27 Mart 2020 Orta Avrupa Zaman Dilimine göre saat 10.00’da bildirilen veriler

ÖNEMLİ GELİŞMELER

• Son 24 saat içinde, Amerika Bölgesi’nden 2 yeni ülke/bölge COVID-19 vakaları bildirmiştir.
• COVID-19 vakalarının dünya genelinde toplam sayısı 500.000'i aşmıştır.
• COVID-19 Olağanüstü Zirvesine hitap eden DSÖ Genel Direktörü, G20 liderlerini COVID-19 ile savaşmaya, birleşmeye ve hastalığı yok etmeye çağırmıştır. Daha fazla bilgiyi burada bulabilirsiniz: https://www.who.int/dg/speeches/detail/who-director-general-s-remarks-at-the-g20-extraordinary-leaders-summit-on-covid-19---26-march-2020
• DSÖ, 25 Mart 2020'de Mısır'a teknik destek görevini tamamlamıştır. Daha fazla bilgiyi Doğu Akdeniz Bölge Ofisi'nin internet adresinde bulabilirsiniz: http://www.emro.who.int/media/news/who-delegation-concludes-covid-19-technical-mission-to-egypt.html
• OpenWHO bugün 1 milyon kaydı kutlamaktadır. Toplam kayıtların yüzde yetmişi, platformun pandemiye müdahalesini desteklemesindeki kritik rolünü yansıtan COVID-19 kaynakları üzerinedir. 25 Mart'ta COVID-19 salgını için tedavi merkezlerinin nasıl tasarlanıp işletileceğini açıklayan yeni bir kurs başlatılmıştır. COVID-19 kaynakları iki öğrenme kanalında bulunmaktadır: ilki https://openwho.org/channels/covid-19 adresindeki resmi DSÖ dillerindeki kurslar için, ikincisi ise https://openwho.org/channels/covid-19-national-languages adresindeki ilave ulusal dillerdeki kurslar için.
• COVID-19'un uluslararası önemi haiz bir halk sağlığı acil durumu olarak ilan edilmesinden bu yana, uluslararası trafiğe önemli ölçüde müdahale eden ek sağlık önlemlerini uygulayan ülkelerin sayısı artmıştır. Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü, salgının havacılık, denizcilik ve turizm sektörleri üzerindeki etkisini gözden geçirmek ve iyileşme için yenilikçi çözümler önermek amacıyla bir Kriz Komitesi oluşturmuştur. Konu hakkında detaylı bilgiye Odak Noktadaki Konu bölümünden ulaşabilirsiniz.

Şekil 1. Doğrulanmış COVID-19 vakalarının bildirildiği ülkeler, yönetim bölgeleri veya bölgeler, 27 Mart 2020

ODAK NOKTADAKİ KONU: Ek sağlık önlemleri uluslararası trafiği önemli ölçüde etkilemektedir.

25 Mart itibarıyla 136 ülke, Uluslararası Sağlık Tüzüğü'nün (2005) 43. Maddesinde tanımlanan uluslararası trafiği önemli ölçüde etkileyen ek sağlık önlemlerini uygulamıştır (Tablo 1).

Tablo 1. UST'nin (2005) 43. Maddesi (DSÖ bölgesine göre) uluslararası trafiği (yani 24 saatten fazla gecikmeye) önemli ölçüde etkileyen ek sağlık önlemlerini resmi olarak rapor eden Taraf Devletlerin sayısı

(^) güncelleme.

(*) Taraf Devletin Çin dışında başka ülkelere yönelik tedbirleri rapor ettiğini belirtir. 17 Mart'tan bu yana, tüm ülkeler birden fazla ülkeye yönelik önlemler bildirmektedir.

(#) Ülke veya Bölge Ofisi tarafından sağlanacak destekleyici belgeyi göstermektedir.

NOT: Parantez içindeki sayılar, önceki bildiriden bu yana alınan raporların sayısını (yeni veya güncellemeler) göstermektedir.

DSÖ, 6 Şubat 2020'den bu yana her hafta ulusal UST odak noktaları ve Birleşmiş Milletler (BM) ajansları tarafından erişilebilen, güvenli bir platform olan Etkinlik Bilgi Sitesi aracılığıyla Üye Devletler ile bilgi paylaşmıştır. Tedbirlerin çoğu, öncelikle salgın yaşayan ülkelerden gelen yolcuların girişinin reddedilmesi, sonrasında ise uçuşların askıya alınması, vize kısıtlamaları, sınırların kapatılması ve karantina önlemleri ile ilgilidir. Şekil 1, COVID-19'un uluslararası önemi haiz halk sağlığı acil durumu olarak bildirilme zamanına (30 Ocak 2020) ve durumun bir pandemi olarak tanımlanmasına (11 Mart 2020) ilişkin toplam kısıtlama sayısını göstermektedir.

Şekil 1. Bildirilen ek sağlık önlemlerinin toplam sayısı

DSÖ, havacılık ve turizm sektörleri ile haftalık teknik koordinasyonu sürdürmüştür. Giriş Noktalarındaki hasta yolcuların yönetimi hakkında geçici rehber 19 Mart'ta yayınlanmıştır (https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/331512/WHO-2019-nCoV-POEmgmt-2020.2-eng.pdf ). IATA kısa süre önce bu seyahat kısıtlamalarının ekonomik etkisine ilişkin tahminler sunan üçüncü ekonomik analizi yayınlamıştır (https://www.iata.org/en/iata-repository/publications/economic-reports/third-impact-assessment/ ). BM Dünya Turizm Örgütü, 25 Mart'ta, salgının bu sektörler üzerindeki etkisini gözden geçirmek ve iyileşme için yenilikçi çözümler önermek amacıyla havacılık, denizcilik ve turizm sektörlerinden aktörleri bir araya getiren bir Kriz Komitesi oluşturmuştur (https://www.unwto.org/unwto-convenes-global-tourism-crisis-committee ). DSÖ'nün bu komitede teknik danışmanlık rolü vardır.

SÜRVEYANS

Tablo 1. Laboratuvar tarafından doğrulanan COVID-19 vakalarının ve ölümlerin bildirildiği ülkeler, bölgeler veya alanlar, 27 Mart 2020^

(^) Rakamlar hem ülke içindeki, hem de ülkesine geri gönderilen vakaları içerir.

(^^) Kullanılan isimler ve bu yayındaki materyalin sunumu, DSÖ tarafından herhangi bir ülkenin, bölgenin, şehrin veya otoritenin yasal statüsü, yetkileri veya hudutlarının sınırlandırılması ile ilgili herhangi bir fikrin ifade edildiği anlamına gelmemektedir. Haritalardaki noktalı ve kesik çizgiler, henüz tam olarak anlaşmaya varılamayan yaklaşık kenarlık çizgilerini temsil etmektedir.

(1) Vaka sınıflandırmaları DSÖ’nün COVID-19 vaka tanımlarına dayanmaktadır. (https://www.who.int/publications-detail/global-surveillance-for-human-infection-with-novel-coronavirus-(2019-ncov) )

(2) Bulaşmanın yeri, mevcut resmi verilerin DSÖ analizine göre sınıflandırılır ve ek veriler elde edildikçe yeniden sınıflandırmaya tabi olabilir. Birden fazla bulaşma tipi yaşayan ülkeler/bölgeler/alanlar, kanıtların bulunduğu en yüksek kategoride sınıflandırılır; bulaşma arası gösterilebiliyorsa belirli bir kategoriden çıkarılabilirler. Kategoriler içinde bile, farklı ülkelerin/bölgelerin/alanların, farklı sayıda vaka ve diğer faktörlerle gösterildiği gibi, farklı bulaşma derecelerine sahip olabileceği unutulmamalıdır. Belirli bir ülke/bölge/alandaki tüm konumlar eşit şekilde etkilenmemektedir.

Şartlar:

    Kitlesel bulaşma, doğrulanmış vakaları, çok sayıda vaka adına bulaşma zincirleri ile ilişkilendirememe veya sentinel örneklerinin rutin taranması yoluyla pozitif testleri arttırma ile kanıtlanmıştır.

