Uganda’da  Marburg Virüsü Hastalığı

Hastalık salgın haberleri 
25 Ekim 2017

17 Ekim 2017'de Uganda Sağlık Bakanlığı, DSÖ'ye Doğu Uganda'daki  Kween Bölgesi'nde Marburg virüsü hastalığı salgınını  bildirdi. Sağlık Bakanlığı, resmi olarak 19 Ekim 2017'de salgını ilan etti.

24 Ekim'den itibaren 5 vaka bildirildi - 1 teyit edilmiş vaka ,  teyit edilmiş vakayla epidemiyolojik bağlantısı olan 1 muhtemel  vaka ve 2 sağlık personeli dahil olmak üzere 3 şüpheli  vaka.

Kronolojik olarak, birinci vakanın- hastanın (muhtemel vaka), 30 yaşlarında, avcılık yaptığı ve yarasaların ağırlıklı bulunduğu bir mağaranın yakınında yaşadığı bildirilmiştir. 20 Eylül'de yüksek ateş, kusma ve ishal  şikayetleri  ile yerel bir sağlık merkezine başvurmuş  ve  antimalaryal  tedaviye yanıt vermemiştir. Durumu kötüleşince, komşu ilçede ki  referans hastanesine  nakledildi  ve aynı gün öldü. Vakadan hiçbir numune alınmadı. Yaklaşık 200 kişinin katıldığı geleneksel bir törenle gömüldü.

Birinci vakanın-hastanın  kız kardeşi (teyit edilmiş vaka) onunla ilgilenmiş ve defin törenine katılmıştır. Hastalanmış ve 5 Ekim 2017'de aynı sağlık merkezine ateş ve kanama belirtileri ile başvurmuştur. Daha sonra aynı referans hastanesine nakledilmiş ve burada ölmüştür.  Geleneksel  törenle  defnedilmiştir.  Ölüm sonrası numuneler  toplanarak Uganda Virüs Araştırma Enstitüsü'ne (UVRI) gönderilmiştir.  17 Ekim'de UVRI'de Marburg virüsü enfeksiyonu RT-PCR ile doğrulanmış ve derhal Sağlık Bakanlığı'na bildirilmiştir.

Üçüncü vaka (şüpheli  vaka) ilk iki vakanın  erkek kardeşidir. Kızkardeşinin hastaneye nakline yardımcı olmuş ve daha sonra  semptomatik  hale gelmiştir. Hastaneye yatırılmayı reddetmiştir. Onu bulmak için çalışmalar devam etmekte  ancak , nerede olduğu henüz bilinmemektedir.

Teyit edilen  vaka  ile temas halindeki  2  sağlık çalışanı, Marburg  virüs hastalığı ile uyumlu semptomlar geliştirmiştir ve incelemeler sürmektedir  (şüpheli vakalar).  Marburg  virüsü hastalığının yok edilmesi  için laboratuar sonuçları beklenmektedir.

Temaslı takibi ve izlem çalışmaları başlatılmıştır. 23 Ekim itibariyle birinci vakayla temas  etmiş  66 kişi,  ikinci vakayla  temas etmiş  44 sağlık çalışanının da dahil olduğu  89 kişiyi kapsayan toplam 155 temaslı   etkilenen iki ilçede kaydedilmiştir. Aile ve toplum temaslılarının sayısı halen araştırılmaktadır.

