Hastalık Salgını Haberi

7 Eylül 2018  

1 Eylül 2018 tarihinde, Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde Ebola Virüsü Hastalığı (EVH) salgınının ilan edilmesinden bu yana bir ay geçmiştir. Yeni vakaları hızlı bir şekilde tespit etmek, vakalara yanıt vermek ve uygun durumlarda koruma ve tedavi sağlamak konularında iyi bir ilerleme kaydedilmiştir. Ancak, bu salgının daha da yayılmasına neden olabilecek önemli riskler devam etmektedir: Bazı toplulukların Ebola önleme tedbirlerini benimsemelerine yönelik isteksizlik, zayıf enfeksiyon önleme ve kontrol (IPC) önlemleri nedeniyle sağlık kurumlarında bulaşım, semptomlar geliştikten sonra Ebola Tedavi Merkezlerine (ETM'ler) erişimde hastaların gecikmeleri ve erişilmesi zor olan güvensiz alanlarda virüsün  yayılma potansiyelinin olması.

Son haftalarda, vaka insidansında hafif bir artış gözlemlenmektedir (Şekil 1). İletimin odağı, Mabalako Sağlık Bölgesi'ndeki Mangina'nın içinden ve çevresinden Beni şehrine doğru genişlemiştir; Beni'deki 22 doğrulanmış ve olası vakanın 15'i ve diğer sağlık bölgelerindeki en az 3 doğrulanmış vaka, tek bir iletim zincirine bağlanmıştır. 31 Ağustos'taki son Hastalık Salgını Haberi'nden bu yana (29 Ağustos'taki veriler), 13 yeni EVH vakası (12'si doğrulanmış ve 1'i olası) bildirilmiş olup bunların arasında Beni'den bildirilen 8 doğrulanmış ve 1 olası, Mabalako'dan bildirilen 2 ve Mandima, Butembo ve Masereka sağlık bölgeleri'nden 1'er vaka yer almaktadır. Durum Mangina ve Mandima sağlık bölgelerinde önemli ölçüde iyileşirken, sporadik vakalar hala gözlemlenmektedir. Yayılma riski, daha sonra teyit edilen 2 vakanın, Beni'den Butembo şehrine ve Masereka Sağlık Bölgesi yakınında bulunan bir köye hareket etmesiyle artmıştır (Şekil 2). Etkilenen bölgelerdeki popülasyonların hareketliliği göz önüne alındığında, bu iki vaka beklenmekte olup hızla tespit edilmiş ve virüsün daha fazla yayılmasını engellemek için ek müdahale önlemleri hızla aktive edilmiştir.

5 Eylül 2018 tarihi itibariyle Kuzey Kivu Eyaletindeki 7 sağlık bölgesinde (Beni, Butembo, Kalunguta, Mabalako, Masereka, Musienene ve Oicha) ve Ituri Eyaletindeki Mandima sağlık bölgesi (Şekil 2)86 ölüm vakası (55 doğrulanmış ve 31 muhtemel) olmak üzere toplam 129 EVH vakası (98 doğrulanmış ve 31 olası) bildirilmiştir. Vakalar başka bölgelerde kaydedilmiş olsa da, yakın tarihli doğrulanmış vakalar Beni, Mabalako ve Mandima sağlık bölgeleri ile sınırlıdır. Yaş ve cinsiyet bakımından bilinen ve doğrulanmış 123 vakanın 35-44 yaş aralığında yetişkinler  (% 24) ve kadınlar (% 58) teyit edilen ve olası vakaların en büyük oranını oluşturmuştur (Şekil 3). Sağlık çalışanlarında, 16'sı laboratuvar onaylı 17 vaka bildirilmiştir: Mabalako (14), Beni (1) ve Masereka (1). Tüm sağlık çalışanlarının hastalığa  maruziyeti, ETM'lerin dışındaki Mandima ve Beni'deki sağlık tesislerinde meydana gelmiştir. İki sağlık çalışanı ölmüştür. Doğrulanmış ve olası vakalara ek olarak, Mabalako (5), Beni (1) ve Mandima (1) 'dan 7 şüpheli vaka halen EVH ile ilgili tespitin yapılabilmesi için laboratuvar testini beklemektedir.

