KONGO DEMOKRATİK CUMHURİYETİ’NDE EBOLA VİRÜSÜ HASTALIĞI

05 Eylül 2025 Cuma

1 Eylül 2025 tarihinde, DSÖ, Kongo Demokratik Cumhuriyeti (DRC) Sağlık Bakanlığı'ndan, DRC'nin Kasai eyaletindeki Bulape Sağlık Bölgesi'nde Ebola virüs hastalığı (EVD) şüphesi olan vakalarla ilgili bir uyarı almıştır.

5 Eylül 2025

Durumun Özeti

1 Eylül 2025 tarihinde, DSÖ, Kongo Demokratik Cumhuriyeti (DRC) Sağlık Bakanlığı'ndan, DRC'nin Kasai eyaletindeki Bulape Sağlık Bölgesi'nde Ebola virüs hastalığı (EVD) şüphesi olan vakalarla ilgili bir uyarı almıştır. Bilinen ilk vaka, 20 Ağustos 2025 tarihinde Bulape Genel Referans Hastanesine yüksek ateş, kanlı ishal, kanama ve aşırı halsizlik şikayetleriyle başvuran hamile bir kadın olmuştur. Söz konusu kadın, 25 Ağustos tarihinde çoklu organ yetmezliği nedeniyle hayatını kaybetmiştir. 4 Eylül 2025 tarihinde, doğrulayıcı laboratuvar testlerinin ardından Sağlık Bakanlığı EVD salgını görüldüğünü ilan etmiştir. Ebola virüs hastalığı, insanlarda ciddi ve sıklıkla ölümcül bir hastalıktır. Virüs, enfekte olmuş vahşi hayvanların kanı veya salgıları ile yakın temas yoluyla insanlara bulaşır ve ardından insandan insana bulaşarak yayılır. 4 Eylül 2025 itibarıyla, Bulape sağlık bölgesi (Bulape, Bulape Com ve Dikolo) ve Mweka sağlık bölgesinin üç bölgesinden 15'i ölümle sonuçlanan (ölüm oranı (CFR): %54) 28 şüpheli vaka bildirilmiştir. Ölenlerin dördü sağlık çalışanıdır. Şüpheli vakaların yaklaşık %80'i 15 yaş ve üzerindedir. Bulape sağlık bölgesinden beş şüpheli vaka ve bir olası ölümden altı numune alınmış ve 3 Eylül'de Kinshasa'daki Ulusal Halk Sağlığı Laboratuvarı'na (INRB) doğrulama testi için gönderilmiştir. Beş numunenin tümü, 3 Eylül 2025 tarihinde GeneXpert ve Polimeraz Zincir Reaksiyonu (PCR) testleri ile Ebola virüsü (EBOV) açısından pozitif bulunmuştur. Şüpheli vakaların yaklaşık %80'i 15 yaş ve üzerindedir. Bulape sağlık bölgesinden beş şüpheli vaka ve bir olası ölümden altı numune alınmış ve 3 Eylül'de Kinshasa'daki Ulusal Halk Sağlığı Laboratuvarı'na (INRB) doğrulama testi için gönderilmiştir. Beş numunenin tümü, 3 Eylül 2025 tarihinde GeneXpert ve Polimeraz Zincir Reaksiyonu (PCR) testleri ile Ebola virüsü (EBOV) açısından pozitif bulunmuştur.

Durumun Tanımlanması

1 Eylül 2025 tarihinde, DSÖ, Kongo Demokratik Cumhuriyeti (DRC) Sağlık Bakanlığı'ndan DRC'nin Kasai eyaletindeki Bulape Sağlık Bölgesi'nde EVD şüphesi olan vakalarla ilgili bir uyarı aldı. Bilinen ilk şüpheli vaka, 20 Ağustos 2025 tarihinde Bulape Genel Referans Hastanesi'ne yatırılmıştır. Söz konusu hasta, 34 haftalık hamile bir kadın olup hastada ateş, kanlı ishal, kanama, kusma, asteni ve ardından çoklu organ yetmezliği semptomları görülmüştür. Söz konusu hasta 25 Ağustos 2025 tarihinde hayatını kaybetmiştir. Bu ilk vakayla ilk temas eden sağlık çalışanlarından ikisinde de benzer semptomlar görülmüş olup hayatını kaybetmiştir.