Halk sağlığı yanıtı

• Uganda Sağlık Bakanlığı, DSÖ ve ortaklarının desteği ile salgına hızla cevap verdi.  Teyit edildikten  sonra  24 saat içinde etkilenen iki bölgeye acil yanıt ekibi yerleştirildi.
• Salgın yanıt  faaliyetlerini  koordine etmek üzere, Ulusal Görev Gücü toplandı  ve bir İstihbarat Müdürü tarafından tayin edilen  İstihbarat Yönetim Sistemi (IMS) kadrosu  oluşturuldu; bir İlçe Görev Gücü kuruldu ve hızla bir acil müdahale planı geliştirildi.
• Etkilenen topluluklar ve sağlık merkezlerinde gözlem,  surveyans, aktif vaka arama, temaslı takibi ve izlemden oluşan  Marburg virüs hastalığına yanıt  faaliyetleri başlatıldı.
• Etkilenen bölgelerde kişisel  koruyucu ekipman konuşlandırıldı . Sağlık çalışanları, enfeksiyon önleme ve kontrol (IPC) protokolleri  ve kapasitesinin kapsamlı bir incelemesi de dahil olmak üzere yüksek uyarılara ve eğitime tabi tutuldu.  Sağlık merkezi  ve hastanede bir izolasyon tesisi hazırlanmaktadır.
• Etkilenen ilçelerde güvenli ve temkinli  definler için ekiplerin eğitilmesi  sağlanmıştır.
• Etkileri azaltmak, raporlama ve erken sağlık arama davranışlarını teşvik etmek ve önleme tedbirlerini  uygulamak  için toplum katılımı ve farkındalık kampanyaları sürdürülmektedir. Bilgi, eğitim ve iletişim materyalleri  ve mesajları güncellendi ve üretilmeleri devam etmektedir.
• Uluslararası ortaklar ve paydaşlarla, ülke düzeyinde ve gerektiği gibi yanıt için destek ve teknik yardım sağlamak üzere bağlantı sağlanmıştır. DSÖ ilave personel  ve 6 viral kanamalı ateş (VHF) kiti görevlendirdi. DSÖ, acil destek sağlamak ve yanıtı artırmak için Acil Durum Fonu'ndan kaynak sağlamıştır. DSÖ, ortaklarını Global Salgın Uyarısı ve Yanıt Ağı'nda (GOARN) uyarmış ve yanıt için uluslararası desteği koordine etmektedir.
• UNICEF iletişim faaliyetlerine ve toplum katılımına yardımcı olmaktadır.
• Médecins Sans Frontières( Sınır Tanımayan Doktorlar) tedavi merkezlerinin kurulmasını desteklemek için harekete geçti.

DSÖ risk değerlendirmesi

Marburg  virüs hastalığı, yüksek vaka ölüm oranlarıyla (% 23-90) ilişkili, oldukça öldürücü  ve salgın yapma eğiliminde olan bir hastalıktır. Marburg virüs hastalığı salgınları nadirdir. Virüs enfekte kişilerin veya vahşi hayvanların (örneğin maymunlar ve meyve yarasaları) kanları, vücut sıvıları ve dokuları  ile doğrudan temasla  bulaşır.  Potansiyel  klinik araştırmalar için aday deneysel  tedaviler ve aşı değerlendirilmektedir.

Uganda, Marburg virüsü hastalığı da dahil olmak üzere tekrarlayan  viral kanamalı ateş salgınlarını yönetmek konusunda daha önceden  deneyime sahiptir. Uganda'da ki yarasa kolonilerinin yaşadığı  mağaraları ziyaret eden madenciler ve gezginler arasında  zaman zaman vakalar bildirilmiştir. Marburg  virüs hastalığı salgınları dökümleri:

• 2007 - Batı Uganda'da bulunan Ibanda Bölgesi'nde 2 ölüm dahil olmak üzere 4 vaka;
• 2008 - Batı Uganda'da mağaraları ziyaret ettikten sonra  Hollanda ve ABD'ye dönen gezginlerde 2 ilgisiz vaka;
• 2012 – Batı Uganda  Ibanda ve Kabale bölgelerinde 4 ölümle sonuçlanan 15 vaka;  
• 2014 - Orta Uganda, Mpigi Bölgesinden  sağlık profesyonellerinde 1 vaka.

Etkilenen bölgeler, Elgon Dağı Ulusal Parkı'nın kuzey yamaçlarında Kampala'nın yaklaşık 300 km kuzeydoğusunda, Kenya sınırındaki kırsal, dağlık bölgelerdir. Elgon dağı mağaraları önemli bir turistik cazibe merkezi olup  Marburg virüsünü bulaştırdığı bilinen ve geniş koloniler halinde mağaralarda yaşayan meyve yarasalarına ev sahipliği yapmaktadır. Etkilenen bölgenin Kenya sınırına yakınlığı ve etkilenen bölge ile Kenya arasındaki sınır ötesi hareketlilik, yarasa kolonileri  ile insanlar arasında virüsün potansiyel olarak bulaşma ve  sınır ötesine  yayılma riskini artırmaktadır.