Yanıt ekiplerinin varlığı ve Ebola kontrol önlemlerinin uygulanması, etkilenen bölgelerdeki yerel topluluklar tarafından kabul edilmiş ve desteklenmiştir.

Bazı alanlarda zorluklar devam etmektedir. Ekipler, tepki faaliyetlerine yönelik direnç vakalarını ele almayı sürdürmektedir.

Yanıt faaliyetlerinin yakın çevresindeki güvensizlik ve çatışma vakaları da yakından takip edilmektedir. DSÖ ve BM güvenlik ekipleri, iç güvenlik politikalarının ve prosedürlerinin sıkı bir şekilde gözetilmesini ve bunlara uyulmasını sağlar. Silahlı eskortların kullanımı için BM politikasına (eski salgınlarda da uygulandığı gibi), askeri eskortların sadece gerektiğinde ayrı araçlarda kullanılması şeklinde uyulmakta olup yanıt operasyonlarında güvenlik personelinin doğrudan katılımı sözkonusu değildir.

Şekil 1: 5 Eylül 2018 tarihi itibariyle hastalık başlangıcı haftasından itibaren doğrulanmış ve olası Ebola virüsü hastalığı vakalarıyla ilgili veriler (n = 127) *

* N = 2 vakalar için hastalık başlangıç tarihi bilinmemektedir. Son haftalardaki veriler, teyit ve raporlamanın yanı sıra devam eden veri temizliği durumunda gecikmelere tabidir.

Şekil 2: 5 Eylül 2018 tarihi itibariyle Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ndeki Kuzey Kivu ve Ituri eyaletlerinde  sağlık bölgesine göre doğrulanmış ve olası Ebola Virüsü Hastalığı vakalarıyla ilgili veriler (n = 129)

Şekil 3: 5 Eylül 2018 tarihi itibariyle yaş ve cinsiyete göre doğrulanmış ve olası Ebola Virüsü Hastalığı vakalarıyla ilgili veriler (n = 123)*

* N = 6 vakaları için yaş ve / veya cinsiyet bilinmiyor.

Halk Sağlığı Yanıtı

DSÖ ve ortakların desteğiyle, Sağlık Bakanlığı yanıt önlemlerini güçlendirmeye devam etmektedir. Öncelikler arasında; komşu illerde ve ülkelerde yanıt koordinasyonu, sürveyans, temaslı takibi, laboratuvar kapasitesi, IPC, klinik yönetim, aşılama, risk iletişimi ve toplum katılımı, güvenli ve temkinli defin işlemleri, sınır ötesi sürveyans ve hazırlık faaliyetleri yer almaktadır. DSÖ ve ortaklar ayrıca komşu ülkelerde hazırlıklılık faaliyetleri yürütmektedir.

• Bugüne kadar 4.500'den fazla temaslı kayıtlara geçmiş olup bunlardan 2.100'den fazlasının 21 günlük takip süresi tamamlanmıştır. 5 Eylül itibariyle 2.265 kişi sürveyans altında kalmakta olup, bunların % 93-97'si son 7 gün içinde günlük olarak takip edilmiştir. Bazı alanlarda, iletişim izleme ekipleri çeşitli derecelerde toplum direnciyle karşı karşıya kalmıştır, ancak aynı zamanda kişilerin sürekli hareket etmesinin yarattığı güvensizlik ve zorluklar da ortaya çıkmıştır.
• 6 Eylül itibariyle, sağlık çalışanlarının ve diğer ön safha çalışanlarının 10 halkasına (ring) ek olarak 44 aşılama halkası (ringi) tanımlanmıştır. Bu halkalarda yakın zamanda teyit edilen 52 vakanın temaslıları (ve onların temaslılarını) yer alır. Bugüne kadar, 6.830 kişi kabul etmiş ve aşılanmış olup bu rakama 1.746 sağlık hizmeti veya ön saf çalışanı ve 1.762 çocuk da dahildir.

• DSÖ, 5 Eylül itibariyle, lojistik uzmanları, epidemiyologlar, laboratuvar uzmanları, iletişimciler, klinik bakım uzmanları, toplum katılım uzmanları ve acil durum koordinatörleri gibi yanıt faaliyetlerini desteklemek için 194 uzman görevlendirmiştir. Küresel Salgın Uyarısı ve Müdahale Ağı (GOARN) ortak kurumları, Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nin ve komşu ülkelerde etkilenmeyen illerdeki devam eden hazırlık ve teyakkuz faaliyetlerinin yanı sıra yanıtı desteklemeye devam etmektedir.

• İcabçı Ortağı (SBP) NORCAP aracılığıyla Kananga'da görevlendirilen alt ulusal Sağlık Gurup Koordinatörü, EVH yanıtını desteklemek için Kuzey Kivu'ya yeniden atanmıştır. İlave İcabçı Ortakların-SBP’lerin görevlendirilmesi aracılığıyla pozisyonları yedeklemeye yönelik çabalar devam etmektedir. SBP'ler ayrıca sağlık profesyonellerini EVH'ye hazırlıklı olma ve yanıt faaliyetlerine destek olmaya ve konuşlandırmaya hazırdır.
• ETM'ler, Uluslararası Tıbbi Eylem için Birlik-ALIMA ve Sınır Tanımayan DoktorlarÖrgütü-MSF’nin desteği ile sırasıyla Beni ve Mangina'da tam olarak faaliyet göstermektedir. ALIMA önümüzdeki 2 hafta boyunca Beni'de,  tedavi kök kapasitesini genişletmeyi planlamaktadır. 9 Eylül haftası boyunca faaliyete geçmesi beklenen Uluslararası Sağlık Hizmeti Sınfı (IMC) desteğiyle Makeke'de (İturi Eyaleti) 20 yataklı bir ETM inşa edilmektedir. Makeke'de 7 yataklı bir MSF transit merkezi faaliyete geçmiştir. Samaritan's Purse, Bunia'daki karantina ünitesini enfeksiyon, IPC ve izolasyon eğitimi ile desteklemeye devam etmektedir.
• ETM'ler, Sağlık Bakanlığı ve Ulusal Biyomedikal Araştırma Enstitüsü (INRB) ile işbirliği içinde kayıt dışı ve deneysel müdahaleler (MEURI) protokolünün takip edilen acil durumlarda kullanımına uygun olarak terapötikler sağlamaktadır. DSÖ, yerinde teknik klinik uzmanlık sağlamakta olup bir veri güvenliği yönetim kurulunun oluşturulmasına yardımcı olmaktadır. 6 Eylül itibariyle, 27 hasta deneysel amaçlı Ebola terapötikleri almış olup bu terapötiklere mAb114 (13 hasta), Remdesivir (9 hasta) ve ZMapp (5 hasta) dahildir.
• Enfeksiyon Önleme ve Kontrol- IPC uzmanlarından oluşan bir ekip, sağlık bakımı ve ön saf  çalışanları ile günlük eğitim düzenlemekte, tesisleri değerlendirmekte ve dekontamine etmekte ve el hijyenine yönelik temel çözümler ve kişisel koruyucu ekipman sağlamaktadır. DSÖ tarafından görevlendirilen uzmanlardan oluşan bir ekip, yerel kapasiteyi desteklemekte, açıkların nerede olduğunu görmek için düzinelerce sağlık merkezi ile birlikte çalışmakta ve ihtiyaç duyulduğunda eğitim ve malzeme sağlamaktadır. Sağlık merkezlerine, EBH şüphesi olan hastaların, diğer hastalardan ayrılıp tedavi edilebilmelerini ve iletim risklerini azaltmalarını sağlamak için triyajı tesis etmek konusunda yardımcı oluyorlar.
• Sağlık Bakanlığı, DSÖ, UNICEF, Kızıl Haç ve ortaklar Beni, Mutembo ve Mangina'da yerel topluluklarla ilgilenmek için faaliyetlerini yoğunlaştırmaktadır. Yerel liderler, dini liderler, kanaat önderleri ve gençlik grupları gibi topluluk ağları, motosiklet taksi şoförleri Ebola'nın önlenmesi ve radyo ve kişilerarası iletişim konusunda aktif diyaloglar aracılığıyla doktora zamanında başvuru arayışında olan topluluklara destek sağlamak için uğraşmaktadır. Yerel ön saf topluluğu sosyal yardım çalışanları, Ebola müdahale ekipleri arasında, iletişimin sürdürülmesinde, hasta bakımında ve güvenli ve temkinli defin işlemlerinde toplumun katılımını ve psiko-sosyal desteği güçlendirmek için yakın bir şekilde çalışmaktadır.
• 6 Eylül itibariyle, 642'den fazla dini lider, geleneksel şifacılar, hakimler / yargıçlar ve öğretmenler, toplum üyelerinin Ebola önleme tedbirlerini uygulamaya teşvik edilmesini desteklemeyi, zamanında tedaviye başvuru ve sürveyans , güvenli ve temkinli defin işlemleri-SDB ve diğer yanıt önlemlerine yardımcı olmayı amaçlamıştır.
• Uluslararası Kızılhaç Federasyonu (IFRC) ve Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC) desteğiyle Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nin Kızıl Haçı güvenli ve temkinli defin işlemlerini-SDB'yi koordine etmektedir. 6 Eylül itibarıyla Kızıl Haç, Beni, Mangina ve Butembo'da 3 operasyonel üs kurmuştur; Toplamda 9 SDB ekibi faaliyete geçmiş ve Bunia ve Mambasa'daki ekipler için ilk eğitim yapılmıştır. Bugüne kadar, 112 SDB'nin başarılı bir şekilde yürütüldüğü bildirilmiştir.
• Sağlık taraması 45 Giriş Noktasında (PoE) tesis edilmiştir.Bu Giriş Noktalarında 2 milyondan fazla yolcunun taraması gerçekleştirilmiştir.

