DEMOKRATİK KONGO CUMHURİYETİ’NDE EBOLA VİRÜS HASTALIĞI
DSÖ, BM Kuruluşları, Uluslararası kuruluşlar, sivil toplum kuruluşları ve ortaklar, ülkenin kuzeydoğusundaki Bas Uele Eyaleti, Likati Sağlık Bölgesinde meydana gelen Ebola virüs hastalığı salgınını hızlı şekilde araştırmak ve salgına müdahale etmek için Demokratik Kongo Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı’nı desteklemeye devam etmektedir.
Bilgi Tarihi: 5 Haziran 2017
1. Durum Güncellemesi
DSÖ, BM Kuruluşları, Uluslararası kuruluşlar, sivil toplum kuruluşları ve ortaklar, ülkenin kuzeydoğusundaki Bas Uele Eyaleti, Likati Sağlık Bölgesinde meydana gelen Ebola virüs hastalığı salgınını hızlı şekilde araştırmak ve salgına müdahale etmek için Demokratik Kongo Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı’nı desteklemeye devam etmektedir.
5 Haziran 2017 itibariyle, 29 Nisan 2017 başlangıç tarihli bir vakanın EVD pozitif olduğu seroloji testi ile geriye dönük olarak doğrulanmıştır. Bu vaka daha önce şüpheli vaka olarak bildirilmiş olup bilinen bulaşma zincirinin bir parçasıdır. Bu kişinin temaslıları zaten takip edilmiş ve temaslı takip sürecini tamamlamıştır. Bildirilen doğrulanmış son vakanın tarihi hala 11 Mayıs 2017’dir.
5 Haziran 2017 itibariyle Ngayi sağlık bölgesinde bir yeni şüpheli vaka rapor edilmiştir. Vakayla bağlantılı 15 temaslı günlük olarak takip edilmektedir. EVD testi için numune alınmıştır. Dolayısıyla, şuan için toplam beş doğrulanmış, üç olası ve bir şüpheli vaka bulunmaktadır. Bunlardan dört tanesi hayattadır, dört tanesi ise ex olmuştur ve bu durum % 50 vaka ölüm oranı ile sonuçlanmıştır.
Doğrulanmış ve olası vakalar Nambwa (dört doğrulanmış, iki olası), Ngayi (bir olası) ve Mabongo (bir doğrulanmış)’dan bildirilmiştir. Salgın Likati Sağlık Bölgesi ile sınırlı kalmaktadır.
Örnekleme, yeni vakaların ortaya çıkması riskinin düşük ancak göz ardı edilemez olduğunu ve yeni doğrulanmış/olası vakaların olmadığı her gün azalmakta olduğunu göstermektedir. Raporlama tarihi itibariyle, sahte senaryoların % 76’sı, gelecek 30 gün içinde herhangi bir yeni vaka öngörmemektedir.
Yedi yanıt komitesinin tamamı, yani İzleme, Vaka Yönetimi, Su Sanitasyonu ve Hijyeni, Biyogüvenlik, Laboratuvar ve Araştırma, Psikososyal Yönetim, Lojistik ve İletişim komiteleri ulusal seviyede işlevselliğini sürdürmektedir. Salgının başlangıcından bu yana sahada bulunan ilk yanıt ekibi bu hafta değiştirilecektir. Salgının bittiği ilan edilene kadar etkilenmiş bölgelerde bir yanıt ekibi kalacaktır.
Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ndeki bu EVD salgını, DSÖ’ye 11 Mayıs 2017’de Sağlık Bakanlığı tarafından bildirilmiştir. Daha önce belirlenemeyen hastalıktan kaynaklı vaka ve ölüm kümeleri 2017 Nisan ayının sonlarından bu yana rapor edilmektedir. Likati Sağlık Bölgesi, Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ndeki iki eyalet ile ve Orta Afrika Cumhuriyeti ile sınırı paylaşmaktadır (Şekil 1). Etkilenmiş bölge kısıtlı iletişim ve ulaşım altyapısına sahip olan uzak ve erişilmesi güç bir bölgedir.
