3 Ekim 2025

Durumun Özeti

2025 yılında, son yıllarda önemli sayıda vaka bildirilmemiş olanlar da dahil olmak üzere birçok ülkede chikungunya virüsü (CHIKV) hastalığının yeniden ortaya çıktığı gözlemlenmiştir. 1 Ocak ile 30 Eylül 2025 tarihleri arasında, otokton ve seyahat kaynaklı vakalar da dahil olmak üzere, dünya genelinde 40 ülkeden toplam 445.271 şüpheli ve doğrulanmış CHIKV hastalığı vakası ve 155 ölüm bildirilmiştir. Bazı DSÖ-WHO Bölgeleri, 2024 yılına kıyasla vaka sayılarında önemli artışlar yaşarken, diğerleri ise şu anda daha düşük vaka sayıları bildirmektedir. Vakaların bölgeler arasında dengesiz dağılımı, durumu küresel bir artış olarak nitelendirmeyi zorlaştırmaktadır, ancak 2025 yılında dünya çapında bildirilen devam eden salgınlar göz önüne alındığında, daha fazla yayılma potansiyeli önemli olmaya devam etmektedir. CHIKV hastalığı, enfekte yolcular tarafından yeni bölgelere taşınabilir ve Aedes sivrisineklerinin varlığı ve hastalığa karşı duyarlı bir nüfusun bulunması durumunda yerel bulaşma gerçekleşebilir. Daha önce etkilenmemiş bölgelerdeki sınırlı nüfus bağışıklığı, vektör üremesi için elverişli çevre koşulları, sürveyans ve tanı kapasitesindeki eksiklikler ve artan insan hareketliliği ve ticaret, riski artırmaktadır. Hastalık sürveyansının güçlendirilmesi, vektör sürveyansı ve kontrolünün artırılması ve halk sağlığı hazırlığının iyileştirilmesi, daha fazla bulaşma riskini azaltmak için gereklidir. 2025 yılından önce, 119 ülke ve bölgeden CHIKV'nin mevcut veya önceki otojen bulaşması bildirilmiştir. DSÖ'nün altı bölgesinde toplam 27 ülke ve bölge, Aedes aegypti sivrisineklerinin yetkin popülasyonlarını oluşturmuş ancak henüz otojen CHIKV bulaşması bildirilmemiştir. Diğer ülkeler, CHIKV'yi de bulaştırabilen ve E1 226V mutasyonu olan CHIKV soyları için bulaşma etkinliği artmış olan Aedes albopictus sivrisineklerinin popülasyonlarını oluşturmuştur. Bu vektörlerin varlığı, daha önce etkilenmemiş bölgelerde chikungunya virüsünün giriş ve yayılma tehdidini sürekli olarak oluşturmaktadır. CHIKV bulaşmasının artması, ulaşım araçları ve iklim değişikliği ile ilgili Aedes sivrisineklerinin coğrafi dağılımının genişlemesi, plansız kentleşme, yetersiz su yönetimi ve zayıflamış vektör sürveyansı ve kontrolü gibi birçok faktörden kaynaklanmaktadır. CHIKV hastalığı genellikle yüksek nüfus saldırı oranlarına neden olur. Adalar gibi daha küçük ortamlarda, nüfusun bir kısmı enfekte olup bağışıklık kazandığında bulaşma dinamikleri geçici olarak kesintiye uğrayabilir. Ancak, yeterince sayıda bireyin bağışıklık açısından duyarlı kaldığı daha büyük nüfuslarda, bulaşma zamanla devam edebilir ve sürekli salgınlara yol açabilir. Bu salgınlar, etkilenen bireylerin sayısı nedeniyle genellikle sağlık sistemleri üzerinde önemli bir yük oluşturur. Ülkeler, chikungunya ve diğer vektör kaynaklı hastalıkları tespit etme ve raporlama konusunda farklılık göstermektedir. Birçok salgın ancak geriye dönük olarak tespit edilebilmekte ve bu da etkili halk sağlığı müdahalelerini engellemektedir. Özellikle şiddetli CHIKV hastalığı riski taşıyan kişilerde vakaların erken tespiti ve uygun tıbbi bakıma zamanında erişim, klinik komplikasyonları en aza indirmek ve ölüm oranını azaltmak için çok önemlidir. Vakaların bölgeler arasında dağılımındaki farklılıklar, değişen bölgesel dinamiklere yanıt vermek için sürveyans, hazırlık ve müdahale kapasitelerine sürekli yatırım yapmanın önemini vurgulamaktadır. DSÖ, tüm ülkeleri, chikungunya salgınlarına hızlı tespit, zamanında raporlama ve etkili müdahale imkanı sağlamak için sağlık ve laboratuvar sistemlerini güçlendirmeye çağırmaya devam etmektedir.

Durumun Tanımlanması

Küresel Genel Değerlendirme

Aralık 2024 itibarıyla, küresel olarak CHIKV'nin mevcut veya önceki otojen bulaşması, altı WHO bölgesindeki 119 ülke ve bölgeden bildirilmiştir. Ayrıca, 27 ülke ve bölgede, yerleşik ve yetkin Aedes aegypti ve Aedes albopictus vektör popülasyonlarının varlığına dair kanıtlar bulunmakla birlikte, otojen CHIKV bulaşması henüz belgelenmemiştir.

Ocak-Eylül 2025 arasında mevcut verilere göre, dünya genelinde 263.592 şüpheli ve 181.679 doğrulanmış CHIKV hastalığı vakası ve 155 CHIKV hastalığına bağlı ölüm bildirilmiştir. Bazı DSÖ bölgeleri 2024'e kıyasla daha düşük vaka sayıları bildirirken, diğerleri belirgin artışlar yaşamaktadır. Bölgesel eğilimlerdeki bu heterojenlik, küresel artışın yorumlanmasını zorlaştırmaktadır. Bunun yerine, veriler belirli coğrafi bölgelerde yerel düzeyde yeniden ortaya çıkma veya ortaya çıkma olduğunu göstermektedir. Amerika kıtası en yüksek vaka sayısını bildirmiş, onu Avrupa bölgesi (ağırlıklı olarak Hint Okyanusu'ndaki Fransız Denizaşırı Departmanlarından bildirilen vakalardan oluşmaktadır) izlemiştir.

Tablo 1: 2025 yılı Eylül ayı itibarıyla, 2025 yılında bölgelere göre şüpheli ve doğrulanmış CHIKV hastalığı vakaları ve ölümlerin sayısı.

