24 Mart 2020 Orta Avrupa Zaman Dilimine göre saat 10.00’da bildirilen veriler

ÖNEMLİ GELİŞMELER

• Son 24 saat içinde, Amerika Bölgesi’nden [3] ve Güney Doğu Asya Bölgesi’nden [1] 4 yeni ülke/bölge COVID-19 vakaları bildirmiştir.
• DSÖ, COVID-19 müdahale önlemlerinin bir parçası olarak, İran İslam Cumhuriyeti'ne yeni bir acil tıbbi malzeme sevkiyatı yapmıştır. Detayları DSÖ Doğu Akdeniz Bölge Ofisi'ndeki bu adresten bulabilirsiniz: www.emro.who.int/irn/iran-news/who-delivers-new-shipment-of-medical-supplies-for-covid-19-response-in-islamic-republic-of-irann.html?format=html
• DSÖ WhatsApp Sağlık Uyarısı, Cuma gününden bu yana 10 milyon kullanıcının ilgisini çekmiştir ve yalnızca 10 gün içinde COVID-19 Dayanışma Müdahale Fonu için 70 milyondan fazla ABD doları toplanmıştır. Basın toplantısına buradan ulaşabilirsiniz: https://www.who.int/dg/speeches/detail/who-director-general-s-opening-remarks-at-the-media-briefing-on-covid-19---23-march-2020
• DSÖ ve FIFA, futbol topluluğunu COVID-19 ile mücadele etmek üzere hazırlamak için ortak bir kampanya başlatmıştır. Bu farkındalık kampanyası, hastalığın yayılmasını durdurmak için dünyadaki tüm insanları beş temel adımı izlemeye çağırmaktadır. Konu hakkında daha fazla bilgiyi burada bulabilirsiniz: https://www.who.int/news-room/detail/23-03-2020-pass-the-message-five-steps-to-kicking-out-coronavirus
• DSÖ ve ortakları, temel COVID-19 tedarik zincirlerini güçlendirmek için sürekli çalışmaktadır. Küresel talep arttıkça, DSÖ ve ortakları en çok ihtiyaç duyan alanlara yardım etmeyi amaçlamaktadır. Konu hakkındaki daha fazla bilgiyi Odak Noktadaki Konu bölümünde bulabilirsiniz.

Şekil 1. Doğrulanmış COVID-19 vakalarının bildirildiği ülkeler, yönetim bölgeleri veya bölgeler, 24 Mart 2020

ODAK NOKTADAKİ KONU: AZAMİ ETKİYİ YARATMAK İÇİN TEDARİK ZİNCİRLERİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ

DSÖ ve Dünya Gıda Programı (WFP), COVID-19 tedariklerine yönelik artan küresel talebi desteklemek için lojistik varlıkların mevcut olmasını sağlamak amacıyla Pandemi Tedarik Zinciri Ağı (PSCN) ve Lojistik Acil Durum Ekipleriyle (L.E.T.) birlikte çalışmanın yollarını araştırmaktadır. Bununla, malzemelerin en çok ihtiyaç duyulan yerlere etkili ve eşit bir şekilde tahsis edilmesini sağlamak amaçlanmaktadır.

DSÖ ayrıca ülke merkezli bir bakış açısıyla talep modellemesi geliştirmek için Dünya Bankası ile birlikte çalışmaktadır. Bu, teknik rehber ve tahsis mekanizmalarının paylaşılmasına ve desteklenmesine olanak tanıyacak ve kritik malzemelerin en etkili şekilde dağıtılmasını sağlayacaktır.

Planlama gayreti, stok ve tedarik için nelerin gerekli olduğunu destekleyeceği kadar, senaryoların haritalanmasını da destekleyecektir. Dünya Bankası'nın katılımıyla PSCN, piyasanın gerekli malzemeleri sağlama ve dağıtma yeteneğine genel bakışı, DSÖ talep tahminini ve COVID-19 ile savaşmak için gerekli finansal ve politik desteği bir araya getirmeyi amaçlamaktadır.

