BİRDEN FAZLA ÜLKEDE GÖRÜLEN M. ÇİÇEK (MPOX) HASTALIĞI SALGINI

 

9 Aralık 2024'te yayınlanmış Dış Durum Raporu-43

 

Temel Rakamlar
Raporlama Dönemi: 1 Ocak 2022- 31 Ekim 2024
Bölge	Rapor edilen doğrulanmış vaka sayısı		Doğrulanmış vakalar içindeki ölüm vakası sayısı		Vaka rapor eden ülke sayısı
Küresel	115.101		255		126
Raporlama Dönemi: 1 Ocak 2024- 1 Aralık 2024
Bölge	Rapor edilen doğrulanmış vaka sayısı	Doğrulanmış vakalar içindeki ölüm vakası sayısı		Rapor edilen şüpheli vaka sayısı		Şüpheli vakalar içindeki ölüm vakası sayısı
Afrika	13.171	57		YOK¹		YOK¹
Kongo Demokratik Cumhuriyeti²⸴³	9.513	43		43.862		1.138
Burundi	2.334	1		YOK¹		YOK¹
Uganda	785	4		YOK¹		YOK¹
Raporlama Dönemi: Son 6 hafta, 26 Ağustos 2024- 6 Ekim 2024 tarihleri arası
Afrika	2.412	5		YOK¹		YOK¹
Kongo Demokratik Cumhuriyeti²⸴³	565	0		10.875		196
Burundi¹	1.047	1		YOK¹		YOK¹
Uganda	632	4		YOK¹		YOK¹

Önemli Olaylar

• 22 Kasım 2024 tarihinde, Uluslararası Sağlık Tüzüğü 2005 (UST, 2005) kapsamındaki Acil Durum Komitesi, mpox'un devam eden yükselişinin hala uluslararası önemi haiz bir halk sağlığı acil durumu (PHEIC) kriterlerini karşıladığı ve DSÖ Genel Direktörüne bu doğrultuda tavsiyede bulunulması gerektiği görüşünü oybirliğiyle ifade etmiştir. DSÖ Genel Direktörü, Komite'nin olayın bir PHEIC oluşturmaya devam ettiği yönündeki tavsiyesine katılmış ve bu yönde revize edilmiş geçici tavsiyeler yayınlamıştır.
• DSÖ, mpox'un yarattığı halk sağlığı riskine ilişkin değerlendirmesini Kasım 2024'te güncellemiştir. Değerlendirme bulgularının bir dökümü bu raporda ayrıntılı olarak yer almaktadır.
• Son durum raporundan bu yana, iki ülke daha ilk kez clade Ib MPXV'ye bağlı seyahatle ilişkili mpox vakalarını doğrulamıştır: Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri.
• Bir ülke, Angola, son durum raporundan bu yana ilk kez mpox vakası bildirmiştir.

¹Kongo Demokratik Cumhuriyeti hariç Afrika'daki tüm ülkelerde şüpheli mpox vakalarının büyük çoğunluğu (>%95) test edilmektedir, bu nedenle sadece doğrulanmış vakalar rapor edilmektedir.

²Bazı ülkelerde, teste tabi tutulan şüpheli vakalar, test sonucunun pozitif (doğrulanmış vaka) olup olmadığına bakılmaksızın, genel şüpheli vaka sayımından çıkarılmamaktadır.

³Bu baskı için, Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde bildirilen şüpheli ve doğrulanmış vakalara ilişkin ulusal düzeydeki vaka sayıları 17 Kasım 2024 tarihindedir. Bu verileri güncelleme çalışmaları devam etmektedir.

Bu baskıda aşağıdaki konular yer almaktadır:

• İkinci Acil Durum Komitesi toplantısı
• Güncellenmiş küresel hızlı risk değerlendirmeleri
• Bağlamsal açıklama
• Epidemiyolojik güncelleme 
• Virüs kladına göre mpox salgınlarına genel bakış
• Küresel eğilimler
• Afrika'da rapor edilmiş teyit edilmiş vakalar
• Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ne odaklanma (klad Ia & Ib MPXV)
• Clade Ib MPXV'ye bağlı mpox vakalarını bildiren diğer ülkeler
• Angola'da ilk mpox vakalarının tespiti
• Amerika Birleşik Devletleri'nde klad Ib MPXV'ye bağlı ilk mpox vakası
• Kanada'da klad Ib MPXV'ye bağlı ilk mpox vakası
• Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı'nda tespit edilen ikinci klad Ib MPXV ithalatı
• Küresel operasyonel güncellemeler
  • Acil durum koordinasyonu
  • İşbirliğine dayalı sürveyans
  • Toplumsal koruma
  • Güvenli ve ölçeklenebilir bakım
  • Karşı önlemlere erişim ve bunların teslimatı
• Mpox kaynakları
• Ek 1. Ağustos 202 tarihli Önceki Hızlı Risk Değerlendirmesi

İkinci Acil Durum Komitesi toplantısı

22 Kasım 2024'te DSÖ Genel Müdürü, Uluslararası Sağlık Tüzüğü 2005 (UST, 2005) kapsamında Acil Durum Komitesini, mpox salgınındaki artışın uluslararası önem arz eden bir halk sağlığı acil durumu (PHEIC) oluşturmaya devam edip etmediği ve eğer öyleyse, Taraf Devletlere olaya müdahale ederken önerilen geçici tavsiyeler konusunda kendisine tavsiyede bulunmak üzere toplamıştır.

Toplantı tutanaklarının önemli yönleri şunlardır:

• DSÖ Sekretaryası tarafından, küresel mpox epidemiyolojik durumu, ortaya çıkan halk sağlığı riski ve DSÖ'nün Taraf Devletler ve ortaklarıyla birlikte Ağustos 2024'te PHEIC'in ilan edilmesinden bu yana gerçekleştirdiği eylemler hakkında bir güncelleme;
• Burundi, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Kenya, Ruanda ve Uganda temsilcileri tarafından ülkelerindeki mpox epidemiyolojik durumu ve mevcut müdahale çabaları, ihtiyaçları ve zorlukları hakkında bir güncelleme;
• Komite tarafından olayın hala bir PHEIC teşkil edip etmediğine ve eğer ediyorsa Taraf Devletlere verilecek uygun geçici tavsiyelere ilişkin müzakereler.

Müzakerelerin ardından Komite, devam etmekte olan mpox artışının hala bir PHEIC kriterlerini karşıladığı ve DSÖ Genel Direktörüne bu yönde tavsiyede bulunulması gerektiği görüşünde birleşmiştir. Ulusal ve uluslararası müdahale çabalarından kaynaklanan mpox yayılımının kontrol altına alınmasına yönelik bazı ilerlemelere rağmen Komite, özellikle clade Ib monkeypox virüsüne (MPXV) bağlı olanlar olmak üzere mpox vakalarının sayısının arttığını ve coğrafi olarak yayılmaya devam ettiğini; daha güçlü ulusal taahhütlere ihtiyaç duyan sahadaki operasyonel zorlukların yanı sıra ülkeler ve ortaklar arasında uyumlu bir müdahale oluşturma ve sürdürme ihtiyacını not etmiştir. Bu nedenle Komite, DSÖ Genel Direktörü tarafından mpox'un artışının hala bir PHEIC teşkil ettiğinin belirlenmesinin gerekli olacağını düşünmüştür. 

DSÖ Genel Direktörü, Komite'nin olayın bir PHEIC oluşturmaya devam ettiği yönündeki tavsiyesine katılmış ve bu doğrultuda revize edilmiş geçici tavsiyeler yayınlamıştır.