• Yerel bulaşma, bulaşma kaynağının raporlama konumunda olduğu yerleri belirtmektedir.
• Yalnızca importe vakalar, tüm vakaların raporlama yeri dışında virüse maruz kaldığı yerleri belirtmektedir.
• Soruşturma altında, hiçbir durumda bulaşma türünün belirlenmediği yerleri göstermektedir.
• Bulaşma arası, bulaşmanın ara verdiği yerleri göstermektedir (ayrıntılar belirlenecek).

** "Bölgeler", bölgeleri, alanları, denizaşırı bağımlılıkları ve benzer statüye sahip diğer yetki alanlarını içerir.

(3) Kosova'ya yapılan tüm atıflar Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 1244 (1999) sayılı kararı bağlamında anlaşılmalıdır.

Raporlama yöntemlerindeki farklılıklar, geriye dönük veri birleştirme ve raporlama gecikmeleri nedeniyle, yeni vakaların sayısı her zaman dün ve bugünün toplamları arasındaki kesin farkı yansıtmayabilir. DSÖ COVID-19 Durum Raporları, onaylanmış COVID-19 vakalarının resmi sayılarını sunmaktadır; bu nedenle DSÖ raporları ile farklı kabul etme kriterleri ve veri kesme süreleri kullanan diğer COVID-19 veri kaynakları arasında, farklılıklar olması beklenmektedir.

Yeni ülkeler ve bölgeler kırmızı renkte gösterilmiştir.

Şekil 2. 27 Mart 2020 tarihine kadar tam rapor günleriyle, doğrulanmış COVID-19 vakalarının, rapor tarihine ve DSÖ bölgesine göre epidemik eğrisi

HAZIRLIK VE YANIT

• 2019-nCoV ile ilgili tüm teknik rehberlik belgelerini görüntülemek için lütfen bu adresi ziyaret edin: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance
• DSÖ, laboratuvar teşhisi, yeni koronavirüs (2019-nCoV) salgını bağlamında evde bakım ve sağlık ortamlarında maske kullanımı ile ilgili tavsiyeler, klinik yönetimi, sağlık ortamlarında enfeksiyonun önlenmesi ve kontrolü, yeni koronavirüs şüphesi olan hastalar için evde bakım , risk iletişimi ve topluluk katılımı ve yeni koronavirüs (2019-nCoV) bulaşan insanlar için Global Sürveyans gibi geçici rehberler geliştirmiştir.
• DSÖ, Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) ile yakın işbirliği içinde çalışmaktadır ve kabin ekibine ve havaalanı çalışanlarına ülke sorgularına dayanarak tavsiyelerde bulunmak üzere ortaklaşa bir rehber belge geliştirmiştir. Rehber, IATA web sayfasında bulunabilir. 
• DSÖ, vakaların bildirildiği Üye Devletler ile düzenli ve doğrudan temas halindedir. DSÖ ayrıca durum hakkında diğer ülkeleri bilgilendirmekte ve talep halinde destek sağlamaktadır.
• DSÖ, sürveyans, epidemiyoloji, modelleme, teşhis, klinik bakım ve tedavi ve hastalığı tanımlamanın, yönetmenin ve ilerlemeyi sınırlamanın diğer yollarıyla ilgili küresel çalışmaları koordine etmek için araştırmacılar ve diğer uzman ağlarıyla birlikte çalışmaktadır. DSÖ, mevcut durumu dikkate alacak şekilde güncellenen ülkeler için geçici bir rehber yayınlamıştır.
• Doğrulanmış hastaların tanımlanması ve yönetiminde gerekli malzemeler için hastalıkla mücadele malzemelerin bulunduğu paketler hazırlanmıştır.
• Hayvanlardan insanlara bulaşma riskini azaltmak için önerilerde bulunulmuştur.
• DSÖ, yeni koronavirüs (2019-nCoV) salgınıyla ilgili olarak uluslararası trafik için güncellenmiş bir tavsiye yayınlanmıştır.
• Teşhis, aşılar ve terapötiklerin hızlandırılması için Ar-Ge planı etkinleştirilmiştir.

