion'un vektör kontrol yeteneklerini desteklemek için çevre mühendislerini ve vektör kontrol uzmanlarını seferber ettmiştir. Adanın hastanelerini desteklemek için sağlık çalışanlarının daha fazla seferber edilmesi beklenmektedir.
  4. Aşılama: 65 yaş altı, eşlik eden hastalıkları olan yetişkinler ve vektör kontrol uzmanları gibi maruz kalma riski daha yüksek olan meslek grupları aşılanmaktadır. Bu aşamada aşı, hamile kadınlar ile 65 yaş ve üzeri bireyler için önerilmemektedir. Aşılama kampanyası 7 Nisan'da başlamıştır.
  5. Hastane düzeyinde hafifletme stratejileri: Hastanelerdeki chikungunya vakalarındaki artışın etkisini hafifletmek amacıyla, kabul kapasitesini artırmak ve hasta akışını düzene sokmak için farklı stratejiler uygulanmıştır.
  • Chikungunya hastalarını geldikleri anda tespit etmek ve onları Chikungunya'ya özgü bir bakım yoluna yönlendirmek için Üniversite Hastanesi Merkezi'nin önünde bir triyaj çadırı kurulmuştur.
  • Ek yataklar hazır hale getirilmiştir.
  • Kamuoyuna, kritik olmayan durumlar için acil servislere gitmekten kaçınmaları ve acil servisleri ziyaret etmeden önce pratisyen hekimlerine danışmaları veya acil servislerle irtibata geçmeleri yönünde tavsiyelerde bulunulmuştur.

Fransa’ya bağlı Mayotte Adası

  • 26 Mart'ta Mayotte Valiliği, otokton bir chikungunya vakasının teyit edilmesinin ardından ORSEC arbovirüs planının 2A Seviyesini aktive etmiştir.
  • Sivrisinek ağları ve kovucuların hedefli dağıtımının yanı sıra tespit edilen vakaların çevresinde insektisit ve larvisit uygulamaları da dahil olmak üzere vektör kontrol çabaları yoğunlaştırılmıştır.
  • Sağlık yetkilileri, teşhis ve laboratuvar kapasitelerini artırarak, hastane içi sürveyansı güçlendirerek ve personeli ve hastaları korumak için enfeksiyon önleme tedbirleri uygulayarak hastane kapasitelerini güçlendirmiştir.
  • Toplumları önleme tedbirleri ve semptomlar hakkında bilgilendirmek ve şüpheli vakalarda erken tıbbi konsültasyonu teşvik etmek için halkı bilinçlendirme kampanyaları yaygınlaştırılmıştır.

DSÖ’nün Yanıtı

Küresel Arbovirüs Girişiminin uygulanmasının bir parçası olarak, DSÖ ülkelerle sağlık ve gözetim kapasitelerini güçlendirmek için aktif olarak çalışmaktadır. DSÖ ülkeleri şu konularda desteklemektedir:

  • sağlık hizmetlerinin organizasyonu da dahil olmak üzere olası salgınlara hazırlık ve yanıt
  • Etkilenen ülkeler tarafından kılavuzların yayınlanması ve ulusal yetkililere epidemiyolojik gözetim materyalleri ve teknik yardım sağlanması yoluyla etkili entegre vektör gözetimi ve kontrolünün uygulanması
  • Bölge genelinde zamanında ve doğru teşhis ve vaka tespitini mümkün kılmak için laboratuvar kapasitesinin artırılması
  •  
  • web seminerleri ve tazeleme oturumları aracılığıyla sağlık ve bakım çalışanlarına klinik eğitim verilmesi - 7 Mayıs 2025 tarihinde chikungunya hakkında özel bir DSÖ Salgın Hastalıklar Bilgi Ağı (EPI-WIN) web semineri düzenlenmiştir
  • çok büyük salgınların yaşandığı ülkelere uzmanların gönderilmesi
  • risk değerlendirmesi ve risk iletişimi konusunda tavsiyelerde bulunulması.