Görüşmelerin tam raporuna ve revize edilmiş Geçici Tavsiyelere buradan erişilebilir.

Güncellenmiş küresel hızlı risk değerlendirmesi

DSÖ en son küresel mpox hızlı risk değerlendirmesini Kasım 2024'te gerçekleştirmiştir. O tarihte mevcut olan bilgilere dayanarak, mpox'un coğrafi yayılma riski ve sağlık üzerindeki potansiyel etkisi aşağıdaki gibi değerlendirilmiştir:

Tablo 1: DSÖ tarafından değerlendirildiği üzere MPXV kladına göre genel halk sağlığı riski ve ulusal ve uluslararası yayılma riski

Risk grupları*	Genel Halk Sağlığı Riski	Ulusal ve uluslararası yayılma riski	Mevcut bilgilere duyulan güven
Klad Ib MPXV Çoğunlukla Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve komşu ülkelerdeki mpox için endemik olmayan bölgeleri etkileyen mpox, cinsel temas da dahil olmak üzere insandan insana yakın fiziksel temas yoluyla yayılmaktadır. Uluslararası yayılım ağırlıklı olarak cinsel temasla bağlantılıdır.	Yüksek	Yüksek	Orta
Klad Ia MPXV Çoğunlukla Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ndeki mpox endemik bölgeleri etkilemekte olup, diğer Orta ve Doğu Afrika ülkelerinde de sporadik vakalar bildirilmiştir. mpox, zoonotik yayılma olaylarının yanı sıra cinsel temas da dahil olmak üzere yakın fiziksel temas yoluyla insandan insana bulaşma ile bağlantılıdır.	Yüksek	Orta**	Orta
Klad II MPXV (tarihsel olarak endemik bölgeler) Nijerya ve mpoksun endemik olduğu Batı ve Orta Afrika ülkeleri, çocukları ve yetişkinleri etkilemekte ve zoonotik yayılma olaylarının yanı sıra cinsel temas da dahil olmak üzere yakın fiziksel temas yoluyla insandan insana bulaşma ile bağlantılıdır.	Orta	Orta	Orta
Klad IIb MPXV*** Salgınların ağırlıklı olarak erkeklerle seks yapan yetişkin erkekleri etkilediği ve ağırlıklı olarak cinsel temas yoluyla yayıldığı küresel risk söz konusudur.	Orta	Orta	Orta

 

* Epidemiyoloji, bulaşma şekilleri, ciddi hastalık için risk faktörleri, viral kökenler ve evrim ve önleme ve kontrol için stratejilerin ve karşı önlemlerin uygunluğunun derinlemesine anlaşılması için tüm mpox salgınları yerel bağlamlarında ele alınmalıdır.

** Kinshasa'daki durum özel bir odaklanmayı gerektirmektedir ve daha yüksek bir yayılma riskiyle bağlantılıdır.

*** Bu grup, çok çeşitli sağlık sistemlerine ve müdahale kapasitelerine sahip ülke ve bölgeleri içeren çok geniş bir coğrafi alanı temsil etmektedir ve bu gruptaki belirli ülkelerde veya bölgesel bloklarda risk değişebilir ve/veya düşük olarak değerlendirilebilir.

Bireysel düzeydeki risk, coğrafi bölge, epidemiyolojik bağlam, biyolojik cinsiyet, cinsiyet kimliği veya cinsel yönelimden bağımsız olarak büyük ölçüde maruz kalma riski ve bağışıklık durumu gibi bireysel faktörlere bağlıdır

Bağlamsal Açıklama

Bu rapor aşağıdaki konularda bir güncelleme sunmaktadır:

• Küresel mpox epidemiyolojik durumu, 31 Ekim 2024 itibariyle. Küresel sürveyans verileri aylık olarak toplanmaya devam etmektedir ve Ekim ayı, eksiksiz verilerin mevcut olduğu son aydır. Kasım 2024 için verilerin toplanması devam etmektedir ve bu veriler bu raporun bir sonraki baskısına yansıtılacaktır.
• Afrika'da (DSÖ Afrika Bölgesi'ndeki ülkeler ve DSÖ Doğu Akdeniz Bölgesi'ndeki bazı ülkeler dahil), 1 Aralık 2024 itibariyle verilerle, mpox için epidemiyolojik durum.

En son mpox güncellemeleri DSÖ mpox sürveyans raporunda da bulunabilir.

Raporun epidemiyolojik içeriği, 2022 yılında kurulan küresel mpox gösterge tabanlı sürveyansından elde edilen bilgilere dayanmaktadır. Bu sürveyans sistemi temel olarak Üye Devletler (Üye Devletler) tarafından DSÖ'ye bildirilen veya resmi Üye Devlet kaynakları (web sayfaları, sürveyans gösterge tabloları, epidemiyolojik ve durum raporları) aracılığıyla kamuya açık olarak bildirilen doğrulanmış ve olası mpox vakaları ve ölümleri hakkında veri toplamaktadır. Bazı ortamlarda, özellikle Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde, şüpheli mpox vakalarının Polimeraz Zincir Reaksiyonu (PCR) testine sınırlı erişim göz önüne alındığında, DSÖ, 14 Ağustos 2024 tarihinde uluslararası halk sağlığı acil durumunun (PHEIC) ilan edilmesinden bu yana, ülkenin mpox için ulusal klinik vaka tanımını karşılayan şüpheli (klinik olarak uyumlu) mpox vakalarını da bildirmektedir. Şüpheli vaka göstergesi yine de dikkatle yorumlanmalıdır, çünkü teste tabi tutulan şüpheli vakalar genel şüpheli vaka sayısından çıkarılmamaktadır. Daha ayrıntılı bilgilerin yokluğunda, teyit edilmiş vakaları bildirilen toplam şüpheli vaka sayısından doğru bir şekilde çıkarmak şu anda mümkün değildir; bu nedenle, teyit edilmiş vakalar şüpheli vakaların bir alt kümesini temsil etmektedir. Demokratik Kongo Cumhuriyeti için şüpheli mpox vakalarının vaka tanımına buradan ulaşabilirsiniz.

Belgenin üst kısmında yer alan özet tablo, yalnızca Demokratik Kongo Cumhuriyeti için bildirilen tüm şüpheli vakaları içermektedir. Ayrıca, belgenin geri kalanında, en fazla şüpheli vaka bildirilen ülke olan Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ne ilişkin eğilim açıklanırken yalnızca şüpheli vakalara atıfta bulunulmaktadır ve bu vakaların çoğu hiçbir zaman test edilmemektedir.

Ağustos 2024'te gerçekleştirilen önceki DSÖ küresel mpox hızlı risk değerlendirmesinin bir özeti Ek 1'de bulunabilir.

Epidemiyolojik Güncelleme ⁴⸴⁵

Küresel maymun çiçeği virüsü (MPXV) dağılımı

1 Aralık 2024 itibariyle, bildirilen MPXV kladlarının tespit edildiği ülkeye göre dağılımı Şekil 1'de gösterildiği gibidir.  Bu bilgiler, açık erişimli veri tabanları, hakemli yayınlar, raporlar ve Virüs Evrimi Teknik Danışma Grubu (TAG-VE) dahil olmak üzere DSÖ ile doğrudan iletişim de dahil olmak üzere farklı kaynaklar aracılığıyla yürütülen ve paylaşılan dizilemeden derlenmiştir. Bugüne kadar Afrika dışında yedi ülkede klad Ib MPXV tespit edilmiştir. İsveç, Tayland, Almanya, Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada'nın her biri Doğu ve Orta Afrika'daki etkilenen ülkelerden gelen yolcular arasında tek bir vaka tespit etmiştir. Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı beş vaka tespit etmiştir: Doğu Afrika'daki etkilenen ülkelerden gelen yolcular arasında iki vaka ve bu yolculardan birinin üç hane halkı temaslısı. Hindistan, Birleşik Arap Emirlikleri'nden gelen bir yolcuda bir vaka tespit etmiştir. Birleşik Arap Emirlikleri tarafından şu ana kadar klad Ib MPXV'ye bağlı hiçbir mpox vakası bildirilmemiştir. Afrika'da, batı, kuzey ve güney Afrika'daki ülkeler klad II MPXV, orta ve doğu Afrika'daki ülkeler klad I MPXV ve Kamerun her iki klad - ülkenin doğu kesiminde klad I MPXV ve batıda klad II MPXV - bildirmiştir.

Bugüne kadar Afrika'da klad Ib MPXV Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde (Güney Kivu, Kuzey Kivu, Kinşasa, Kasai, Tshopo ve Tanganyika eyaletlerinde) ve Burundi, Kenya, Ruanda, Uganda, Zambiya ve Zimbabve'de tespit edilmiştir.

Şekil 1. DSÖ'ye bildirilen MPXV kladlarının 1 Aralık 2024 itibariyle ülkelere göre coğrafi dağılımı.

4 Afrika kıtasında DSÖ Afrika Bölgesi'nde 47, Doğu Akdeniz Bölgesi'nde ise yedi Üye Devlet bulunmaktadır.

5 Farklı raporlama tarihleri nedeniyle bu rapor ile DSÖ Afrika Bölge Ofisi, Bölgesel Mpox Bülteni arasında epidemiyolojik verilerde küçük farklılıklar olması beklenmektedir. Bölgesel Mpox Bültenine aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz: Mpox (maymun çiçeği) | DSÖ |Afrika Bölge Ofisi

Virüs kladına göre mpox salgınlarına genel bakış

Bu bölüm, MPXV alt kladındaki başlıca mpox salgınlarına genel bir bakış sağlamaktadır. Tüm ortamlardaki salgınların kapsamlı bir listesi olması amaçlanmamıştır; bunun yerine, bazı salgınların ve etkilenen popülasyonların ana özelliklerini vurgulamaktadır. Farklı MPXV suşlarının doğal bulaşıcılığında belgelenmiş bir fark olmasa da, farklı ortamlarda farklı popülasyonları etkileyerek farklı salgın dinamiklerine yol açmaktadır.

Klad Ia MPXV

Clade Ia MPXV, öncelikle endemik illeri etkilediği Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde bulunmakta olup son yıllarda Kinshasa Eyaleti de dahil olmak üzere yeni etkilenen illerde ve komşu Orta Afrika Cumhuriyeti'nde giderek daha fazla bulunmuştur ve bu yıl Kongo Cumhuriyeti'nde de bazı vakalar bildirilmiştir. Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve Orta Afrika Cumhuriyeti'ndeki vakalar arasında çocukların oranı daha yüksekken, Kongo Cumhuriyeti'nde vakaların çoğunluğu yetişkinler arasındadır. Daha önce, genomik dizileme analizi, klad Ia MPXV'nin tipik olarak insan popülasyonlarında zoonotik maruziyet yoluyla ortaya çıktığını göstermiş olduğu tespit edilmiştir. Epidemiyolojik veriler ve filogenetik analizler hala klad Ia MPXV'ye bağlı birçok mpox salgınının ikincil insandan insana bulaşma ile zoonotik yayılmanın sonucu olduğunu göstermektedir.

Bununla birlikte, ülkenin endemik bölgelerinden importe edildikten sonra Kinşasa'daki cinsel ağlarda klad Ia MPXV'nin insandan insana bulaşmasının devam ettiğine dair bazı kanıtlar ortaya çıkmaktadır. Bu durum, kanıtların ilk kez 2023 ortalarında bir vaka kümesinde belgelendiği diğer illerdeki cinsel bulaşmayı yansıtıyor olabilir.

Klad Ib MPXV

Klad Ib MPXV ağırlıklı olarak Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin doğu illerinde ve komşu ülkelerde yayılmakta olup, Burundi ve Uganda'da toplumdan bulaşma, Kenya ve Ruanda'da vaka kümeleri ve Zambiya ve Zimbabve'de seyahatle ilişkili vakalar bildirilmiştir. Henüz hiçbir insan vakası, bu klad için şüpheli bir hayvan maruziyetine bağlanmamıştır ve mevcut genomik dizileme verileri, yalnızca insandan insana yakın fiziksel temas yoluyla bulaştığını göstermektedir. Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde altı eyalette tespit edilmiştir: Güney Kivu, Kuzey Kivu, Kinşasa, Kasai, Tshopo ve Tanganyika ve en hızlı yayılan MPXV türüdür. Klad Ib MPXV'nin toplumda bulaşması, bildirilen tek tür olduğu Burundi ve Uganda'da devam etmekte olup Kenya ve Ruanda'da da daha küçük kümeler bildirilmiş, Zambiya ve Zimbabve'de ise seyahatle ilişkili vakalar rapor edilmiştir. Afrika dışında yedi ülkede de ithal seyahatle bağlantılı vakalar tespit edilmiştir. Bunlar kronolojik sırayla İsveç, Tayland, Hindistan, Almanya, Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı, Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada'dır.

Klad Ib MPXV'nin yeni bölgelere yayılması, çoğunlukla genç yetişkinler arasında yakın fiziksel temas, genellikle cinsel temas yoluyla bulaşma yoluyla gerçekleşiyor gibi görünmektedir. İlk kümelerin genişlediği ve salgın ilerledikçe, bulaşma modellerinin evrim geçirdiği, yakın doğrudan fiziksel temas yoluyla haneler ve topluluklar içinde daha fazla yayıldığı, yaş ve cinsiyet dağılımında kademeli bir değişime yol açtığı ve çocuklar arasında vaka oranının arttığı görülmektedir.

2022'de başlayan klad IIb MPXV kaynaklı çok ülkeli mpox salgını, cinsel temasın MPXV'nin toplum içinde bulaşmasını sürdürebileceğini göstermiştir. Benzer şekilde, Ia ve Ib alt kümeleri de cinsel temas yoluyla yayılmıştır; cinsel olmayan doğrudan fiziksel temas yoluyla bulaşabilirlik ve bulaşmanın sürdürülebilirliği hakkında anlaşılması gereken çok şey vardır. Bulaşmanın devam ettiği ortamlarda, muhtemelen cinsel, ev içi ve toplumsal temasın bir kombinasyonundan kaynaklanmaktadır.

Klad IIa MPXV

2024 yılında Fildişi Sahili, Gine ve Liberya'da klad IIa MPXV rapor edilmiştir. Epidemiyolojik bilgiler, Fildişi Sahili ve Liberya'da bu suşun toplum içinde yayılımının devam ettiğini ve vakaların bu ülkelerde geniş bir coğrafi alana yayıldığını göstermektedir. Bu endişe verici yeni bir olgudur çünkü klad IIa MPXV'nin insandan insana geçişi 2024'ten önce rapor edilmemiştir. Ayrıca, klad IIa ve klad IIb MPXV'nin birlikte dolaşımı ilk kez Fildişi Sahili ve Liberya'da rapor edilmiştir. Vakalar yetişkinlerde ve çocuklarda bildirilmiştir ve birçoğunun bilinen bir epidemiyolojik bağlantısı yoktur, bu da devam eden, tespit edilmemiş toplum bulaşmasını düşündürmektedir.

