11 Ekim 2020 Orta Avrupa Zaman Dilimine göre saat 10.00’da bildirilen veriler

COVID-19 ile ilgili en son veriler ve bilgiler için lütfen aşağıdaki adresleri ziyaret ediniz:

• DSÖ COVID-19 Paneli (https://covid19.who.int/)
• DSÖ COVID-19 Haftalık Operasyonel Güncelleme (https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/strategies-and-plans)
• Bu rapor, Pazartesi günü yayınlanan son Haftalık Epidemiyoloji Güncellemesi olacak; 20 Ekim haftasından itibaren, güncellemeler Salı günü yayınlanacaktır.

KÜRESEL EPİDEMİYOLOJİK DURUM

5 Ekim'de yayınlanan son Haftalık Epidemiyolojik Güncellemeden (https://www.seyahatsagligi.gov.tr/Site/HaberDetayi/2501) bu yana, altı DSÖ bölgesinin tamamında 2,2 milyondan fazla yeni vaka ve 39.000 COVID-19 ölümü rapor edilmiştir. Bu, şimdiye kadar tek bir haftada bildirilen en yüksek vaka sayısıdır.

30 Aralık'tan 11 Ekim'e kadar, dünya çapında 37 milyon COVID-19 vakası ve 1 milyondan fazla ölüm bildirilmiştir. Bu vakaların (%48) ve ölümlerin (%55) yaklaşık yarısı, Amerika Birleşik Devletleri, Brezilya ve Arjantin'in, bölgedeki en fazla yeni vaka ve ölüm sayısını elinde bulundurmasıyla, Amerika Bölgesi'nden bildirilmeye devam etmektedir.

Şekil 1: DSÖ bölgeleri tarafından haftalık olarak bildirilen COVID-19 vakalarının sayısı, 30 Aralık – 11 Ekim 2020**

**Veri, tablo ve şekil notlarına bakınız.

DSÖ bölgelerine göre, Afrika Bölgesi bir önceki haftaya göre %27 artışla ölümlerde önemli bir artış bildirirken, geçen hafta vakalardaki en büyük artışı (%34) Avrupa Bölgesi bildirirmiştir. Afrika Bölgesi içinde, Güney Afrika bildirilen tüm doğrulanmış vakaların yarısından fazlasını (%56, 690.896) kaydetmeye devam etmektedir.

Güneydoğu Asya Bölgesi, arka arkaya üçüncü hafta, yeni vaka ve ölümlerde bir önceki haftaya göre sırasıyla %6 ve %8 düşüş bildirmiştir. Düşüş, esas olarak Hindistan ve Bangladeş'te bildirilen vakalardaki düşüşlerden kaynaklanmaktadır.

Doğu Akdeniz ve Batı Pasifik Bölgeleri üst üste ikinci hafta vaka ve ölümlerde artışlar bildirmiştir.

Genel olarak, raporlama döneminde Güneydoğu Asya Bölgesi dışındaki tüm bölgelerde artış görülmüştür.

Son yedi gün içinde en fazla vaka bildiren ülkeler arasında Hindistan, Amerika Birleşik Devletleri, Brezilya, Birleşik Krallık ve Fransa bulunmaktadır.

Afrika, Amerika, Doğu Akdeniz, Avrupa, Güney-Doğu Asya, Batı Pasifik bölgelerine özgü bilgileri aşağıda bulabilirsiniz.

Tablo 1. DSÖ Bölgelerine göre, son yedi günde bildirilen doğrulanmış COVID-19 vakalarının ve COVID-19 kaynaklı ölümlerin sayısı,  11 Ekim 2020 verileri**

 

DSÖ Bölgesi	Son yedi gündeki yeni vakalar (%)	Son 7 gündeki yeni vakalarda yüzde değişim*	Toplam vakalar (%)	Son yedi gündeki yeni ölümler (%)	Son 7 gündeki yeni ölümlerde yüzde değişim*	Toplam ölümler (%)
Amerika	804.735 (%35)	%6	17.794.771 (%48)	20.509 (%52)	-%5	588.867 (%55)
Güney-Doğu Asya	575.763 (%25)	-%6	7.911.036 (%21)	7.750 (%20)	-%8	126.917 (%12)
Avrupa	694.275 (%31)	%34	6.918.265 (%19)	6.172 (%16)	%16	246.709 (%23)
Doğu Akdeniz	138.751 (%6)	%10	2.605.478 (%7)	3.173 (%8)	%13	66.329 (%6)
Afrika	29.169 (%1)	%11	1.227.719 (%3)	991 (%3)	%27	27.255 (%3)
Batı Pasifik	26.199 (%1)	%6	651.841 (%2)	633 (%2)	%26	14.265 (%1)
Diğer*	-	-	741 (<%1)	-	-	13 (<%1)
Küresel	2.268.892 (%100)	%10	37.109.851 (%100)	39.228 (%100)	<%1	1.070.355 (%100)

* Yedi gün öncesine kıyasla son yedi gün içinde yeni doğrulanmış vaka/ölüm sayısındaki yüzde değişim. Bölgesel yüzdeler en yakın tam sayıya yuvarlanır, böylece genel toplamlar %100'e eşit olmayabilir.

