11 Nisan 2025'te yayınlanmış Dış Durum Raporu-50

 

Temel Rakamlar
Raporlama Dönemi: 1 Ocak 2022 – 28 Şubat 2025
Bölge	Rapor edilen doğrulanmış vaka sayısı		Doğrulanmış vakalar içindeki ölüm vakası sayısı	Raporlayan ülke sayısı
Küresel	133.018		293¹	131
Raporlama Dönemi: 1 Ocak 2024 – 30 Mart 2025
Bölge	Rapor edilen doğrulanmış vaka sayısı		Doğrulanmış vakalar içindeki ölüm vakası sayısı
	2024	2025	2024	2025
Afrika	19.733	8.647	52	49
Kongo Demokratik Cumhuriyeti (1)	14.789	3.924	29³	18
Uganda	1.353	3.528	12	25
Burundi	2.946	779	1	0
Raporlama Dönemi: Son altı hafta, 17 Şubat Ocak  – 30 Mart 2025
Afrika	3.339		26
Kongo Demokratik Cumhuriyeti	1.083		12
Uganda	1.753		10
Burundi	258		0

 

Önemli Olaylar

• Klad Ib monkeypox virüsü (MPXV) vakaları, dokuz ülkede bu türün toplumda bulaştığı Afrika Bölgesi'nde ve Afrika dışındaki ülkelerde, etkilenen ülkelerden dönen yolcular arasında bildirilmeye devam etmektedir.
• MPXV salgınlarının hızlı bir şekilde kontrol altına alınamadığı ve insandan insana bulaşmanın sınırlandırılamadığı her yerde, bu salgınlar toplumda sürekli bulaşma açısından potansiyel bir risk oluşturmaya devam etmektedir.
• Şu anda Uganda, haftada 200 - 300 yeni vaka bildirerek dünya çapında en yüksek sayıda doğrulanmış mpox vakası bildirmektedir.⁴  Ülkede şu ana kadar sadece klad Ib MPXV tespit edilmiştir.
• Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Afrika Bölgesi'nde mpox'tan en çok etkilenen ülke olmaya devam etmektedir. Rapor edilen şüpheli vaka sayısı stabilize olurken, rapor edilen doğrulanmış vaka sayısı, esas olarak testlerdeki azalma nedeniyle son haftalarda düşmüştür. Şu anda, her 10 şüpheli mpox vakasından yaklaşık 2'sinden numune alınmakta ve numune alınan bu iki vakadan ortalama birinin mpox olduğu laboratuvar testleriyle doğrulanmaktadır. Ia ve Ib MPXV kladları ülkede dolaşmaya devam etmektedir. Bu rapor, ülkedeki mpox testi ve test pozitifliğine genel bir bakış sunmaktadır.
• Burundi'de teyit edilmiş vaka sayısında istikrarlı bir düşüş eğilimi görülmekte olup, zirve yaptığı dönemde haftada 200'den fazla vaka görülürken, bu sayı haftada 50'den az yeni vaka ile azalmaktadır.
• Çin, Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ne seyahatle bağlantılı olarak klad Ia MPXV'ye bağlı ilk mpox vakasını bildirmiştir.
• Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı, uluslararası seyahatle bilinen herhangi bir bağlantısı olmayan klad Ib MPXV'ye bağlı ilk mpox vakasının tespit edildiğini bildirmiştir.
• İsviçre, Uganda'ya seyahatle bağlantılı ilk klad Ib MPXV vakasını bildirmiştir.
• Bu rapor, bugüne kadar altı ülkede 610.000 dozdan fazla MVA-VN aşısının uygulandığı Afrika Bölgesi ülkelerindeki mpox aşılamasına genel bir bakış sunmaktadır. Toplam doz sayısının %95'i, sınırlı tedarik ışığında stratejinin gözden geçirilmesi nedeniyle aşılamanın geçici olarak askıya alındığı Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde uygulanmıştır.

(¹) Doğrulanmış vakalar arasında bir önceki durum raporuna kıyasla küresel ölümler arasındaki fark, verilerin geriye dönük olarak düzeltilmesinden kaynaklanmaktadır.

(²)Kongo Demokratik Cumhuriyeti için belirtilen ulusal düzeydeki vaka sayıları, mpox için ulusal laboratuvar veri tabanına dayanmaktadır.

(³) Bu durum raporunun son baskısından bu yana yürütülen rutin veri doğrulama faaliyetlerinin ardından, 2024 yılı boyunca Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde bildirilen doğrulanmış vakalar arasındaki ölüm sayısı 43'ten 29'a revize edilmiştir. Buna göre, bu raporlama dönemi için Afrika'da ve küresel olarak teyit edilmiş mpox vakaları arasındaki toplam ölüm sayısı revize edilmiştir.

