Hastalık Salgını Haberi

20 Haziran 2018  

Sağlık Bakanlığı ve DSÖ, Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde Ebola virüsü hastalığı (EVH) salgınını yakından takip etmektedir. İhtiyatlı bir iyimserlik hakimdir. Yanıtın başlamasından sonra bir aydan biraz fazla sürede EVH'nin daha fazla yayılması büyük ölçüde önlenmiştir.  Ancak, ilerlemelere rağmen, salgın kontrol edilene kadar ihmalkârlığa ve kayıtsızlığa mahal verilmemelidir.

Operasyonlar yoğun sürveyans ve aktif vaka tespiti üzerinde odaklanmaktadır. 17 Mayıs 2018'den beri, Bikoro ve Wangata sağlık bölgelerinde doğrulanmış yeni EVH vakaları bildirilmemiş olup son teyit edilen hasta-vaka Iboko'da 2 Haziran 2018'de semptomlar geliştirmiş ve 9 Haziran'da ölmüştür (Şekil 1).

1 Nisan - 10 Haziran 2018 tarihleri arasında, Equateur Eyaletindeki 4 sağlık bölgesinden 28 ölüm olmak üzere toplam 60 EVH vakası (1) rapor edilmiştir.

Üç sağlık bölgesinden bildirilen toplam vaka sayısına 38 doğrulanmış, 14 muhtemel ve 8 şüpheli vaka dahildir:

Bikoro (n = 24; 10 doğrulanmış, 11 olası ve 3 şüpheli vaka), Iboko (n = 32; 24 doğrulanmış, 3 olası ve 5 şüpheli vaka) ve Wangata (n = 4; hepsi doğrulanmış) (Şekil 2). Vakaların 5’i sağlık çalışanı olup 4’ü doğrulanmış ve 2’si ölmüştür. Vakaların kayıt altına alınmış 1.706 temaslısından 244’ü 18 Haziran 2018 itibariyle aktif takip altında bulunmaktadır.

Şekil 1: 4 Nisan ile 18 Haziran 2018 tarıheri arasında hastalık başlangıcına göre doğrulanmış ve olası Ebola Virüsü Hastalığı vakaları (n = 52)

Şekil 2: Demokratik Kongo Cumhuriyeti, 4 Nisan ile 18 Haziran 2018 tarihleri arasında Equateur eyaletindeki Sağlık Bölgesi başına Ebola vakaları

Halk Sağlığı Yanıtı

Sağlık Bakanlığı, DSÖ ve ortaklarının desteğiyle, etkilenen sağlık bölgelerinde salgın yanıtına liderlik etmektedir. Öncelikler arasında sürveyans ve sözleşme takibi, laboratuvar kapasitesi, enfeksiyon önleme ve kontrolü, vaka yönetimi, toplum katılımı, güvenli ve temkinli defin, yanıt koordinasyonu ve aşılamanın güçlendirilmesi yer almaktadır. Ek olarak, etkilenen vilayetlerden etkilenmemiş illere ve diğer ülkelere hastalığın yayılmasını önlemek için, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, giriş noktalarında sınır geçişleri sürveyans geçmiştir (komşu ve risk altındaki bölgeler, iller, ülkeler ve yolcuların önemli toplanma noktalarında).

DSÖ, uluslararası yayılma riskini azaltmak için hazırlılığı güçlendirmek amacıyla 9 komşu ülkeden Sağlık Bakanlıkları ile yakın bir şekilde çalışmaya devam etmektedir.

• 21 Mayıs'ta başlayan ve 17 Hazirana kadar devam eden müdahaleden bu yana, Iboko (1.434), Wangata (834), Bikoro (779), İngende (77) ve Kinshasa'da (13) olmak üzere toplam 3.137 kişi aşılanmıştır. Ring aşılaması için uygun olan popülasyonlar, ön saf sağlık profesyonelleri, doğrulanmış EVH vakalarına maruz kalmış kişiler (temaslılar) ve temaslıların temaslılarıdır.
• Vakaların günlük takibi, toplum ve sağlık tesisi düzeyinde  aktif vaka araştırması, uyarıların gerçek zamanlı araştırması ve şüpheli tüm vakaların EVH ile ilgili laboratuar testlerinin yapılması da dahil olmak üzere aktif sürveyans faaliyetleri devam etmektedir.
• Kişisel koruyucu ekipman ve dezenfektanlar dahil olmak üzere enfeksiyon önleme ve kontrol malzemeleri, 8 sağlık bölgesindeki sağlık tesislerine sağlanmış olup söz konusu bölgelerin isimleri şöyledir: Mapeke, Bokongo, Itipo, Londo, Bokando-Bouna, Mpangi, Lokango ve Boutela.
• Topluluk bilinçlendirme faaliyetleri Iboko, Bikoro, Mbandaka Wangata ve Bolenge'de devam etmekteddir. Iboko'da, bu hafta 140'dan fazla hane ziyaret edilmiştir. Cellule d’Animation Communautaire (CAC) ekipleri, Bokongo, Mapeke, B.Buna ve Loondo sağlık bölgelerinde her evi ziyaret etmiştir. Mbandaka'da, nehir boyunca limanlar ve küçük pazarlarda farkındalık artırma faaliyetleri gerçekleştirilmiştir. Söylentilerin ve toplum kaygılarının ele alındığı Mbandaka, Wangata ve Bolenge'de mahallelerin önde gelenlerinin de yer aldığı toplumu bilinçlendirme çalışmaları yürütülmüştür.
• DSÖ, Tescil Edilmemiş Müdahalelerin Gözlem Altında Acil Durum Kullanımı (MEURI) çerçevesindeki araştırma aşamasındaki terapilerin kullanımı ve temel tıbbi malzemelerin sağlanması konusunda teknik danışmanlık hizmeti sunmaktadır. Araştırma aşamasında olan 5 terapiden 4'ü ülkede mevcut olup tüm protokoller Etik Değerlendirme Kurulu (ERB) tarafından onaylanmıştır. Bu, Ebola salgını sırasında bu tür tedavilerin ilk kez mevcut olduğu zamandır.
• DSÖ, 18 Haziran 2018 tarihi itibariyle, Küresel Salgın Uyarı ve Yanıt Ağı (GOARN) partneri kurumlardan 31 uzman dahil olmak üzere, EVH salgınına yanıtı desteklemek üzere, Olay Yönetim Sisteminin (OYS) çeşitli kritik işlevlerinde toplam 271 teknik uzmanı görevlendirmiştir. Bir DSÖ antropologu ve risk iletişimi uzmanları güvenli defin ve temaslı takibi de dahil olmak üzere, Ebola yanıt ekiplerini topluluk katılımı konusunda eğitmiştir.
• 19 Haziran 2018 itibariyle, 26 ülke Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nden gelen yolcular için ülkeye giriş taraması uygulamaktadır, ancak şu anda uluslararası trafikte herhangi bir kısıtlama bulunmamaktadır. DSÖ, bu etkinlikle ilgili seyahat ve ticaret önlemlerini izlemeyi sürdürmektedir.
• DSÖ, IOM, IFRC, UNHCR ve diğer ortaklar tarafından Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Kongo ve Orta Afrika Cumhuriyeti arasında sınır ötesi koordinasyon faaliyetlerini güçlendirmek için bir ortaklık projesi başlatılmıştır.
• 19 Haziran 2018 itibariyle Kinshasa'ya yakın Kongo Nehri üzerindeki limanlarda ve Kinshasa'daki uluslararası ve ana ulusal havaalanlarında hiçbir vaka tespit edilmemiştir. 16 Haziran 2018 itibariyle, Mbandaka'da 9.716,  Irebu'da 538 ve Iboko'da 100 yolcu taranmıştır.
• 20 Haziran itibariyle importe vaka bildirilmemiştir. inkübasyon döneminde (2 ila 21 gün) Equateur Eyaletinden başka bir yere ve uluslararası seyahat etmesi mümükün ve gözden kaçırılmış vakaların riski çok düşük olarak değerlendirilmiştir. Bununla birlikte giriş ve toplanma noktalarında çıkış taramasının ihtiyati tedbir olarak alınmasına ve salgın sona erdikten sonra deaktivasyon planının hazırlanmasına karar verilmiştir.
• DSÖ, komşu ülkeleri Ebola'ya hazırlıklı olma konusunda  sistematik bir şekilde değerlendirmek ve eyleme geçmek ve ulusal acil durum müdahale planlarını geliştirmek için desteklemektedir.
• 9 komşu ülkenin Ebola'yı tespit edebilmesi ve hastalığın görülmesi durumunda Ebolayı önleyebilmesi için faaliyetlerin ana hatlarının belirtildiği bölgesel bir hazırlılıkve hazırlık planı geliştirilmiş ve yayınlanmıştır. Bölgesel hazırlılık ve hazırlık planı için 15,5 milyon ABD Dolarına ihtiyaç vardır.