** Veri, tablo ve şekil notlarına bakınız

Şekil 2. Ülkelere ve bölgelere göre, son yedi günde 1 milyon nüfus başına bildirilen COVID-19 vakası, 5 – 11 Ekim 2020 **

**Veri, tablo ve şekil notlarına bakınız.

DSÖ BÖLGESİNE GÖRE DURUM

Afrika Bölgesi

Bölge, Temmuz ortasından bu yana yeni bildirilen vakalarda yavaş ama sürekli bir düşüş görmesine rağmen, önceki haftaya göre son 7 günde %11 daha fazla vaka bildirmiştir ve toplamda 1.200.000 vakaya ulaşmıştır (Şekil 1, Figür 3). Bölgedeki mevcut rakamlar, doğrulanmış COVID-19 vakalarının %1'ini ve geçen hafta dünya çapında bildirilen ölümlerin %3'ünü temsil etmektedir. Yeni doğrulanan vaka sayısındaki artış, kısmen, önceki haftaya kıyasla (14 ülke), vakalarda artış bildiren daha yüksek ülke sayısı olmasına (21 ülke) bağlanmaktadır. Artış bildiren daha fazla sayıda ülke olmasına rağmen, artan vaka modeli, son 7 gün içinde en yüksek sayıda yeni vaka bildirmeye devam eden Güney Afrika ve Etiyopya, ardından Kenya, Uganda ve Cezayir oluşturmaktadır. Geçen haftadaki eğilimi devam ettirerek, bölgedeki yeni ölümlerin çoğunu (%74) oluşturan Güney Afrika ile birlikte rapor edilen ölümlerin sayısı bu hafta da artmıştır.

Afrika Bölgesi'ndeki 47 Üye Devletin çoğundaki mevcut bulaşma yolu genel bulaşma (n=39, %83) olarak rapor edilmektedir; beş ülke vaka kümeleri rapor etmiştir ve şu anda Seyşeller, Mauritius ve Eritre sporadik vakalar rapor etmektedir.

Güney Sudan, epidemiyolojik bağlantılı yeni bildirilen vaka sayısında, önceki haftaki %67'ye kıyasla, geçen haftaki %29 ile bu hafta düşüş bildirmiştir. Bu, seyahat geçmişinin bir epidemiyolojik bağlantıyı bildirdiği bir sınır geçişinde tespit edilen vakaların oranındaki azalmaya atfedilmektedir.

Geçtiğimiz hafta, Mozambik 795 yeni vaka (1 milyon kişi başına 25) kaydetmiştir ve toplam rakamı yaklaşık 10.000 vakaya çıkarmıştır. Yine de ülke, geçtiğimiz hafta yeni vaka ve ölümlerde sırasıyla %39 ve %40'lık düşüş de dahil olmak üzere, son üç hafta içinde kademeli bir düşüş kaydetmiştir ve bu da ülkede salgının yavaşladığını göstermektedir. Her 1000 kişi başına test sayısı son 10 haftada 0,3'te tam sabit kalırken, test pozitiflik oranı bu hafta %9'a düşmüştür. Virüsün daha fazla yayılmasını önlemek için okullar özel önlemlerle yeniden açılmıştır.

Şekil 3: DSÖ Afrika Bölgesi tarafından 11 Ekim 2020 itibarıyla haftalık olarak bildirilen COVID-19 vakalarının ve ölümlerin sayısı**

**Veri, tablo ve şekil notlarına bakınız.

 

Amerika Bölgesi

Amerika Bölgesi, son yedi gün içinde 800.000'den fazla yeni vaka bildirmiştir: geçen hafta bildirilen yeni vaka sayısındaki artış üstünden %6'lık bir artış. Amerika Birleşik Devletleri, Brezilya, Arjantin, Meksika ve Kolombiya yeni bildirilen en yüksek sayıdaki vakayı kaydetmiştir. Bölge ayrıca, geçen hafta küresel olarak bildirilen tüm ölümlerin çoğunu oluşturmaya devam etmektedir (n=20.500, %52). Meksika, Amerika Birleşik Devletleri, Brezilya, Arjantin ve Kolombiya en yüksek yeni ölüm sayısını kaydetmiştir.

Geçtiğimiz hafta, Amerika Birleşik Devletleri, bildirilen 327.000'den fazla vaka ile Ağustos başından bu yana yeni bildirilen vakalardaki en büyük artışı bildirmiştir. Ortabatı ve Güneybatı'daki pek çok eyalet de dahil olmak üzere, 50 eyaletten 10'u, bildirilen ilk vakalarından bu yana vakalardaki en yüksek günlük artışı, üç eyalet ise yeni ölümlerde şimdiye kadarki en büyük günlük artışı bildirmiştir.

Kanada'da yeni bildirilen vaka sayısı, geçen hafta %26,7 vaka ve %14,3 ölümle Eylül ortasından bu yana artmaktadır. Vakaların ve ölümlerin çoğu Québec ve Ontario'dan bildirilmiştir. Uzun süreli bakım ve emeklilik konutlarındaki salgınlar, bugüne kadar Kanada'daki salgınların çoğunu oluşturmaya devam etmektedir. Temmuz ortasından bu yana, 20 ila 39 yaşları arasındaki insidans oranları, tutarlı bir şekilde diğer tüm yaş gruplarından daha yüksek kalmıştır. Eylül ortasından bu yana, 20 ila 39 yaşları arasında hastaneye kaldırılan günlük vaka sayısında artış eğilimi gözlenmektedir.

Bölge'de 1 milyon nüfus başına ikinci en yüksek vaka insidansına sahip olan Kosta Rika, şu anda 86.000'den fazla vakaya ve 1.000'in üzerinde ölüme ulaşmıştır. Son 5 hafta içinde, ülke, rapor edilen vaka ve ölüm sayılarının karşılaştırılabilir rakamlarıyla bir düzlüğe ulaşmıştır. Ülke, 1 milyon kişi başına 107'den fazla COVID-19 nedeniyle hastaneye yatış bildirmiştir ve bunların üçte birinden fazlası yoğun bakım ünitelerinde bulunmaktadır.

Şekil 4: DSÖ Amerika Bölgesi tarafından 11 Ekim 2020 itibarıyla haftalık olarak bildirilen COVID-19 vakalarının ve ölümlerin sayısı**

**Veri, tablo ve şekil notlarına bakınız.

 

Doğu Akdeniz Bölgesi

Doğu Akdeniz bölgesindeki haftalık yeni vaka ve ölüm sayıları bir önceki haftaya göre sırasıyla %10 ve %13 artış göstermiştir. İran İslam Cumhuriyeti, bölgedeki en kötü etkilenen ülkedir ve bu hafta bildirilen tüm yeni vakaların %20'sini oluşturmaktadır.

