Yolcu ishali seyahat edenleri en çok etkileyen hastalıktır. Her yıl uluslararası yolcuların %20-50‘sinde, tahminen 10 milyon kişide hastalık görülür. Genellikle seyahatin ilk haftasında ortaya çıkar ama seyahatin herhangi bir zamanında ve hatta eve dönüş sonrasında bile gelişebilir. Primer neden çeşitli enfeksiyon ajanlarıdır. Bakteriyel enteropatojenler yolcu ishali vakalarının yaklaşık %80’nini oluştururlar. En sık yolcu ishaline neden olan ajan enterotoksijenik Escherichia coli’dir (ETEC). ETEC kramplar, düşük derece ateşli veya ateşsiz sulu ishal yapar. ETEC dışında diğer bakteriler, çeşitli viral ve parazitik enterik patojenler de potansiyel ajanlardır.

Bulaşma

Enfeksiyonun birincil nedeni insan veya hayvan dışkısıyla kirlenmiş yiyecek veya suyu ağız yoluyla almaktır. Çiğ yenen veya iyi pişmemiş gıdalar, açıkta satılan yiyecekler, yeterince klorlanmamış içme suları ana kaynaklardır. Sağlıksız yüzme havuzları, göl, nehir ve denizlerde yüzmekle de enfeksiyon ortaya çıkabilir.

Belirtiler

Yolcu ishali çoğunlukla ani başlangıçlıdır. Hastalık genellikle dışkı miktarında ve sıklığında artışla ortaya çıkar. Dışkı kıvamındaki değişiklik sık görülür. Tipik olarak her gün 4-5 kez dışkılama söz konusudur. Diğer semptomlar bulantı, kusma, ishal, abdominal(karın) kramplar, şişkinlik, ateş, huzursuzluk ve keyifsizliktir. Vakaların çoğu iyi huyludur ve 1-2 gün içinde tedavisiz düzelir. Yolcu ishalinde hayati tehlike nadirdir. Doğal süreçte %90 vaka 1 hafta içinde ve %98 vaka 1 ay içinde düzelir.

Tanı ve Tedavi

Genellikle doktor hastanın öyküsü ve semptomlarıyla teşhis koyabilir. Dışkı örneğinin laboratuvar tetkikleriyle tanı kesinleştirilir ve etken patojen tesbit edilebilir.

Yolcu ishali genellikle kendini sınırlayan bir hastalıktır ve özel bir tedavi olmaksızın düzelir. Ancak sıvı ve elektrolit kaybını yerine koymak için oral rehidratasyon faydalıdır. Yetişkinlere rutin olarak temiz sıvı tüketmeleri tavsiye edilir. 8 saat içinde 3 veya daha fazla dışkılayan ve özellikle bulantı, kusma, abdominal kramplar, ateş veya dışkıda kan semptomları da bulunan hastalar antimikrobiyal tedaviden yarar görebilirler. Antibiyotikler genellikle 3-5 gün süreyle kullanılır. Tedaviye rağmen ishal düzelmiyorsa hasta doktor tarafından tekrar değerlendirilir ve parazit enfeksiyonu ihtimaline yönelik tedavi başlanır. Hastalar mutlaka bol sıvı almalıdır. Sıvı alımı özellikle kronik hastalığı olanlarda, yaşlılarda ve küçük çocuklarda çok önemlidir. İshal başlar başlamaz sıvı tüketimi arttırılmalıdır. Eğer ishal birkaç günden fazla sürerse, oral rehidratasyon sıvısı ( ORS) alınmalı ve normal gıda tüketimine devam edilmelidir.

ORS şu şekilde kullanılır:

• 2 yaş altındaki bebekler: Her sulu dışkıdan sonra ¼ - ½ fincan (50-100 ml)
• 2-10 yaş arası çocuklar: Her sulu dışkıdan sonra ½ - 1 fincan (100-200 ml)
• Daha büyük çocuklar ve yetişkinler : İçebildikleri kadar

Eğer ORS mevcut değilse; 6 çay kaşığı şeker ve 1 çay kaşığı tuz 1 litre içme suyuna eklenir ve bu karışım yukarıda belirtilen oranlar da kullanılır (bir çay kaşığı= 5 ml ).

Yolcular için Risk

Yolcu ishali dünyanın her yerinde görülür, ancak Latin Amerika, Afrika, Orta Doğu ve Asya’nın gelişmekte olan ülkeleri en riskli yerlerdir. Kişisel özellikler hastalık riskini etkiler. Genç erişkinler, bağışıklık sistemi baskılanmış hastalar, inflamatuar barsak hastalığı olanlar, diyabet hastaları, H2 reseptör blokörü veya antiasit kullananlar yolcu ishaline yakalanma riski en yüksek olan kişilerdir. Yakalanma oranları kadın ve erkek için aynıdır.

Korunma

Yolcular aşağıdaki önleyici tedbirleri uygulayarak yolcu ishali riskini azaltabilirler:

• Tuvalete gittikten sonra ve yemekten önce elleri mutlaka sabun ve suyla yıkamak veya alkol bazlı el dezenfektanları kullanmak,
• Hijyenik olmayan yerlerden ve sokak satıcılarından satın alınan içecekleri ve yiyecekleri tüketmekten kaçınmak,
• Çiğ veya iyi pişmemiş et ve deniz ürünlerinden uzak durmak,
• Çiğ meyveleri(portakal, muz, avokado gibi) ve sebzeleri temiz suda yıkayıp, soyduktan sonra yemek,
• Açıkta beklemiş yemekleri yememek, taze, iyi pişirilmiş, sıcak yemekleri tercih etmek,
• Beyaz et, krema, mayonez gibi çabuk bozulan yiyecekleri, kötü kokulu ve renkli yiyecekleri tüketmemek,
• Pastörize edilmemiş süt ve süt ürünlerini kullanmamak,
• Sular güvenli değilse gıdaları yıkarken, yemek hazırlarken, dişleri fırçalarken mutlaka kaynatmak veya kapalı şişe sularını tercih etmek.

Seyahat Dönüşü Öneriler

Sıvı alımınızı artırmanıza rağmen şikayetleriniz devam ediyorsa hemen doktorunuza veya bir sağlık kuruluşuna başvurun.

Doktorunuza seyahatinizden mutlaka bahsedin.