DSÖ Risk Değerlendirmesi

DSÖ, hastalığın ciddi yapısı ve salgının büyüklüğünü ve coğrafi boyutunu değerlendirmeyi zorlaştıran yetersiz epidemiyolojik bilgi ve ilk vakaların saptanmasındaki güçlükten dolayı halk sağlığı riskinin ulusal düzeyde çok yüksek olacağını düşünmektedir.

DSÖ halk sağlığı riskinin bölgesel düzeyde yüksek olacağını değerlendirmiştir. Kongo Cumhuriyeti ve Orta Afrika Cumhuriyeti de dahil olmak üzere 9 komşu ülke yüksek risk altında oldukları konusunda bilgilendirilmiş ve bu ülkelere hazırlık çalışmalarını gerçekleştirmeleri tavsiye edilmiştir.

Küresel düzeyde risk şu anda düşüktür. Daha fazla bilgi mevcut olduğunda risk değerlendirmesi gözden geçirilecektir.

DSÖ Tavsiyesi

Uluslararası Sağlık Tüzüğü Acil Durum Komitesi, DSÖ Genel Müdürü tarafından 18 Mayıs 2018'de toplanmış ve mevcut Ebola salgınına ilişkin olarak Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ne yönelik herhangi bir seyahat veya ticaret kısıtlaması uygulanmasını önermemiştir. Ebola salgınıyla ilgili olarak Demokratik Kongo  Cumhuriyeti'ne yönelik uçak seferlerinin iptalleri gibi diğer seyahat kısıtlamalarının uygulanmasını, uluslararası halk sağlığı yanıtını engelleyebileceği gibi ve etkilenen ülkeye önemli ekonomik zararlar da verebilir. Acil Durum Komitesi ayrıca, Kongo nehri üzerindeki havaalanları ve limanlar da dahil olmak üzere ülkeden çıkışlarda tarama yapılmasının büyük önem taşıdığını belirtmiştir. Ancak, özellikle uzak yerlerde bulunan  havaalanlarında giriş taraması,  halk sağlığı veya maliyet-fayda açısından bir değer taşımamaktadır. Acil Durum Komitesi, Uluslararası Önemi Haiz bir Halk Sağlığı Riski ile ilgili koşulların oluşmadığını belirtse de Komite kapsamlı bir halk sağlığı tavsiyesi (2) yayınlamıştır.

Etkilenen bölgelere yapılan bir ziyaret sırasında bir yolcunun Ebola virüsü ile enfekte olma riski ve geri dönüşten sonra hastalık gelişmesi riski, yolcu birincil vakaların bildirildiği bölgelere seyahat etse bile son derece düşük olduğu gözönünde bulndurularak, DSÖ 29 Mayıs 2018'de (3) WHO seyahat tavsiyesi yayınlınmış olup, hastalığa maruz kalma riskinin nasıl azaltacağına ve olası maruziyetin ardından EVH benzeri semptomlar görülmesi halinde uygun tıbbi yardıma nasıl ulaşılacağı konularında yolcuları duyarlılaştırmayı amaçlamaktadır. Buna ek olarak, DSÖ ulaşım ve seyahat ortakları (ICAO, IATA) ile işbirliği içinde, UST gerekliliğine göre çok sektörlü bir yaklaşımla giriş noktalarında bir halk sağlığı acil durum planının tesis edilmesi ve sürdürülmesinin önemi konusunda seyahat edenlerin farkındalıklarını, taşıtlarda dikkatli olma ve giriş noktaları konusundaki ihtiyatlılığı arttırmak için birlikte çalışmaktadır.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1-Devam eden yeniden sınıflandırma, geriye dönük araştırma ve laboratuvar sonuçlarının ulaşılabilirliği nedeniyle toplam vaka sayısı değişebilir. Hastalık Salgın Haberlerinde rapor edilen veriler Sağlık Bakanlığı tarafından bildirilen resmi bilgilerdir.

2-http://www.who.int/news-room/detail/18-05-2018-statement-on-the-1st-meeting-of-the-ihr-emergency-committee-regarding-the-ebola-outbreak-in-2018

3- http://www.who.int/ith/evd-travel-advice-final-29-05-2018-final.pdf?ua=1