Şekil 1. 5 Haziran 2017 itibariyle Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ndeki güncel EVD salgınında vakaların coğrafi dağılımı

Bu hızla değişen bir durum olduğundan, izlenen temaslılar ve laboratuvar sonuçları, gelişen sürveyans, temas izleme faaliyetleri, devam eden laboratuvar araştırmaları, yeniden sınıflandırmalar ve vaka, temas ve laboratuvar verilerinin birleşimine bağlı olarak bildirilen vaka ve ölüm sayısı değişime tabi olmaktadır.
Güncel Risk Değerlendirmesi
- Ebola salgınlarının bilinen etkisi, etkilenmiş bölgenin uzaklığı ve standart altı sürveyans dahil sağlık hizmetine kısıtlı erişim sebebiyle ulusal seviyede risk yüksektir.
- Uluslararası sınırların yakınlığı ve Orta Afrika Cumhuriyeti’nden yakın zamandaki mülteci akını sebebiyle bölgesel seviyede risk orta düzeydedir.
- Bölgenin büyük uluslararası limanlara uzaklığı ve ulaşılmazlığı sebebiyle küresel seviyedeki risk düşüktür.
Salgının gelişimi ve mevcut bilgiler doğrultusunda risk değerlendirmesi DSÖ tarafından yeniden değerlendirilecektir.
DSÖ, mevcut güncel bilgilere dayanarak Demokratik Kongo Cumhuriyeti üzerinde herhangi bir seyahat veya ticaret kısıtlaması uygulanmasından sakınılmasını önermektedir. DSÖ, giriş noktalarında uygulanan tedbirlere ilişkin raporları izlemeye devam etmektedir.
DSÖ’nün Ebola Virüs Hastalığının Önlenmesi, Tespiti ve Kontrolüne Stratejik Yaklaşımı
DSÖ, Ebola salgınlarının önlenmesi ve kontrolü için kanıtlanmış stratejilerin uygulanmasını tavsiye etmektedir. Bu stratejiler şunları içermektedir: (i) yanıtın koordinasyonu, (ii) geliştirilmiş sürveyans, (iii) laboratuvar doğrulaması, (iv) temaslıların belirlenmesi ve takibi, (v) vaka yönetimi, (vi) enfeksiyonun önlenmesi ve kontrolü, (vii) güvenli ve saygılı (dini inanca) defin, (viii) halk seferberliği ve toplumsal katılım, (ix) lojistik, (x) risk iletişimi, (xi) aşılama, (xii) ortak katılımı, (xiii) araştırma ve (xiv) kaynakların harekete geçirilmesi.
2. Bugüne Kadarki Faaliyetler
Sağlık Bakanlığı ve diğer ulusal otoriteleri desteklemek için, salgının hızla araştırılmasını desteklemek ve merkez üssünde yanıtın temel ayaklarını hızla oluşturmak amacıyla Likati Sağlık Bölgesi’nde bir kuruluşlararası hızlı yanıt ekibi görevlendirilmiştir. Kuruluşlararası yanıt ekibi Sağlık Bakanlığı tarafından koordine edilmekte ve DSÖ, Ulusal Biyomedikal Araştırma Enstitüsü (INRB), DSÖ, Sınır Tanımayan Doktorlar (MSF), UNICEF, Uluslararası Tıbbi Eylem İttifakı (ALIMA), Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri Federasyonu (IFRC), Dünya Gıda Programı (WFP), Birleşmiş Milletler İnsani Hava Servisi (UNHAS) ve diğer ortaklar tarafından desteklenmektedir.
DSÖ, bu salgına hızlı ve etkili yanıt sağlamak için ülkeye doğrudan teknik ve operasyonel destek sağlamakta ve ortaklarla yakın işbirliği yapmaktadır.
Yanıtın Koordinasyonu
- Sağlık Acil Durumu Yönetim Komitesi (COGUS)’nin yanıt faaliyetlerinin tüm seviyelerinde Sağlık Bakanlığı ve ortaklarla düzenli toplantıları, Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde sağlık bölgesi, eyalet seviyesi ve ulusal düzeyde devam etmektedir.