Bulaşma şekilleri tam olarak anlaşılamamıştır ve klad IIa MPXV, bilimsel literatürde en az tanımlanan MPXV türü olmaya devam etmektedir. Bu türün cinsel temasla bulaştığına dair belgelenmiş bir kanıt bulunmamakla birlikte, 2024 yılında ilk kez belgelenen yayılımına her türlü yakın temasın katkıda bulunması muhtemeldir.

Klad IIb MPXV

Batı, Kuzey ve Güney Afrika'nın diğer bölgelerinde ve dünyanın diğer bölgelerinde görülen mpox salgınlarının çoğu, 2022'de başlayan çok ülkeli salgının devamı olan klad IIb MPXV'den kaynaklanmaktadır. Çoğu bölgede klad IIb soy B.1'in dolaşımda olduğu bildirilirken, soy A.1 de Doğu Akdeniz Bölgesi'ndeki bazı ülkelerde dolaşımda bulunmaktadır.

Afrika dışında en çok etkilenen nüfus, öncelikle cinsel temas yoluyla maruz kalan erkeklerle seks yapan erkekler olmaya devam etmektedir. Kadınlar ve çocuklar gibi başkalarının etkilendiği durumlarda, Afrika bağlamında klad I MPXV için gözlemlenenin aksine, sürekli bulaşmaya yol açmamıştır. Avustralya'da son aylarda vakalarda benzeri görülmemiş bir artış eğilimi görülmüş olup 31 Ekim 2024 tarihi itibariyle 2024 yılında DSÖ'ye 1052 teyit edilmiş vaka bildirilmiştir.

Küresel eğilimler

Bu bölüm, Ekim 2024 sonu itibariyle mpox küresel sürveyans sisteminden alınan en son eksiksiz bilgilere dayanarak küresel epidemiyolojik durumun aylık güncellemesidir. Küresel eğilimlerle ilgili daha fazla ayrıntı DSÖ'nün çevrimiçi gösterge tablosunda bulunabilir. 1 Ocak 2022'den 31 Ekim 2024'e kadar, altı DSÖ Bölgesindeki 126 ülke/bölge/yönetim bölgesinden (bundan sonra 'ülkeler' olarak anılacaktır) DSÖ'ye 255 ölüm dahil olmak üzere toplam 115.101 doğrulanmış mpox vakası bildirilmiştir (Tablo 2). Bu dönemde teyit edilmiş vakalar arasında küresel Vaka Ölüm Oranı (CFR) %0,2'dir.  Ekim 2024'te bir önceki aya göre %11'lik bir düşüşle toplam 3233 yeni teyit edilmiş vaka bildirilmiştir.

Ekim 2024'te en çok vaka Afrika Bölgesi'nden (%71,0) bildirilirken, bunu Batı Pasifik Bölgesi (%11,6) ve Amerika Bölgesi (%9,8) takip etmiştir. Batı Pasifik Bölgesi, Eylül ayına kıyasla Ekim 2024'te %9,3 ile aylık bazda en yüksek vaka artışını bildirirken, onu %8,5 ile Avrupa Bölgesi takip etmiştir. Amerika Bölgesi, Güneydoğu Asya ve Afrika Bölgeleri Ekim ayında sırasıyla %45, %13 ve %8,2 oranlarında vaka düşüşü bildirmiştir. Doğu Akdeniz Bölgesi'ndeki vaka sayısı aynı kalmıştır.

Tablo 2. DSÖ Bölgesine göre, 1 Ocak 2022'den 31 Ekim 2024'e kadar DSÖ'ye bildirilen kümülatif doğrulanmış mpox vaka ve ölüm sayısı

Şekil 2, son 12 ayda (1 Kasım 2023 - 31 Ekim 2024), DSÖ Afrika Bölgesinde aylık olarak bildirilen doğrulanmış mpox vakalarının sayısının istikrarlı bir şekilde arttığını, Doğu Akdeniz ve Güneydoğu Asya Bölgelerinde ise vaka sayısının azaldığını göstermektedir. Avrupa ve Amerika'da eğilim nispeten sabit kalırken, Ekim 2024'te Amerika için hafif bir düşüş yaşanmıştır. Batı Pasifik Bölgesi'nde 2024 yılının ilk yarısında azalma eğilimi görülmüş, ancak Mayıs ayından Ekim 2024'e kadar mpox vakalarının sayısı artmıştır. 

Son 12 ayda ayda ortalama 1.807 doğrulanmış mpox vakası rapor edilmiştir. Bunların çoğu Afrika Bölgesi tarafından rapor edilmiş, bunu Amerika Bölgesi ve Batı Pasifik izlemiştir.

Afrika dışında, Ekim 2024'te en yüksek sayıda teyit edilmiş vaka Avustralya tarafından bildirilmiştir. Ülke şu anda, çoğunlukla cinsel temas yoluyla enfekte olan erkeklerle seks yapan erkekleri etkileyen, büyüyen bir Klad IIb MPXV salgını yaşamaktadır.

Şekil 2. DSÖ bölgesine göre 1 Kasım 2023 - 31 Ekim 2024 tarihleri arasında DSÖ'ye bildirilen doğrulanmış mpox vakalarının aylık toplam sayısının salgın eğrileri,

*Lütfen her bir bölgedeki eğilimin daha iyi görülebilmesi için bölgesel salgın eğrilerinin Y eksenlerinin farklı olduğuna dikkat ediniz.

Afrika'da bildirilen doğrulanmış vakalar

Afrika'da, 1 Aralık itibariyle, 2024 yılında 20 ülke tarafından 57 ölüm (CFR - %0.4) dahil olmak üzere 13 171 teyit edilmiş vaka bildirilmiştir. En çok etkilenen ülke Kongo Demokratik Cumhuriyeti (43 ölüm dahil 9513 doğrulanmış vaka)3 olmaya devam ederken, onu Burundi (bir ölüm dahil 2334 doğrulanmış vaka) ve Uganda (dört ölüm dahil 785 doğrulanmış vaka) takip etmektedir. Afrika'da on üç ülke son altı hafta içinde (21 günlük iki maksimum kuluçka dönemi) mpox vakaları bildirmiştir ve aktif, devam eden salgınlar olduğu düşünülmektedir (Şekil 3). Gabon, Gine, Fas, Kongo Cumhuriyeti, Güney Afrika, Zambiya ve Zimbabve olmak üzere yedi ülke son altı hafta içinde teyit edilmiş vaka bildirmemiştir ve sürveyansın yeterli olduğu kabul edilirse, 2024-2027 mpoksun önlenmesi ve kontrolünün geliştirilmesine yönelik stratejik çerçevede tanımlandığı gibi mpoks salgınının kontrol aşamasına geçtikleri düşünülebilir. Bir ülke, Angola, şimdiye kadar kaydedilen ilk iki mpox vakasını bildirmiştir; klad bilgisi henüz mevcut değildir.

Şekil 3. Afrika'da son altı hafta içinde (21 Ekim 2024 - 1 Aralık 2024) bildirilen doğrulanmış mpox vakalarının ülkelere göre coğrafi dağılımı.

 

Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ne odaklanma (Klad Ia & Ib MPXV)

Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ndeki Mpox salgınları, ülkenin farklı illerinde tespit edilen hem klad Ia hem de Ib MPXV suşları tarafından yönlendirilmektedir (Şekil 4). Şu ana kadar klad Ib MPXV Güney Kivu, Kuzey Kivu, Kinşasa, Kasai, Tshopo ve Tanganyika illerinde tespit edilmiştir. Diğer illerin çoğu şu ana kadar yalnızca klad Ia MPXV'yi bildirmiştir ve birkaçı henüz klinik örneklerden MPXV genomunu dizilememiştir. 2024 yılında, ülkedeki MPXV PCR pozitif numunelerin yaklaşık %10'u, ülkenin test stratejisine uygun olarak sıralanmıştır, ancak bunlar etkilenen farklı illere eşit olarak dağılmamıştır. Numuneleri ulusal laboratuvara taşıma kapasitesi daha iyi olan yerlerde, ulusal laboratuvara erişimi daha sınırlı olan yerlere kıyasla numunelerin dizilenme olasılığı daha yüksektir, bu nedenle virüs klad dağılımı Şekil 4'te gösterilenden daha geniş ve daha nüanslı olabilir.

Şekil 4. Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde klad I MPXV'nin 1 Ekim 2023'ten 24 Kasım⁶ 2024'e kadar illere göre coğrafi dağılımı

Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nin en çok etkilenen 12 ilindeki şüpheli mpox vakalarının salgın eğiliminin analizi, bu illerin çoğunda son haftalarda nispeten istikrarlı salgın eğilimleri olduğunu göstermektedir (Şekil 5).

Sadece klad Ib MPXV'nin tespit edildiğini bildiren iller arasında, mevcut verilerle son haftada 600'den fazla şüpheli vaka ile ülkedeki en fazla şüpheli vakayı oluşturmaya devam eden Güney Kivu'da düşüş eğilimleri bildirilmektedir. Şekil 5'te yalnızca klad Ib MPXV'nin tespit edildiği diğer il olan Kuzey Kivu'da, Ağustos ve Eylül 2024 başlarında gözlemlenen ilk artış eğiliminin de durağanlaştığı görülmektedir.

Sadece klon Ia MPXV'nin tespit edildiği iller arasında, vakalarda artış eğilimi bildiren Tshuapa ilinde son haftalarda bir plato eğilimi gözlemlenmektedir. Diğer iller de son aylarda daha istikrarlı bir salgın eğilimi gözlemlemektedir.

⁶Bu, alt ulusal verilerin mevcut olduğu en son tam epidemiyolojik haftadır.

Tarihsel olarak ülkede mpox'tan en çok etkilenen eyalet olan Equateur eyaletinde, her hafta 200'den az şüpheli vaka bildirilerek son aylarda eğilim nispeten istikrarlı olmuştur.

Başkent Kinşasa da dahil olmak üzere, klad Ia MPXV ve klad Ib MPXV'nin birlikte dolaşımda olduğu bilinen iller arasında, eğilim geçtiğimiz aylarda nispeten istikrarlı olmuştur.

Bu durağanlaşma ve azalma eğilimleri, olası raporlama gecikmeleri göz önünde bulundurularak dikkatle yorumlanmalı ve önümüzdeki haftalarda doğrulanmalıdır.

Şekil 5. 1 Ocak - 24 Kasım7 2024 tarihleri arasında Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nin en çok etkilenen eyaletlerinde bildirilen şüpheli mpox vakalarının salgın eğrisi

⁷Bu, alt ulusal verilerin mevcut olduğu en son tam epidemiyolojik haftadır.

Vakaların dağılımı bu iller içinde homojen değildir ve aktif salgınların görüldüğü etkilenen sağlık bölgeleri içindeki salgının yoğun görüldüğü birkaç noktada bulaşma devam etmektedir (Şekil 6).

Şekil 6. Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde 14 Ekim – 24 Kasım 2024. Tarihleri arasında son 6 hafta içinde görülen şüpheli mpox vakalarının sağlık bölgelerine göre coğrafi dağılımı

 

Ülkenin doğu kesiminde klad Ib MPXV salgınının ilk aşaması çoğunlukla yetişkinleri etkilerken, toplulukta kümeler genişledikçe ve virüs daha fazla eve girdikçe, salgın artık hem yetişkinleri hem de çocukları etkiliyor ve yakın fiziksel temas yoluyla daha geniş bir topluluk yayılımını yansıtıyor. Bu, son altı haftada salgının daha erken evrelerine kıyasla etkilenen çocukların oranının arttığını gösteren değişen yaş ve cinsiyet dağılımında görülüyor, özellikle doğrulanmış vakalar arasında (ortada, Şekil 7).

Salgınların çoğunlukla klad Ia MPXV tarafından yönlendirildiği Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde mpox-endemik illerde (beş yıl üst üste mpox vakası bildiren) doğrulanmış mpox vakalarının yaş ve cinsiyet dağılımı, zaman içinde genel nüfusun yaş-cinsiyet dağılımına daha yakın olmuştur (solda, Şekil 7). Tarihsel olarak çocukların bu illerde en çok etkilenenler olduğu bildirilse de, bu büyük ölçüde altta yatan nüfus yapısının bir yansıması olmuştur. Özellikle, 50 yaş üstü kişilerde oransal olarak daha düşük bir insidans var ve bu muhtemelen çiçek aşısından kaynaklanan önceden var olan bağışıklıkla bağlantılı.

Ia ve Ib MPXV kladlarının birlikte dolaştığı Kinşasa'da, yaşlı yaş gruplarında doğrulanmış mpox vakalarının insidansının, yılın başlarındakine kıyasla son haftalarda (sağda, Şekil 7) arttığı görülüyor.

⁸Bu, ulusal altı verilerin mevcut olduğu en son tam epidemiyolojik haftadır.

Daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmasına rağmen, bu bulgu, cinsel ağlarda klad Ia MPXV'nin insandan insana sürekli bulaştığına dair son bulguları doğruluyor ve cinsel temas yoluyla bulaşmanın giderek önem kazandığını gösteriyor olabilir.

Şekil 7. Demokratik Kongo Cumhuriyeti ‘nde 1 Ocak - 27 Ekim⁹ 2024 tarihleri arasında Güney ve Kuzey Güney ve Kuzey Kivu vilayetlerindeki doğrulanmış ve şüpheli mpox vakalarının yaş ve cinsiyet dağılımı

Ülkede 2024 yılında bildirilen tüm şüpheli vakaların Vaka ölüm Oranı-CFR'sine ilişkin veriler, esas olarak Ia MPXV kladından etkilenen endemik iller (~%4), her iki alt kladın da dolaşımda olduğu Kinşasa (~%0,5) ve Ib MPXV kladının dolaşımda olduğu Kuzey ve Güney Kivu (<%0,5) için CFR tahminlerinde bir fark olduğunu göstermektedir (Şekil 8). Vaka ölüm oranındaki bu farkın viral kladdan mı yoksa nüfus kırılganlığı, sağlık hizmetlerine erişim, demografik özellikler ve vaka bildirimi gibi faktörlerdeki farklılıklardan mı kaynaklandığı şu anda belirsizdir. Dikkat çekici bir şekilde, endemik illerdeki ölümlerin çoğunluğu, bazı uzak bölgelerde tanı testlerine sınırlı erişim nedeniyle şüpheli (klinik olarak uyumlu) vakalar arasında bildirilmektedir.

⁹Bu, ulusal altı verilerin mevcut olduğu en son tam epidemiyolojik haftadır.

Şekil 8. Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nin Güney ve Kuzey Kivu eyaletleri, Kinşasa ve endemik eyaletlerinde 1 Ocak - 24 Kasım¹º 2024 tarihleri ​​arasında şüpheli mpox vakaları için mpox vaka ölüm oranı tahminleri.

Diğer ülkeler Ib MPXV kladından kaynaklanan mpox vakaları bildiriyor

Ib MPXV klad salgını, Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin doğusundan komşu ülkelere doğru yayılıyor; Burundi ve Uganda'da toplum içi bulaşma, Kenya ve Ruanda'da vaka kümeleri ve Zambiya ve Zimbabve'de seyahatle ilgili vakalar bildirilmektedir. Dahası, aşağıdaki Tablo 3'te özetlendiği gibi, Afrika'daki etkilenen ülkelere yakın zamanda seyahat etme geçmişi olan Afrika dışındaki kişiler arasında da vakalar bildirilmiş.

Tablo 3: 1 Aralık 2024 itibarıyla ülkelere göre DSÖ'ye bildirilen Ib klad MPXV salgınlarıyla bağlantılı doğrulanmış mpox vakaları ve ölümler*.

Tablo 1: *, 6 Kasım 2024 tarihi itibariyle ülkelere göre DSÖ'ye bildirilen doğrulanmış mpox vakaları ve klad Ib MPXV salgınlarıyla bağlantılı ölümler.

Ülke	Rapor edilen teyit edilmiş vakaların sayısı	Rapor edilen vakaların arasında görülen ölüm vakası sayısı	Coğrafi dağılım
Burundi	2334	1	Çoğu sağlık bölgesi; Büyük ölçüde başkent ve çevresinde yoğunlaşmıştır
Uganda	785	4	Birden fazla bölge; Büyük ölçüde başkent ve çevresinde yoğunlaşmıştır
Ruanda	52	0	Başkent de dahil olmak üzere birden fazla bölge
Kenya	23	1	Sahilden Uganda ve Tanzanya'ya uzanan ana karayolu ulaşım koridoru boyunca birden fazla bölge (başkent dahil)
Birleşik Krallık	5	0	İki vakanın Doğu Afrika'ya seyahat geçmişi olup; üç vaka, seyahatle ilgili vakalardan birinin hane halkı temaslılarındandır
Zimbabve	1	0	Tanzanya'ya seyahat öyküsü olan bir vaka
Zambiya	1	0	Bir il/eyalet/bölge
İsveç	1	0	Doğu Afrika'ya Seyahat
Tayland	1	0	Doğu ve Orta Afrika'ya Seyahat
Hindistan	1	0	BAE’ye seyahat
Almanya	1	0	Doğu Afrika'ya Seyahat
ABD	1	0	Doğu Afrika'ya Seyahat
Kanada	1	0	Doğu Afrika'ya Seyahat

 

*Demokratik Kongo Cumhuriyeti tablo 3'e dahil edilmemiştir; bu ülkede hem klad Ia hem de Ib MPXV vakaları bildirilmiştir.

¹º Bu, alt ulusal verilerin mevcut olduğu en son tam epidemiyolojik haftadır.

Burundi

Temmuz 2024'te başlayan mpox salgınından 1 Aralık 2024'e kadar Burundi, bir ölüm (CFR - %0,04) dahil olmak üzere 2.334 doğrulanmış mpox vakası bildirmiştir. Sayı zamanla artmakta olup, son haftalarda bir plato belirtileri görülmektedir.

Vakalar 49 ilçenin en az 45'inde (%92) bildirilmiştir, ancak salgın büyük ölçüde Bujumbura ve çevresinde yoğunlaşmıştır. Şüpheli mpox vakalarının neredeyse tamamı test edilmiştir ve test pozitifliği yaklaşık %49'dur. Dizilenen tüm örnekler, Güney Kivu'da dolaşan suşlarla ilişkili olan Ib MPXV kladı olarak tanımlanmıştır ve mevcut kanıtlar virüsün yalnızca insandan insana bulaştığını göstermektedir.

Güney Kivu'da genel olarak gözlemlenene benzer bir bimodal yaş dağılımı vardır (5 yaş altı küçük çocuklarda ve genç yetişkinlerde daha yüksek insidans), bu da benzer salgın dinamiklerini düşündürmektedir. Özellikle son haftalarda 20-29 yaş grubu, ülkede en çok etkilenen yaş grubu olarak 5 yaş altı yaş grubunun yerini aldı. Ev içi bulaşma, toplum içi bulaşma ve cinsel temas bulaşmasının ülkede mpox'un yayılmasına katkıda bulunduğu bildirildi. Ancak her birinin mpox yayılmasına göreceli katkıları belirsizdir.

Uganda

Temmuz ayında salgının başlangıcından 1 Aralık 2024'e kadar ülke, 52 etkilenen bölgede dört ölüm (CFR - %0,5) dahil olmak üzere 785 doğrulanmış mpox vakası bildirmiştir. Şimdiye kadar, ülkede yalnızca doğu Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ndeki salgınla bağlantılı olan Ib MPXV kladı tespit edilmiş olup mevcut kanıtlar, virüsün bulaşmasının yalnızca yakın, fiziksel insan-insan teması yoluyla gerçekleştiğini gösteriyor. Bildirilen vakaların çoğu yetişkinler arasında ve özellikle seks işçileri ve ağlarını içeren, başkent Kampala da dahil olmak üzere salgının yoğun görüldüğü en az üç bölgede belirlenen cinsel temas bulaşmasına dair kanıtlar vardır.

Angola'da ilk mpox vakalarının tespiti

16 Kasım 2024'te Angola Sağlık Bakanlığı, DSÖ'ye ülkedeki ilk mpox vakasını bildirmiştir. Vaka, önceki üç hafta içinde eyalet dışına seyahat etme öyküsü olmayan Luanda eyaletinden bir kadın. Semptomların başlangıcı 3 Kasım 2024 olup semptomlar arasında  ateş, baş ağrısı, genel halsizlik, yüz, vücut, eller, ayaklar ve ayak tabanlarında çok sayıda papül ve vezikül görülmüştür. Vaka, 15 Kasım 2024'te PCR testiyle doğrulanmıştır. Kişi bilinen bir vakayla temasını bildirmemiştir, ancak semptomların başlamasından beş gün önce Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ne seyahat eden bir kamyon şoförü olan bir aile üyesiyle temasını bildirmiştir. Bu aile üyesi, bildirim sırasında herhangi bir semptom göstermemiştir. İleri temaslı takibi, bildirim sırasında izleme altında olan 12 temaslıyı belirlemiştir.

20 Kasım 2024'te, yine izleme altında olan ilk vakanın bir çocuğu olan ikinci bir vakanın mpox'a sahip olduğu doğrulanmıştır. Her iki hasta da izolasyon altında olup mpox için klinik bakım teklif edilmiştir. Her iki vaka için de klad bilgisi şu anda mevcut değildir.

Amerika Birleşik Devletleri'nde Ib MPXV kladından kaynaklanan ilk mpox vakası

Amerika Birleşik Devletleri, 18 Kasım 2024'te ülkede Ib MPXV kladından kaynaklanan ilk mpox vakasını DSÖ'ye bildirmiştir. Vaka, yakın zamanda Doğu Afrika'daki yerlere seyahat ettiğini bildiren Kaliforniya eyaletinde yaşayan yetişkin bir erkek olmuş olup semptomlar Amerika Birleşik Devletleri'ne geri dönüş seyahati sırasında başlamıştır ve belirti ve semptomlar arasında ateş, lenfadenopati ve vücudun birçok yerinde püstüller görülmüştür. Bir örnek alınmış ​​ve 14 Kasım 2024'te mpox için pozitif test edilmiş olup ardından yapılan genomik dizileme analizi Ib MPXV kladını ortaya çıkarmıştır.