Umman'daki yeni vaka sayısı geçen hafta iki katından fazla artmıştır (yaklaşık 2.600'den 5.500'ün üzerine), bu %60'ın üzerinde bir artışa denk gelmektedir. Ülkede artan COVID-19 vakalarının hafifletilmesine yardımcı olmak için geçtiğimiz hafta, Al Batinah Kuzey Valiliği'nin başkenti ve en büyük şehri olan Sohar şehrinde bir izolasyon merkezi ile birlikte COVID-19 hastaları için 100 yataklı bir saha hastanesi ve Güney Sharqiya bölgesindeki Sur Hastanesi'nde başka bir tecrit koğuşu açılmıştır.

Tunus'ta bu hafta en yüksek yeni vakalar (2500'ün üzerinde) ve ayrıca ölümler (40'ın üzerinde) rapor edilmiştir ve ülke, bulaşmayı kesintiye uğratmak amacıyla toplantıların yasaklanması, kamu sektörü çalışma saatlerinin kısaltılması ve sokağa çıkma yasaklarının uygulanması dahil, halk sağlığı ve güvenliği önlemlerini artırmayı planlamaktadır.

Şekil 5: DSÖ Doğu Akdeniz Bölgesi tarafından 11 Ekim 2020 itibarıyla haftalık olarak bildirilen COVID-19 vakalarının ve ölümlerin sayısı**

**Veri, tablo ve şekil notlarına bakınız.

Avrupa Bölgesi

Bölge, bildirilen yaklaşık 700.000 yeni vaka ile pandeminin başlangıcından bu yana en yüksek haftalık COVID-19 vakası insidansını kaydetmiştir. Haftalık vaka ve ölüm insidansı, bir önceki haftaya göre sırasıyla %34 ve %16 artmıştır (Şekil 6). Bölge, küresel olarak bildirilen yeni haftalık vakaların neredeyse üçte birine (n=694.275, %31) sahip olan en aktif ikinci bölgedir. Birleşik Krallık, Fransa, Rusya Federasyonu ve İspanya, bölgede bildirilen tüm yeni vakaların yarısından fazlasını oluşturmaktadır (n=355.455, %51).

Man Adası, Malta ve İspanya'da belirgin bir düşüş rapor edilirken, Letonya, Faroe Adaları ve İzlanda, geçen hafta yeni vakalarda en büyük artış yüzdesini bildirmiştir. Bölgedeki ülkelerin çoğu, mevcut bulaşma yollarını genel bulaşma (n=30, %56) veya vaka kümeleri (n=20, %37) olarak tanımlamaktadır; yalnızca Lihtenştayn, Monako ve Vatikan sporadik bulaşma bildirmektedir.

Geçen hafta 50.000'den fazla vaka bildirilen İspanya, haftalık vaka ve ölümlerde sırasıyla %24 ve %19'luk belirgin bir düşüş göstermektedir. Geçen hafta, 740.000'den fazla polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) teşhis testi yapılmıştır (1 haftada 1000 kişi başına 16 test). 8 Ekim itibariyle yoğun bakım ünitesinde yatak doluluk oranı tüm bölgelerde %7 ile %39 arasında değişmektedir.

Polonya'da vaka ve ölüm insidansı, bu hafta bir önceki haftaya göre sırasıyla %93 ve %104 artarken, neredeyse 23.500 yeni vaka ve 370 ölüm bildirilmiştir. Polonya, başka bir eve kapanmadan kaçınmak için bu belirgin artışlara müdahale etmek için halk sağlığı ve sosyal önlemleri sıkılaştırmaktadır. COVID-19 hastalarındaki artışı yönetmek için her bir merkezde bir koordinasyon hastanesi oluşturulacaktır.

 

Şekil 6: DSÖ Avrupa Bölgesi tarafından 11 Ekim 2020 itibarıyla haftalık olarak bildirilen COVID-19 vakalarının ve ölümlerin sayısı**

**Veri, tablo ve şekil notlarına bakınız.

 

Güneydoğu Asya Bölgesi

Güneydoğu Asya Bölgesi'nde vaka ve ölüm oranlarındaki kademeli düşüş geçen hafta da devam etmiştir. Yine de bölge, son yedi gün içinde küresel olarak bildirilen vakaların %25'ini ve yeni rapor edilen ölümlerin %20'sini oluşturan en aktif bölgeler arasında kalmaktadır (Şekil 7).

Sri Lanka ve Butan, geçen haftaki yeni vaka oranında bir önceki haftaya göre en yüksek artışı gösterirken, Güneydoğu Asya Bölgesi'nde en çok yeni vaka bildiren ülkeler Hindistan, Endonezya ve Nepal olmaya devam etmektedir. Bölgedeki on ülke arasından, yalnızca Myanmar ve Nepal geçen hafta yeni ölümlerin sayısında bir önceki haftaya göre artış bildirmiştir. 1 milyon nüfus başına en fazla yeni ölüm bildiren ülkeler, sırasıyla 1 milyon nüfus başına 5 ve 4 yeni ölümle Hindistan ve Myanmar'dır. Şu anda yüksek vaka insidansı olan diğer bölgelerin aksine, Güneydoğu Asya Bölgesi'ndeki 10 Üye Devletin çoğu, mevcut bulaşma yollarını ya vaka kümeleri (n=6) ya da sporadik vakalar (n=2) olarak bildirirken, yalnızca Bangladeş ve Endonezya şu anda genel bulaşma rapor etmektedir.