- Kinshasa, Brazzaville ve Cenevre’deki DSÖ olay yönetim ekiplerinin düzenli koordinasyon toplantıları DSÖ’nün 3-seviyesi boyunca devam etmektedir.
Sürveyans
- Etkilenmiş toplumlarda aktif araştırma yöntemleri ile alarm vakaların belirlenmesine devam edilmektedir.
- 2 Haziran’da, saha epidemiyolojisi eğitim programı (FETP) öğrencileri için, gelecekteki kapasiteyi inşa etmek amacıyla Ebola epidemiyolojisi tanı, sürveyans ve aşısına ilişkin bir eğitim oturumu düzenlemiştir.
Laboratuvar
- Şüpheli bir vakadan alınan bir örneğin sonucu, seroloji (IgG+) pozitif çıkmış olup vaka, geriye dönük olarak doğrulanmış vaka şeklinde sınıflandırılmıştır.
Temaslıların Belirlenmesi ve Takibi
- 2 Haziran 2017 itibariyle, temaslıların çoğu 21 günlük takip sürecini tamamlamıştır.
- Yeni şüpheli vaka ile bağlantılı on beş temaslı belirlenmiştir ve takip edilmektedir.
Vaka Yönetimi
- Vaka yönetimi komisyonu, Likati Sağlık Bölgesi’nde görevlendirilecek hemşire ve doktor (her bir sağlık bölgesi için 2 hemşire ve 1 doktor) profillerini tanımlamıştır. Görevlendirmeler temel sağlık hizmetinin sağlanması ve yerel sağlık hizmeti sağlayıcıların eğitimi için en az 3 ay sürecektir. Minimum faaliyet paketi geliştirilmektedir ve kaynak araştırması yapılmaktadır.
- Hayatta kalanlara, virüsün cinsel yolla olası bulaşımına karşı korunma konusunda destek sağlanmaktadır.
- Kaliteli temel sağlık hizmetlerine erişimi ve kullanımı artırmak amacıyla, Likati’de şuan itibariyle, Sağlık Bölgesindeki en yaygın hastalıklarla müdahale için konsültasyon ve gerekli ilaçların tedariğini kapsayan ücretsiz sağlık hizmeti verilmektedir.
- Komisyon, doğum ve doğum müdahaleleri ile genel cerrahiyi de kapsayan ve bunlarla sınırlı olmayan minimum ücretsiz bir hizmetler paketi geliştirmektedir.
Aşılama
- Olası temaslıların aşılanmasına yönelik protokol ulusal düzenleyici kurum ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti Etik İnceleme Kurulu tarafından resmi olarak onaylanmıştır.
- Bu noktada Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ne uluslararası aşı aktarımı ve soğuk zincir gönderimi tavsiye edilmemektedir. Gerekli olması durumunda derhal gönderim için planlama ve düzenlemeler hazır olmalıdır.
- Demokratik Kongo Cumhuriyeti Hükümeti ve Sınır Tanımayan Doktorlar, DSÖ ve diğer ortakların desteği ile Genişletilmiş Erişim çerçevesinde, bilgilendirilmiş onam ile ve İyi Klinik Uygulamalar ile tutarlı olarak rVSV ZEBOV deneysel/araştırma aşısına erişim sunmak için detaylı planlama ve hazırlıklılık üzerinde çalışmaktadır.
- Zaten tanımlanmış olan yayılma zincirlerinin dışında bir laboratuvarca doğrulanmış Ebola Virüs Hastalığı vakasının belirlenmesi durumunda hızla olası temaslıların aşılanmasına başlayabilmek için planlama ve hazırlıklılık acil şekilde tamamlanmalıdır. Aşı, sağlık çalışanları ve saha laboratuvar çalışanları dahil doğrulanmış bir EVD vakasının temaslılarına ve temaslılarının temaslılarına uygulanacaktır.