4 Eylül 2025 itibarıyla, Bulape sağlık bölgesinin üç bölgesinden (Bulape, Bulape Com ve Dikolo) ve Mweka sağlık bölgesinden, 15'i ölüm olmak üzere toplam 28 şüpheli vaka (ölüm oranı (CFR): %54) bildirilmiştir. Şüpheli vakaların yaklaşık %80'i 15 yaş ve üzerindedir. Beş şüpheli vakadan alınan beş kan örneği ve muhtemel bir ölüm vakasından alınan nazofarengeal sürüntü, üç sağlık bölgesinden toplanarak test edilmek üzere Kinşasa'daki Ulusal Halk Sağlığı Laboratuvarı'na (INRB) gönderilmiştir.

3 Eylül 2025 tarihinde, INRB'de yapılan laboratuvar testleri, GeneXpert ve Polimeraz Zincir Reaksiyonu (PCR) testleri ile Ebola virüsünü (EBOV)[1] doğrulamıştır.

Tüm genom dizilemesinden elde edilen sonuçlar, salgının yeni bir zoonotik yayılma olayı olduğunu ve 2007 Luebo veya 2008/2009 Mweka EVD salgınlarıyla doğrudan bağlantılı olmadığını göstermektedir. [2]

Şekil 1. 4 Eylül 2025 itibarıyla sağlık bölgelerine göre Ebola virüs hastalığı şüpheli vakaları ve ölümlerinin haritası

Epidemiyoloji

Ebola virüsü hastalığı, Ebola virüsü (EBOV) tarafından neden olunan ciddi bir hastalıktır. Virüs, Orthoebolavirus Zairense türüne aittir. Virüs, enfekte olmuş vahşi hayvanların kanı veya salgıları ile yakın temas yoluyla insanlara bulaşır ve ardından vücut sıvıları, organlar veya kontamine yüzeyler ve malzemelerle doğrudan temas yoluyla insandan insana bulaşarak yayılır.

Kuluçka süresi, yani virüsün bulaşmasından semptomların ortaya çıkmasına kadar geçen süre, 2 ila 21 gün arasında değişir, ancak genellikle 7-11 gündür. Kuluçka süresi boyunca insanlar bulaşıcı değildir; erken semptomlarla bulaşıcı hale gelirler, bu nedenle bulaşma riski klinik belirtilerin ortaya çıkmasıyla başlar ve hastalığın ciddiyetine bağlı olarak artar.

Ortalama ölüm oranı %50'dir; önceki salgınlarda %25 ile %90 arasında değişen ölüm oranları bildirilmiştir. Hastalık, spesifik olmayan semptomlar/belirtiler (örn. karın ağrısı, iştahsızlık, yorgunluk, halsizlik, kas ağrısı, boğaz ağrısı) ile birlikte akut ateş başlangıcı ile karakterizedir ve genellikle birkaç gün sonra mide bulantısı, kusma, ishal ve bazen değişken döküntüler görülür. Ağır hastalık, kanamalı belirtiler (örn. kanama), ensefalopati, şok/hipotansiyon, çoklu organ yetmezliği ve enfekte hamile kadınlarda spontan abortus içerebilir.

İyileşen kişilerde uzun süreli sekeller (örn. artralji, nörobilişsel işlev bozukluğu, üveit, bazen katarakt oluşumu) görülebilir ve bağışıklık ayrıcalığına sahip bölgelerde (örn. merkezi sinir sistemi, gözler, testisler) klinik ve subklinik kalıcı enfeksiyonlar ortaya çıkabilir. Aile üyeleri, sağlık ve bakım sağlayıcıları ve ölen kişiyle doğrudan temas eden cenaze törenlerine katılanlar özellikle risk altındadır.

Halk Sağlığı Yanıtı

Sağlık yetkilileri, aşağıdakiler dahil ancak bunlarla sınırlı olmamak üzere halk sağlığı önlemleri uygulamaktadır:

  • Yerel ve il düzeyinde bir kriz komitesi faaliyete geçirilmiştir.
  • Risk iletişimi ve aktif sürveyans faaliyetleri devam etmektedir.
  • Tüm vakalar izole edilmiş ve Enfeksiyon Önleme ve Kontrol (IPC) önlemleri uygulanmıştır.
  • Hastalara intravenöz ilaç tedavisi uygulanmaktadır.
  • Temaslıların izolasyonu ve takibi devam etmektedir.
  • Soruşturmalar devam etmektedir.
  • DSÖ, aşağıdakiler dahil olmak üzere ulusal yetkililere destek vermektedir:
  • Risk değerlendirmesi ve soruşturma.
  • Hızlı müdahaleyi sağlamak için Sağlık Bakanlığı'na operasyonel, mali ve teknik destek sağlanması.
  • Temel malzemelerin sağlanması (Kişisel Koruyucu Ekipman (PPE), tıbbi malzeme ve altyapı desteği)
  • Onaylanmış Ervebo aşısı, Kinshasa'da bulunan 2.000 dozluk stokla mevcuttur ve kısa süre içinde etkilenen bölgeye sevk edilmesi beklenmektedir. Bu aşı, teyit edilmiş veya şüpheli vakaların temaslıları, ön saflarda çalışanlar ve sağlık çalışanlarına uygulanacaktır.