DSÖ Risk Değerlendirmesi

Chikungunya virüsü esas olarak Aedes türü sivrisinekler tarafından bulaştırılır ve hastalık, sıklıkla çok zayıflatıcı olan ve birkaç ay hatta yıllarca sürebilen şiddetli eklem ağrısı ve iltihabının eşlik ettiği ani başlayan ateş ile karakterizedir. Enfeksiyonla ilişkili ölümler meydana gelebilir, ancak tipik olarak nadirdir ve çoğunlukla altta yatan tıbbi rahatsızlıkları olan yaşlı yetişkinlerde veya doğum sırasında enfekte olan bebeklerde bildirilen şiddetli chikungunya hastalarında görülür. Chikungunya virüsü, özellikle immünolojik olarak naif (daha önce enfekte olmamış) insan popülasyonlarında ortaya çıktığında büyük salgınlara neden olabilir. Bu salgınlar yüksek bir atak oranına sahiptir ve halk sağlığı sistemine sürveyans, vaka yönetimi ve chikungunya'yı dang gibi sivrisinek kaynaklı virüslere bağlı hastalıklardan ayırt etmek için ayırıcı laboratuvar tanı testleri yapma konusunda önemli bir talep getirmektedir. Chikungunya virüsü ayrıca viremik annelerden doğum sırasında yenidoğanlara, chikungunya virüsü izolatlarını veya enfekte numuneleri işleyen laboratuvar çalışanlarına ve muhtemelen kan ve kan ürünlerinin transfüzyonu veya organ nakli yoluyla da bulaşabilir.

Chikungunya salgınları, başta Aedes aegypti olmak üzere büyük Aedes spp. sivrisinek popülasyonlarının bulunduğu Hint ve Pasifik Okyanusları'ndaki adalarda ve bu okyanuslara kıyısı olan ülkelerde belgelenmiştir. Bununla birlikte, 2005-2007 yıllarında Hint Okyanusu adalarında görülen büyük salgınlar, o dönemde Reunion ve Mauritius'ta daha bol bulunan ve bu vektörde bulaşabilirliği artıran viral bir mutasyonla kolaylaştırılan Aedes albopictus sivrisinekleri tarafından artan bulaşma ile karakterize edilmiştir. Reunion bir kez daha büyük bir chikungunya salgını yaşamaktadır ve Mayotte neredeyse 20 yıldır ilk kez yerel olarak bulaşan vakalar bildirmiştir, bu da virüsün yeniden girişine işaret etmektedir.

Chikungunya, enfekte yolcular tarafından yeni bölgelere sokulabilir ve vektörlerin ve duyarlı bir nüfusun varlığında yerel bulaşma sağlayabilir.

Mevcut salgınların etkisi, koordineli bir halk sağlığı yanıtı ve klinik yönetim için mevcut kapasiteler ve arbovirüsler için duyarlı nüfus oranı dahil olmak üzere çeşitli faktörlere bağlıdır. Bu duyarlı nüfus, daha önce virüse maruz kalmadığı için bağışıklığı olmayan kişileri içermektedir, çünkü bu durumda son 20 yıldır bulaşma olmamıştır. Küçük çocuklar, yaşlı bireyler ve diyabet, hipertansiyon ve kardiyovasküler hastalıklar gibi önceden mevcut sağlık sorunları olan kişiler ciddi hastalık geliştirme açısından daha yüksek risk altındadır. Buna ek olarak, sivrisinek popülasyonunun yüksek olduğu ve vektör kontrol önlemlerinin yetersiz olduğu bölgelerde yaşayan kişilerin enfekte olma riski daha yüksektir. Aşılama, vektör kontrolü ve toplum eğitimi dahil olmak üzere etkili halk sağlığı stratejileri, duyarlı bireylerin oranını azaltmak ve salgınları önlemek için çok önemlidir.

Bazı bölgelerde, sınırlı coğrafi erişime sahip tıbbi tesislerin eksikliği, insanların temel sağlık hizmetlerine erişimini zorlaştırmaktadır. Diğer zorluklar, önleme ve kontrol için gerekli bazı temel malzemelerin stoklarının tükenmesi, laboratuvar teşhisi için reaktiflerin ve sarf malzemelerinin eksikliği ve saha ekiplerinin ve sağlık çalışanlarının yeniden eğitilmesi ihtiyacı olabilir.