- Sağlık Bakanlığı, DSÖ ve ortakların desteği ile, DSÖ esasları doğrultusunda, zaten belirlenmiş temaslılar için temas izleme sürecinin tamamlanması ve şüpheli vakalar için hızlı laboratuvar değerlendirmesinin gerçekleştirilmesi dahil olmak üzere aktif sürveyans ve yanıt faaliyetlerine devam etmektedir.
Enfeksiyonun Önlenmesi ve Kontrolü; Su Sanitasyonu ve Hijyeni (WASH)
- Dört sağlık bölgesinde ve Likati hastanesinde WASH (Su Sanitasyon ve Hijyeni)/IPC (Enfeksiyon Önleme ve Kontrol) gerekliliklerine ilişkin hızlı değerlendirmeyi müteakip, tuvaletler, duş alanları, atık yönetim ekipmanı ve kullanma suyu bakımından boşluklar tespit edilmiştir.
Halk Seferberliği, Toplumsal Katılım ve Risk İletişimi
- 3 Haziran 2017’de, Sağlık Bakanlığı ve DSÖ tarafından Kinshasa’daki DSÖ ofisinde büyük ulusal ve uluslararası iletişim ve medya kuruluşlarından 40’ın üzerinde katılımcı ile bir medya duyarlılaştırma toplantısı gerçekleştirilmiştir.
Lojistik
- Müdahale alanına erişimde destek sağlamak için Haziran ayı sonuna kadar helikopter uçuşları planlanmıştır. Bu tarihten sonra, Likati’den havayolu ulaşımı DSÖ/UNHAS tarafından sağlanmayacaktır.
Acil Durum Kamu İletişimi
- Bugün DSÖ web sitesinde, Likati sağlık bölgesindeki müdahaleye ilişkin faaliyetlerin koordinasyonuna dair bir hikaye yayınlanmıştır. Hikayede DSÖ ve ortakları arasındaki çalışma gösterilmektedir. http://who.int/emergencies/ebola-DRC-2017/en/
- Hikaye, küresel medya listesi ile paylaşılmıştır ve sosyal medya aracılığıyla da yaygınlaştırılmıştır (Facebook ve Twitter).
Kaynakların Harekete Geçirilmesi
- Demokratik Kongo Cumhuriyeti Hükümeti, bir salgını hızla kontrol altına almak için bilinen etkili faaliyetlere dayanarak, EVD salgını için kapsamlı bir ulusal yanıt planı geliştirmiştir. Yanıt planı ve 14 milyon Amerikan doları tutarındaki ulusal bütçe Kinshasa’daki ortaklar ve paydaşlara sunulmuş ve görüşülmüştür.
- DSÖ ve ortaklar, ulusal faaliyetleri desteklemek ve uluslararası ortaklar ve paydaşların desteğini sağlamak ve koordine etmek için stratejik bir yanıt planı geliştirmektedir.
- Demokratik Kongo Cumhuriyeti Halk Sağlığı Bakanlığı, salgına yanıtı güçlendirmek ve büyük BM ve sivil toplum kuruluşları ile uluslararası kuruluşların ve Küresel Salgın Alarmı ve Yanıt Ağı (GOARN)’ndaki ortakların desteğini koordine etmek için DSÖ’nün desteğini talep etmiştir. DSÖ ve ortakların, Hükümeti ortak hızlı yanıtın parçası olarak faaliyetleri uygulama konusunda etkili şekilde destekleyebilmeleri için kaynağa acil olarak ihtiyaç bulunmaktadır. Bu nedenle 10 Milyon Amerikan Doları için bağışçı alarmı verilmiştir.
Çevresel Araştırmalar
- Yerel domuz popülasyonundaki olağandışı yüksek ölüm oranı hala inceleme altındadır.
Ortaklık
- DSÖ ve GOARN, ülkeye teknik ve lojistik destek sağlamak için ortakları harekete geçirmeye devam etmekte ve yanıt için uygun desteği sağlamak için BM Grupları, paydaşlar ve bağışçılar ile yakın çalışmaktadır.
- GOARN Operasyonel Destek Ekibi, operasyonel ortaklar için uluslararası öneme haiz güncel salgınlar, özellikle Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ndeki EVD salgını ile ilgili haftalık değerlendirme ve koordinasyon telekonferansları düzenlemektedir.
