Kabakulak virüsünün tükürük bezlerini enfekte etmesi ve bezlerin ağrılı büyümesiyle kendini gösteren bulaşıcı bir hastalıktır.

Bulaşma

Kabakulak enfeksiyonu, hastanın öksürme, hapşırma ve konuşması ile havaya atılan virüslerin sağlam kişilerin solunum yolundan girmesiyle bulaşır. Hasta kişilerin kullandığı bardak, çatal, kaşık gibi eşyaların paylaşılması ve öpüşme gibi yakın temasla virüs yayılabilir. Virüs havada, eşya ve yüzeyler üzerinde birkaç saat canlı kalabilir. Enfekte bir kişi, tükürük bezlerinin şişmeye başlamasından birkaç gün önce ve şişlik başladıktan sonra 5 güne kadar bulaştırıcıdır.

Belirtiler

Hafif ateş, baş ağrısı, kas ağrıları, halsizlik, yorgunluk, iştah kaybı, kulak, çene altındaki ya da yüzün her iki yanındaki tükürük bezlerinde ağrı ve şişlik, bazen bu semptomlara eşlik eden bulantı ve kusma başlıca belirtilerdir. Kabakulak geçiren çoğu kişi, yaklaşık iki hafta içinde tamamen iyileşir. Sık olmamakla beraber beyin, pankreas, testisler (erkeklerde), yumurtalıklar ve göğüslerde (bayanlarda) iltihaplanma ve geçici ya da kalıcı sağırlık gibi komplikasyonlara da yol açabilir. Belirtiler tipik olarak virüsün alınmasından 16-18 gün sonra başlar, ancak bu süre 12-25 gün arasında değişebilir. Ateş 3-4 gün, parotitis ( tükürük bezi iltihabı) 7-10 gün sürebilir.

Tanı ve Tedavi

Genellikle tipik klinik bulgular tanı konulmasını kolaylaştırır. Belirtilerin hafif olduğu durumlarda kan tahlili ile antikor düzeylerine bakılabilir. Tedavi tamamen semptomlara yöneliktir.

Yolcular için Risk

Kabakulak aşısı her yerde kullanılmadığı için birçok ülkede kabakulak sık görülen bir hastalıktır. Özellikle 1 yaşın üzerinde kabakulak aşısı yapılmamış yolcular için dünyanın birçok ülkesinde risk yüksektir.

Korunma

Kabakulak aşısı mevcuttur ve koruyuculuğu yüksektir.

• Çocukken aşılanıp aşılanmadığı ve kabakulak hastalığı geçirip geçirmediği bilinmeyen kişiler aşılanmalıdır. Bu durumdaki adolesan ve erişkinlere bir ay arayla iki doz aşı yapılmalıdır.
• Kabakulak aşısı uygulaması, halen, çocukluk dönemi aşılama takviminde, 12. ayda ve ilköğretim 1. sınıfta olmak üzere Kızamık-Kızamıkçık-Kabakulak (KKK) aşısı içinde iki doz olarak uygulanmaktadır.
• Gebelik ve bağışıklık yetmezliği olanlara KKK aşısı uygulanmaz.
• 2 doz aşı kabakulağı önlemede %90'a yakın etkilidir.

Aşı kadar temizlik kurallarına dikkat etmek te korunmada önemlidir. Bu nedenle:

• Ellerinizi sık sık yıkayın.
• Eğer sabun ve su yoksa en az % 60 alkol içeren el dezenfektanı ile elinizi temizleyin.
• Ellerinizin temiz olduğundan emin değilseniz gözlerinize, burnunuza veya ağzınıza dokunmayın.
• Öksürürken ve hapşırırken ağzınızı ve burnunuzu mendille ya da kolunuzla (el ile değil) kapatın.
• Hasta olan kişilerle öpüşmekten, sarılmaktan ve yemek yerken aynı kabı paylaşmaktan ve aynı bardaktan içmekten kaçının.

Seyahat Dönüşü Öneriler

• Kendinizi hasta hissediyorsanız, özellikle ateşiniz de varsa hemen doktorunuza veya bir sağlık kuruluşuna başvurun.
• Seyahatiniz hakkında hekiminizi bilgilendirin.
• Hastalığınız boyunca diğer insanlardan uzak durun.

Kaynaklar: