Hastalık Salgını Haberleri

28 Mart 2018

Güney Afrika'da, 2017'nin başından bu yana gıda kaynaklı ciddi bir hastalık olan listeriyozun salgını devam etmektedir. 1 Ocak 2017'den 14 Mart 2018'e kadar tüm vilayetlerden 978 adet laboratuvarca doğrulanmış listeriyoz vakası Ulusal Bulaşıcı Hastalıklar Enstitüsü'ne (NICD) bildirilmiştir. Vakaların çoğunluğu üç vilayette görülmüştür: Gauteng'de 581 (% 59), Western Cape'de 118 (% 12) ve KwaZulu-Natal'da 70 (% 7), geriye kalan vakalar Güney Afrika'da ki diğer eyaletlerde görülmüştür. Hastalığın sonucunda 674 hastadan 183 (% 27) kişinin öldüğü bilinmektedir; Bu vaka ölüm oranı, dünya çapında kayıtlı diğer listeriyoz salgınları ile benzerlik göstermektedir. Vakaların çoğu yenidoğan, hamile kadınlar, yaşlılar ve bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler gibi hastalıkla ilgili ciddi sonuçlara maruz kalabilecek yüksek risk taşıyan kişilerdir.

Bu salgında, vakaların % 42'si hamilelik veya doğum sırasında enfekte olan yenidoğanlardır.

Hastaların büyük bir alt kümesinden izole edilen izolatlar üzerinde tüm genom dizilimleri gerçekleştirilmiştir. Suşların % 91'i Listeria Monocytogenes Sekans Type 6 (ST6) suşuna aittir. Aynı ST6 sekans tipi, “Polony” olarak adlandırılan ve yaygın olarak tüketilen, tüketime hazır bir işlenmiş et ürününde tespit edilmiştir. Aynı suş, söz konusu ürünün imalatçısının işleme ortamında da bulunmuştur. Sağlık Bakanlığı, 4 Mart 2018 tarihinde, bu ürünün salgının kaynağı olduğuna inanıldığını duyurmuştur.

Gıda işleme şirketi ve perakendecilerinden 3'ü Afrika bölgesinde 15 ülkeye(1) ihracat yapmaktadır. Bu ülkelerin tümü, ilgili ürünlerin toplatılması çalışmalarını gerçekleştirmiştir. Güney Afrika'daki diğer gıda üretim şirketlerinden gelen çevresel örneklerde de Listeria için yapılan testlerin sonucu pozitif çıkmış olup salgın suşundan farklı suşlar tespit edilmiştir.

Bu şirketler de gıdaları toplatma çalışmaları yürütmüştür. Bazı ürünler yukarıda belirtilen ülkelerin bir kısmına ihraç edilmiştir.

Güney Afrika'daki mevcut salgında bildirilen vakaların % 9'u, baskın ST6 salgın suşundan farklı Listeria suşları ile enfekte olmuştur. Bu, birden fazla salgının devam ettiğinin belirtisi olabilir. Bu nedenle vakaların enfeksiyon kaynağını belirlemek için kapsamlı araştırmalar yapılmalıdır.

Vilayet ve Örnek Toplama Haftasına Göre Laboratuarca Doğrulanmış Listeriosis Vakalarının Sayısı - Güney Afrika, 01 Ocak 2017 - 12 Mart 2018 (n = 978)

Kaynak: Bulaşıcı Hastalıklar Ulusal Enstitüsü (NICD), Güney Afrika2.Halk Sağlığı Yanıtı

Ülke, inceleme ve yanıt faaliyetlerini koordine etmek için çok sektörlü ulusal bir görev gücünü faaliyete geçirmiştir:

• Güney Afrika Sağlık Bakanı, salgının kaynağını duyurmak için 4 Mart 2018'de bir basın toplantısı düzenlemiştir.

• Kaynakların tespit edilmesini müteakiben, ulusal yetkililer enfeksiyon ve ilgili ölümleri azaltmak için, söz konusu ürünlerin ihracatı ve hassas gruplarla risk iletişimi gibi tedbirlerle ilgili olarak ürünlerin güvenli toplatılması ve  uyumluluk bildirimlerinin yayınlanması dahil ancak bunlarla sınırlı olmayan, önlemler almıştır.

• Güney Afrika Kalkınma Toplumu (SADC) Sağlık Bakanları, 15 Mart 2018'de Johannesburg'da bilgi paylaşmak ve listeriosis için hazırlıklılığı ve yanıtı geliştirmek amacıyla bir toplantı yapmıştır. Sağlık Bakanları uluslararası seyahat ve ticaret için ilave sağlık önlemleri konusunda Uluslararası Sağlık Tüzüğü (UST) kapsamındaki hakları ve yükümlülükleri hakkında daha fazla bilgi verilmiştir.

• Listeriyoz, Güney Afrika'da Aralık 2017'den beri bildirimi gerekli bir tıbbi durum haline getirilmiştir.

• Ulusal risk iletişimi faaliyetleri Aralık 2017'den bu yana “Daha güvenli gıda mesajlarıyla ilgili  DSÖ'nün 5 tavsiyesi” etrafında başlatılmıştır.

DSÖ Risk Değerlendirmesi

Bu, küresel olarak tespit edilen en büyük listeriyoz salgınıdır. Listeriyozun potansiyel olarak uzun süre kuluçka dönemine (bir ila üç hafta ve 70 güne kadar) bağlı olarak, gıdaların toplatılmasının etkilerinin ortaya çıkmasından önce başka vakalar beklenmektedir.

Bu salgının kaynağının tanımlanmasını takiben, DSÖ, söz konusu ürünlerin ihracatının diğer ülkelerde listeriyoz vakaları ile sonuçlanmış olabileceğinden endişe duymaktadır. Belirlenen 15 ülkenin her birine ihraç edilen sözkonusu ürün grupları hakkında ayrıntılı bilgi DSÖ ve Uluslararası Gıda Güvenliği Yetkilileri Ağı (INFOSAN) Sekreterliği ile paylaşılmalıdır. Bu, ürünlerin toplatılması işleminin verimli bir şekilde yapılmasına yardımcı olacaktır.

Son zamanlarda, Namibya teyit edilmiş bir listeriosis vakasının görüldüğünü bildirmiştir. Bu vakanın ve diğer olası vakaların uygun şekilde araştırılması ve belirtilen gıda kaynaklarının belirlenmesi önemlidir.

Güney Afrika'daki salgının potansiyel bağlantılarını belirlemek için izole edilmiş Listeria suşları sekanslama çalışmaları yapılmalıdır. Bu ülkelerden bazılarının listeriosis vakalarını tespit etmek için yerleşik sürveyans sistemleri ve laboratuvar teşhis hizmetleri olmayabilir.  DSÖ destek vermeye hazırdır ve  hazırlıklı bulunma  ve yanıt için destek sağlamak üzere 16 Afrika ülkesine (2 Batı Afrika ülkesi ve 14 SADC üyesi) iletişime geçmiştir

Salgınla ilgili kamuoyunda artan kaygı, çeşitli sosyal medya platformlarındaki medya raporlarına ve tartışmalara yansımıştır.

DSÖ Tavsiyesi

Ülkeler gelecekteki benzer olayları önlemek ve kendi toplumları için güvenli bir gıda teminini tesis etmek için ulusal gıda güvenliği ve hastalık sürveyans sistemlerini güçlendirmelidir. Ayrıca, ülkeler, henüz yapılmadıysa, Kasım 2017'de yayınlanmış olan ve “Listeriosis hakkında DSÖ bilgi notu”na atıfta bulunan “DSÖ'nün gıda kaynaklı hastalıkların sürveyansı ve yanıtını güçlendirmekle ilgili  kılavuzunun” en iyi şekilde kullanılması için listeriyozu bildirimi zorunlu bir hastalık haline getirmek üzere Salmonella türleri, Campylobacter jejuni, Escherichia coli ve Listeria monocytogenes gibi yaygın gıda kaynaklı patojenlere daha fazla dikkat göstermeye davet edilmektedirler. Bu belgelerle ilgili bağlantılar için aşağıdaki "Ayrıntılı Bilgi" bölümüne bakınız.

Sorumlu yetkililer, halkla ilişkiler konusunu ele almak ve salgın kontrol tedbirlerini teşvik etmek için risk iletişimi güçlendirmek de dahil olmak üzere listeriyozun önlenmesi ve kontrolü konusunda halk sağlığı tavsiyesini proaktif olarak tesis etmeye davet edilmektedirler.

DSÖ, Güney Afrika Hükümeti tarafından belirtilen işlenmiş et ürünlerinin toplatılması dışında, bu salgınla ilgili olarak herhangi bir seyahat veya ticaret kısıtlaması önermemektedir.

DSÖ, bağımsız hükümetlerin nüfuslarının sağlığını korumak için önlem alma isteğini anlasa da, Taraf Devletlerin, aşırılık olarak değerlendirilecek, bilimsel ilkelere dayanmayan ve uluslararası seyahat ve ticarete önemli ölçüde müdahale eden eylemlerde bulunmama yükümlülükleri vardır. Gerçekten de bu tür tedbirler, UST'nin ruhuna ve amacına aykırıdır ve halk sağlığı görevlerinin yerine getirilmesini engelleyebilir.

Hali hazırda, 15 ülkenin 12'si işlenmiş et ürünlerini toplatmış ve ithalatı yasaklamış olup bu ülkelerden 3'ü de ek olarak diğer gıda ürünlerinin ithalatını da yasaklamıştır. DSÖ, ülkeler tarafından bu salgınla ilgili olarak alınan seyahat ve ticaret tedbirlerini ve bunların UST kapsamında gerekliliklere uygunluğunu izlemeyi sürdürmektedir.

Seyahat edenler için, pişmemiş yiyeceklerden uzak durmak, birkaç saat oda sıcaklığında tutulan yiyeceklerden kaçınmak ve yemeklerin hazırlanması veya tüketilmesinden önce ellerin sabun ve suyla iyice yıkanması gibi iyi gıda hijyeni uygulamaları tavsiye edilmektedir.

1 -15 ülke şunlardır: Angola, Botsvana, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Gana, Lesoto, Madagaskar, Malavi, Mauritius, Mozambik, Namibya, Nijerya, Svaziland, Uganda, Zambiya ve Zimbabve.

2 - Vilayetler şunlardır: West Cape (WC), North West (NW), North Cape (NC), Mpumalanga (MP), Limpopo (LP), KwaZulu-Natal (KZ), Gauteng (GA), Free State (FS) ve East Cape (EC).

Ayrıntılı Bilgi:

• WHO Guide on Safe Food for Travellers
• WHO 5 Keys for Safer Food
• WHO Manual to Strengthen Surveillance of and Response to Foodborne Diseases
• WHO Factsheet
• Epidemiology of this event