- Dr. Salama (DSÖ Sağlık Acil Durumları Programı Yetkili Direktörü)’nın isteği üzerine, DSÖ Merkez Ofis’te, yanıt faaliyetlerine ilişkin güncel bilgiler sağlamak ve kritik herhangi bir koordinasyon hususunu görüşmek için MSF, IFRC, UNICEF, ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi ve WFP üst düzey başkanlığında, sınırlı süreli bir Ebola Kuruluşlararası Koordinasyon Grubu toplamıştır.
Hazırlıklılık
- Orta Afrika Cumhuriyeti, Bangassou’da (Demokratik Kongo Cumhuriyeti sınırında olan bir şehir) iki alanda eğitim desteği talep etmiştir;
- Sağlık çalışanları için Enfeksiyon Önleme ve Kontrol dahil vaka yönetimi
- Toplum sağlığı çalışanları için temas izleme, halk seferberliği ve alarm yönetimi
- Klinik yönetim alanında eğitim için strateji geliştirmek amacıyla Ülke Ofisi ve Sağlık Bakanlığı ile birlikte çalışmak için gelecek hafta Orta Afrika Cumhuriyeti’nin başkenti Bangui’ye bir DSÖ değerlendirme heyeti görevlendirilecektir.
UST Seyahat Önlemleri
- DSÖ bu salgınla bağlantılı olarak şuan için herhangi bir seyahat ve ticaret kısıtlaması önermemektedir.
- 6 Haziran 2017 itibariyle, on ülke giriş yapılan havalimanları ve limanlarda giriş taraması yapmaya başlamıştır (Kenya, Malawi, Nijerya, Ruanda, Güney Afrika, Uganda, Tanzanya Birleşik Cumhuriyeti, Zambiya ve Zimbabwe) ve bir ülke Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ne gereksiz seyahati önlemek için seyahat önerileri yayımlamıştır (Ruanda). İki ülke (Kenya ve Ruanda), Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ne veya orası üzerinden seyahat öyküsü olan yolcular için girişte bilgi kontrolü yapmaktadır. Bu önlemler Taraf Ülkelerin yetkileri kapsamındadır ve UST (2005) Madde 43 kapsamında uluslararası trafiği önemli ölçüde engelleyen ek sağlık önlemleri olarak değerlendirilmez.
- Bunlara ek olarak, Ruanda, Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ndeki etkilenmiş bölgelerden seyahat eden ateşli yolcuların girişine izin vermemektedir. DSÖ şuan, UST (2005) Madde 43 doğrultusunda uluslararası trafiği önemli ölçüde engelleyen bu önlem için halk sağlığı gerekçesi ve bilimsel kanıtları almak maksadıyla Ruanda otoriteleri ile çalışmaktadır.
- Nijerya otoriteleri ile, Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nden gelen cenazelerin girişinin engellenmesi ve bu önlemle bağlantılı olarak Kenya Havayolları’na potansiyel yaptırım ile ilgili olarak doğrulama talebi devam etmektedir.
3. Halk Sağlığı Riskleri, İhtiyaçlar ve Boşlukların Özeti
En kritik ihtiyaçlar arasında tespit edilmemiş şüpheli hiçbir vakanın olmamasını sağlamak için aktif vaka araştırması, sonuçların hızlı teyidinin sağlanması için sahadaki laboratuvar kapasitesinin geliştirilmesi, sonucu EVD negatif çıkan ancak hala hasta olan kişiler için ayırıcı tanı ihtiyacı, IPC tedbirlerinin geliştirilmesi ve sürveyans sistemi yanıt sonrası faaliyetlerinin güçlendirilmesi için planlama yer almaktadır.
Ek 1: Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Likati’deki Ebola virüs hastalığı salgını epidemiyolojik verileri
5 Haziran 2017 itibariyle durum

Ek 2: Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Likati’deki Ebola virüs hastalığı salgını süresince kilit faaliyetlerin zaman çizelgesi