Şekil 1: Ocak-Eylül 2025 tarihleri arasında DSÖ'ye bildirilen veya Sağlık Bakanlıkları tarafından kamuoyuyla paylaşılan CHIKV hastalık vakalarının coğrafi dağılımı

Bölgesel Genel Değrelendirme

Afrika Bölgesi

Eylül 2025 itibarıyla, Komorlar, Kenya, Mauritius ve Senegal olmak üzere dört ülkeden toplam 2.197 şüpheli ve 108 doğrulanmış CHIKV hastalığı vakası bildirilmiştir. Mauritius en yüksek vaka sayısını kaydetmiştir.

Komorlar'da, 1 Ocak ile 31 Mayıs 2025 tarihleri arasında (epi hafta 1 ve epi hafta 22), toplam dört doğrulanmış vaka bildirilirken, Senegal yedi doğrulanmış vaka bildirmiştir.

Mauritius'ta, 15 Mart ile 4 Ağustos 2025 tarihleri arasında (epi hafta 12 ile epi hafta 32) toplam 1.583 vaka bildirilmiştir; bunların 1.543'ü yerel, 40'ı ise ithal vakalardır. Herhangi bir ölüm vakası bildirilmemiştir.

Kenya'da, 8 Haziran 2025 itibarıyla Mombasa İlçesinde bir chikungunya salgını doğrulanmıştır (epi hafta 23). 6 Temmuz 2025 (epi hafta 27) itibarıyla, 97'si laboratuvar tarafından doğrulanmış olmak üzere toplam 614 vaka kaydedilmiştir. O tarihten bu yana başka vaka bildirilmemiştir. Bugüne kadar chikungunya ile ilişkili ölüm kaydedilmemiştir.

Doğu Akdeniz Bölgesi

Eylül 2025 itibarıyla, Pakistan ve Somali'den toplam 1.596 şüpheli ve 67 doğrulanmış CHIKV hastalığı vakası bildirilmiştir.

Pakistan'da, 2025 yılında CHIKV hastalığı vakaları 2024 yılındakine benzer oranlarda bildirilmiştir. 4 Mayıs ile 21 Haziran 2025 tarihleri arasında (epidemiyolojik haftalar 19 ile 25) kayda değer bir artış meydana gelmiş ve bu dönemde haftada 101 ila 121 şüpheli CHIKV hastalığı vakası bildirilmiştir.

Somali'de, Sool bölgesinde bir chikungunya salgını doğrulanmış ve Ocak ile Haziran 2025 tarihleri arasında 488 şüpheli vaka bildirilmiştir. Test edilen 10 numuneden sekizi laboratuvar tarafından chikungunya olarak doğrulandı. Somali'de seyahatle ilgili ithal vakalar da kaydedilmiştir.

Avrupa Bölgesi

15 Eylül 2025 itibarıyla, iki Avrupa ülkesi (Fransa ve İtalya) yerel olarak edinilen CHIKV hastalığı vakaları bildirmiştir. Fransa, 54 kümede dağılmış 479 vaka kaydetmiş olup bu kümelerin 40'ı şu anda aktif durumdadır. İtalya, dört kümeye yayılmış 205 yerel vaka bildirmiştir ve bu kümelerin üçü şu anda aktiftir. 2025 yılında Avrupa bölgesindeki dört ülkeden toplam 56 456 CHIKV hastalığı vakası ve 40 ölüm bildirilmiştir.

Fransa'da, 2025 yılında CHIKV salgınlarının artan insidansı, önceki yıllarda gözlemlenen modellerden bir sapma göstermektedir. 2024 yılında sadece bir CHIKV hastalığı vakası bildirilmiştir. Bu yılki chikungunya vakalarının sayısının artması ve erken başlangıcı, Aedes albopictus sivrisineğine yüksek oranda adapte olmuş bir virüs suşunun neden olduğu La Réunion ve daha geniş Hint Okyanusu bölgesindeki salgınla bağlantılıdır.

Fransız denizaşırı departmanı La Réunion'da, 2025 yılında toplam 54.517 doğrulanmış vaka ve 40 ölüm bildirilmiştir (14 Eylül itibarıyla). 26 Nisan'dan (epi hafta 17) bu yana yeni vakalarda istikrarlı bir düşüş görülmekte olup, bu da salgının azaldığını göstermektedir. Bu, 2014 yılından bu yana adada görülen ilk otojenik chikungunya bulaşmasıdır.

Mayotte'de, La Réunion'dan gelen iki ithal vakanın ardından, Mart 2025'te ilk yerel CHIKV hastalığı vakası teyit edilmiştir. 18 Eylül 2025 itibarıyla, 39 hastaneye yatış dahil olmak üzere toplam 1255 yerel vaka bildirilmiştir. Ağustos ayından bu yana bulaşma azaldı ve haftada ortalama sadece birkaç vaka bildirilmiştir.

Amerika Bölgesi

20 Eylül 2025 itibarıyla, CHIKV hastalığı bulaşması, beklenen mevsimsel örüntülere uygun olarak Amerika kıtasında devam etmektedir. 14 ülkeden toplam 228.591 şüpheli vaka bildirilmiştir; bunların 100.329'u doğrulanmış vaka ve 115'i ölümdür.

Bolivya'da toplam 5.372 CHIKV hastalığı vakası bildirilmiş olup, bunların %73'ü laboratuvar tarafından doğrulanmış ve dört ölüm vakası kaydedilmiştir. Salgın, vakaların %99'u (n=3.905, dört ölüm dahil) ile Santa Cruz departmanını etkilemiştir. Ayrıca, Beni, Chuquisaca, Cochabamba, Pando ve Tarija departmanlarında da vakalar bildirilmiştir.

Brezilya, 96.159 doğrulanmış vaka ve 111 ölümle, bölgedeki tüm bildirilen vakaların ve ölümlerin yaklaşık %96'sını oluşturmaktadır.

Küba'da, 1 Ocak ile 20 Eylül arasında Guantanamo, La Habana, Matanzas, Pinar del Rio ve Santiago de Cuba illerinde 34 chikungunya vakası bildirilmiş olup, bunların tümü RT-PCR testi ile laboratuvar tarafından doğrulanmıştır. Halk sağlığı müdahaleleri uygulanmıştır.

Güneydoğu Asya Bölgesi

2025 yılının Eylül ayı başı itibarıyla, DSÖ Güneydoğu Asya bölgesinde, başta Hindistan ve Bangladeş olmak üzere, 34.628'den fazla CHIKV hastalığı vakası, hem şüpheli hem de doğrulanmış olarak bildirilmiştir.

Hindistan'da, 1 Ocak ile 31 Mart 2025 tarihleri arasında toplam 30.876 şüpheli vaka ve 1.741 doğrulanmış vaka bildirilmiştir. En yüksek sayıda doğrulanmış vaka bildiren eyaletler Maharashtra, Karnataka ve Tamil Nadu olmuştur.

Bangladeş'te, Epidemiyoloji, Hastalık Kontrolü ve Araştırma Enstitüsü, 1 Ocak ile 31 Ağustos 2025 tarihleri arasında Dakka şehrinde toplam 732 şüpheli CHIKV hastalığı vakası bildirmiştir. Bunların 400'ü RT-PCR ile laboratuvarda doğrulanmıştır.

Sri Lanka'da, 1 Ocak 2025 ile Mart 2025'in ikinci haftası arasında Kolombo, Gampaha ve Kandy'deki gözlem noktalarından toplam 151 doğrulanmış CHIKV hastalığı vakası bildirilmiştir. 31 Ağustos 2025 tarihli Epidemiyoloji Birimi Bölümü durum raporuna göre, CHIKV hastalığı vakaları artmaya devam etti ve Haziran 2025'te zirveye ulaştı. Bildirilen vakaların yarısından fazlası Batı Eyaletinden olup, Kolombo İlçesi tek başına %33'lük bir oranla ilk sırada yer almıştır. En çok etkilenen yaş grubu 41-60 yaş arası (36,4%) olmakla birlikte, çocuklarda da artış eğilimi gözlemlenmiştir.

Tayland'da, 1 Ocak ile 14 Eylül 2025 tarihleri arasında toplam 1.128 CHIKV hastalığı vakası bildirilmiştir. En fazla vaka bildirilen iller Bueng Kan (142), Chiang Mai (411) ve Loei (125) idi. Vakaların yaş dağılımı şu şekildedir: 0-4 yaş %2, 5-9 yaş %3, 10-14 yaş %6, 15-19 yaş %4, 20-29 yaş %9, 30-39 yaş %17, 40-49 yaş %17, 50-59 yaş %16, ≥ 60 yaş %26.

Batı Pasifik Bölgesi

2025 yılında Batı Pasifik bölgesindeki 16 ülke ve bölgeden toplam 14.359 CHIKV hastalığı vakası bildirilmiş olup, bu vakalarda ölüm görülmemiştir. Bunlardan beş ülke yerel bulaşma, altı ülke ithal vakalar bildirmiş, beş ülke ise yıl boyunca hiçbir vaka bildirmemiştir.

Çin'de, 27 Eylül 2025 tarihi itibarıyla, Guangdong eyaletinde toplam 16.452 yerel bulaşma vakası bildirilmiştir. Tüm vakalar laboratuvar tarafından doğrulanmıştır. Bu, Çin'de bugüne kadar kaydedilen en büyük chikungunya salgınıdır. Vakalar 21 şehirde bildirilmiştir, başlıca Foshan Şehri (10032), Jiangmen Şehri (5209), Guangzhou Şehri (590), Shenzhen Şehri (128), Zhanjiang Şehri (112), Zhuhai Şehri (60) ve Zhongshan Şehri (54). Ayrıca, 1-21 Eylül tarihleri arasında Guangxi Zhuang Özerk Bölgesi 297 yerel ve ilişkili vaka bildirmiştir; Fujian Eyaleti 124 yerel ve ilişkili vaka bildirmiştir; ve diğer bazı eyaletler (Hunan, Sichuan ve Hainan eyaletleri gibi) da birkaç yerel vaka bildirmiştir.

16 Ağustos 2025 tarihli verilere göre, ülke genelinde bildirilen tüm yerel vakaların yaş dağılımı şu şekildedir: 0-5 yaş %3,1, 6-17 yaş %13,6, 18-45 yaş %37,0, 46-60 yaş %23,3, 61-74 yaş %15,2 ve ≥75 yaş %7,8. Şimdiye kadar bildirilen tüm vakalar hafif seyretmiş, ağır vakalar veya ölümler görülmemiştir.

Endonezya'da, 31 Temmuz 2025 itibarıyla, 19 ilde toplam 3.608 doğrulanmış CHIKV hastalığı vakası bildirilmiştir. Bu rakam, 2024 yılının aynı döneminde bildirilen 1.399 doğrulanmış vakaya kıyasla artış göstermektedir. Bugüne kadar chikungunya ile ilişkili herhangi bir ölüm vakası kaydedilmemiştir. Özellikle yağışlı mevsimden kurak mevsime geçiş döneminde, en kalabalık ve sık ziyaret edilen illerde (Batı Cava, Orta Cava, Doğu Cava ve Banten) riskin artmaya devam etmesi endişe yaratmaktadır. Endonezya Sağlık Bakanlığı, Erken Uyarı ve Müdahale Sistemi (EWARS) aracılığıyla tespit ve raporlama çalışmalarını güçlendirmiş ve yüksek riskli bölgelerde müdahale tedbirleri uygulamaya koymuştur.

Malezya'da, 2 Ağustos 2025 itibarıyla, 2025 yılında toplam 40 CHIKV hastalığı vakası bildirilmiştir; bu rakam, 2024 yılının aynı döneminde bildirilen 63 vakaya kıyasla düşüktür. Bugüne kadar chikungunya ile ilişkili herhangi bir ölüm vakası kaydedilmemiştir. Mevcut raporlama yılında, üç chikungunya kümesi bildirilmiştir. Vaka araştırması, entegre vektör yönetimi, toplum katılımı ve çok sektörlü işbirliği çabaları uygulanmıştır. Tüm salgınlar, tespit edildikten sonraki iki hafta içinde başarıyla kontrol altına alınmış olup, bu da etkili bir halk sağlığı müdahalesi ve salgın yönetimi olduğunu göstermektedir.

Filipinler'de, 16 Ağustos 2025 itibarıyla, toplam 628 CHIKV hastalığı vakası bildirilmiştir; bu, 2024 yılının aynı döneminde bildirilen 2.886 vakaya göre %78'lik bir azalmadır. Ulusal eğilim dalgalanma göstermiştir; 20 Temmuz ile 2 Ağustos 2025 tarihleri arasında 46 vaka bildirilmiş olup, bu sayı iki hafta önce (6-19 Temmuz 2025) bildirilen 51 vakaya göre %10 daha düşüktür. Vakalar 1 ila 87 yaş arasında değişmekte olup, yaş ortalaması 33'tür. Vakaların %66'sı kadınlardı (628 vakadan 414'ü). Bir ölüm vakası bildirilmiştir (ölüm oranı: %0,16). Yerel sağlık yetkilileri, risk faktörlerini belirlemek ve vektör kontrol faaliyetlerini uygulamak için vakaların yoğun olduğu bölgeleri araştırmıştır.