(⁴) Diğer ülkelerle yapılan karşılaştırmalar, ülkeler arasında teşhis ve hastalık sürveyansı raporlama kapasitesi gibi ilgili mpox yanıtlarının unsurları açısından bağlamsal farklılıklar göz önüne alındığında dikkatle yorumlanmalıdır.

Bu baskıda aşağıdaki konular yer almaktadır:

• Bağlamsal açıklama
• Epidemiyolojik güncelleme
  • Küresel monkeypox virüsü (MPXV) dağılımı
  • Virüs kladına göre mpox salgınlarına genel bakış
  • Küresel eğilimler
  • Afrika'da bildirilen teyit edilmiş vakalar
  • Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ne odaklanma (klad Ia & Ib MPXV)
  • Klad I MPXV'ye bağlı mpox vakalarını bildiren diğer ülkeler
  • Çin'de klad Ia MPXV'ye bağlı olarak bildirielen ilk mpox vakası
  • Birleşik Krallık ve Kuzey İrlanda'da uluslararası seyahat bağlantısı olmayan klad Ib MPXV'ye bağlı olarak bildirilen ilk mpox vakaları
  • İsviçre'de klad Ib MPXV'ye bağlı olarak bildirilen ilk mpox vakaları
  • Afrika Bölgesi'nde mpox aşılaması
• Küresel operasyonel güncellemeler
  • Acil durum koordinasyonu
  • İşbirliğine dayalı sürveyans
  • Toplumun korunması
  • Güvenli ve ölçeklenebilir bakım
  • Karşı önlemlere erişim ve bunların sağlanması
• Mpox kaynakları
• Ek 1. Şubat 2025 tarihli son Hızlı Risk Değerlendirmesi

Bağlamsal Açıklama

Bu rapor şu konularda bir güncelleme sunmaktadır:

• 30 Mart 2025 itibarıyla verilerle Afrika'daki mpox'un epidemiyolojik durumu (DSÖ Afrika Bölgesi'ndeki ülkeler ve DSÖ Doğu Akdeniz Bölgesi'ndeki bazı ülkeler dahil),
• 9 Nisan 2025 itibarıyla klad I MPXV nedeniyle ithal mpox vakalarına ilişkin güncellemeler,
• 4 Nisan 2025 itibarıyla operasyonel yanıt güncellemeleri.

En son mpox güncellemeleri DSÖ mpox sürveyans raporunda da bulunabilir.

Bu raporun epidemiyolojik içeriği, 2022 yılında kurulan küresel mpox gösterge tabanlı sürveyansından elde edilen bilgilere dayanmaktadır. Bu sürveyans sistemi, Üye Devletler tarafından DSÖ'ye bildirilen veya resmi Üye Devlet kaynakları (web sayfaları, sürveyans gösterge panoları, epidemiyolojik ve durum raporları) aracılığıyla kamuya açık olarak bildirilen doğrulanmış ve olası mpox vakaları ve ölümleri hakkında veri toplamaktadır. Bazı ortamlarda, özellikle Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde, şüpheli vakaların Polimeraz Zincir Reaksiyonu (PCR) testine sınırlı erişim göz önüne alındığında, DSÖ ayrıca 14 Ağustos 2024'te uluslararası halk sağlığı acil durumunun (PHEIC) ilan edilmesinden bu yana ülkenin mpox için ulusal klinik vaka tanımını karşılayan şüpheli (klinik olarak uyumlu) mpox vakalarını da rapor etmektedir.

Şüpheli vaka göstergesi yine de dikkatle yorumlanmalıdır, çünkü teste tabi tutulan şüpheli vakalar toplam şüpheli vaka sayısından çıkarılmamaktadır. Daha ayrıntılı bilgilerin yokluğunda, teyit edilmiş vakaları bildirilen toplam şüpheli vaka sayısından doğru bir şekilde çıkarmak şu anda mümkün değildir; bu nedenle, teyit edilmiş vakalar şüpheli vakaların bir alt kümesini temsil etmektedir. Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde şüpheli mpox için vaka tanımına buradan ulaşabilirsiniz.

Operasyonel güncellemelerle ilgili bilgiler, DSÖ genel merkezindeki küresel mpox olay yönetimi destek ekibi tarafından sağlanmıştır ve ithal vakalarla ilgili bilgiler, Uluslararası Sağlık Tüzüğü (2005) hükümleri uyarınca Üye Devletlerden DSÖ tarafından alınan bildirimlere dayanmaktadır.

Referans amacıyla, Şubat 2025'te yapılan en son DSÖ küresel mpox hızlı risk değerlendirmesinin bir özeti Ek 1'de bulunabilir.

Epidemiyolojik güncelleme ⁵٬⁶

Küresel maymun çiçeği virüsü (MPXV) dağılımı

9 Nisan 2025 itibarıyla, tespit edilen ülkeye göre bildirilen MPXV kladlarının dağılımı Şekil 1'de gösterilmiştir. Bu bilgiler, açık erişim veri tabanları, hakemli yayınlar, raporlar ve Virüs Evrimi Teknik Danışma Grubu (TAG-VE) dahil olmak üzere DSÖ'ye doğrudan iletişim dahil olmak üzere farklı kaynaklar aracılığıyla yürütülen ve bildirilen genom dizilemesinden derlenmiştir. Eylül 2023'teki ilk ilk tespitinden bu yana, klad Ib MPXV 28 ülkede tespit edilmiştir (Şekil 1).

Bu ülkelerin çoğu yalnızca seyahatle ilgili vakaları, Orta veya Doğu Afrika'da klad Ib MPXV'nin toplum içinde bulaştığı ülkelerde maruz kalan kişilerdeki enfeksiyonları veya bu bölgelerden dönen gezginlerin temaslıları olduğunu bildirmiştir.

Şekil 1. 1 Ocak 2022'den 8 Nisan 2025'e kadar DSÖ'ye bildirilen MPXV kladlarının ülkelere göre coğrafi dağılımı⁷

⁵ Afrika kıtasında DSÖ Afrika Bölgesi'nde 47 Üye Devlet ve Doğu Akdeniz Bölgesi'nde yedi Üye Devlet bulunmaktadır.

⁶Farklı raporlama tarihleri ​​nedeniyle bu rapor ile DSÖ Afrika Bölge Ofisi, Bölgesel Mpox Bülteni arasında epidemiyolojik verilerde hafif tutarsızlıklar beklenmektedir. Bölgesel Mpox Bülteni aşağıdaki bağlantıda mevcuttur: Mpox (maymun çiçeği) | DSÖ | Afrika Bölge Ofisi

⁵  Durum raporunun daha önce yayınlanan baskılarından farklı olarak, bu baskıda Şekil 1, Ocak 2022 verileriyle sınırlandırılmıştır.

Devam eden Ib MPXV klad bulaşının varlığına dayanarak, bir ülke şu şekilde sınıflandırılır:

Toplum bulaşı, eğer: bildirilen en az bir vakanın, mpox bulaşının olduğu bilinen bir ülkeden gelen bir gezginle seyahat veya temasla epidemiyolojik bağlantısı yoksa. Bu sınıflandırma, bildirilen toplam vaka sayısına bakılmaksızın geçerlidir.

Seyahatle bağlantılı vakalar, eğer bildirilen tüm vakalar şunlardan biriyse: mpox bulaşının olduğu bilinen bir ülkeye seyahat eden, muhtemelen orada maruz kalan ve geri döndüklerinde veya varışta teşhis konulan kişiler VEYA Kendileri seyahat etmeyen ancak maruziyetin meydana geldiği etkilenen bir ülkeye seyahat eden biriyle doğrudan teması olan kişiler.

Daha önce bildirilen vakalar, eğer: önceki bulaşma sınıflandırmasından bağımsız olarak, son vakadan bu yana altı haftadan uzun bir süre boyunca yeni Ib MPXV klad vakası bildirilmemişse. Bulaşma kontrol aşamasındadır.(8) Bilinmeyen bulaşma dinamikleri eğer: vakaların toplum bulaşından mı yoksa seyahatle mi bağlantılı olduğunu belirlemek için yeterli bilgi yoksa.

Şekil 2, bugüne kadar klad Ib MPXV vakaları bildiren tüm ülkelerde clad Ib MPXV bulaşma durumuna genel bir bakış sunmaktadır.

Klad Ib'nin kaynaklandığı Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde, 10 eyalette vakalar bildirilmiştir: Güney Kivu, Kuzey Kivu, Kinşasa, Kasai, Tshopo, Tanganyika, Haut-Katanga, Mai-Ndombe, Lomami ve Kongo-Merkez eyaletleri. Afrika'da, klad Ib'nin toplum içinde bulaştığı Burundi, Kenya, Ruanda, Güney Afrika, Güney Sudan, Uganda, Tanzanya Birleşik Cumhuriyeti ve Zambiya'da da bildirilmiştir; Angola, Kongo Cumhuriyeti ve Zimbabve'de sporadik veya seyahatle ilişkili vakalar bildirilmiştir. Afrika dışında, 16 ülke klad Ib MPXV vakaları bildirmiştir: Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı (11 vaka), Almanya (dokuz vaka), Çin (yedi vaka), Belçika (beş vaka), Tayland (beş vaka), Amerika Birleşik Devletleri (dört vaka), Katar (üç vaka), Fransa (iki vaka), Brezilya, Kanada, Hindistan, Umman, Pakistan, İsveç, İsviçre ve Birleşik Arap Emirlikleri (her birinde bir vaka). Topluluk içi bulaş yalnızca Birleşik Krallık'ta belgelenmiştir. Burada en son bildirilen vakanın seyahatle veya seyahat geçmişi olan doğrulanmış bir vakayla bilinen bir bağlantısı yoktur. Bu vaka hakkında daha fazla ayrıntı aşağıda verilmiştir. Diğer ülkeler hakkında daha fazla ayrıntı için lütfen klad Ib MPXV nedeniyle mpox vakaları bildiren diğer ülkeler bölümündeki Tablo 1'e bakın.