• DSÖ, yeni koronavirüsler de dahil olmak üzere ortaya çıkan solunum virüsleri hakkında genel bilgi sağlamak için çevrimiçi kurslar geliştirmiştir. COVID-19 kurslarını https://openwho.org/channels/covid-19 adresinde ve ek ulusal dillerdeki kursları https://openwho.org/channels/covid-19-national-languages adresinde bulabilirsiniz. DSÖ özellikle aşağıdaki konular hakkında çevrimiçi kurslar geliştirmiştir:

• Yeni koronavirüsler de dahil olmak üzere ortaya çıkan solunum virüslerine genel bir giriş (Arapça, Çince, İngilizce, Fransızca, Rusça, İspanyolca, Hintçe, Hint İşaret Dili, Farsça, Portekizce, Sırpça ve Türkçe olarak mevcuttur)
• Şiddetli Akut Solunum Yolu Enfeksiyonları için klinik bakım (İngilizce, Fransızca, Rusça, Endonezya Dili ve Vietnamca olarak mevcuttur)
• Solunum yolu hastalıkları için sağlık ve güvenlik bilgilendirmesi - ePROTECT (Çince, İngilizce, Fransızca, Rusça, İspanyolca, Endonezya Dili ve Portekizce olarak mevcuttur)
• Yeni Koronavirüs (COVID-19) için Enfeksiyon Önleme ve Kontrol (Çince, İngilizce, Fransızca, Rusça, İspanyolca, Endonezya Dili, İtalyanca, Japonca, Portekizce ve Sırpça olarak mevcuttur)
• Ülke hazırlığı ve müdahalesini desteklemek için COVID-19 Operasyonel Planlama Yönergeleri ve COVID-19 İş Ortakları Platformu (İngilizce olarak mevcuttur ve yakında ek dillerde sunulacaktır)

• DSÖ, yeni bir virüs salgını oluşmasında kritik olan erken soruşturmalar konusunda rehberlik etmektedir. Sürveyans ve vaka tanımları için önerileri iyileştirmek, COVID-19'un temel epidemiyolojik bulaşma özelliklerini nitelendirmek, yayılma, şiddet, hastalık spektrumu ve toplum üzerindeki etkiyi anlamak ve vaka izolasyonu, temaslı takibi ve izolasyon gibi karşı önlemlerin uygulanması için operasyonel modelleri bildirmek için, protokollerden toplanan veriler kullanılabilir. https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance/early-investigations adresinde çeşitli protokoller mevcuttur. Bu protokollerden biri erken COVID-19 vakalarının ve temaslılarının araştırılması içindir (“İlk Birkaç X (FFX) Vakaları ve 2019-yeni koronavirüs (2019-nCoV) enfeksiyonu için temaslı araştırma protokolü”[the “First Few X (FFX) Cases and contact investigation protocol for 2019-novel coronavirus (2019-nCoV) infection”]) (https://www.who.int/publications-detail/the-first-few-x-(ffx)-cases-and-contact-investigation-protocol-for-2019-novel-coronavirus-(2019-ncov)-infection ).  Protokol, herhangi bir ülkede tespit edilen ilk COVID-19 enfeksiyonu vakalarının temel klinik, epidemiyolojik ve virolojik özelliklerini erkenden anlamak, vakaları yönetmek ve enfeksiyonun potansiyel yayılımını ve etkisini azaltmak için halk sağlığı rehberliğinin geliştirilmesi ve güncellenmesini bildirmek için tasarlanmıştır.

HALK İÇİN TAVSİYELER

COVID-19'un yayıldığı bir bölgede değilseniz, bu bölgelerin birinden seyahat etmediyseniz veya kendini iyi hissetmeyen biriyle yakın temasta değilseniz, virüsü kapma şansınız şu anda düşüktür. Fakat durum hakkında stresli ve endişeli olabileceğiniz anlaşılabilir bir durumdur. Makul önlemler alabilmeniz için risklerinizi doğru bir şekilde belirlemenize yardımcı olacak gerçekleri elde etmek iyi bir fikirdir. (Sık Sorulan Sorulara bakınız: https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses ) Sağlık uzmanınız, ulusal halk sağlığı yetkilileriniz ve işvereniniz, COVID-19 ve bölgenizde olup olmadığı konusunda doğru bilgi kaynaklarıdır. Yaşadığınız yerdekii durumdan haberdar olmak ve kendinizi korumak için uygun önlemleri almak önemlidir. (Bkz. Herkes için koruma önlemleri).