Singapur'da, 20 Eylül 2025 itibarıyla 25 CHIKV hastalığı vakası bildirilmiştir; 2024'ün aynı döneminde ise 12 vaka bildirilmiştir. Vakaların çoğu, yakın zamanda chikungunya'nın görüldüğü bölgelere seyahat etmiş kişilerdi. Chikungunya ile ilişkili ölüm vakası veya sürekli yerel bulaşma bildirilmemiştir. Singapur Bulaşıcı Hastalıklar Ajansı durumu yakından izlemeye devam etmekte ve özellikle daha fazla bulaşmayı sınırlamak için vektör kontrolüne odaklanarak önleme ve kontrol tedbirleri konusunda sürekli rehberlik sağlamaktadır.

Epidemiyoloji

Chikungunya, Togaviridae familyasının alphavirus cinsine ait bir RNA virüsü olan CHIKV'nin neden olduğu, sivrisinekler tarafından bulaşan bir viral hastalıktır. CHIKV, enfekte olmuş dişi sivrisinekler, en yaygın olarak Aedes aegypti ve Aedes albopictus tarafından bulaşır ve bu sivrisinekler aynı zamanda dang ve Zika virüslerini de bulaştırabilir. Bu sivrisinekler çoğunlukla gündüz saatlerinde ısırır ve Aedes aegypti hem iç mekanlarda hem de dış mekanlarda beslenirken, Aedes albopictus çoğunlukla dış mekanlarda beslenir. Bu sivrisinekler, durgun su bulunan yapay ve doğal kaplara yumurta bırakmaktakır.

Enfekte olmayan bir sivrisinek, kan dolaşımında CHIKV bulunan bir kişiyi ısırdığında virüsü alabilir. Yaklaşık 10 gün (7-12 gün aralığı) boyunca virüs sivrisinek içinde çoğalır ve tükürük bezlerine girer. Bu gerçekleştiğinde, sivrisinek sonraki ısırıklarında virüsü yeni bir insan konağa bulaştırabilir. Yeni enfekte olan kişide virüs çoğalmaya başlar ve kanda yüksek konsantrasyonlara ulaşır, bu da diğer sivrisineklere daha fazla bulaşmasını ve bulaşma döngüsünün devam etmesini sağlamaktadır.

Semptomatik hastalarda, CHIKV hastalığı genellikle enfekte bir sivrisinek ısırmasından 4-8 gün (2-12 gün aralığında) sonra başlar. Hastalık, sıklıkla şiddetli eklem ağrısının eşlik ettiği ani ateş başlangıcı ile karakterizedir. Eklem ağrısı genellikle zayıflatıcıdır ve birkaç gün sürer, ancak haftalar, aylar hatta yıllar boyunca uzayabilir. Diğer yaygın belirti ve semptomlar arasında eklem şişmesi, kas ağrısı, baş ağrısı, mide bulantısı, yorgunluk ve döküntü bulunur. Bu semptomlar, dang ve Zika virüsleri dahil olmak üzere diğer enfeksiyonlarla örtüştüğü için, vakalar yanlış teşhis edilebilir. Önemli eklem ağrısı olmadığı durumlarda, enfekte bireylerdeki semptomlar genellikle hafiftir ve enfeksiyon fark edilmeyebilir. Çoğu hasta enfeksiyondan tamamen iyileşir; ancak, CHIKV enfeksiyonlarında ara sıra göz, kalp ve nörolojik komplikasyonlar bildirilmiştir. Yaş spektrumunun uçlarında bulunan hastalar, enfekte annelerden doğum sırasında enfekte olan veya doğumdan sonraki haftalarda enfekte sivrisinekler tarafından ısırılan yenidoğanlar ve yaşlılar, özellikle de altta yatan tıbbi sorunları olanlar, ciddi hastalık riski altındadır. Ciddi hastalığı olan hastalar, organ hasarı ve ölüm riski nedeniyle hastaneye yatırılmalıdır. Bir kişi iyileştiğinde, mevcut kanıtlar, gelecekteki chikungunya enfeksiyonlarına karşı bağışıklık kazanmış olabileceğini göstermektedir.

Klinik tedavi, ateş ve eklem ağrısının ateş düşürücü ve ağrı kesici ilaçlarla kontrol altına alınmasını, yeterli sıvı tüketimi ile vücudun su dengesinin korunmasını ve genel dinlenmenin sağlanmasını içerir. CHIKV enfeksiyonları için spesifik bir antiviral ilaç tedavisi bulunmamaktadır. Steroid olmayan antienflamatuar ilaçlar (NSAID'ler) kanama riskini artırabileceğinden, dang humması enfeksiyonları dışlanana kadar ağrı giderimi ve ateşin düşürülmesi için parasetamol veya asetaminofen önerilmektedir.

Şu anda, birkaç ülkede düzenleyici onay almış ve/veya risk altındaki popülasyonlarda kullanımı önerilen iki chikungunya aşısı bulunmaktadır, ancak bu aşılar henüz yaygın olarak bulunmamakta ve yaygın olarak kullanılmamaktadır. WHO ve dış uzman danışmanlar, kullanım için olası önerilerde bulunmak üzere, küresel chikungunya epidemiyolojisi bağlamında aşı denemeleri ve pazarlama sonrası verileri incelemektedir.

Halk Sağlığı Yanıtı

DSÖ Bölgelerinde halk sağlığı müdahalelerine genel bakış

DSÖ, Küresel Arbovirüs Girişimi, Küresel Stratejik Hazırlık, Hazırlık ve Müdahale Planı ve DSÖ’nün sağlık acil durumlarının önlenmesi, hazırlık, müdahale ve dayanıklılığının güçlendirilmesi (HEPR) için küresel yapısının 5C'si ile uyumlu olarak, üye devletlerin arbovirüs salgınlarına ve pandemilerine karşı hazırlık ve müdahale kapasitelerini güçlendirmelerine destek olmaktadır.

DSÖ aşağıdaki önlemleri almıştır:

• Temmuz 2025'te Cenevre'de düzenlenen BM Basın Toplantısı'nda chikungunya virüsünün küresel çapta hızla yayılmasına ilişkin bir uyarı yayınlamıştır.

Afrika bölgesi

2025 yılında, DSÖ ve ortakları, DSÖ Afrika Bölgesi'nde chikungunya vakaları bildiren ülkelere bu salgına müdahale etmeleri için destek sağlamıştır. Dört ülkede sporadik bulaşma vakaları bildirilmiş olsa da, en önemli etki Mauritius ve Kenya'da gözlemlenmiş ve bu ülkelerde kapsamlı müdahale operasyonları yürütülmüştür.

Mauritius:

• Yeni vakaları erken tespit etmek ve bulaşma eğilimlerini izlemek için sürveyans güçlendirilmiştir.
• Larva kaynağının azaltılması, evlerin ilaçlanması ve sisleme gibi vektör kontrol önlemleri uygulanmıştır.
• Kişisel korunma, evlerde vektör kontrolü ve erken tedaviye başvurmayı teşvik eden farkındalık kampanyaları yoluyla topluluk katılımı faaliyetleri gerçekleştirilmiştir.
• Müdahale eylemlerine rehberlik etmek üzere WHO desteğiyle Hızlı Risk Değerlendirmesi yapılmıştır.

Kenya:

• Ulusal bir müdahale planı geliştirilmiş ve koordinasyon için Olay Yönetim Sistemi ekibi kurulmuştur.
• Sağlık Bakanlığı, gözetim ve klinik vaka yönetimini güçlendirmek için Mombasa dahil olmak üzere kıyı ilçelerine uyarılar yayınlamıştır.
• 2198 sivrisinek üreme alanının larvasit ile tedavi edilmesi, 306 köyde sisleme ve 218 evin ilaçlanması dahil olmak üzere vektör kontrol faaliyetleri uygulanmıştır.
• 780 kişiye ulaşan topluluk duyarlılaştırma faaliyetleri yürütülmüş ve savunmasız ruplara böcek ilacı ile işlem görmüş cibinlikler dağıtılmıştır.

Doğu Akdeniz bölgesi

• Chikungunya salgınlarına yanıt olarak, DSÖ EMRO aşağıdaki önlemleri almaktadır:
•  
• Ulusal sağlık otoriteleri, halk sağlığı uzmanları ve ilgili paydaşlara yönelik bir web semineri düzenlenerek, chikungunya epidemiyolojisi ve salgın önleme ve kontrolüne ilişkin kapsamlı bir genel bakış sunulması planlanmaktadır.
• Somali için vaka yönetimi konusunda bir çevrimiçi eğitim oturumu düzenlendi.
• Etkilenen ülkelerdeki ulusal çok sektörlü arbovirüs müdahale planlarının gözden geçirilmesi için teknik destek sağlanarak, bu planların WHO'nun önerdiği stratejiler, entegre vektör yönetimi, vaka yönetimi protokolleri, laboratuvar hazırlığı ve risk iletişimi yaklaşımlarıyla uyumlu olması sağlanmaktadır.

Avrupa bölgesi

• La Réunion ve Mayotte'deki chikungunya durumuna yanıt olarak, yetkililer Organisation de la Réponse de Sécurité Civile (ORSEC) arbovirüs planının ilgili seviyelerini devreye sokmuştur.
• 1 Mayıs 2025 tarihinde başlayan gelişmiş sürveyans, yerel düzeyde (tuzaklar, vatandaşlar tarafından bireysel bildirimler vb.) yürütülmektedir. Bu sürveyans, yeni sivrisinek türlerinin tespit edilmesini sağlamalıdır. Bu sürveyansa, özellikle gelişmiş sürveyans dönemlerinde, ithal veya yerli olsun, tespit edilen vakalarla ilgili sağlık müdahaleleri eşlik etmektedir.
• Sektördeki sağlık profesyonelleri ve yerel yetkililer arasında farkındalık artırılmaktadır.
• Sağlık Bakanlığı, sağlık yetkilileri tarafından planlanan eylemleri ve genel nüfus için vektör kontrolüne ilişkin en iyi uygulamaları belirten birkaç basın açıklaması yayınlamış ve sosyal medya hesaplarında düzenli olarak güncellemeler yayınlamaktadır. İnsan kaynaklı ürünler için güvenlik önlemleri, Yüksek Halk Sağlığı Konseyi'nin önerileri doğrultusunda uygulanmaktadır. Bu önlemler arasında, labil kan ürünleri bağışçıları için 28 günlük erteleme ve viral genomik tanı uygulaması bulunmaktadır.
• Seyahat edenleri hedefleyen posterler ve önleme mesajları, farkındalığı artırmak amacıyla şu anda uçaklarda (Fransa anakarası ile Reunion arasındaki uçuşlarda, Fransız Batı Hint Adaları ve Fransız Guyanası'na yapılan uçuşlarda) ve havaalanı terminallerinde sergilenmektedir.
• İtalya'da, yerel bulaşma olaylarından etkilenen bölgelerde, Arboviral Hastalıkların Önlenmesi, Gözetimi ve Müdahalesi Ulusal Planında belirtilen tüm kontrol önlemleri uygulanmıştır. Bu önlemler arasında epidemiyolojik ve entomolojik gözetimin derhal devreye sokulması, vektör kontrol müdahalelerinin benimsenmesi, nüfusu koruma önlemleri ve transfüzyon ve transplantasyon güvenliğinin sağlanması yer almaktadır.

Amerika Bölgesi

PAHO aşağıdaki önlemleri almıştır:

• 28 Ağustos 2025 tarihinde, chikungunya'nın hızlı küresel yayılmasına ilişkin olarak Amerika Bölgesi'nde chikungunya hakkında epidemiyolojik uyarı yayınlamıştır.
• PAHO/DSÖ üye devletleri tarafından 2016 yılında kabul edilen Arboviral Hastalıkların Önlenmesi ve Kontrolü için Entegre Yönetim Stratejisi (CD55.R6) temelinde, chikungunya hastalığının önlenmesi ve kontrolü için tavsiye ve teknik destek sağlar.
• Dang humması, chikungunya ve Zika için entegre bir epidemiyolojik sürveyans sistemi modelinin uygulanması için destek sağlanmaktadır. Bu model, karar verme için standartlaştırılmış ve zamanında bilgi üretmek üzere epidemiyolojik, klinik, laboratuvar ve entomolojik sürveyansı entegre etmektedir.
• Arboviral hastalıklar için işbirliğine dayalı bir sürveyans stratejisinin uygulanması için teknik destek sağlanmaktadır. Bu strateji, sanal işbirliği alanları (VCS) aracılığıyla hayata geçirilmektedir. VCS aracılığıyla, ülkeler ve PAHO, epidemiyolojik, klinik, laboratuvar ve entomolojik verilerinin gerçek zamanlı analizinde ve otomatik rapor ve bültenlerin oluşturulmasında işbirliği yapmaktadır.
• Teknik belgeler ve klinik kılavuzların uygulanması, uzaktan öğrenme kurslarını içeren sanal sürekli eğitim stratejisi ve arboviral hastalıklar konusunda ulusal klinik uzman ağlarının kurulması yoluyla, bölgedeki dang humması, chikungunya ve Zika'nın klinik tanısı ve vaka yönetimi için ulusal kapasiteler güçlendirilmektedir. Entomolojik sürveyans sistemlerini iyileştirmek ve halk sağlığında kullanılan böcek ilaçlarına direncin izlenmesi ve yönetilmesini geliştirmek için çeşitli girişimler geliştirilmiştir.
• PAHO/WHO üye devletleri tarafından 2016 yılında kabul edilen Arboviral Hastalıkların Önlenmesi ve Kontrolü için Entegre Yönetim Stratejisi (CD55.R6) temel alınarak, chikungunya hastalığının önlenmesi ve kontrolü için öneriler ve teknik destek sağlanmaktadır.
• Dang humması, chikungunya ve Zika için entegre epidemiyolojik sürveyans sistemi modelinin uygulanması için destek sağlanmaktadır. Bu model, karar verme için standartlaştırılmış ve zamanında bilgi üretmek üzere epidemiyolojik, klinik, laboratuvar ve entomolojik sürveyansı entegre etmektedir.
• Arboviral hastalıklar için işbirliğine dayalı bir sürveyans stratejisinin uygulanması için teknik destek sağlanmaktadır. Bu strateji, sanal işbirliği alanları (VCS) aracılığıyla uygulanmaktadır. VCS aracılığıyla, ülkeler ve PAHO, epidemiyolojik, klinik, laboratuvar ve entomolojik verilerin gerçek zamanlı analizi ve otomatik rapor ve bültenlerin oluşturulması konusunda işbirliği yapmaktadır.
• Bölgedeki dang humması, chikungunya ve Zika'nın klinik tanısı ve vaka yönetimi için ulusal kapasiteler, teknik belgeler ve klinik kılavuzların uygulanması, uzaktan eğitim kurslarını içeren sanal bir sürekli eğitim stratejisi ve arboviral hastalıklar konusunda ulusal klinik uzman ağlarının kurulması yoluyla güçlendirilmektedir. Entomolojik sürveyans sistemlerini iyileştirmek ve halk sağlığında kullanılan böcek ilaçlarına direncin izlenmesi ve yönetimini geliştirmek için çeşitli girişimler geliştirilmiştir.
• Etkilenen ülkelerde vektör kontrol faaliyetleri güçlendirilmektedir.

Güneydoğu Asya Bölgesi

DSÖ SEARO, aşağıdaki eylemleri gerçekleştirerek üye ülkelere destek vermektedir:

• Bölgedeki chikungunya ve diğer arbovirüsler konusunda durumu izlemeye ve farkındalığı artırmaktadıraktadır. Chikungunya ve diğer arbovirüsleri daha iyi kontrol etmek için Aedes sivrisineklerine yönelik vektör kontrolünü güçlendiriyor ve toplum katılımını artırmaktadır.
• Bilgiye dayalı karar verme için daha güçlü kanıtlar elde etmek amacıyla, dang humması, chikungunya ve Zika virüslerini kapsayan entegre arbovirüs sürveyansı için savunuculuk ve planlama çalışmaları devam etmektedir.
• Chikungunya'nın klinik yönetimi ile ilgili kılavuzların uygulanması aktif olarak teşvik edilmektedir.

Batı Pasifik Bölgesi

• WHO Batı Pasifik Bölge Ofisi aşağıdaki önlemleri uygulamıştır: Batı Pasifik Bölgesi üye ülkeleriyle küresel durumu ve teknik kılavuzları paylaşarak chikungunya hastalığına hazırlık ve müdahaleyi desteklemiştir. Bunlar arasında şunlar yer almaktadır: (1) DSÖ Chikungunya Salgını Araç Kutusu, (2) DSÖ Arboviral Hastalıkların Klinik Yönetimi Kılavuzları (Dang, Chikungunya, Zika ve Sarı Humma) – 4 Temmuz 2025 ve (3) Arbovirus Salgınları ve Pandemilerine Hazırlık ve Müdahaleyi Güçlendirmek için Politika Hususları – 16 Temmuz 2025
• WPR üye devletlerinden risk değerlendirmesi için kendi ülkelerindeki chikungunya durumuna ilişkin güncel bilgiler sağlamalarını talep ettmiştir.
• 14 Ağustos 2025 tarihinde, üye devletlerle güncel bilgileri ve en iyi uygulamaları paylaşmak üzere bir Uygulama Topluluğu (CoP) oturumu düzenlemiştir.

Chikungunya salgınlarına yanıt olarak, üye devletler ulusal ve alt ulusal düzeylerde chikungunya durumundaki gelişmelere dayalı müdahale önlemleri uygulamışlardır:

Ulusal ve yerel sağlık yetkilileri, vaka kümelenmesi ve salgınların görüldüğü bölgelerde saha araştırmaları yürütmekte olup, bulaşma dinamiklerini değerlendirmek, karar alma sürecine bilgi sağlamak ve etkilenen bölgelerde çok sektörlü müdahale çabalarını koordine etmekte.

Etkilenen kişilere tıbbi bakım sağlanmakta olup, laboratuvar tarafından doğrulanmış vakalar için hastaneye yatış veya evde izolasyon uygulanarak uygun klinik yönetim sağlanmakta ve bulaşma riski azaltılmaktadır.

Vakaların erken tespiti, laboratuvar tarafından doğrulanması ve zamanında raporlanması için sürveyans sistemleri güçlendirilmiştir. Sağlık tesislerinde izleme faaliyetlerinin artırılması, potansiyel kümelenme ve ithalat risklerinin hızlı bir şekilde tespit edilmesini ve bunlara müdahale edilmesini desteklemektedir.

Yüksek riskli bölgelerde, üreme alanlarını ortadan kaldırmak için çevresel temizlik, larvasit kullanımı ve sisleme operasyonları yoluyla yetişkin sivrisineklerin kontrolü dahil olmak üzere hedefli vektör kontrol müdahaleleri uygulanmaktadır. Drone destekli ilaçlama gibi yenilikçi yaklaşımlar da kullanılmaktadır.

Toplum sağlığı çalışanları, kaynak azaltma ve kişisel korumayı teşvik etmek için kapı kapı dolaşarak denetimler ve halk eğitim kampanyaları yürütmektedir. Yetkililer, güncel bilgileri paylaşmak, önleyici tedbirleri teşvik etmek ve endişeleri gidermek için halkla düzenli iletişim halindedir.

DSÖ Risk Değerlendirmesi

CHIKV hastalığı, tropikal ve subtropikal bölgelerde yaygın olarak görülen, Aedes sivrisinekleri tarafından taşınan bir hastalıktır. Genel ölüm oranı düşük olmakla birlikte, özellikle bebekler, yaşlılar ve önceden sağlık sorunları olan kişiler gibi savunmasız gruplarda ciddi hastalıklar ortaya çıkabilir. Chikungunya, virüs taşıyan gezginler tarafından yeni bölgelere taşınabilir ve uygun vektörlerin, bağışıklık sistemi zayıf bir nüfusun ve elverişli çevre koşullarının varlığında yerel bulaşmaya neden olabilir.

CHIKV bulaşmasının artmasıyla ilişkili faktörler şunlardır:

• Aedes sivrisineklerinin coğrafi dağılımının genişlemesi, mallar ve gemilerle taşınan olgunlaşmamış aşamalar ve iklim değişikliği ve periyodik aşırı olaylar nedeniyle sivrisineklerin yaşam alanlarının genişlemesi, daha önce etkilenmemiş bölgelerde chikungunya bulaşma potansiyelinin artması;
• plansız kentleşme ve yetersiz su yönetimi, vektörlerin üremesine ve bulaşma döngülerinin devam etmesine katkıda bulunur;
• vektör kontrol programlarının kapsamının dar olması veya sürdürülebilirliğinin olmaması.
• Somali, Sudan ve Yemen gibi risk altındaki ülkelerdeki siyasi istikrarsızlık ve çatışmalar, vaka tespiti ve salgın müdahalesini engelleyen sağlık altyapısının bozulması gibi kamu sağlığı sorunlarının daha da ağırlaşmasına neden olmaktadır;
• endemik bölgelere ve bu bölgelerden yapılan seyahatlerin artması, yetkin sivrisinek vektörlerinin yerleşik popülasyonlarının bulunduğu ve uygun çevre koşullarının mevcut olduğu bölgelere vakaların girmesine neden olmaktadır.

Salgınların halk sağlığı üzerindeki etkisi, chikungunya bulaşmasını tespit etme yeteneği, koordineli bir halk sağlığı müdahalesi ve klinik yönetim için genel kapasite ve CHIKV enfeksiyonuna immünolojik olarak duyarlı nüfusun oranı (yani, daha önce CHIKV ile enfekte olmamış kişiler) gibi çeşitli faktörlere bağlıdır. Küçük çocuklar, yaşlılar ve diyabet, hipertansiyon ve kardiyovasküler hastalıklar gibi önceden var olan sağlık sorunları olan kişiler, ağır hastalık geliştirme riski daha yüksektir. Ayrıca, sivrisinek popülasyonunun yüksek olduğu ve vektör kontrol önlemlerinin yetersiz olduğu bölgelerde yaşayan kişiler enfekte olma riski daha yüksektir. Vektör sürveyansı ve kontrolü, toplum eğitimi gibi etkili halk sağlığı stratejileri, duyarlı bireylerin enfeksiyon riskini azaltmak ve salgınları önlemek için çok önemlidir.

Bazı bölgelerde, coğrafi erişimin sınırlı olduğu tıbbi tesisler yetersizdir ve bu da insanların temel sağlık hizmetlerine erişimini zorlaştırmaktadır. Diğer zorluklar arasında, önleme ve kontrol için gerekli bazı temel malzemelerin stokta bulunmaması, laboratuvar tanısı için reaktif ve sarf malzemelerinin eksikliği ve saha ekipleri ile sağlık çalışanlarının yeniden eğitilmesi ihtiyacı sayılabilir.

2025 yılında küresel olarak bildirilen devam eden salgınlar göz önüne alındığında, daha fazla yayılma potansiyeli önemli olmaya devam etmektedir. Bazı DSÖ Bölgeleri şu anda 2024'e kıyasla daha düşük vaka sayıları bildirirken, diğerleri vaka sayılarında önemli artışlarla yeniden canlanma yaşamaktadır. Ayrıca, bazı ülkelerde daha önce etkilenmemiş popülasyonlarda chikungunya vakalarının ortaya çıktığı görülmektedir. Vakaların bölgeler arasındaki bu eşitsiz dağılımı, durumu küresel bir artış olarak nitelendirmeyi zorlaştırmaktadır; belirli coğrafi bölgelerde ise önemli artışlar söz konusudur. Ayrıca, chikungunya'nın enfekte gezginler tarafından yeni bölgelere taşınabileceği ve Aedes sivrisineği ve duyarlı bir popülasyonun varlığında yerel bulaşmanın gerçekleşebileceği göz önüne alındığında, coğrafi yayılma potansiyeli önemli olmaya devam etmektedir. Daha önce etkilenmemiş bölgelerdeki sınırlı nüfus bağışıklığı, vektör üremesi için uygun çevre koşulları, gözetim ve teşhis kapasitesindeki boşluklar ve artan insan hareketliliği ve ticareti, riski artırmaktadır. Daha fazla bulaşma riskini azaltmak için sürveyansın güçlendirilmesi, vektör sürveyansı ve kontrolünün artırılması ve halk sağlığı hazırlığının iyileştirilmesi hayati önem taşımaktadır.

DSÖ tavsiyesi

DSÖ, ülkeleri vakaları tespit etme ve doğrulama, hastaları yönetme ve sivrisinek vektörlerinin varlığını azaltmak için toplum desteği kazanmaya yönelik sosyal iletişim stratejileri uygulama kapasitesini geliştirmeye ve sürdürmeye teşvik etmektedir. Bu, sağlık çalışanlarının vaka tespiti ve olası komplikasyonlar konusunda eğitilmesi ve uyarılması, ciddi hastalık için risk gruplarının belirlenmesi, uygun klinik yönetimin sağlanması ve ölümleri önlemek için vakaların takibini içerir. Hedefli entegre vektör gözetimi ve kontrol önlemleri, bulaşma oranlarını azaltmak için hayati önem taşımaktadır.

Sağlık hizmetleri kapasitesinin güçlendirilmesi:

Chikungunya, yüksek atak oranlarına sahip büyük salgınlara neden olabilir ve bağışıklık sistemine duyarlı popülasyonların üçte biri ila dörtte üçünü etkileyerek sağlık sistemleri üzerinde ağır yük oluşturma potansiyeline sahiptir. Ciddi hastalık ilerlemesinin erken tespiti ve uygun tıbbi bakıma erişim, özellikle ciddi hastalık riski daha yüksek olan kişilerde (ilişkili faktörler arasında >65 yaş ve <1 yaş, eşlik eden hastalıklar, özellikle üçüncü trimesterde olan hamile kadınlar, doğum sırasında dikey bulaşma nedeniyle ensefalit, hepatit ve miyokardit gibi çeşitli komplikasyonlara yol açan neonatal chikungunya) ölüm oranını azaltmada kilit rol oynamaktadır.