DSÖ Risk Değerlendirmesi

Bu, 1976'dan bu yana DRC'de meydana gelen 16. EVD salgınıdır. Mevcut salgın, ülkede neredeyse üç yıldır doğrulanmış bir EVD salgını görülmemesinin ardından ortaya çıkmıştır. Ülkedeki son EVD salgını, 15 Ağustos 2022'de Kuzey Kivu eyaletinin Beni şehrinde ilan edilmiş ve daha sonra hayatını kaybeden tek bir vaka bildirilmiştir. Sağlık Bakanlığı, 27 Eylül 2022'de salgının sona erdiğini ilan etmiştir. Mevcut salgının merkez üssü olan Bulape bölgesinde, son EVD salgını 2007 yılında kaydedilmiştir.

Bu salgın, karmaşık bir epidemiyolojik ve insani bağlamda meydana gelmektedir. Ülke, mpox, kolera ve kızamık dahil olmak üzere çeşitli salgınlarla karşı karşıyadır. Ayrıca, ülke uzun süredir ekonomik ve siyasi bir kriz yaşamaktadır. Bu nedenle, ülkenin mevcut salgına etkili bir şekilde müdahale etme kaynakları ve kapasitesi sınırlıdır.

Bu salgının merkez üssü, Kasai eyaletinin başkenti Tshikapa şehri ve Angola sınırı yakınlarında (en yakın sınır geçiş noktasına bağlı olarak yaklaşık 100 ila 200 kilometre) bulunmaktadır. Etkilenen bölge, Mbuji Mayi ve Kananga gibi iki ana kentsel merkezden nispeten uzak, ulaşılması zor bir kırsal alan olmasına rağmen, eyaletin farklı bölgeleri arasında, özellikle Bulape ve Tshikapa arasında, nüfus hareketleri sıkça görülmektedir.

Ayrıca, bulaşma zincirleri ile ilgili epidemiyolojik araştırmalar devam etmekte olup, salgının kaynağı henüz tespit edilememiştir; bu nedenle, yeni enfekte olan kişilerin varlığı da göz ardı edilemez. İlk vakanın semptomlarının ortaya çıktığı tarih ve sağlık kuruluşuna başvurmadan önceki tedavi süreci henüz bilinmemektedir, bu da diğer sağlık bölgelerine yayılma riski ile birlikte topluluk içinde bulaşmanın devam etme olasılığını daha da artırmaktadır.

DSÖ, mevcut EVD salgınının oluşturduğu genel halk sağlığı riskini ulusal düzeyde yüksek, bölgesel düzeyde orta ve küresel düzeyde düşük olarak değerlendirmektedir.

DSÖ Tavsiyesi

Etkili salgın kontrolü, bir dizi yanıtın uygulanmasına dayanır: Klinik yönetim, IPC ve Su, sanitasyon ve hijyen (WASH), sürveyans ve temaslıların takibi, iyi laboratuvar hizmeti, güvenli ve insan onuruna yakışır cenaze törenleri, toplum katılımı ve sosyal mobilizasyon. Ebola virüsü, EVD'den iyileşmiş kişilerin bazı vücut sıvılarında kalabilir. Sınırlı sayıda vakada, EVD'den iyileşmiş kişilerin vücut sıvılarına maruz kalma sonucu ikincil bulaşmalar kaydedilmiştir. Bu nedenle, hayatta kalanları izlerken hayatta kalanlar dernekleriyle işbirliği ilişkilerini sürdürmek, olası riskleri azaltmak için bir önceliktir.

Erken tanı ve optimize edilmiş destekleyici klinik bakımın başlatılması, EVD'den kaynaklanan ölüm oranını azaltabilir. Ayrıca, atoltivimab, maftivimab ve odesivimab [Inmazeb®] üçlü antikor kombinasyonuna veya tekli antikor ansuvimab [Ebanga®]'a karşı aktif monoklonal antikorlar. Ebola tedavi merkezleri, uygun biyogüvenlik ve enfeksiyon önleme ve kontrol müdahaleleri ile güvenli bakım sağlanacak ve mümkün olduğunca kırmızı bölgedeki hastaların doğrudan görüntülenmesine olanak tanıyan optimize edilmiş bakım sunulacak şekilde tasarlanmalı ve yönetilmelidir. DSÖ ve ortakları, bu yenilikçi çözümleri geliştirmek için çalışmaktadır.

Üstel yayılma olasılığını kontrol altına almak için, ilgili giriş noktaları ve sınırlar da dahil olmak üzere, sürveyans ve diğer yanıt faaliyetlerinin güçlendirilmesi gerekmektedir. Etkilenen bölgelerdeki vakalar, temaslı kişiler ve vaka tanımlarıyla uyumlu belirti ve semptomlar gösteren kişiler şüpheli olarak değerlendirilmeli, uygun biyogüvenlik, enfeksiyon önleme ve kontrol önlemleri alınmış belirlenmiş tedavi tesislerinde bakılmalı ve tedavi edilmeli, zamanında test yapılmalı ve seyahat etmemeleri tavsiye edilmelidir. Raporlama mekanizmalarını uyumlaştırmak, ortak incelemeler yürütmek ve kritik verileri gerçek zamanlı olarak paylaşmak için komşu ülkelerle işbirliği güçlendirilmelidir. Çevre ülkeleri, vakaların erken teşhisini, izolasyonunu ve tedavisini sağlamak için hazırlık faaliyetlerini güçlendirmelidir. WHO'nun Ebola ve Marburg hastalığına yönelik enfeksiyon önleme ve kontrol kılavuzuna göre, tüm sağlık tesislerinde kritik enfeksiyon önleme ve kontrol önlemleri uygulanmalı ve/veya güçlendirilmelidir.   Ebola teşhisi konmuş veya Ebola şüphesi olan hastaları tedavi eden sağlık çalışanları, standart önlemlerin yanı sıra, hastaların kanı ve diğer vücut sıvıları ile kontamine yüzey ve nesnelerle temastan kaçınmak için DSÖ’nün 5 Anı (WHO 5 Moments) uygun olarak KKD'nin uygun kullanımı ve el hijyeni dahil olmak üzere bulaşmaya dayalı önlemler almalıdır. Sağlık tesislerinde üretilen atıklar güvenli bir şekilde ayrıştırılmalı, toplanmalı, taşınmalı, depolanmalı, işlenmeli ve son olarak bertaraf edilmelidir. Güvenli atık bertarafı ile ilgili kurallar ve düzenlemeler konusunda ulusal kılavuzlar veya DSÖ’nün güvenli atık yönetimi kılavuzları izlenmelidir.

Hasta bakımı faaliyetleri, sağlık hizmetlerinde temel çevre sağlığı standartlarında belirtildiği gibi, sağlık hizmetleriyle ilişkili enfeksiyonların önlenmesi ve kontrolü ile ilgili uygulamaları kolaylaştıran temiz ve hijyenik bir ortamda gerçekleştirilmelidir. Sağlık tesislerinde güvenli su, yeterli sanitasyon ve hijyen altyapısı ve hizmetleri sağlanmalıdır. Öneriler ve iyileştirmelerle ilgili ayrıntılar için WASH FIT uygulama paketini izleyin.

Aşılama konusunda Stratejik Danışma Uzman Grubu'nun önerileri doğrultusunda, EBOV kaynaklı EVD salgını sırasında, teyit edilmiş/şüpheli EVD vakalarının temaslıları ve potansiyel temaslıları ile ön saflarda çalışanlar için halka aşılama amacıyla Ervebo aşısı önerilmektedir. Aşı tedariki için Uluslararası Koordinasyon Grubu tarafından koordine edilen küresel bir stok oluşturulmuştur.

DSÖ, mevcut salgınla ilgili mevcut bilgilere dayanarak Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ne seyahat ve/veya ticarete herhangi bir kısıtlama getirilmemesini tavsiye etmektedir.

Ayrıntılı Bilgi İçin Aşağıdaki Bağlantılara Bakınız:

[1] Tür adı Orthoebolavirus zairense, virüs adı Ebola virüsü (EBOV), önceki isimlendirmede Zaire ebolavirüsü olarak anılır : https://ictv.global/report/chapter/filoviridae/filoviridae/orthoebolavirus

[2] Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Kasai, Bulape Sağlık Bölgesi'nde 16. Ebola Virüsü Hastalığı Salgını: Bilinmeyen bir rezervuar konakçıdan yeni bir yayılma olayı: https://virological.org/t/the-16th-ebola-virus-disease-outbreak-in-bulape-health-zone-kasai-democratic-republic-of-the-congo-a-new-spillover-event-from-an-unknown-reservoir-host/1003

Etiketler:
Ebola


Habere Dahil Ülkeler:
KONGO DEMOKRATİK CUMHURİYETİ

Kaynak: https://www.who.int/emergencies/disease-outbreak-news/item/2025-DON580