Dang Humması (Dengue Ateşi) – Burkina Faso

Hastalık Salgın Haberleri

18 Kasım 2016

Ağustos 2016’dan bu yana, Burkina Faso’nun başkenti Ouagadougou’da şüpheli dang humması vaka ve ölümleri bildirilmiştir.

5 Ağustos – 12 Kasım 2016 arasında, 1266 şüpheli vakadan, kümülatif olarak toplamda 15 ölüm ile birlikte toplam 1061 olası [Dang Hızlı Tanı Testi (RDT) pozitif] vaka bildirilmiştir (vaka ölüm oranı % 1.2). Tüm vakalar Ouagadougou’nun 12 bölgesinden bildirilmiştir. Ayrıca, iki farklı bölge de vaka bildirmiştir; kuzeyde Sahel Bölgesi (12 RDT pozitif vaka) ve batıda Hauts-Bassins Bölgesi (6 RDT pozitif vaka).

RDT pozitif vakaları arasında, Ouagadougou’daki 273 vaka yazılı olarak belgelenmiştir. Hastalar tarafından bildirilen ana belirtiler arasında baş ağrısı (% 77), eklem ağrıları (% 51), gastrointestinal semptomlar (% 47) ve hemorajik belirtiler (% 6) yer almaktadır. Etkilenmiş kişilerin % 70’i 25 yaşın üzerindedir ve ortalama yaş 30’dur. Ayrıca, kadınlar erkeklerden daha çok etkilenmektedir. 9 Kasım’da 61 numune, doğrulama testi için DSÖ Arbovirüs İşbirliği Merkezi olan Dakar Pasteur Enstitüsü (IPD)’ne gönderilmiştir. 14 Kasım 2016 tarihinde alınan ön sonuçlar 29 numunenin (% 47.5) dang pozitif olduğunu göstermiştir (qRT-PCR/ters transkriptaz-polimeraz zincir reaksiyonu). Serotip 2 belirlenmiştir ve ilave testlere ihtiyaç vardır. Genetik dizilim için sonuçlar beklenmektedir.

Halk Sağlığı Yanıtı

• Sağlık Bakanlığı entegre bir hastalık sürveyans ve yanıt (IDSR) mekanizması oluşturmuştur ancak dang sürveyansı buna dahil değildir. Sürveyans kapasitesini artırmak için dangı dahil etmeye yönelik bir plan mevcuttur.

• 24 – 28 Ekim arasında altı sağlık tesisinde bir ön araştırma gerçekleştirilmiştir ve detaylı araştırmalar devam etmektedir. 

• Koordinasyon, ulusal salgın yönetim komitesinin, müdahalede yer alan sağlık otoriteleri ve diğer bakanlık birimleri ile birlikte gerçekleştirilen haftalık toplantıları ile sağlanmaktadır.

• Vektör kontrolü ve risk iletişimini içeren bir yanıt planı geliştirilmiştir.

• Dang sürveyans araçları ve vaka tespit ve yönetim rehberleri güncellenmiştir ve araçlar müdahalede yer alan kişilere dağıtılmıştır. 

• Sağlık Bakanlığı, Dakar Pasteur Enstirüsü ve DSÖ’nün desteği ile ulusal referans laboratuvarın viral hemorajik ateş kapasitesini güçlendirmeyi planlamaktadır.

• Dang farkındalığı, vaka yönetimi ve önleyici tedbirlere ilişkin mesajların dağıtımı ve yayılımı, mesajların farklı ülkelerin kendi resmi dillerine çevrilmesi yoluyla sağlanmaktadır.

• Ouagadougou’daki ana hastaneler, ağır dangdan etkilenmiş hastalar için cibinlik sağlamaktadır (ağır dang ile ilgili detaylı bilgi için “Dang bilgi formu”nu inceleyiniz).

• Ağır dang vakaları için ücretsiz tıbbi bakım ve tedavi uygulanmaktadır.