Ülkeler, chikungunya ve diğer vektör kaynaklı hastalıkları tespit ve raporlama kapasiteleri açısından farklılık göstermekte ve salgınlar genellikle retrospektif olarak raporlanmaktadır; bu da halk sağlığı müdahalesi için gerekli gerçek zamanlı epidemiyolojik verilerin eksik olduğu anlamına gelmektedir. DSÖ, tüm ülkelere, halk sağlığı müdahalesi için gerekli gerçek zamanlı epidemiyolojik verileri anlamak amacıyla chikungunya ve diğer vektör kaynaklı hastalıkları hızla tespit edip raporlamak için sağlık hizmetleri kapasitelerini güçlendirmelerinin önemini yinelemektedir. Uygun klinik tespit ve yönetim önlemlerinin yanı sıra sağlık hizmetlerini vaka sayılarındaki artışlara hazırlamak da önemlidir.

Sürveyansın Güçlendirilmesi:

CHİKV enfeksiyonunun insidansını ve eğilimlerini daha doğru bir şekilde belirlemek için gelişmiş sürveyans ve epidemiyolojik araştırmalar şarttır. Mevcut gözetim sistemleri genellikle diğer Aedes kaynaklı arbovirüslere kıyasla dang hummasına öncelik vermektedir ve bu da sık sık klinik olarak yanlış tanı konulmasına ve CHİKV 'nin dang humması olarak yanlış raporlanmasına yol açmaktadır. Sürveyans kapasitesinin güçlendirilmesi, daha etkili risk iletişimini destekleyecek ve hedefli vektör kontrol stratejilerine rehberlik edecektir. Komşu ülkelerde bulaşma potansiyeli göz önüne alındığında, bölgesel durumun sürekli ve yakın takibi, aktif sınır ötesi koordinasyon ve bilgi paylaşımı da kritik öneme sahiptir.

Laboratuvar onayı:

Son yıllarda birçok ülke RT-PCR testi yapma kapasitesine sahip olsa da, chikungunya testi için reaktiflerin bulunabilirliği sınırlıdır ve maliyetler yüksek olabilir. Seroloji genellikle daha ucuz ve daha erişilebilirdir, ancak bazı bölgelerde serolojik testler diğer alfa virüsleriyle çapraz reaksiyona girerek yanlış pozitif test sonuçları verebilir.

Önleme ve Kontrol:

Önleme çalışmaları, ağırlıklı olarak gündüzleri ısıran Aedes sivrisineklerinin sürveyansı ve kontrolüne odaklanmıştır. Sivrisinek ısırıklarına karşı korunmak için, iç ve dış mekanlarda sivrisineklere maruz kalmayı en aza indiren giysiler önerilir. Sivrisineklerin evlere girmesini önlemek için pencere ve kapı sineklikleri kullanılmalıdır. Ürün etiketindeki talimatlara kesinlikle uyularak, açıkta kalan cilde veya giysilere kovucular uygulanabilir.

Sivrisinek ısırıklarından kaçınmak, CHIKV enfeksiyonuna karşı en iyi korumayı sağlar. CHIKV enfeksiyonu olduğundan şüphelenilen hastalar, sivrisineklere daha fazla bulaşmayı ve dolayısıyla diğer insanları enfekte etmeyi önlemek için hastalığın ilk haftasında sivrisinek ısırıklarından kaçınmalıdır.

CHIKV bulaşmasını azaltmanın temel yöntemi, sivrisinek vektörlerinin kontrolü ve sivrisinek üreme alanlarının azaltılmasıdır. Bu, su içeren kapların haftalık olarak boşaltılıp temizlenmesi, atıkların bertaraf edilmesi ve yerel sivrisinek kontrol programlarının desteklenmesi yoluyla sivrisinek üreme alanlarının azaltılmasında kritik öneme sahip olan toplulukların harekete geçirilmesini gerektirir.

Salgınlar sırasında, CHIKV bulaşma döngüsünü kesmek için yetişkin sivrisinek ve larvaları hedef alan yoğunlaştırılmış vektör kontrol faaliyetleri önceliklidir. Bu, sivrisinek popülasyonunu kontrol altına almak için acil bir önlem olarak sağlık yetkilileri tarafından da gerçekleştirilebilir.

Gündüzleri uyuyan kişiler (örneğin küçük çocuklar, hastalar veya yaşlılar) tarafından ısıran sivrisineklere karşı böcek ilacı uygulanmış cibinlikler kullanılmalıdır.

Şu anda uluslararası trafik ve ticaretle ilgili herhangi bir önlem alınması gerekmemektedir.

Ayrıntılı Bilgi İçin Aşağıdaki Bağlantılara Bakınız:

• Chikungunya epidemiology update - June 2025
• World Health Organization (WHO). Chikungunya factsheet
• New WHO guidelines for clinical management of arboviral diseases: dengue, chikungunya, Zika and yellow fever
• WHO Global Arbovirus Initiative
• WHO Global Strategic Preparedness, Readiness and Response Plan
• WHO Strengthening health emergency prevention, preparedness, response and resilience (HEPR).
• WHO Chikungunya Outbreak Toolbox
• WHO Guidelines for Clinical Management of Arboviral Diseases (Dengue, Chikungunya, Zika, and Yellow Fever) – 4 July 2025
• Policy Considerations for Strengthening Preparedness and Response to Arbovirus Epidemics and Pandemics – 16 July 2025
• World Health Organization (12 May 2025). Disease Outbreak News; Chikungunya in La Réunion and Mayotte.
• Chikungunya, dengue, Zika and West Nile in mainland France. Enhanced Surveillance Bulletin of 17 September 2025.
• Chikungunya, dengue fever and zika in mainland France. 2024 review.
• Health surveillance in Reunion Island. Bulletin of 19 September 2025.
• Transition to level 2A of the ORSEC plan: a first indigenous case of chikungunya confirmed in Mayotte | ARS: Mayotte
• Chikungunya Disease Surveillance & Situation Report, Epidemiology Unit, Ministry of Health- Colombo

1. 1Seasonal surveillance of chikungunya virus disease in the EU/EEA, weekly report
2. 2Chikungunya in Reunion Island: week from 22 to 28 September 2025
3. 3Newsletter – Chikungunya, Mayotte
4. 4WHO/PAHO Chikungunya: data and analysis
5. 5Epidemiological Alert Chikungunya and Oropouche in the Americas Region - 28 August 2025
6. 6Chikungunya Outbreak 2025 in Dhaka
7. 7Chikungunya Situation in India: National Center for Vector Borne Diseases Control (NCVBDC)
8. 8Chikungunya: Disease Profile and Epidemiological Overview – Sri Lanka, 2025
9. 9Thailand Disease Dashboard Workbook: DDS2
10. 10Guangdong Provincial Center for Disease Control and Prevention
11. 11Republic of the Philippines Department of Health, EB Weekly Disease Surveillance Report
12. 12Weekly Infectious Diseases Bulletin 2025, Communicable disease agency, Singapore