Bu faktörler, ulusal ve bölgesel düzeyde yüksek  risk bulunduğunu  ve uluslararası ortakların desteğiyle acil ve koordineli bir yanıt gerektirdiğini göstermektedir.  Mağaralar ve çevredeki alanlar dahil Elgon Dağı’na  turistik gezilerde dikkat edilmeli, uygun tavsiyeler verilmeli ve koruyucu önlemler alınmalıdır. Olayla ilişkili risk küresel düzeyde  düşüktür.

DSÖ tavsiyesi

Marburg virüsünün insandan insana bulaşması öncelikle kan ve vücut sıvılarıyla doğrudan temasla ilişkilidir  ve uygun enfeksiyon kontrol önlemleri  uygulanmadan  sağlık hizmeti  sunumunda  Marburg virüsü bulaştığı  rapor edilmiştir.

Şüpheli veya doğrulanmış Marburg virüslü hastalarla  ilgilenen sağlık bakım görevlileri, kan ve vücut sıvılarına maruz kalmaktan ve muhtemelen kirlenmiş çevreyle korunmasız temastan kaçınmak için enfeksiyon kontrol önlemlerini uygulamalıdırlar.

Etkilenen her sağlık bölgesinde, temaslı  takibi ve  aktif vaka araması  dahil  bütün surveyans faaliyetleri  güçlendirilmelidir.

Marburg enfeksiyonu için risk faktörlerinin farkındalığını artırmak ve kişilerin virüse maruz kalmasını azaltmak için alabilecekleri koruyucu önlemler, insan enfeksiyonlarını ve ölümleri azaltmak için önemlidir. Temel halk sağlığı iletişim mesajları şunları içerir:

• Meyve yarasaları kolonilerinin yaşadığı mağaralara ya da maden ocaklarına uzun süre maruz kalmaktan  kaynaklanan  yarasadan  insana bulaşma riskini azaltmak. Meyve yarasa kolonilerinin yaşadığı mağaralarda veya maden ocaklarında gezi, araştırma faaliyetleri veya turistik ziyaretler yapılırken, insanlar eldiven ve diğer uygun koruyucu giysiler giymelidir (maskeler dahil).
• Enfekte hastalarla, özellikle vücut sıvılarıyla doğrudan veya yakın temastan kaynaklanan  insandan insana bulaşma riskini azaltmak. Marburg hastalarıyla yakın fiziksel temastan kaçınılmalıdır. Evde hastalarla ilgilenilirken eldiven ve uygun kişisel koruyucu ekipman giyilmelidir. Hastane  ziyaretinden  sonra  ve evde hasta  bakımından sonra eller düzenli olarak yıkanmalıdır.
• Marburg' tan etkilenen toplulukların, hem toplumun damgalanmasının önlenmesi, hem de   hastalığın tabiatı hakkında  en iyi şekilde bilgilendirilmeleri için çaba harcanmalıdır ve ölünün defnedilmesi de dahil diğer gerekli salgın önleme tedbirleri ve tedavi merkezlerine erken başvuru teşvik edilmelidir. Marburg' tan ölen insanlar derhal ve güvenli bir şekilde gömülmelidir.

DSÖ, bu olay hakkında mevcut bilgilere dayanarak Uganda'ya  veya etkilenen bölgeye herhangi bir seyahat veya ticaret kısıtlamasının uygulanmasını önermemektedir.  Elgon Dağı yarasa mağaralarını ziyaret eden  gezginler  yarasalara  maruz kalmaktan  ve insan olmayan primatlarla temastan  kaçınmalı ve mümkün olduğu kadar eldiven kullanmalı ve maskeler dahil koruyucu giysiler giymelidirler.