Bu vakanın maruz kalma kaynağı henüz bilinmemektedir. Tüm sağlık ve seyahat temasları 21 gün boyunca izlenmiş olup yeni vaka tespit edilmemiştir.

Kanada'da Ib MPXV kladından kaynaklanan ilk mpox vakası

22 Kasım 2024'te Kanada, ülkede Ib MPXV kladından kaynaklanan ilk mpox vakasını DSÖ'ye bildirmiştir. Vaka, Manitoba eyaletinde yaşayan ve klad Ib MPXV kladından kaynaklanan mpox vakaları bildiren Doğu Afrika'daki bir ülkeye yakın zamanda seyahat ettiğini bildiren bir yetişkindir.

Semptomlar Kanada'ya seyahatten önce başlamış ve belirtiler ve semptomlar arasında ateş, halsizlik ve döküntü görülmüştür. Kanada'ya vardığında, kişi doktora başvurmuş ve kişinin semptomlarına ve seyahat geçmişine dayanarak mpox'tan şüphelenilmiştir. Testler sonucunda, klad Ib MPXV enfeksiyonu doğrulanmıştır. İkinci klad Ib MPXV impostasyonu Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı'nda tespit edilmiştir.

28 Kasım 2024'te Birleşik Krallık, DSÖ'ye klad Ib MPXV'den kaynaklanan beşinci bir mpox vakasını bildirmiştir. Bu importe bir vaka olarak kabul edilmekte olup Birleşik Krallık'ta tespit edilen ve Ekim sonu ve Kasım 2024 başında DSÖ'ye bildirilen klad Ib MPXV'den kaynaklanan önceki mpox vakalarıyla hiçbir bağlantısı yoktur. Leeds'te tespit edilen vaka, yakın zamanda Uganda'ya seyahat ettiğini bildiren bir erkektir. Semptomlar Birleşik Krallık'a dönüş seyahatinden önce başlamış olup vaka seyahat sırasında semptomatik olduğu bilimnektedir. Bildirim sırasında vaka hastanede izole edilmiştir.

Küresel operasyonel güncellemeler

DSÖ sağlık acil durum önleme, hazırlık, müdahale ve dayanıklılık (HEPR) çerçevesi, hem mpox'un önlenmesi ve kontrolünün artırılmasına yönelik Stratejik Çerçeve'nin (2024-2027) hem de mpox Uluslararası Endişe Verici Halk Sağlığı Acil Durumu'na (PHEIC) yönelik mevcut acil müdahalenin temelini oluşturur.

HEPR çerçevesiyle uyumlu olarak, mpox için DSÖ Küresel Stratejik Hazırlık ve Müdahale Planı (SPRP), beş temel bileşeni güçlendirmeye odaklanır: 5C’ler:

1. Acil durum koordinasyonu: Zamanında kriz müdahalesi için etkili koordinasyon.

2. İşbirlikçi sürveyans: Erken tehdit tespiti için gerçek zamanlı veri entegrasyonu.

3. Toplulukların koruması: Önleme ve dayanıklılık oluşturma önlemlerine toplulukları dahil etme.

4. Güvenli ve ölçeklenebilir bakım: Sağlık sistemlerini ölçeklenebilir kapasiteyle temel bakımı sağlayacak şekilde donatma.

5. Karşı önlemlere erişim ve bunların sunumu: Tıbbi karşı önlemlerin eşit şekilde dağıtılmasını sağlama.

Bu bölüm, 1 Aralık 2024 itibarıyla DSÖ küresel mpox müdahalesine ilişkin güncellemeleri sağlar.

1.Acil durum koordinasyonu

• 22 Kasım 2024'te, Uluslararası Sağlık Tüzüğü 2005 (IHR, 2005) uyarınca Acil Durum Komitesi, devam eden mpox artışının hala bir PHEIC kriterlerini karşıladığı ve DSÖ Genel Direktörünün buna göre bilgilendirilmesi gerektiği görüşünü ifade etmede oybirliğiyle karar vermiştir. DSÖ Genel Direktörü, Komitenin olayın bir PHEIC oluşturmaya devam ettiği yönündeki tavsiyesine katılmış olup bu yönde revize edilmiş geçici öneriler yayınlamıştır. İşlemlerin tam raporuna ve revize edilmiş Geçici Önerilere buradan ulaşılabilir.

2. İşbirlikçi sürveyansı

• Afrika'daki mpox'a ilişkin epidemiyolojik veriler haftalık olarak güncellenmekte olup DSÖ sürveyans raporuna buradan erişilebilir. Aylık küresel sürveyans güncellemesi burada bulunabilir.
• Mpox için Sürveyans, vaka incelemesi ve temaslı takibine ilişkin güncellenmiş geçici rehber 6 Aralık 2024'te yayınlanmıştır.
• Maymun çiçeği virüsü için atık su ve çevresel sürveyansa ilişkin hususlara ilişkin geçici rehber 25 Kasım 2024'te yayınlanmıştır.
• Maymun çiçeği virüsü (MPXV) için Tanısal testlere ilişkin geçici rehber 9 Kasım 2024'te yayınlanmıştır.

3. Toplulukların korunması

• Toplumu koruma koordinasyonu, risk iletişimi, toplum katılımı, bilgi salgını yönetimi, giriş noktaları ve sınır sağlığı, toplum enfeksiyon önleme ve kontrolü (IPC) ve su, sanitasyon ve hijyen (WASH) ve mpox müdahalesinin sosyal ve ekonomik etkilerini azaltmaya yönelik çok sektörlü eylem dahil olmak üzere teknik alanlarda devam etmektedir.
• 25-26 Kasım 2024 tarihleri ​​arasında Kinşasa'nın Pakadjuma kentinde, 50 toplum sağlık çalışanı ve gönüllüye yönelik, toplumu korumaya yönelik entegre bir eğitim paketi gerçekleştirilmiştir.
• Dünya Sağlık Örgütü, Afrika CDC ve Avrupa ve Gelişmekte Olan Ülkeler Klinik Araştırmalar Ortaklığı (EDCTP3) Küresel Sağlık arasında, mpox müdahalesinde sosyal ve davranışsal araştırma entegrasyonunu ilerletmek amacıyla araştırma, müdahale, operasyonel ortaklar ve sivil toplum örgütlerini bir araya getirmek amacıyla 27-28 Kasım 2024 tarihleri ​​arasında Kinşasa'da üst düzey bir toplantı düzenlenmiştir.
• Yayınlanan yeni teknik ürünler aşağıdakileri içerir:

• Mpox ile ilgili damgalama ve ayrımcılığın anlaşılması, önlenmesi ve ele alınması konusunda halk sağlığı tavsiyeleri.
• Fransızca mpox için Risk İletişimi ve Topluluk Katılımı (RCCE) Araç Takımı: Boîte à outils pour la iletişim sur les riskler et la mobilizasyon topluluğu: kapasite de réaction et riposte
• Seks işçileri için mpox hakkında Fransızca Halk Sağlığı Tavsiyeleri: Conseils de santé publique relatifs à la variole du singe à l'intention des travailleurs du sexe
• Kamplarda yaşayan insanlar, mülteci toplulukları, Ülke İçinde Yerinden Edilmiş Kişiler (ÜİYOK'ler) ve göçmenler için Fransızca Halk Sağlığı mpox tavsiyeleri: Conseils de santé publique relatifs à la variole simienne (mpox) à l'intention despersonnes vivant dans des camps, des mülteciler, iç kısımdaki kişiler Leur propre pays et des migrants.
• Hem 2024 mpox salgını sırasında sınır sağlığı ve giriş noktalarına ilişkin Halk sağlığı tavsiyeleri hem de 2024 mpox salgını bağlamında toplantılara yönelik Halk sağlığı tavsiyeleri Fransızca, İspanyolca ve Rusça olarak mevcuttur.