DSÖ Risk Değerlendirmesi

Bu son EVH salgını, Uganda, Ruanda ve Güney Sudan'ı sınırlayan Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nin kuzeydoğu illerini etkilemektedir. EVH'nin ulusal ve bölgesel düzeyde iletimi için potansiyel risk faktörleri arasında, etkilenen bölgeler, ülkenin geri kalanı ve komşu ülkeler arasındaki ulaşım bağlantıları; nüfusun ülke içinde yer değiştirmesi; Kongolu mültecilerin komşu ülkelere göç etmesi yer almaktadır. Ülke aynı anda birçok salgın (Kolera ve Aşı kaynaklı Poliomyelit ) ve uzun vadeli insani kriz yaşamaktadır. Ek olarak, Nort Kivu ve İturi’deki güvenlik durumu, yanıt faaliyetlerinin uygulanmasını engelleyebilir. Bu bağlamda, halk sağlığı riski ulusal ve bölgesel düzeyde yüksek ve küresel olarak düşüktür.

Ulusal ve bölgesel yayılma riski yüksek olduğundan, komşu illerin ve ülkelerin sürveyans ve hazırlık faaliyetlerini geliştirmeleri önemlidir. DSÖ, sağlık yetkililerinin uyarıldığından ve yanıt vermeye hazır olduğundan emin olmak için komşu ülkelerle çalışmaya devam edecektir.

DSÖ Tavsiyesi

DSÖ, mevcut bilgilere dayanarak Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ne herhangi bir seyahat ve ticaret kısıtlaması getirilmesini önermemektedir. DSÖ, bu durumla ilgili olarak seyahat ve ticaret önlemlerini izlemeyi sürdürmektedir. Şu anda hiçbir ülke Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ne yönelik her hangi bir seyahat kısıtlaması uygulamamıştır. Yolcular seyahat etmeden önce tıbbi tavsiyeler almalı ve iyi hijyen kurallarına uymalıdır.

DSÖ’nün Ebola Aşısı ile ilgili geçici tavsiyesi 

Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde Ebola Virüs Hastalığı Salgınına İlişkin Uluslararası Gezginler İçin Dünya Sağlık Örgütü Önerileri

Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde Ebola Virüsü Hastalığı İçin Komşu Ülkelerde Operasyonel Hazırlık Ve Teyakkuz