COVID-19 salgınının olduğu bir bölgede iseniz, enfeksiyon riskini ciddiye almanız gerekir. Ulusal ve yerel sağlık yetkilileri tarafından verilen tavsiyelere uymalısınız. Çoğu insan için COVID-19 sadece hafif bir hastalığa neden olsa da, bazı insanları oldukça hasta edebilir. Daha da nadiren, hastalık ölümcül olabilir. Yaşlı insanlar ve önceden mevcut tıbbi durumları (yüksek tansiyon, kalp problemleri veya diyabet gibi) olanlar, hastalığa karşı daha savunmasız görünmektedir. (Bkz. COVID-19'un yayıldığı bölgelerde olan veya bu bölgeleri ziyaret etmiş (son 14 günde) kişiler için koruma önlemleri).

VAKA TANIMLARI

DSÖ, insan enfeksiyonları için Global Sürveyans'ı, vaka tanımlarını içeren koronavirüs hastalığı (COVID-19) belgesi ile periyodik olarak güncellemektedir (https://www.who.int/publications-detail/global-surveillance-for-human-infection-with-novel-coronavirus-(2019-ncov) ).

Kaynağı kolay bulabilmek için vaka tanımları aşağıda yer almaktadır.

Şüpheli vaka

1. Akut solunum yolu hastalığı olan (ateş ve solunum yolu hastalığının en az bir belirtisi/semptomu (örn. Öksürük, nefes darlığı), VE klinik durumu tam olarak açıklayan başka bir etiyolojisi olmayan VE semptom başlangıcından önceki 14 gün içinde COVID-19 hastalığının lokal bulaşmasını bildiren bir ülkeye/bölgeye veya alana seyahat ya da burada ikamet öyküsü (bkz. Durum raporu (https://www.seyahatsagligi.gov.tr/Site/KoronaVirusDurumRaporlari )) olan bir hasta.

VEYA

2. Akut solunum yolu hastalığı olan VE semptomların başlamasından önceki son 14 gün içinde doğrulanmış veya olası bir COVID-19 vakası (temas tanımına bakın) ile temas halinde olan bir hasta.

VEYA

3. Şiddetli akut solunum yolu enfeksiyonu (ateş ve solunum yolu hastalığının en az bir belirtisi/semptomu (örn. Öksürük, nefes darlığı) olan VE hastaneye yatırılması gereken ve klinik durumu tam olarak açıklayan başka etiyolojisi olmayan bir hasta.

Olası vaka

COVID-19 testinin sonuçsuz olduğu şüpheli bir vaka.

• Laboratuvar tarafından bildirilen testin sonuçsuz olması.

Doğrulanmış vaka

Klinik belirti ve semptomlara bakılmaksızın, COVID-19 enfeksiyonu laboratuvar onaylı olan bir kişi.

Laboratuvar sayfası için bağlantı: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance/laboratory-guidance

Temaslının tanımı

Temaslı, olası veya doğrulanmış bir vakanın semptomlarının başlamasından 2 gün önce ve 14 gün sonra aşağıdaki maruziyetlerden herhangi birini yaşayan kişidir:

1. Olası veya doğrulanmış bir vaka ile 1 metreden yakın ve 15 dakikadan uzun süre yüz yüze temas
2. Olası veya doğrulanmış bir vaka ile doğrudan fiziksel temas
3. Uygun kişisel koruyucu ekipman kullanmadan, olası veya doğrulanmış COVID-19 hastalığı olan bir hastaya doğrudan bakım¹ VEYA
4. Yerel risk değerlendirmelerinde belirtilen diğer durumlar

Not: asemptomatik doğrulanan vakalar için temas süresi, doğrulamaya neden olan numunenin alındığı tarihten sonraki 14 günün öncesindeki 2 gün olarak ölçülür.

(1) Dünya Sağlık Örgütü. COVID-19'dan şüphelenildiğinde sağlık bakımı sırasında enfeksiyonun önlenmesi ve kontrolü: https://www.who.int/publications-detail/infection-prevention-and-control-during-health-care-when-novel-coronavirus-(ncov)-infection-is-suspected-20200125

Kaynak: