Kızamık (Measles)
Kış sonu ve ilkbahar döneminde ortaya çıkan, ateş ve döküntülerle karakterize oldukça bulaşıcı bir viral hastalıktır.
Bulaşma
Kızamık bir insan hastalığıdır ve başka herhangi bir hayvan tarafından bulaştırılmaz. Kızamık virüsü hastanın ağız ve burun boşluğuna yerleşir. Döküntü başlamadan önceki ve başladıktan sonraki 1 haftalık dönemde konuşma, hapşırma, öksürme ile havaya atılan damlacıklarla virüs etrafa yayılır. Enfekte insanlar, döküntülerin ortaya çıkmasından dört gün öncesine ve dört gün sonrasına kadar kızamığı başkalarına bulaştırabilir. Havadaki virüs sağlam kişiler tarafından solunum yoluyla alınır. Kızamık virüsü çok bulaşıcıdır ve havada ve yüzeylerin üzerinde 2 saate kadar canlı kalabilir.
Belirtiler
Kızamığın ilk belirtisi genellikle yüksek ateştir. Virüse maruz kalındıktan 7 ila 14 gün sonra başlar ve 4-7 gün boyunca sürebilir. Başlangıç aşamasında burun akıntısı, gözlerde kızarma, sulanma, öksürük ve semptomlar başladıktan 2 ila 3 gün sonra ağızda yanak içlerinde küçük beyaz lekeler (Koplik lekeleri) görülebilir. Kızamık döküntüsü, ilk semptomlardan birkaç gün sonra, (yaklaşık olarak virüse maruziyetten 14 gün sonra (7-18 gün) ) genellikle yüz ve üst boyun bölgesinden bir döküntü başlar. Yaklaşık 3 gün içinde döküntü tüm vücuda yayılır. Döküntü 5-6 gün sürdükten sonra kaybolur. Hastalanan bazı kişilerde kulak enfeksiyonu, ishal ve zatürre gibi ciddi akciğer enfeksiyonları gelişebilir. Ciddi vakalar nadir görülmekle birlikte, kızamık beyin ödemi ve ölümle de sonuçlanabilir. Kızamık özellikle küçük çocuklarda, beslenme bozukluğu olanlarda, bağışıklık sistemi zayıf kişilerde (HIV enfeksiyonu, kanser, bazı ilaçlar yada tedavilerin sonucu olarak) ciddi seyredebilir. Kızamık geçiren kişiler hastalığa karşı ömür boyu bağışıklık kazanırlar.
Tanı ve Tedavi
Tanı klinik muayene ve kan tahlili, boğaz veya nazofaringeal sürüntü örnekleri ile konur. Ağız içinde görülen beyaz lekeler, döküntüler ve döküntülerin seyri kızamık için karakteristiktir. Tedavi semptomlara yönelik olarak yapılır.
Yolcular için Risk
Kızamık; Avrupa, Orta Doğu, Asya, Pasifik ve Afrika'yı da içeren dünyanın birçok bölgesinde sık görülen bir hastalık olmaya devam etmektedir. Aşılanmamış küçük bebekler kızamık ve komplikasyonları açısından en yüksek risk grubunu oluşturur. Bağışıklığı olmayan herhangi bir kişi ( aşılanmamış, aşılanmış ancak bağışıklık gelişmemiş ya da çocukluğunda kızamık hastalığı geçirmemiş) hastalığı geçirme riskine sahiptir. Hamileliğinde virüsle enfekte olan kadınlar ciddi komplikasyon riski altındadırlar ve gebelikleri düşük ya da erken doğumla sonuçlanabilir. Gelişmekte olan ülkelerde halen sık görülen kızamıktan her sene 20 milyon kişi etkilenmektedir. Aşısı olmasına rağmen dünyadaki küçük çocuk ölümlerinin başta gelen sebeplerinden biri olmaya devam etmektedir.
Korunma
Aşısı mevcuttur ve hastalıktan korunmada çok etkilidir.
- Çocukken aşılanıp aşılanmadığı ve kızamık hastalığı geçirip geçirmediği bilinmeyen kişiler aşılanmalıdır. Bu durumdaki adolesan ve erişkinler bir ay arayla iki doz aşı olmalıdırlar.
- Kızamık aşısı uygulaması, halen, çocukluk dönemi aşılama takviminde Kızamık-Kızamıkçık-Kabakulak (KKK) aşısı içinde 2 doz olarak uygulanmaktadır.
- Gebelik ve bağışıklık yetmezliği olanlara KKK aşısı uygulanmaz.
- 2 doz aşı kızamığı önlemede %100'e yakın etkilidir.
Alınacak diğer önlemler de korunmada önemlidir. Bunun için:
- Hijyen ve temizliğe dikkat edin.
- Ellerinizi sık sık yıkayın.
- Eğer sabun ve su yoksa en az % 60 alkol içeren el dezenfektanı ile elinizi temizleyin.
- Gözlerinize, burnunuza veya ağzınıza elinizin temiz olduğundan emin değilseniz dokunmayın.
- Öksürürken ve hapşırırken ağzınızı ve burnunuzu mendille ya da dirsek içi ile (el ile değil) kapatın.
- Hasta olan kişilerle öpüşmekten, sarılmaktan ve yemek yerken aynı kabı paylaşmaktan ve aynı bardaktan içmekten kaçının.
Seyahat Dönüşü Öneriler
- Kendinizi hasta hissediyorsanız, özellikle ateşiniz de varsa hemen doktorunuza veya bir sağlık kuruluşuna başvurun.
- Seyahatiniz hakkında hekiminizi bilgilendirin.
- Hastalığınız boyunca diğer insanlardan uzak durun.