Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde Ebola Virüsü Hastalığı

23 Mayıs 2018  

Hastalık Salgını Haberleri

8 Mayıs 2018'de, Demokratik Kongo Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı (SB) bir Ebola virüsü hastalığı (EVD) salgını görüldüğünü ilan etmiştir. Bu, Mayıs 2017'de en son meydana gelen salgınla birlikte, ülkede son kırk yılda görülen Ebola virüsü hastalığının dokuzuncu salgınıdır (Şekil 1). Bu salgın ile ilgili ek bilgiler aşağıdaki linklerdeki durum raporlarında mevcuttur.

17 Mayıs 2018'de son Hastalık Salgını Haberleri'nden bu yana, 4 ölüm dahil yeni 14 vaka bildirilmiştir. 21 Mayıs 2018'de, Iboko Sağlık Bölgesi'nde 6 vaka ve Wangata Sağlık Bölgesinde 2 vaka olmak üzere 8 yeni şüpheli vaka bildirilmiştir. 20 Mayıs'ta, Iboko Sağlık Bölgesinde 7 vaka (daha önce rapor edilmiş olan) doğrulanmıştır. Son zamanlarda elde edilen bilgiler, bazı vakaların sınıflandırılmalarına yönelik güncellemelerin yapılmasını sağlamıştır (1).

21 Mayıs 2018 itibariyle, Equateur Eyaletindeki 3 sağlık bölgesinden 27 ölüm (vaka ölüm oranı =% 47) dahil olmak üzere toplam 58 Ebola virüsü hastalığı (EVD) vakası bildirilmiştir. Toplam vaka sayısına 3 sağlık bölgesinden bildirilen 28 doğrulanmış, 21 olası ve 9 şüpheli vaka dahildir: Bikoro (n = 29; 10 doğrulanmış ve 19 olası), Iboko (n = 22; 14 doğrulanmış, 2 olası ve 6 şüpheli vaka) ve Wangata ( n = 7; 4 doğrulanmış ve 3 şüpheli vaka). Wangata'da teyit edilen 4 vakadan 2'sinin, Bikoro'da Nisan 2018'de bildirilen olası bir vaka ile epidemiyolojik bağlantısı bulunmaktadır. 21 Mayıs itibariyle, 600'den fazla temaslı tespit edilmiş ve takip edilmiş olup, ilk vakayı belirlemek için saha araştırmaları devam etmektedir. Bildirilen 58 vaka arasında 3 sağlık çalışanı da bulunmaktadır. Şekil 2,  21 Mayıs 2018 itibariyle sağlık bölgelerine göre vakaların coğrafi dağılımını göstermektedir.

Şekil 1: Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde 1976'dan 2018'e kadar görülen Ebola virüsü hastalığı salgınları.

Şekil 2:  Demokratik Kongo Cumhuriyeti Equateur Eyaleti’nde  21 Mayıs 2018 itibariyle sağlık bölgelerine göre vakaların coğrafi dağılımı.

Halk Sağlığı Yanıtı

Sağlık Bakanlığı, DSÖ ve ortaklarının desteğiyle, etkilenen sağlık bölgelerinde salgın yanıtına liderlik etmektedir. Öncelikler arasında sürveyans ve sözleşme takibi, laboratuvar kapasitesi, enfeksiyon önleme ve kontrolü, vaka yönetimi, toplum katılımı, güvenli ve temkinli defin, yanıt koordinasyonu ve aşılamanın güçlendirilmesi yer almaktadır.

• DSÖ, Sağlık Bakanlığı, Gavi, Aşı İttifakı, Sınır Tanımayan Doktorlar Örgütü (MSF), UNICEF ve Gine Sağlık Bakanlığı da dahil olmak üzere diğer ortaklarla birlikte etkilenen sağlık bölgelerinde yüksek enfeksiyon riski taşıyan kişilerin Ebola'ya karşı aşılanmasına çalışmaktadır.
• 21 Mayıs 2018'de Ring aşılaması (temas olasılığı olanların aşılanması) , Mbandaka'da (WHO) ve Bikoro'da (MSF) sağlık çalışanlarının aşılanmasıyla başlamıştır. Merck, 21 Mayıs itibariyle, 7.540 dozun Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde hazır bulunduğu rVSVΔG-ZEBOV aşısının 8.640 dozunu DSÖ'ye tedarik etmiştir (yaklaşık 150 kişinin 50 Ring aşılaması için yeterlidir). Önümüzdeki günlerde ilave 8.000 doz aşı daha hazır olacaktır.
• DSÖ, sürveyans ve sözleşme izleme faaliyetlerini güçlendirmeye devam etmektedir. Vaka ve temaslılarla ilgili bilgilerin toplanması ve yönetilmesi için Wangata'ya Erken Uyarı ve Yanıt (EWAR) Sistemi kurulmuştur.
• Wangata ve Bikoro'daki sağlık tesislerindeki personel EWARS'ı kullanmak ve gözetim faaliyetlerini geliştirmek için eğitilmeye devam edilmektedir. Yeni vakaların tespit edilmesine yardımcı olmak için bir danışma hattı yeniden tesis edilmiş ve Wangata'da MSF ile bir uyarı sistemi kurulmuştur. Acil Yanıt Ekipleri (RRT) ve “toplumsal haberci zinciri”, yeni vakaları araştırmak ve sözleşme takibini yapmak için eğitilmiş ve faaliyete geçirilmiştir.
• DSÖ, Mbandaka ve Bikoro arasında günlük hava taşımacılığı için BM İnsani Hava Servisi (UNHAS) ile koordinasyona devam etmektedir. İboko'da helikopterlerin iniş yapması için bir uçak pisti temizlenmiştir.
• Etkilenen bölgelerdeki Ebola Tedavi Üniteleri'nin (ETÜ'ler) kurulması, malzemelerinin temini ve kadrosunun oluşturulmasıyla vaka yönetimi ve enfeksiyon önleme ve kontrol faaliyetleri artarak devam etmektedir. MSF-Belçika, Bikoro Referans Hastanesi'nde vaka yönetimine destek vermeye devam etmektedir. DSÖ, yeni Ebola Tedavi Üniteleri'ne (ETÜ'ler) ihtiyaç olması durumunda hazırlıklı olmak ve triyajı desteklemek üzere 4 ekibi harekete geçirmek, hasta bakımı ve Mbandaka'daki ana sağlık tesislerindeki nüfus için temel sağlık hizmetlerinin yürütülmesi ve hastalar için güvenli ambulans sevk sistemini destekleyen bir ekip sağlamak için, klinik ekiplerle (EMT'ler) koordineli çalışmaktadır.
• DSÖ, UNICEF ve ortaklar, Sağlık Bakanlığı'na farkındalığı artırmak ve EVD'nin belirtilerini ve semptomlarının erken teşhisini teşvik etmek, hızlı bir şekilde tedaviye geçmek ve güvenli ve temkinli definleri yapmak için etkilenen toplulukları harekete geçirmek üzere destek vermektedir. Etkilenen bölgelerde ve Kinshasa'da risk iletişimi faaliyetleri devam etmektedir.
• DSÖ 21 Mayıs itibariyle 123 personel görevlendirmiştir. DSÖ, Küresel Salgın Uyarı ve Yanıt Ağı (GOARN) ortakları ve Acil Durum Hastalıkları Klinik Değerlendirme ve Yanıt Ağı (EDCARN) ve DSÖ Acil ve Tehlikeli Patojen Laboratuvar Ağı (EDPLN) dahil olmak üzere teknik ağlar ile yanıt planlama ve teknik desteği koordine etmek ve ek teknik destek konuşlandırmak için çalışmaktadır. 21 Mayıs itibariyle, saha ekiplerini güçlendirmek için GOARN ortaklarından 15 uzman konuşlandırılmaktadır.
• Hazırlık Destek Ekipleri (PST) görevleri, birkaç öncelikli ülkede, bölgede daha fazla yayılım durumunda hazırlılık ve gönüllülüğü artırmak için yürütülmektedir.

DSÖ Risk Değerlendirmesi

Salgının büyüklüğüyle ilgili olarak bilgiler hala sınırlı olup incelemeler devam etmektedir. Önemli ulusal ve uluslararası nehir, yol ve iç hava yollarında yer alan büyük bir şehir merkezi olan Mbandaka'daki teyit edilmiş vaka, hastalığın Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde ve komşu ülkelere yayılma riskini artırmaktadır. Bu nedenle DSÖ, halk sağlığı riskinin değerlendirmesini ulusal düzeyde çok yüksek ve bölgesel düzeyde ise yüksek olarak revize etmiştir. Kongo-Brazzaville ve Orta Afrika Cumhuriyeti de dahil olmak üzere 9 komşu ülke yüksek risk altında oldukları konusunda bilgilendirilmiş ve bu ülkelere hazırlık çalışmalarını gerçekleştirmeleri tavsiye edilmiştir. Küresel düzeyde risk şu anda düşüktür. Daha fazla bilgi mevcut olduğunda risk değerlendirmesi gözden geçirilecektir.

Mevcut durum ve mevcut bilgilere dayanarak DSÖ Genel Müdürü, 18 Mayıs Cuma günü Uluslararası Sağlık Tüzüğü (2005) kapsamındaki bir Acil Durum Komitesini, mevcut salgının uluslararası önemi haiz bir halk sağlığı durumu oluşturup oluşturmadığına dair tavsiyelerde bulunmak üzere toplamıştır (2). Komite, uluslararası önemi haiz bir halk sağlığı durumunun koşullarının şu anda oluşmadığını düşünmektedir.

DSÖ'nün Tavsiyesi

Dünya Sağlık Örgütü, hâlihazırda mevcut bilgilere dayanarak, Demokratik Kongo Cumhuriyetine yönelik herhangi bir ticaret ve seyahat kısıtlamasını önermemektedir. DSÖ bu durumla ilgili olarak ticaret ve seyahat önlemlerini takip etmekte olup hali hazırda uluslararası trafikte herhangi bir kısıtlama bulunmamaktadır.

Acil Durum Komitesi, şu anda uluslararası önemi haiz bir halk sağlığı durumu  (PHEIC) için şartların oluşmadığına dikkat çekerken, aşağıdaki Kamu Sağlığı Önerileri yayınlanmıştır:

• Demokratik Kongo Cumhuriyeti Hükümeti, DSÖ ve ortaklar güçlü bir yanıt çalışması gerçekleştirmektedir ki aksi takdirde durum kötüye gidebilir. Bu yanıt tüm uluslararası toplum tarafından desteklenmelidir.
• Bilimsel toplumdaki küresel dayanışma kritiktir ve uluslararası veriler serbestçe ve düzenli olarak paylaşılmalıdır.
• Uluslararası seyahat veya ticaret kısıtlamalarının konulmaması özellikle önemlidir.
• Komşu ülkeler hazırlılık ve sürveyans çalışmalarını güçlendirmelidir.
• Yanıt sırasında personelin güvenliği ve emniyeti sağlanmalı, yanıtı gerçekleştirenler ile ulusal ve uluslararası personelin korunması öncelikli olmalıdır.
• Kongo nehri üzerindeki havaalanları ve limanlar dahil olmak üzere yurt dışına çıkışlarda taramaların büyük önem taşıdığı düşünülmektedir; ancak, özellikle ücra havaalanlarında ülkeye girişlerde tarama yapılmasının halk sağlığı veya maliyet-fayda açısından herhangi bir değeri olmadığı düşünülmektedir.
• İyi bir şekilde koordine edilmiş bir yanıt için güçlü risk iletişimi (gerçek zamanlı verilerle), sosyal seferberlik ve toplum katılımı gerekli olup bundan etkilenenler hangi koruma önlemlerinin önerildiğini anlamalıdır.
• Salgın önemli ölçüde genişlerse veya uluslararası yayılım varsa, Acil Durum Komitesi yeniden toplanacaktır.

Ebola Virüsü Hastalığı hakkında daha fazla bilgi için lütfen aşağıdaki bağlantıya bakınız:

Ebola Virüsü Hastalığı Bilgi Notu

• Ebola Virus Disease fact sheet
• Ebola situation report
• Statement of the 1st meeting of the IHR Emergency Committee

1-Devam eden yeniden sınıflandırma, geriye dönük araştırma ve laboratuvar sonuçlarının ulaşılabilirliği nedeniyle toplam vaka sayısı değişebilir. Hastalık Salgın Haberlerinde rapor edilen veriler Sağlık Bakanlığı tarafından bildirilen resmi bilgilerdir.

2-"Uluslararası Önemi Haiz Halk Sağlığı Acil Durumu",  olağanüstü bir olay anlamına gelir ki bu da UST'de şöyle belirlenmiştir: (i) Hastalığın uluslararası yayılımı ile diğer ülkelere halk sağlığı riski oluşturması ve (ii) koordine edilmiş uluslararası olası bir yanıtı gerektirmesi.