DSÖ Risk Değerlendirmesi

Dang, Burkina Faso’da dang sürveyansının zayıflığından ötürü meydana gelmiştir. Çoğu sağlık tesisinin dang hızlı tanı testine erişimi yoktur. Vaka tanımları ve vaka yönetim rehberleri yeterli ölçüde yaygınlaştırılmamıştır, bu nedenle sağlık çalışanları dang sürveyansı, özellikle vaka tespiti ve bildirimi konusunda yeterli oranda eğitimli değildir. Sağlık çalışanları arasında hastalığa ilişkin farkındalık ve önleme, entegre hastalık sürveyans ve yanıt (IDSR) mekanizmasının varlığına rağmen bu hastalığın sürveyansı oturmuş olmadığından yeterli değildir.

Yağmurlu mevsim sonra erdiği halde, hane ve toplum seviyesinde vektör üreme alanları sayısız olduğundan, yüksek yoğunlukta sinek potansiyeli hala mevcuttur. Paydaşlar ve entomolojistler arasında, toplumda vektör kontrol girişimlerine ilişkin müzakereler devam etmektedir. Vektör kontrol önlemleri, en verimli üreme alanlarını tespit etmeli (en fazla larva yoğunluğunun nerede olduğu belirlenmeli), azaltma önlemlerini belirlemelidir ve toplumun aktif desteği sağlanmalıdır. Tüm kontrol önlemlerinin etkisini değerlendirmek için seçilen alanlarda entomolojik izleme yapılmalıdır. Hastaneye yatırılmış viremik hastalar için cibinlik kullanımı düşünülmelidir. Ayrıca, birey seviyesinde önleme tedbirleri de alınmalıdır.

Sağlık çalışanları ile genel halkın odak noktasının dangdan ziyade sıtma olduğunun altını çizmek önemlidir. Bu nedenle, erken teşhis kapasitesinin, iletişim yoluyla toplum farkındalığının, halk seferberliğinin, toplumda sorumluluk girişimlerinin ve vektör kontrolünün güçlendirilmesine ve bu salgına daha iyi müdahale etmek açısından klinik yönetim rehberliğinin sağlamlaştırılmasına ihtiyaç vardır.

Ouagadougou, Burkina Faso’nun başkentidir ve komşu ülkelere büyük yol hatları ve demiryolu bağlantıları ile uluslararası bir havaalanı bulunmaktadır. Ek olarak, buradan komşu ülkelere ve komşu ülkelerden buraya sürekli bir nüfus hareketliliği vardır. Halihazırda komşu bölgelerde dang salgınını işaret eden herhangi bir kanıt bulunmamaktadır, ancak dang virüsünün daha önceki sirkülasyonu göz ardı edilememektedir. Bu riski değerlendirmek için yeterli bilgi mevcut değildir. 

DSÖ Önerileri

DSÖ,  ülkelerin CYD-TDV dang aşısı uygulamasını yalnızca epidemiyolojik verilerin, hastalık yükünün fazla olduğunu gösterdiği coğrafi alanlarda (ulusal veya altulusal) düşünülmesini önermektedir. Halihazırda Burkina Faso’da yüksek dang prevalansına ilişkin yeterli kanıt bulunmamaktadır, detaylı araştırma gerekmektedir.

Sinek yaşam alanlarının yok edilmesi, insektisid kullanımı (kapalı alanların ilaçlanması ve açık alanlarda sisleme) gibi vektör kontrol yöntemleri ve birey seviyesinde korunma tedbirleri (sineksavar kullanımı, açık renkli uzun kollu gömlek ve uzun pantolon giyilmesi ve odaların, sineklerin girmesini önleyecek malzemelerle donatılması) ile dangın önlenmesi tavsiye edilmektedir.

DSÖ, bu olaya ilişkin mevcut verilere dayanarak, Burkina Faso’da genel bir seyahat veya ticaret kısıtlamasının uygulanmasını tavsiye etmemektedir.