Sri Lanka, geçtiğimiz epidemiyolojik haftada 1200'den fazla yeni doğrulanmış vaka bildirmiştir; bu, bir önceki raporlama haftasında doğrulanan 46 vakaya kıyasla önemli bir artıştır. Yakın tarihli bir gelişmede, Colombo'ya yaklaşık 50 km mesafedeki Gamphana bölgesindeki bir giyim fabrikasında büyük bir vaka kümesi (7 Ekim 2020'deki 831 vaka) rapor edilmiştir. Kesin epidemiyolojik bağlantı şu anda araştırılmaktadır.

Nepal'de bildirilen vaka sayısı geçen hafta hızla artmış, 21.000'den fazla yeni vaka ve 86 yeni ölüm bildirilmiştir. Test pozitiflik oranı sadece 8 hafta içinde %5'ten %15'e çıkmış olsa da, şu anda haftada 1000 kişi/3 örnek test aktivitesinde de bir artış olmuştur.

 

Şekil 7: DSÖ Güneydoğu Asya Bölgesi tarafından 11 Ekim 2020 itibarıyla haftalık olarak bildirilen COVID-19 vakalarının ve ölümlerin sayısı**

 

**Veri, tablo ve şekil notlarına bakınız.

 

Batı Pasifik Bölgesi

Batı Pasifik bölgesi, bu hafta küresel olarak bildirilen en az vaka sayısını oluşturmaktadır, ancak bölgede son yedi günde rapor edilen yeni vakalarda %6 ve ölümlerde %26 artış görülmüştür.

Filipinler'deki yeni vakalar, geçtiğimiz 3 hafta içinde, haftalık olarak bildirilen yaklaşık 18.000 vakaya sabitlenmiştir; bu sayı Ağustos başından ortasına kadar haftalık yaklaşık 30.000 yeni vakanın zirvesinden daha düşüktür. Ancak ülke, bölgedeki en fazla yeni vaka sayısını açıklamaya devam etmektedir. Raporlar, Davao Bölgesi'ndeki çeşitli işyerlerinde, değiştirilmiş genel toplum karantinası altında sokağa çıkma kısıtlamalarının hafifletilmesi ve ekonomi önlemlerinin yeniden açılmasıyla birlikte vakaların kümelenmesinin meydana geldiğini öne sürmektedir; kümelerin çoğu 12 kuruluştan rapor edilmiştir. 12 Ekim itibarıyla, Davao Bölgesi'ndeki toplam vaka sayısı 3.743'tür ve son iki haftada 686 vaka bildirilmiştir; bölgedeki toplam vakaların %65'ine Davao City (başkent) sahiptir. Geçen hafta bölgedeki büyük hastanede YBÜ ve koğuş yataklarının yakın kapasite kullanımına raporlar da bulunmaktadır.

Fransız Polinezyası'nda, geçen haftaya göre %62 artışla bu hafta yeni vaka sayısında pik görülmüştür. Vakaların çoğunun Tahiti ana adasından tespit edildiğini öne süren raporlar bulunmaktadır; vakalar bitişik Moorea adalarına yayılmıştır ve hatta Raivavae, Arutua ve Nuku Hiva dahil olmak üzere birkaç dış adaya da ulaşmıştır. Fransız Polinezyası'nda ölümler düşük seyretmektedir ve geçen hafta da artış göstermemiştir. COVID-19 testlerinin pozitiflik oranı şu anda %26,3 ile yüksektir, ancak yalnızca semptomatik kişiler test edilmektedir.

Şekil 8: DSÖ Batı Pasifik Bölgesi tarafından 11 Ekim 2020 itibarıyla haftalık olarak bildirilen COVID-19 vakalarının ve ölümlerin sayısı**

**Veri, tablo ve şekil notlarına bakınız.

 

COVID-19'UN SAĞLIK ÇALIŞANLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN SÜRVEYANS GÜNCELLEMESİ

Temel sağlık hizmetlerini sürdürürken COVID-19 için teşhis, tedavi ve aşı müdahalelerini sunmak, sağlıklı, eğitimli, yetkin, donanımlı, korunan, iyi yönetilen ve uygun kadroya sahip çok disiplinli bir sağlık hizmeti işgücü gerektirmektedir. Hem maaşlı hem de gönüllü olan sağlık ve sosyal bakım çalışanları, COVID-19 nedeniyle çok sayıda zorlukla karşı karşıya kalmaktadır, bu da iş yükünün artmasına veya işe devamsızlığa yol açmaktadır. Zorlukların arasında önceden var olan işgücü eksiklikleri, personelin COVID-19 müdahalesi için yeniden uygun hale getirilmesi, enfeksiyonlar ve ölümler, karantina ve kendi kendine izolasyon gereksinimleri, stres ve tükenmişlik, kişisel koruyucu donanım (KKD) gibi kritik ekipman ve malzeme eksikliği, yetersiz eğitim, iş uyuşmazlıkları ve enfekte olmuş arkadaşlara ve aileye bakmak zorunda kalma bulunmaktadır. COVID-19'un sağlık ve sosyal bakım çalışanları üzerindeki etkisinin kapsamlı bir değerlendirmesi, etkiyi yeterince nitelendirmek için standartlaştırılmış ölçümler ve raporlamadan yararlanmalıdır. Uluslararası kabul görmüş göstergeler bulunmaktadır ve bunlar DSÖ'nün devam eden sürveyans ve iletişim faaliyetlerinin bir parçasını oluşturmaktadır. COVID-19 hastalarıyla temas halindeki ve/veya COVID-19 hastalarına bakan sağlık ve sosyal hizmet uzmanları, genel popülasyona göre daha yüksek enfeksiyon riski altındadır. Bu riskin hafifletilmesi ve azaltılması ve DSÖ rehberliğine (aşağıya bakınız) uyulması çok önemlidir.

DSÖ, COVID-19 için küresel DSÖ sürveyansı aracılığıyla Vaka Rapor Formlarını (VRF'ler) (https://www.who.int/publications/i/item/case-based-reporting-form) kullanarak Üye Devletlerden vaka bazlı sürveyans verileri toplamaktadır. 14 Eylül 2020 itibariyle, VRF veritabanı, o tarihe kadar küresel olarak kaydedilen vakaların %28,4'üne karşılık gelen 8.233.444 formu içermekteydi. VRF'ler enfeksiyonların, hastaneye yatışların, klinik sonuçların ve alt popülasyon analizinin (sağlık çalışanı olarak bildirilen meslek gibi) tanımlayıcı bir analizini kolaylaştırmaktadır.

Sağlık çalışanı (SÇ) bilgilerinin analizi, 83 ülkeden Sǹ durumunu (tüm VRF'lerin %23,5'i) gösteren 1.932.941 VRF arasından 281.083 SÇde yapılmıştır. Öncelikle Avrupa ve Amerika ülkelerini kapsayan bu veriler, DSÖ'ye bildirilen COVID-19 vakalarının yaklaşık %14'ünün sağlık çalışanlarında meydana geldiğinin tanımlandığını tahmin etmektedir. Etkilenen sağlık çalışanlarının oranlarında ülkeler arasında büyük farklılıklar vardır. SÇ'ler arasındaki genel ortalama enfeksiyon tahmini, küresel olarak nüfusun %3'ünden azını ve yüksek gelirli ülkelerde ortalama %8'den azını temsil ettikleri göz önüne alındığında, vakaların açık bir aşırı temsilini göstermektedir.

Cesaret verici bir şekilde, veriler, vakaların insidansındaki genel değişiklikten bağımsız olarak, salgının başlangıcından bu yana SÇ enfeksiyonunda önemli bir düşüş olduğunu göstermektedir. Pek çok ülkede bu, muhtemelen KKD'nin artan bulunabilirliğinden ve enfeksiyon önleme ve kontrol (IPC) rehberliğine daha iyi uyulmasından kaynaklanmaktadır. Şekil 9, seçilmiş Avrupa ülkelerinden verileri kullanarak SÇ enfeksiyonundaki aylık eğilimleri göstermektedir². Eğilimler, analizden önceki son 3 ay içinde SÇ'ler arasındaki vakaların oranının genel nüfus içindeki paylarına daha yakın olduğunu göstermektedir.

(1) Vaka temelli sürveyansın amaçları için, "sağlık çalışanları", "bir sağlık hizmeti ortamında herhangi bir işte" çalışanlar olarak tanımlanmıştır.

(2) Yalnızca VRF vakalarının en az %70'ini rapor eden ülkeleri kapsayan veriler ve VRF'lerin en az %70'inin bilinen bir SÇ statüsüne sahip olduğu ve en az 500 SÇ enfeksiyonunun rapor edildiği ülkeler.

Şekil 9. Raporlama ayına göre, seçilen ülkelerde rapor edilen toplam enfeksiyonlar içinde sağlık çalışanlarının oranı, Mart-Ağustos 2020

 

COVID-19 SÇ vakalarının ortalama yaşı 40'tır (IQR 31-49) ve yaş ortalaması 46 (IQR 31-60) olan SÇ olmayanlarınkinden daha düşüktür. Kadınlarda (%67) ve erkeklerde (%29) (%4 bilinmeyen cinsiyette) kadın ve erkek enfeksiyonlarının dağılımı, sağlık işgücündeki kadın ve erkeklerin küresel payıyla orantılıdır. Bu, erkeklerin, vakaların %53'ünü oluşturduğu genel popülasyonda kadınlarda ve erkeklerde enfeksiyon oranından önemli ölçüde farklıdır.

DSÖ, Amerika ve Avrupa'daki beş ülkeden alınan bilgileri eksiksiz verilerle kullanarak, eş tanılı, hastaneye yatışı ve ölümü olan COVID-19 hastalarının oranlarını, sağlık çalışanlarında ve sağlık çalışanı olmayanlarda yaş kategorileri ve cinsiyete göre sonuçlandırarak karşılaştırmıştır. SÇ vaka hastalarının toplam %13'ü (n=37.446) diyabet ve hipertansiyon gibi kardiyovasküler hastalıklar dahil olmak üzere altta yatan hastalıkları bildirmiştir (Şekil 10). SÇ vaka hastalarının %5'ine (n=15.141) hastaneye yatış (Şekil 11) ve bunların %5,3'üne (n=799) oksijen tedavisi gerekmiştir. Genel olarak, SÇ vakalarının %0,5'i (n=1.417) ölümcül idi (Şekil 12). Analiz edilen verilere göre, iki popülasyon arasındaki yaş ve cinsiyet farklılıklarını hesaba katarken bile, SÇ'ler altta yatan hastalıklar, hastaneye yatış ve ölüm oranlarının SÇ olmayanlara göre daha düşük olduğunu göstermiştir (aşağıdaki şekillere bakınız). Bu farklılıklar özellikle 50 yaş ve üzerindekiler için belirgindir.

Sağlık çalışanları ve genel halk arasında görülen enfeksiyonlar arasında görülen farklılıkları açıklamak için daha fazla analiz yapılması gerekmektedir.

DSÖ rehber ve kaynakları:

Sağlık ve sosyal bakım çalışanlarını ve sağlık tesislerini COVID-19 pandemisini yönetmede desteklemek için DSÖ, Sağlık çalışanlarının risk değerlendirmesi ve maruziyetinin yönetimi (https://www.who.int/publications/i/item/risk-assessment-and-management-of-exposure-of-health-care-workers-in-the-context-of-covid-19-interim-guidance), Koronavirüs hastalığından (COVID-19) şüphelenildiğinde veya doğrulandığında sağlık bakımı sırasında enfeksiyon önleme ve kontrol (https://www.who.int/publications/i/item/WHO-2019-nCoV-IPC-2020.4), COVID-19 bağlamında maske kullanımına ilişkin tavsiyeler (https://www.who.int/publications/i/item/advice-on-the-use-of-masks-in-the-community-during-home-care-and-in-healthcare-settings-in-the-context-of-the-novel-coronavirus-(2019-ncov)-outbreak), COVID-19 için KKD'nin rasyonel kullanımı ve ciddi eksikler sırasında dikkat edilmesi gerekenler (https://www.who.int/publications/i/item/rational-use-of-personal-protective-equipment-for-coronavirus-disease-(covid-19)-and-considerations-during-severe-shortages), Uzun süreli bakım tesislerinde YBÜ, İş sağlığı ve güvenliği için temel hususlar dahil olmak üzere sağlık çalışanlarının hakları, rolleri ve sorumlulukları (https://www.who.int/publications/i/item/coronavirus-disease-(covid-19)-outbreak-rights-roles-and-responsibilities-of-health-workers-including-key-considerations-for-occupational-safety-and-health) konularında rehberler oluşturmuştur, yeni bilimsel bilgiler ortaya çıktıkça kılavuz sürekli olarak revize edilmektedir. DSÖ ayrıca COVID-19 pozitif olduğu tespit edilen sağlık çalışanlarını hedefleyen bir sürveyans protokolü (https://www.who.int/publications/i/item/WHO-2019-nCoV-HCW_Surveillance_Protocol-2020.1) ve bunun yanı sıra COVID-19 için bir DSÖ Akademi çevrimiçi öğrenme uygulaması hazırlamıştır.

Şekil 10. Sağlık çalışanları ve sağlık çalışanları dışındakiler arasında yaş grubu ve cinsiyete göre altta yatan hastalığı olan COVID-19 vakalarının oranı (n=1.159.169)

 

Şekil 11. Sağlık çalışanları ve sağlık çalışanları dışıdakiler arasında yaş grubu ve cinsiyete göre hastanede yatan COVID-19 vakalarının oranı (n=1.159.169)

Şekil 12. Sağlık çalışanları ve sağlık çalışanları dışındakiler arasında yaş grubu ve cinsiyete göre ölümcül COVID-19 vakalarının oranı (n=1.159.169)

HAFTALIK ÖNEMLİ GÜNCELLEMELER

• DSÖ İcra Kurulu toplantısında (https://www.who.int/dg/speeches/detail/who-director-general-s-opening-remarks-at-executive-board-meeting), DSÖ Genel Müdürü Dr. Tedros, DSÖ'nün salgının seyri boyunca gerçekleştirdiği kilit eylemlerden bazılarını vurgulamıştır:
  • 30 Ocak'ta Uluslararası Bir Halk Sağlığı Acil Durumunun (PHEIC) Açıklanması;
  • İlk Stratejik Hazırlık ve Müdahale Planını 4 gün sonra yayınlaması;
  • Bir PCR testi geliştirmek ve ilk tanısal testin geliştirilmesine yardımcı olmak için ilk prosedürün geliştirilmesi ve yayınlanması;
  • O zamandan bu yana 150'den fazla ülkeye dağıtılan milyonlarca test ile, salgının ilanından sonraki bir ay içinde teşhis testlerinin üretilmesi ve gönderilmesi;
  • Bireyler, topluluklar, okullar, işletmeler, endüstriler, sağlık çalışanları, sağlık tesisleri ve hükümetler için 400'den fazla rehberlik belgesinin yayınlanması;
  • OpenWHO.org'da (https://openwho.org/) 133 COVID-19 kursunda ücretsiz eğitim sağlayarak ülke kapasitesinin artırılması;
  • Ulusal planlar yazmak ve ihtiyaçları belirlemek ve COVID-19 Ortaklar Platformu (https://covid19partnersplatform.who.int/) aracılığıyla bu ihtiyaçları 600'den fazla ortak ve 74 bağışçı ile eşleştirmek için hükümetlerle yakın işbirliği içinde çalışılması;
  • Operasyonel ve teknik destek sağlamak için 130'dan fazla ülkeye uzman misyonların gönderilmesi;
  • 177 ülke ve bölgeye maskeler, eldivenler, solunum maskeleri, önlükler, gözlükler, bezler, testler, reaktifler, termometreler, oksijen konsantratörleri, vantilatörler ve daha fazlasının tedarik edilmesi, doğrulanması, satın alınması ve teslim edilmesi;
  • DSÖ Dayanışma Terapötikleri Çalışmasına (https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/global-research-on-novel-coronavirus-2019-ncov/solidarity-clinical-trial-for-covid-19-treatments), 29 ülkede yaklaşık 500 hastanede 12.000'den fazla hastanın kaydedilmesi; ve
  • Teşhis, tedavi, aşılar ve sağlık sistemi güçlendirme üzerinde çalışan COVID-19 Araç Hızlandırıcısına Erişim'in (https://www.who.int/initiatives/act-accelerator) başlatılması. 9 aşının geliştirilmesini destekleyen COVAX'ı (https://www.who.int/initiatives/act-accelerator/covax) içermektedir, daha fazlası da hazırdır ve 2021 sonuna kadar 2 milyar aşı dozunu adil bir şekilde dağıtmayı hedeflemektedir.
• Dr. Tedros Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun 75. oturumunun bir yan etkinliğinde (https://www.who.int/news-room/events/detail/2020/10/08/default-calendar/one-year-commemoration-of-the-high-level-meeting-measuring-progress-challenges-and-opportunities-in-the-context-of-covid-19) “Pandemi hepimiz için bir dönüm noktası olmalı; evrensel sağlık sigortasını gerçeğe dönüştürmek için bir katalizör, sadece bir hedef değil” demiştir (https://www.who.int/dg/speeches/detail/who-director-general-s-remarks-at-ministerial-meeting-on-universal-health-coverage---8-october-2020). DSÖ küresel nabız anketine göre, ülkelerin %90'ı COVID-19'dan bu yana temel sağlık hizmetlerinde kesintiler olduğunu bildirirken, düşük ve orta gelirli ülkeler en büyük zorlukları bildirmektedir (https://www.who.int/news-room/detail/31-08-2020-in-who-global-pulse-survey-90-of-countries-report-disruptions-to-essential-health-services-since-covid-19-pandemic).
• Bir milyara yakın insan, ruhsal bir bozuklukla yaşamaktadır ve her 40 saniyede 1 kişi intihar ederek ölmektedir. Yakın tarihli bir DSÖ araştırması, COVID-19 salgınının dünya çapındaki ülkelerin %93'ünde kritik akıl sağlığı hizmetlerini aksattığını veya durdurduğunu, ancak ruh sağlığına olan talebin arttığını bulmuştur (https://www.who.int/news/item/05-10-2020-covid-19-disrupting-mental-health-services-in-most-countries-who-survey). Dünya Ruh Sağlığı Günü'nü (10 Ekim Cumartesi) (https://www.who.int/campaigns/world-mental-health-day/world-mental-health-day-2020) kutlamak için, Dünya Sağlık Örgütü, Küresel Akıl Sağlığı için Birleşme (https://unitedgmh.org/) ve Dünya Ruh Sağlığı Federasyonu (https://wfmh.global/) ile işbirliği içinde, tüm ülkelerden insanları ruh sağlığına daha fazla yatırım yapılması çağrısında bulunan küresel bir hareketi desteklemeye teşvik etmiştir.
• Ölü doğum tahminleriyle ilgili ilk ortak rapora göre, sağlık hizmetlerinde COVID ile ilgili ciddi kesintiler nedeniyle önümüzdeki 12 ay içinde 117 düşük ve orta gelirli ülkede 200.000'den fazla ölü doğum meydana gelebilir (https://data.unicef.org/resources/a-neglected-tragedy-stillbirth-estimates-report/). Her yıl yaklaşık 2 milyon bebek ölü doğmaktadır ve bu ölümlerin çoğu, doğum sırasında ve yüksek kaliteli bakımla önlenmektedir.
• 11 Ekim Pazar günü kutlanan Uluslararası Kız Çocukları Günü, tüm dünyadaki kızların önemi, gücü ve potansiyeline odaklanmaktadır (https://www.who.int/news-room/events/detail/2020/10/11/default-calendar/international-day-of-the-girl-child). COVID-19, ergenler ve gençler için ve özellikle kızlar ve genç kadınlar için büyük bir zorluktur (https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-for-adolescents-and-youth-related-to-covid-19). Gençlerin, enfeksiyon zincirinin kırılmasına yardımcı olmak için toplulukları ve sağlık otoriteleri ile birlikte çalışarak, bu küresel krize çözümün kilit bir parçası olması gerekmektedir.

• Tablo 2. Ülkelere ve bölgelere göre son yedi günde bildirilen doğrulanmış COVID-19 vakalarının ve COVID-19 kaynaklı ölümlerin sayısı, 11 Ekim 2020 verileri **

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• (*) Pending: Beklemede

  Community transmission: Genel bulaşma

  Clusters of cases: Vaka kümeleri

  Sporadic cases: Sporadik vakalar

  No cases: Vaka yok

  Not applicable: Uygulanamaz

  (**) Veri, tablo ve şekil notlarına bakınız.

   

  TEKNİK REHBER VE DİĞER KAYNAKLAR

• Teknik rehberler: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance
• DSÖ Koronavirüs Hastalığı (COVID-19) Paneli: https://covid19.who.int/
• Haftalık COVID-19 Operasyonel Güncellemeleri: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/strategies-plans-and-operations
• DSÖ COVID-19 Vaka Tanımları: https://www.who.int/publications/i/item/WHO-2019-nCoV-Surveillance_Case_Definition-2020.1
• COVID-19 Tedarik Zinciri Kurumlar Arası Koordinasyon Hücresi Haftalık Durum Güncellemesi: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/covid-19-operations
• DSÖ bölge ofislerinden güncellemeler:
• DSÖ Afrika Bölge Ofisi: https://www.afro.who.int/healthtopics/coronavirus-covid-19
• DSÖ Doğu Akdeniz Bölge Ofisi: http://www.emro.who.int/healthtopics/corona-virus/index.html
• DSÖ Avrupa Bölge Ofisi: http://www.euro.who.int/en/healthtopics/health-emergencies/coronavirus-covid-19
• DSÖ Amerika Bölge Ofisi: https://www.paho.org/en/topics/coronavirusinfections/coronavirus-disease-covid-19
• DSÖ Güney Doğu Asya Bölge Ofisi: https://www.who.int/southeastasia/outbreaksand-emergencies/novel-coronavirus-2019
• DSÖ Batı Pasifik Bölge Ofisi: https://www.who.int/westernpacific/emergencies/covid19
• Araştırma ve Geliştirme: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/global-research-on-novel-coronavirus-2019-ncov
• COVID-19 hakkında çevrimiçi kurslar: https://openwho.org/channels/covid-19 ; ve mevcut olan diğer ulusal diller: https://openwho.org/channels/covid-19-national-languages
• Uluslararası toplumun, tüm ülkelere virüse hazırlanması ve müdahale etmesi konusunda sağladığı desteği özetleyen Stratejik Hazırlık ve Müdahale Planı (SPRP): https://www.who.int/publications-detail/strategic-preparedness-and-response-plan-for-the-new-coronavirus

• HALK İÇİN ÖNERİLER VE TAVSİYELER

• Kendinizi koruyun: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public
• Sorular ve Cevaplar: https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses
• Seyahat önerileri: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/travel-advice

•  

   

  VERİ, TABLO VE ŞEKİL NOTLARI

  Sunulan veriler, ülkelerden/bölgelerden DSÖ'ye bildirilen, büyük ölçüde DSÖ sürveyans tanımlarına ve rehberliğine (https://www.who.int/publications-detail/surveillance-strategies-for-covid-19-human-infection) dayanan resmi laboratuvar onaylı COVID-19 vaka ve ölümlerine dayanmaktadır. Doğruluk ve güvenilirliği sağlamak için adımlar atılırken, tüm veriler sürekli doğrulama ve değişikliğe tabidir; ve bu verileri yorumlarken, gerçek vaka ve ölüm oranının değişken olarak az tahmin edilmesi ve bu verileri küresel düzeyde yansıtmada değişken gecikmeler gibi, sunulan sayıları etkileyen birkaç faktör nedeniyle dikkatli olunmalıdır. Vaka tespiti, dahil etme kriteri, test stratejileri, raporlama uygulaması ve veri kesme ve gecikme süreleri ülkeler/bölgeler arasında farklılık göstermektedir. Az sayıda ülke/bölge, şüpheli ve laboratuvar onaylı vakaları birlikte rapor etmektedir; veri tablosunda gösterilmek üzere bunları tanımlama çabaları devam etmektedir. DSÖ, ulusal halk sağlığı yetkilileri ve diğer kaynaklar tarafından yayınlanan bilgi ürünleri arasında farklılıklar olması beklenmektedir.

  Kullanılan isimler ve bu yayındaki materyalin sunumu, DSÖ tarafından herhangi bir ülkenin, bölgenin, şehrin veya otoritenin yasal statüsü, yetkileri veya hudutlarının sınırlandırılması ile ilgili herhangi bir fikrin ifade edildiği anlamına gelmemektedir. Haritalardaki noktalı ve kesik çizgiler, henüz tam olarak anlaşmaya varılamayan yaklaşık sınır çizgilerini temsil etmektedir. Ülkeler ve bölgeler, DSÖ yönetim bölgesi altında düzenlenmiştir.

  Belirli şirketlerin veya üreticilerin ürünlerinden bahsedilmesi, DSÖ tarafından onaylandığını veya söz konusu benzer nitelikteki diğer ürünlerin yerine önerildiğini ima etmemektedir. Hatalar ve eksiklikler hariç olmak üzere, tescilli ürünlerin isimleri, baş harfleri büyük olacak şekilde ayırt edilmektedir.

  (1) Kosova'ya yapılan tüm atıflar Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 1244 (1999) sayılı kararı bağlamında anlaşılmalıdır. Haritada Sırbistan ve Kosova vakalarının sayısı (UNSCR 1244, 1999) görselleştirme amacıyla hazırlanmıştır.

  (*) Bulaşma sınıflandırması, ülkelerin/bölgelerin kendilerini raporlama sürecine dayanmaktadır. Sınıflandırmalar, haftalık olarak gözden geçirilmekte ve yeni bilgiler elde edildikçe düzeltilmektedir ve bildirilen en yüksek kategoriye dayanmaktadır. Ülkeler/Bölgeler arasında farklı bulaşma dereceleri olabilir. Kategoriler:

• Vaka yok: Doğrulanmış vakası olmayan ülkeler/bölgeler
• Sporadik vakalar: İmporte veya yerel olarak tespit edilen bir veya daha fazla vakanın bulunduğu ülkeler/bölgeler
• Vaka kümeleri: Zaman, coğrafi konum ve/veya ortak maruziyetlerle kümelenmiş vakalar yaşayan ülkeler/bölgeler
• Genel bulaşma:  Bulaşma zincirlerine bağlanamayan çok sayıda vaka,  gözlemci laboratuvar sürveyansından çok sayıda vaka ve ülkenin/bölgenin çeşitli yerlerinde, birden fazla ilişkisiz vaka kümesi durumlarının dahil olduğu, ancak bunlarla sınırlı olmayarak faktörlerin değerlendirilmesi yoluyla tanımlanan, daha büyük yerel bulaşma salgınları yaşayan ülkeler/bölgeler
• Beklemede: DSÖ’ye bulaşma sınıflandırmasını henüz rapor etmeyen ülkeler/bölgeler

•  

  (**) "Bölgeler", bölgeleri, alanları, denizaşırı bağımlılıkları ve benzer statüye sahip diğer yetki alanlarını içermektedir.

  Diğer*: Uluslararası taşıt kapsamında bildirilen vakaları içermektedir.

  ÜLKEYE VEYA BÖLGEYE ÖZGÜ NOTLAR, GÜNCELLEMELER VE YAZIM HATALARI

  Kamu sağlığı yetkililerinin çok sayıda vakayı veya ölümü toplam sayımlarından çıkaran veri uyuşturma çalışmaları yürütmesi nedeniyle, yeni vakalar/ölümler sütunlarında uygun şekilde negatif sayılar gösterilebilir. Çıkarmaların önceki günlere uygun şekilde paylaştırılmasına olanak tanıyan ek ayrıntılar ortaya çıktığında, grafikler buna göre güncellenecektir. Ayrıntılar için önemli değişiklikler günlüğüne (https://www.who.int/publications/m/item/log-of-major-changes-and-errata-in-who-daily-aggregate-case-and-death-count-data) ve hata verilerine (https://www.who.int/publications/m/item/log-of-major-changes-and-errata-in-who-daily-aggregate-case-and-death-count-data) bakınız. Önceki durum raporları düzenlenmeyecektir; en güncel veriler için https://covid19.who.int/ adresine bakınız.

• EPI-WIN: bireyler, kuruluşlar ve topluluklara uyarlanmış bilgiler: https://www.who.int/teams/risk-communication