Hem WFP hem de Birleşmiş Milletler İnsani İşler Koordinasyon Ofisi'nden (OCHA) temsilciler, Tedarik Zinciri Koordinasyon Hücresini (SCCC) kurmak için Genel Merkezdeki DSÖ ekibine katılmıştır. SCCC'nin amaçları şunlardır:

• COVID-19 müdahalesinin verimliliğini ve tutarlılığını arttırırken, mevcut insani operasyonlardaki aksaklıkları en aza indirmek amacıyla kurumlar arası işbirliğini arttırmak için bir COVID-19 tedarik zinciri çalışma grubu oluşturmak.
• Stratejik rehberliği, operasyonel karar almayı ve genel takibi desteklemek için BM Kriz Yönetim Ekibine (UNCMT), diğer ilgili forumlara ve daha geniş insani yardım topluluğuna bilgi toplama ve yayma yoluyla merkezi bir ses sağlamak.
• Müdahalenin genel koordinasyonunu korurken, çabaları uygulamaya yönelik bölgesel düzeyde ve ülke düzeyinde koordinasyon mekanizmalarının oluşturulmasını teşvik etmek.
• Tıbbi ekipman satın alma kuruluşlarından, daha küçük bir ortak tedarik grubu oluşturmak.

DSÖ ve ortakları, temel COVID-19 tedarik zincirlerini güçlendirmek için sürekli çalışmaktadır. Küresel talep arttıkça, DSÖ ve ortakları en çok ihtiyaç duyan alanların mümkün olduğunca çok yardım almasını sağlamayı amaçlamaktadır.

SÜRVEYANS

Tablo 1. Laboratuvar tarafından doğrulanan COVID-19 vakalarının ve ölümlerin bildirildiği ülkeler, bölgeler veya alanlar, 24 Mart 2020^

(^) Rakamlar hem ülke içindeki, hem de ülkesine geri gönderilen vakaları içerir.

(^^) Kullanılan isimler ve bu yayındaki materyalin sunumu, DSÖ tarafından herhangi bir ülkenin, bölgenin, şehrin veya otoritenin yasal statüsü, yetkileri veya hudutlarının sınırlandırılması ile ilgili herhangi bir fikrin ifade edildiği anlamına gelmemektedir. Haritalardaki noktalı ve kesik çizgiler, henüz tam olarak anlaşmaya varılamayan yaklaşık kenarlık çizgilerini temsil etmektedir.

(1) Vaka sınıflandırmaları DSÖ’nün COVID-19 vaka tanımlarına dayanmaktadır. (https://www.who.int/publications-detail/global-surveillance-for-human-infection-with-novel-coronavirus-(2019-ncov) )

(2) Bulaşmanın yeri, mevcut resmi verilerin DSÖ analizine göre sınıflandırılır ve ek veriler elde edildikçe yeniden sınıflandırmaya tabi olabilir. Birden fazla bulaşma tipi yaşayan ülkeler/bölgeler/alanlar, kanıtların bulunduğu en yüksek kategoride sınıflandırılır; bulaşma arası gösterilebiliyorsa belirli bir kategoriden çıkarılabilirler. Kategoriler içinde bile, farklı ülkelerin/bölgelerin/alanların, farklı sayıda vaka ve diğer faktörlerle gösterildiği gibi, farklı bulaşma derecelerine sahip olabileceği unutulmamalıdır. Belirli bir ülke/bölge/alandaki tüm konumlar eşit şekilde etkilenmemektedir.

Şartlar:

    Kitlesel bulaşma, doğrulanmış vakaları, çok sayıda vaka adına bulaşma zincirleri ile ilişkilendirememe veya sentinel örneklerinin rutin taranması yoluyla pozitif testleri arttırma ile kanıtlanmıştır.

• Yerel bulaşma, bulaşma kaynağının raporlama konumunda olduğu yerleri belirtmektedir.
• Yalnızca importe vakalar, tüm vakaların raporlama yeri dışında virüse maruz kaldığı yerleri belirtmektedir.
• Soruşturma altında, hiçbir durumda bulaşma türünün belirlenmediği yerleri göstermektedir.
• Bulaşma arası, bulaşmanın ara verdiği yerleri göstermektedir (ayrıntılar belirlenecek).