4. Güvenli ve ölçeklenebilir bakım

• Çeşitli Bilgi, Eğitim ve İletişim (IEC) materyalleri yayınlanmıştır:
• Sağlık çalışanları için Mpox tarama aracı
• Mpox lezyonlarının ayırıcı tanısı
• Şüpheli ve doğrulanmış vakalar için Mpox triyajı ve klinik değerlendirmesi
• Mpox Kılavuz Geliştirme Grubu 27 Kasım 2024'te mpox için IPC önerilerini güncellemek amacıyla mevcut en son kanıtları incelemek üzere toplanmıştır.
• DSÖ, Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde sağlık tesislerinin IPC ve WASH kapasitelerinin mpox açısından değerlendirilmesini desteklemeye devam ediyor; 1000'den fazla tesiste boşlukları ve gereken desteği belirlemek için temel değerlendirme yapılmaktadır.

5. Karşı önlemlere erişim ve bunların teslimi

Aşılar

• Aşı dağıtımının ilk turunda, dokuz ülkeye aşı tahsis edilmiş ve bunların birçoğu zaten tahsis edilen aşıları kabul etmiştir.
• Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ne tahsis edilen toplam 100.000 doz aşı 14 Kasım 2024'te Kinşasa'da teslim edilmiştir.
• DSÖ ve Afrika CDC tarafından ortaklaşa düzenlenen Kasım 2024 başında Brazzaville'deki aşılama çalıştayının ardından, ülkeler önerilen aşılama stratejisiyle uyumlu güncellenmiş aşılama planlarını sunmakta olup aşılar için güncellenmiş talep tahminleri takip edecektir.
• 1 Aralık 2024 itibarıyla sevkiyat için toplam 1.678.000 ek doz aşı mevcuttur.
• Teknik İnceleme Komitesi, ilk aşı dağıtım turunu incelemek ve bir sonraki dağıtım için plan yapmak üzere toplanmıştır.
• Nijerya hedefli aşılama faaliyetlerine 18 Kasım'da başlamış ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti ikinci dozla aşılamaya başlamıştır.
• WHO, LC16m8 aşısını 19 Kasım 2024'te, mpox'a maruz kalma riskinin yüksek olduğu salgın ortamlarında bir yaş üstü bireylerde kullanılmak üzere Acil Kullanım Listesine eklemiştir. Tek doz aşı, çatallı iğne kullanılarak çoklu delme tekniği ile uygulanır.
• Küresel Aşı Güvenliği Danışma Komitesi, 20 Eylül 2024'te LC16m8 aşısı hakkındaki güncellenmiş güvenlik verilerini incelemiş olup sağlık çalışanlarına yaralanmaları önlemek ve operasyonel hatalardan kaynaklanan olumsuz etkileri en aza indirmek için çatallı iğnelerin kullanımı konusunda eğitim verilmesini önermiştir.
• DSÖ'nün ana aşı güvenliği izleme protokolü, uyarlanmaları için mpox'tan etkilenen Afrika ülkeleriyle paylaşılmıştır. Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Nijerya ve Ruanda, güvenlik izlemesi yapacak ve verileri sinyal tespiti için DSÖ Küresel veritabanıyla paylaşacak. Kinşasa'daki Farmakovijilans Merkezi, DSÖ'nün desteğiyle MVA-BN aşısının güvenlik izleme çalışması için şu anda 3000 aşılanmış bireyi işe almaktadır.
• DSÖ, en uygun değerlendirme yolunu (Ön Yeterlilik veya Acil Kullanım Listesi) belirlemek için ACAM2000 aşısına ilişkin bilgileri/verileri incelemektedir.

Teşhis/Tanı

• 28 Ağustos 2024'te MPXV tanıları için DSÖ Acil Kullanım Listeleme prosedürü kapsamında İlgi Beyanları çağrısının açılmasından bu yana, 67 üretici DSÖ ile iletişime geçti ve bunlardan 38'i ön başvuru çağrısı almıştır. Ön başvuru çağrılarının ardından, sekiz üretici başvurularını sunmaya davet edilmiştir. 25 Kasım itibarıyla yedi Acil Kullanım Listeleme dosyası alınmıştır; başvuru sahibi ilgili dosyayı sunmadığı için bir başvuru değerlendirmeye kapatılmıştır. Üçü DSÖ Acil Kullanım Listeleme için onaylanmış olup diğer üç ürünün değerlendirmesi devam etmektedir. Acil Kullanım Listeleme için onaylanan mpox tanılarının listesini burada bulabilirsiniz.
• Antijen tespit Hızlı Tanı Testleri (RDT'ler) şu anda DSÖ EUL değerlendirmesi için uygun değildir çünkü DSÖ tarafından klinik karar almada kullanım için önerilmemektedir.

Mpox kaynakları

Stratejik planlama ve küresel destek

Uluslararası Sağlık Tüzüğü Acil Durum Komitesi, Gözden Geçirme Komitesi ve Genel Müdürün Geçici Tavsiyeleri

Bölgesel bilgi ürünleri

Sürveyans

Laboratuvar ve Tanı

Klinik Yönetim Enfeksiyon Önleme ve Kontrol

Aşılama

Risk iletişimi ve toplum katılımı ve Halk Sağlığı Danışmanlığı

One Health (Tek Sağlık) ve Hayvan Sağlığı

Eğitim ve Öğretim

Diğer kaynaklar

Açıklama: Sunulan tüm veriler yorumlanırken dikkatli olunmalıdır ve DSÖ, ulusal halk sağlığı yetkilileri ve verilerle ilgili olarak farklı veri ekleme kriterleri ve farklı veri kesme süreleri kullanan diğer kaynaklar tarafından yayınlanan bilgi ürünleri arasında farklılıklar olması beklenir. Doğruluk ve güvenilirliği sağlamak için adımlar atılırken, tüm veriler sürekli doğrulama ve değişime tabidir. Tüm sayımlar, ülkeler, eyaletler ve bölgeler arasında vaka tespiti, tanımlar, laboratuvar testleri ve raporlama stratejilerindeki değişikliklere tabidir.

Ek 1. Ağustos 2024'teki Önceki Hızlı Risk Değerlendirmesi

DSÖ, Ağustos 2024'ün başlarında önceki küresel mpox hızlı risk değerlendirmesini gerçekleştirmiştir. Bu risk değerlendirmesi sırasında mevcut bilgilere dayanarak, mpox'un coğrafi yayılma riski ve sağlık üzerindeki potansiyel etkisi aşağıdaki gibi değerlendirilmiştir:

• Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin doğusunda ve komşu ülkelerde: Yüksek.

• Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin mpox'un endemik olduğu bölgelerinde: Yüksek.

• Nijerya'da ve mpox'un endemik olduğu diğer Batı, Orta ve Doğu Afrika ülkelerinde: Orta.

• Afrika'daki ve dünyadaki diğer tüm ülkelerde: Orta

(seçilmiş ülkelerde veya bölgesel blok değerlendirmelerinde risk değişebilir ve/veya düşük olarak değerlendirilebilir).

Bireysel düzeydeki risk, coğrafi alan, epidemiyolojik bağlam, biyolojik cinsiyet, cinsiyet kimliği veya cinsel yönelimden bağımsız olarak büyük ölçüde maruz kalma riski ve bağışıklık durumu gibi bireysel faktörlere bağlıdır.