Verilerin rapor edildiği tarih: 30 Ocak 2020

Uluslararası Sağlık Tüzüğü( UST2005) kapsamında Yeni Koronavirüs(2019-nCoV) Acil Durum Komitesinin ,  30.01.2020 de yaptığı toplantıda salgının, uluslararası endişelere neden olan bir halk sağlığı acil durumu yarattığını kabul etmesi sonucu, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Çin'de ortaya çıkan yeni tip koronavirüs (2019-nCoV) salgınıyla ilgili "uluslararası halk sağlığı acil durumu" ilan edildiğini duyurdu.

• Finlandiya, Hindistan ve Filipinler'de ilk onaylanmış 2019-nCoV akut solunum hastalığı vakaların hepsinin Wuhan şehrine seyahat geçmişi vardı.

• DSÖ, mevcut salgına neden olan hastalığın geçici isminin “2019-nCoV akut solunum yolu hastalığı” olmasını önermektedir ('n' yeni içindir ve 'CoV' koronavirüs içindir). Bu isim, DSÖ ortak kurumlar arasında danışma süreci ile geliştirilen Yeni İnsan Bulaşıcı Hastalıkların Adlandırılması için En İyi Uygulamalarla uyumludur. Geçici isim için onay, DSÖ'nün ortak kuruluşları olan Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü (OIE) ve Gıda ve Tarım Örgütü’nden (FAO)  istenmektedir. DSÖ'nün ortak kuruluşları, Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü (OIE) ve Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından aranmaktadır. Hastalığın nihai adı Uluslararası Hastalık Sınıflaması (ICD) tarafından sağlanacaktır. DSÖ ayrıca virüsün geçici adı olarak '2019-nCoV' teklifinde bulunuyor. Virüsün resmi adı ile ilgili nihai karar, Uluslararası Virüslerin Sınıflandırılması Komitesi tarafından verilecektir.

Şekil 1. 30 Ocak 2020 itibariyle doğrulanmış 2019-nCoV vakalarının bildirildiği ülkeler, yönetim bölgeleri veya bölgeler.

TEKNİK ODAK: Laboratuvar tespiti:

DSÖ, 9 Ocak'ta yeni koronavirüsün saptanması için geçici  laboratuvar rehberliği yayınladı ve bu tavsiyeyi iki kez güncelledi. Bu rehber biyogüvenlik, hasta örneklemesi ve patojen tespiti ve tanımlanması hakkında tavsiyeler içermektedir. Epidemiyolojik durum gibi, teşhis ortamı da hızla değişmektedir. İlk 2019-nCoV vakaları metagenomik sekanslama kullanılarak saptandı. Dizi verilerinin elde edildiği günler içerisinde klinik teşhis kullanımı için polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) deneyleri geliştirilmiştir.

Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC)’nin Çin şubesi dahil olmak üzere birçok akademik ve kamu sektörü grubu, yeni virüse (2019-nCoV) özgü genom tespit sekanslarının alanlarını hedefleyen testler tasarladı ve bunları herkese açık hale getirdi.

DSÖ'nün temel amaçlarından biri, sürveyansın iyileştirilmesi, erken teşhis ve hastalığın yayılmasını izlemek için 2019-nCoV tespiti için küresel teşhis kapasitesini güçlendirmektir. Bugüne kadar, Çin dışındaki insandan insana bulaş sınırlı olmuştur ve halk sağlığı çabaları, kritik vakalarda patojeni saptama yeteneğine bağlı olan importe vakaları olan ülkelerde daha fazla bulaşmayı sınırlamayı hedeflemektedir.

WHO, 2019-nCoV için teşhis kapasitesini artırmak için üç yönlü bir yaklaşım benimsemiştir:

1)Koronavirüslerin moleküler tespiti konusunda uzmanlığa sahip uzman referans laboratuarları ağı oluşturmak. Bu uluslararası laboratuvarlar, 2019-nCoV vakalarını doğrulamak ve moleküler testlerinde sorun gidermek için ulusal laboratuvarları destekleyebilir;

2)2019-nCoV tespiti için ulusal kapasitenin güçlendirilmesi, böylece tanı testlerin yurtdışı gönderime gerek kalmadan hızlı bir şekilde gerçekleştirilmesi. Bunun başarılmasının bir yolu, özellikle Küresel Grip Gözetim ve Müdahale Sistemini destekleyen Ulusal Grip Merkezleri gibi solunum patojenlerinin tespiti için mevcut küresel ağlarla çalışmak;

3) Test kullanılabilirliğinin sağlanması. Bu aşağıdakileri içermektedir: a) Doğrulama verileri için akademik laboratuvarlardan 2019-nCoV PCR protokollerinin taranması (örn. Saptama sınırları, spesifiklik gibi), b) 2019-nCoV'u yüksek hassasiyetle tespit edip edemeyeceğini görmek için yerleşik ticari koronavirüs tahlillerinin (örn. SARS) dizi hizalamasını aramak ve c) yeni geliştirilen 2019-nCoV PCR analizlerini üretme ve dağıtma kapasitesine sahip ticari ve ticari olmayan ajanslarla çalışma. DSÖ, bu testleri Şubat 2020'nin ilk haftasında sunmak için bölge ve ülke ofislerini desteklemeye başlayacak.

SÜRVEYANS

Tablo 1. 30 Ocak 2020 itibariyle Doğrulanmış 2019-nCoV vakalarının bildirildiği ülkeler, yönetim bölgeleri veya bölgeler

*Çin'de doğrulanmış vakalara  Hong Kong  (10 teyit edilmiş vaka), Macau (7 teyit edilmiş vaka) ve Taipei'de (8 teyit edilmiş vaka) doğrulanan vakalar da dahildir.

STRATEJİK HEDEFLER

DSÖ'nün söz konusu yanıta yönelik stratejik hedefleri:

• Yakın temaslılar ve sağlık çalışanları arasındaki ikincil enfeksiyonları azaltmak, hastalığın daha fazla yayılmasını önlemek ve Çin'den uluslararası yayılmaların önlenmesi dahil olmak üzere insandan insana bulaşmayı sınırlamak*;
• Enfekte hastalar için optimize edilmiş bakım sağlamak da dahil olmak üzere, hastaların erken teşhis edilmesi, izole edilmesi ve bakımının yapılması;
• Hayvan kaynağından bulaşmayı tanımlamak ve azaltmak;
• Virüsle ilgili önemli olan bilinmeyenleri ve klinik şiddeti, bulaşma ve enfeksiyonun kapsamı, tedavi seçeneklerini ele almak ve teşhis, tedavi ve aşıların gelişimini hızlandırmak;
• Kritik risk ve durumla ilgili bilgileri tüm topluluklara iletmek ve yanlış bilgilendirmeyle mücadele;
• Çok sektörlü ortaklıklar yoluyla sosyal ve ekonomik etkiyi en aza indirgemek.

*Bu, hızlı tespit, vakaların teşhisi ve yönetimi, temaslıların tespit edilmesi ve takibi, sağlık tesislerinde enfeksiyon önleme ve kontrol, gezginler için sağlık önlemlerinin uygulanması, popülasyohda bilinçlendirme ve risk iletişimi gibi halk sağlığı önlemlerinin bir kombinasyonu ile elde edilebilir.

HAZIRLIK VE YANIT:

• DSÖ, vakaların bildirildiği Üye Devletler ile düzenli ve doğrudan temas halindedir. DSÖ ayrıca durum hakkında diğer ülkeleri bilgilendirmekte ve talep halinde destek sağlamaktadır.
• Sağlık tesislerinde laboratuvar teşhisi, klinik yönetim, enfeksiyonun önlenmesi ve kontrolü, yeni koronavirüs şüphesi olan hastalar için evde bakım, risk iletişimi ve toplum katılımı için geçici rehberler geliştirilmiştir: https://www.who.int/internal-publications-detail/clinical-management-of-severe-acute-respiratory-infection-when-novel-coronavirus-(ncov)-infection-is-suspected
• Doğrulanmış hastaların tanımlanması ve yönetiminde gerekli malzemeler için hastalıkla mücadele malzemelerin bulunduğu paketler hazılanmıştır: https://www.who.int/internal-publications-detail/disease-commodity-package---novel-coronavirus-(ncov)
• Hayvanlardan insanlara bulaşma riskini azaltmak için önerilerde bulunulmuştur: https://www.who.int/health-topics/coronavirus/who-recommendations-to-reduce-risk-of-transmission-of-emerging-pathogens-from-animals-to-humans-in-live-animal-markets
• DSÖ, yeni coronavirus 2019-nCoV salgınıyla ilgili olarak uluslararası trafik için güncellenmiş bir tavsiye yayınlanmıştır: https://www.who.int/ith/2020-24-01-outbreak-of-Pneumonia-caused-by-new-coronavirus/en/
• Teşhis, aşılar ve terapötikleri hızlandırılması için Ar-Ge planının etkinleştirilmesi.
• DSÖ erken incelemeler (https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/early-investigations/ )konusunda rehberlik sağlamaktadır. Kullanılabilir ilk protokol: 2019 yeni koronavirüs (2019-nCoV) enfeksiyonu için ev tipi iletim inceleme protokolüdür: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/early-investigations/
• DSÖ, yeni koronavirüsler de dahil olmak üzere ortaya çıkan solunum virüslerine genel bir bilgi sağlamak için çevrimiçi/online bir kurs geliştirmiştir: https://openwho.org/courses/introduction-to-ncov
• DSÖ, yeni bir virüs salgınında kritik olan incelemenin erken yapılması (https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/early-investigations/ ) için rehberlik sağlamaktadır. Çalışma protokollerinden toplanan veriler, sürveyans ve vaka tanımları için önerileri iyileştirmek, 2019-nCoV'un temel epidemiyolojik bulaş özelliklerini karakterize etmek, yayılma, şiddet, hastalık spektrumu, toplum üzerindeki etkiyi anlamak ve operasyonel modelleri ve vaka izolasyonu, temaslı takibi ve izolasyon gibi karşı önlemlerin uygulanması konusunda bilgilendirmek için kullanılabilir. Kullanılabilir ilk protokol: 2019 yeni koronavirüs (2019-nCoV) enfeksiyonu için ev tipi iletim araştırma protokolüdü: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/early-investigations/
• DSÖ, sürveyans, epidemiyoloji, modelleme, teşhis, klinik bakım ve tedavi ve hastalığı tanımlamanın, yönetmenin ve ilerlemeyi sınırlamanın diğer yollarıyla ilgili küresel çalışmaları koordine etmek için araştırmacılar ve diğer uzman ağlarıyla birlikte çalışmaktadır. DSÖ, mevcut durumu dikkate alacak şekilde güncellenen ülkeler için geçici rehberlik yayınlamıştır.
• Laboratuvar, enfeksiyon önleme ve kontrol, klinik yönetim ve matematiksel modelleme için küresel uzman ağları ve ortaklıkların kullanılması.

TAVSİYELER 

Diğer koronavirüs (Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS) ve Şiddetli Akut Solunum Sendromu (SARS) nedeniyle önceki salgınlar sırasında, insandan insana bulaşma damlacıklar, temas ve fomitler yoluyla gerçekleşmiş olup bu da 2019-nCoV'nin bulaş yolunun benzer olabileceğini düşündürmektedir. Akut solunum yolu enfeksiyonu genel bulaşma riskini azaltmak için temel ilkele aşağıdaki gibidir:

Akut solunum yolu enfeksiyonu geçiren kişilerle yakın temastan kaçınmak.

• Özellikle hasta insanlarla veya çevreleriyle doğrudan temas ettikten sonra sık sık el yıkama.
• Çiftlik veya vahşi hayvanlarla korunmasız temastan kaçınmak.
• Akut solunum yolu enfeksiyonu semptomları olan kişiler öksürürken görgü kurallarına uymalıdır (başka insanlarla mesafeyi koruyun, öksürürken ve hapşırırken tek kullanımlık mendil veya kıyafetler kullanarak ağız ve burnunuzu örtünüz ve elleri yıkayınız).
• Sağlık tesislerinde, hastanelerde, özellikle acil servislerde standart enfeksiyon önleme ve kontrol uygulamalarını yaymak.

DSÖ, gezginler için belirli bir sağlık önlemi önermemektedir. Seyahat sırasında veya sonrasında solunum yolu hastalığını düşündüren semptomlar olması durumunda, gezginlerin tıbbi yardım almaları ve seyahat geçmişlerini sağlık uzmanlarıyla paylaşmaları teşvik edilir.

Kaynaklar:

• Technical interim guidance for novel coronavirus, WHO: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019

• WHO travel advice for international travel and trade in relation to the outbreak of the novel coronavirus 2019-nCoV

• https://www.who.int/ith/2020-24-01-outbreak-of-Pneumonia-caused-by-new-coronavirus/en/

• Readiness is the key to detect, combat spread of the new coronavirus: https://www.who.int/southeastasia/news/detail/27-01-2020-readiness-is-the-key-to-detect-combatspread-of-the-new-coronavirus

• WHO’s Eastern Mediterranean Region scales up preparedness for novel coronavirus http://www.emro.who.int/media/news/whos-eastern-mediterranean-region-scales-up-preparedness-fornovel-coronavirus.html

• Press statements by KCDC (in Korean): https://www.cdc.go.kr/board/board.es?mid=a20501000000&bid=0015 • Wuhan Municipal Health Commission's briefing on the pneumonia epidemic situation, (in Chinese): http://wjw.wuhan.gov.cn/front/web/list2nd/no/710

• Disease outbreak news, Novel Coronavirus: https://www.who.int/csr/don/en/ • Thailand Ministry of Public Health situation update on novel coronavirus (in Thai): https://ddc.moph.go.th/viralpneumonia/index.html

• Press statement by Ministry of Health, Labour and Welfare, Japan (in Japanese): https://www.mhlw.go.jp/stf/houdou/houdou_list_202001.html • Notice sent out from Health and Food Safety Planning Division, Quarantine Station Operation Management Office (in Japanese): https://www.mhlw.go.jp/content/10900000/000582967.pdf

• Situation report by WHO on Novel Coronavirus (2019-nCoV) https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019

• CDC press release. First Travel-related Case of 2019 Novel Coronavirus Detected in United States https://www.cdc.gov/media/releases/2020/p0121-novel-coronavirus-travel-case.html

• Hong Kong SAR Department of Health, Press Release https://www.info.gov.hk/gia/general/202001/23/P2020012300970.htm

• Epidemic Prevention Measures, Macau SAR Health Bureau https://www.ssm.gov.mo/apps1/PreventWuhanInfection/ch.aspx#clg17048

• Press release on 23 January 2020, Ministry of Health Singapore. https://www.moh.gov.sg/news-highlights/details/confirmed-imported-case-of-novel-coronavirusinfection-in-singapore-multi-ministry-taskforce-ramps-up-precautionary-measures

• CDC press release. Second Travel-related Case of 2019 Novel Coronavirus Detected in United States https://www.cdc.gov/media/releases/2020/p0124-second-travel-coronavirus.html

• New South Wales Government: Health: Coronavirus cases confirmed in NSW