Reunion yaklaşık yirmi yıldır ilk büyük ölçekli salgını bildirmiştir ve Mayotte'de otokton bulaşmanın başlaması, Hint Okyanusu adalarında insandan sivrisineğe bulaşmayı sürdürmek için yeterli immünolojik olarak zayıf insanlar ve Aedes vektör popülasyonları ile daha fazla salgın aktivitesinin beklenebileceğini göstermektedir.

DSÖ’nün tavsiyesi

DSÖ tüm ülkelere: 1) vakaları hızlı bir şekilde tespit etmek ve yönetmek için sağlık hizmeti kapasitelerini, 2) vakaların zamanında tespit edilmesi ve doğrulanması için laboratuvar kapasitelerini ve 3) insidanstaki eğilimleri hızlı bir şekilde tespit etmek ve kontrol önlemlerini uygulamak için sürveyans kapasitelerini güçlendirmenin önemini yinelemektedir. Komşu ülkelerde vaka görülme olasılığı nedeniyle aktif sınır ötesi koordinasyon ve bilgi paylaşımı ile bölgedeki durumun yakından izlenmeye devam edilmesi önemlidir.

DSÖ, ülkeleri vakaları tespit etme ve doğrulama, hastaları yönetme ve sivrisinek vektörlerinin varlığını azaltmak için toplum desteğini kazanmak için sosyal iletişim stratejileri uygulama kapasitesini geliştirmeye ve sürdürmeye teşvik etmektedir. Bu, sağlık çalışanlarının vaka tespiti ve potansiyel komplikasyonlar konusunda eğitilmesini ve uyarılmasını, ciddi hastalık için risk gruplarının belirlenmesini, uygun klinik yönetimin sağlanmasını ve ölümleri önlemek için vakaların takibini içerir. Hedeflenen entegre vektör sürveyansı ve kontrol önlemleri, bulaşma oranlarını azaltmak için gereklidir.

Chikungunya, yüksek atak oranlarıyla büyük salgınlara neden olabilir ve bağışıklığı zayıf nüfusun üçte biri ila dörtte üçünü etkileyerek sağlık sistemleri üzerinde ağır yüklere neden olma potansiyeline sahiptir. Şiddetli hastalık ilerlemesinin erken tespiti ve uygun tıbbi müdahaleye erişim, klinik komplikasyonların ele alınması ve ölüm oranının azaltılması için kilit öneme sahiptir.

Önleme çalışmaları, ağırlıklı olarak gündüz ısıran Aedes spp. sivrisineklerinin sürveyans ve kontrolüne odaklanmıştır. Sivrisinek ısırıklarına karşı korunmak için, iç ve dış mekanlarda cildin sivrisineklere maruz kalmasını en aza indiren giysiler tavsiye edilir. Kovucular, ürün kullanma talimatlarına tam olarak uyularak açıkta kalan cilde veya giysilere uygulanabilir.

Şu anda ruhsat onayı almış ve/veya çeşitli ülkelerde risk altındaki popülasyonlarda kullanılması tavsiye edilen iki chikungunya aşısı bulunmaktadır, ancak aşılar henüz yaygın olarak mevcut değildir veya yaygın kullanımda değildir. DSÖ ve dış uzman danışmanlar, olası kullanım tavsiyelerini bildirmek için küresel chikungunya epidemiyolojisi bağlamında aşı deneme ve pazarlama sonrası etkinlik ve güvenlik verilerini gözden geçirmektedir.

Ulusal kan hizmetleri/otoriteleri epidemiyolojik bilgileri izlemeli ve chikungunya virüsünün transfüzyonla bulaşma potansiyelini belirlemek için hemovijilansı güçlendirmelidir. Epidemiyolojik durum ve risk değerlendirmesine dayanarak chikungunya virüsünün transfüzyonla bulaşmasını önlemek için uygun güvenlik önlemleri alınmalıdır.

Şu anda uluslararası trafik ve ticaretle ilgili herhangi bir önlem alınması gerekmemektedir.

Ayrıntılı bilgi için aşağıdaki bağlantılara bakınız:

Etiketler:
Chikungunya


Habere Dahil Ülkeler:
REUNION (Fransa) MAYOTTE (Fransa)

Kaynak: https://www.who.int/emergencies/disease-outbreak-news/item/2025-DON567