** "Bölgeler", bölgeleri, alanları, denizaşırı bağımlılıkları ve benzer statüye sahip diğer yetki alanlarını içerir.

(3) Kosova'ya yapılan tüm atıflar Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 1244 (1999) sayılı kararı bağlamında anlaşılmalıdır.

(4) Avrupa Bölgesi verileri Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi'nden (ECDC) elde edilmektedir.

Raporlama yöntemlerindeki farklılıklar, geriye dönük veri birleştirme ve raporlama gecikmeleri nedeniyle, yeni vakaların sayısı her zaman dün ve bugünün toplamları arasındaki kesin farkı yansıtmayabilir. DSÖ COVID-19 Durum Raporları, onaylanmış COVID-19 vakalarının resmi sayılarını sunmaktadır; bu nedenle DSÖ raporları ile farklı kabul etme kriterleri ve veri kesme süreleri kullanan diğer COVID-19 veri kaynakları arasında, farklılıklar olması beklenmektedir.

Yeni ülkeler ve bölgeler kırmızı renkte gösterilmiştir.

Şekil 2. 24 Mart 2020 tarihine kadar tam rapor günleriyle, doğrulanmış COVID-19 vakalarının, rapor tarihine ve DSÖ bölgesine göre epidemik eğrisi

STRATEJİK HEDEFLER

DSÖ'nün söz konusu müdahaleye yönelik stratejik hedefleri:

• Yakın temaslılar ve sağlık çalışanları arasındaki ikincil enfeksiyonları azaltmak, hastalığın daha fazla yayılması ve Çin'den uluslararası yayılmaların önlenmesi dahil olmak üzere insandan insana bulaşmayı sınırlamak*;
• Enfekte hastalar için optimize edilmiş bakım sağlamak da dahil, hastaların erken teşhis edilmesi, izole edilmesi ve bakımının yapılması;
• Hayvan kaynağından bulaşmayı tanımlamak ve azaltmak;
• Virüsle ilgili önemli olan bilinmeyenleri ve klinik şiddeti, bulaşma ve enfeksiyonun kapsamı, tedavi seçeneklerini ele almak ve teşhis, tedavi ve aşıların geliştirilmesini hızlandırmak;
• Kritik risk ve durumla ilgili bilgileri tüm topluluklara iletmek ve yanlış bilgilendirmeyle mücadele etmek;
• Çok sektörlü ortaklıklar yoluyla sosyal ve ekonomik etkiyi en aza indirgemek.

*Bu, hızlı tespit, vakaların teşhisi ve yönetimi, temaslıların tespit edilmesi ve takibi, sağlık tesislerinde enfeksiyon önleme ve kontrol, gezginler için sağlık önlemlerinin uygulanması, popülasyonda bilinçlendirme ve risk iletişimi gibi halk sağlığı önlemlerinin bir kombinasyonu ile elde edilebilir.

HAZIRLIK VE YANIT

• 2019-nCoV ile ilgili tüm teknik rehberlik belgelerini görüntülemek için lütfen bu adresi ziyaret edin: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance
• DSÖ, Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) ile yakın işbirliği içinde çalışmaktadır ve kabin ekibine ve havaalanı çalışanlarına ülke sorgularına dayanarak tavsiyelerde bulunmak üzere ortaklaşa bir rehber belge geliştirmiştir. Rehber, IATA web sayfasında bulunabilir. 
• DSÖ ilk vakaların soruşturulması için bir protokol geliştirmiştir “First Few X (FFX) Cases and contact investigation protocol for 2019-novel coronavirus (2019-nCoV) infection”. Protokol, herhangi bir ülkede tespit edilen ilk 2019-nCoV enfeksiyonlu vakaların temel klinik, epidemiyolojik ve virolojik özelliklerini erken anlamak, vakaları yönetmek ve potansiyel yayılmayı azaltmak için halk sağlığı rehberliğinin geliştirilmesi ve güncellenmesi için tasarlanmıştır.
• DSÖ, vakaların bildirildiği Üye Devletler ile düzenli ve doğrudan temas halindedir. DSÖ ayrıca durum hakkında diğer ülkeleri bilgilendirmekte ve talep halinde destek sağlamaktadır.
• DSÖ, laboratuvar teşhisi, yeni koronavirüs (2019-nCoV) salgını bağlamında evde bakım ve sağlık ortamlarında maske kullanımı ile ilgili tavsiyeler, klinik yönetimi, sağlık ortamlarında enfeksiyonun önlenmesi ve kontrolü, yeni koronavirüs şüphesi olan hastalar için evde bakım, risk iletişimi ve topluluk katılımı ve yeni koronavirüs (2019-nCoV) bulaşan insanlar için Global Sürveyans gibi geçici rehberler geliştirmiştir.
• Doğrulanmış hastaların tanımlanması ve yönetiminde gerekli malzemeler için hastalıkla mücadele malzemelerin bulunduğu paketler hazırlanmıştır.
• Hayvanlardan insanlara bulaşma riskini azaltmak için önerilerde bulunulmuştur.
• DSÖ, yeni koronavirüs (2019-nCoV) salgınıyla ilgili olarak uluslararası trafik için güncellenmiş bir tavsiye yayınlanmıştır.
• Teşhis, aşılar ve terapötiklerin hızlandırılması için Ar-Ge planı etkinleştirilmiştir.
• DSÖ, yeni koronavirüsler de dahil olmak üzere ortaya çıkan solunum virüslerine genel bir bilgi sağlamak için çevrimiçi/online bir kurs geliştirmiştir.
• DSÖ, yeni bir virüs salgınında kritik olan incelemenin erken yapılması için rehberlik sağlamaktadır. Çalışma protokollerinden toplanan veriler, sürveyans ve vaka tanımları için önerileri iyileştirmek, 2019-nCoV'un temel epidemiyolojik bulaşma özelliklerini karakterize etmek, yayılma, şiddet, hastalık spektrumu, toplum üzerindeki etkiyi anlamak ve operasyonel modelleri ve vaka izolasyonu, temaslı takibi ve izolasyon gibi karşı önlemlerin uygulanması konusunda bilgilendirmek için kullanılabilir. Çeşitli protokoller burada bulunabilir: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance/early-investigations
• DSÖ, sürveyans, epidemiyoloji, modelleme, teşhis, klinik bakım ve tedavi ve hastalığı tanımlamanın, yönetmenin ve ilerlemeyi sınırlamanın diğer yollarıyla ilgili küresel çalışmaları koordine etmek için araştırmacılar ve diğer uzman ağlarıyla birlikte çalışmaktadır. DSÖ, mevcut durumu dikkate alacak şekilde güncellenen ülkeler için geçici rehber yayınlamıştır.
• DSÖ, laboratuvar, enfeksiyon önleme ve kontrol, klinik yönetim ve matematiksel modelleme için küresel uzman ağları ve ortaklıkların kullanılması için çalışmaktadır.

HALK İÇİN TAVSİYELER

COVID-19'un yayıldığı bir bölgede değilseniz, bu bölgelerin birinden seyahat etmediyseniz veya kendini iyi hissetmeyen biriyle yakın temasta değilseniz, virüsü kapma şansınız şu anda düşüktür. Fakat durum hakkında stresli ve endişeli olabileceğiniz anlaşılabilir bir durumdur. Makul önlemler alabilmeniz için risklerinizi doğru bir şekilde belirlemenize yardımcı olacak gerçekleri elde etmek iyi bir fikirdir. (Sık Sorulan Sorulara bakınız: https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses ) Sağlık uzmanınız, ulusal halk sağlığı yetkilileriniz ve işvereniniz, COVID-19 ve bölgenizde olup olmadığı konusunda doğru bilgi kaynaklarıdır. Yaşadığınız yerdekii durumdan haberdar olmak ve kendinizi korumak için uygun önlemleri almak önemlidir. (Bkz. Herkes için koruma önlemleri).

COVID-19 salgınının olduğu bir bölgede iseniz, enfeksiyon riskini ciddiye almanız gerekir. Ulusal ve yerel sağlık yetkilileri tarafından verilen tavsiyelere uymalısınız. Çoğu insan için COVID-19 sadece hafif bir hastalığa neden olsa da, bazı insanları oldukça hasta edebilir. Daha da nadiren, hastalık ölümcül olabilir. Yaşlı insanlar ve önceden mevcut tıbbi durumları (yüksek tansiyon, kalp problemleri veya diyabet gibi) olanlar, hastalığa karşı daha savunmasız görünmektedir. (Bkz. COVID-19'un yayıldığı bölgelerde olan veya bu bölgeleri ziyaret etmiş (son 14 günde) kişiler için koruma önlemleri).

VAKA TANIMLARI

DSÖ, insan enfeksiyonları için Global Sürveyans'ı, vaka tanımlarını içeren koronavirüs hastalığı (COVID-19) belgesi ile periyodik olarak güncellemektedir (https://www.who.int/publications-detail/global-surveillance-for-human-infection-with-novel-coronavirus-(2019-ncov) ).

Kaynağı kolay bulabilmek için vaka tanımları aşağıda yer almaktadır.

Şüpheli vaka

1. Akut solunum yolu hastalığı olan (ateş ve solunum yolu hastalığının en az bir belirtisi/semptomu (örn. Öksürük, nefes darlığı), VE klinik durumu tam olarak açıklayan başka bir etiyolojisi olmayan VE semptom başlangıcından önceki 14 gün içinde COVID-19 hastalığının lokal bulaşmasını bildiren bir ülkeye/bölgeye veya alana seyahat ya da burada ikamet öyküsü (bkz. Durum raporu (https://www.seyahatsagligi.gov.tr/Site/KoronaVirusDurumRaporlari )) olan bir hasta.

VEYA

2. Akut solunum yolu hastalığı olan VE semptomların başlamasından önceki son 14 gün içinde doğrulanmış veya olası bir COVID-19 vakası (temas tanımına bakın) ile temas halinde olan bir hasta.

VEYA

3. Şiddetli akut solunum yolu enfeksiyonu (ateş ve solunum yolu hastalığının en az bir belirtisi/semptomu (örn. Öksürük, nefes darlığı) olan VE hastaneye yatırılması gereken ve klinik durumu tam olarak açıklayan başka etiyolojisi olmayan bir hasta.

Olası vaka

COVID-19 testinin sonuçsuz olduğu şüpheli bir vaka.

• Laboratuvar tarafından bildirilen testin sonuçsuz olması.

Doğrulanmış vaka

Klinik belirti ve semptomlara bakılmaksızın, COVID-19 enfeksiyonu laboratuvar onaylı olan bir kişi.

Laboratuvar sayfası için bağlantı: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance/laboratory-guidance

Temaslının tanımı

Temaslı, olası veya doğrulanmış bir vakanın semptomlarının başlamasından 2 gün önce ve 14 gün sonra aşağıdaki maruziyetlerden herhangi birini yaşayan kişidir:

1. Olası veya doğrulanmış bir vaka ile 1 metreden yakın ve 15 dakikadan uzun süre yüz yüze temas
2. Olası veya doğrulanmış bir vaka ile doğrudan fiziksel temas
3. Uygun kişisel koruyucu ekipman kullanmadan, olası veya doğrulanmış COVID-19 hastalığı olan bir hastaya doğrudan bakım¹ VEYA
4. Yerel risk değerlendirmelerinde belirtilen diğer durumlar

Not: asemptomatik doğrulanan vakalar için temas süresi, doğrulamaya neden olan numunenin alındığı tarihten sonraki 14 günün öncesindeki 2 gün olarak ölçülür.

(1) Dünya Sağlık Örgütü. COVID-19'dan şüphelenildiğinde sağlık bakımı sırasında enfeksiyonun önlenmesi ve kontrolü: https://www.who.int/publications-detail/infection-prevention-and-control-during-health-care-when-novel-coronavirus-(ncov)-infection-is-suspected-20200125