⁸ Daha fazla bilgi için lütfen MPOX'un önlenmesi ve kontrolünün artırılmasına yönelik stratejik çerçeveye bakın – 2024-2027 (2024) Şurada mevcuttur: https://www.who.int/publications/i/item/9789240092907

Şekil 2. 9 Nisan 2025 itibarıyla ülkelere göre klad Ib maymun çiçeği virüsünün bulaşma durumu

Virüs kladlarına göre mpox salgınlarına genel bakış

Bu bölüm, MPXV alt kladlarına göre mpox salgınlarına genel bir bakış sağlar. Tüm ortamlardaki salgınların kapsamlı bir listesi olması amaçlanmamıştır; bunun yerine, bazı salgınların ve etkilenen popülasyonların temel özelliklerini vurgular. Şu ana kadar farklı MPXV suşlarının doğal bulaşıcılığında belgelenmiş bir fark olmasa da, farklı ortamlarda farklı popülasyonları etkileyerek farklı salgın dinamiklerine yol açmaktadır.

Klad Ia MPXV

Clade Ia MPXV, öncelikle endemik illeri etkilediği Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde bulunur ve 2023'ten bu yana başkent Kinşasa da dahil olmak üzere son yıllarda daha önce etkilenmemiş illerde giderek daha fazla bulunmuştur. Komşu Orta Afrika Cumhuriyeti ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde sporadik vakalar rapor edilmeye devam etmektedir. Kongo Cumhuriyeti ve Orta Afrika Cumhuriyeti vakalar arasında çocukların oranının daha yüksek olduğunu bildirirken, Kongo Cumhuriyeti'nde vakaların çoğu yetişkinlerden oluşmaktadır.

Daha önce, genomik dizileme analizi, klad Ia MPXV'nin tipik olarak insan popülasyonlarında zoonotik maruziyet yoluyla ortaya çıktığını ve insandan insana sınırlı bulaşmaya yol açtığını göstermiştir. Mevcut epidemiyolojik veriler ve filogenetik analizler, endemik bölgelerde klad Ia MPXV'ye bağlı birçok mpox salgınının, ikincil insandan insana bulaşma ile zoonotik yayılmadan kaynaklandığını göstermektedir. Bununla birlikte, 2024 yılından itibaren Kinshasa'da klon Ia MPXV'nin bir soyunun, çoğunlukla cinsel temas yoluyla, insandan insana bulaşmasının arttığına dair kanıtlar ortaya çıkmaktadır. Ülkedeki diğer üç ilde (Kongo Merkez, Kwilu ve Kwango) bu soy tespit edilmiş ve İrlanda'da importe bir vaka bulunmuştur. Orta Afrika Cumhuriyeti veya Kongo Cumhuriyeti'nde klad Ia MPXV'nin sürekli olarak insandan insana bulaştığı henüz belgelenmemiştir.

Klad Ib MPXV

Klad Ib MPXV, ağırlıklı olarak Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde ve doğudaki komşu ülkelerde yayılmakta olup bildirildiği diğer ülkelerde öncelikli olarak seyahatle ilgili vakalar görülmektedir (Şekil 1). Klad Ib'nin hiçbir insan vakası hayvan maruziyetiyle önemli ölçüde ilişkilendirilmemiştir ve güncel genom dizileme verileri, şu ana kadar tespit edilen tüm vakaların, 2023'te Güney Kivu'da ilk kez tespit edilen suşa genomik olarak bağlı olduğunu göstermektedir. Şimdiye kadar yalnızca insandan insana temas yoluyla bulaşmaktadır.

İmporte mpox vakaları, kuluçka dönemlerinde veya erken semptomlarla seyahat eden ve bildirimde bulunan ülkeye vardıklarında teşhis konulan yetişkinler arasında görülmüştür. Genellikle, ziyaret ettikleri ülkede bilinen veya bilinmeyen mpox tanısı olan kişilerle daha önce cinsel temasta bulunduklarını bildirmişlerdir.

Genellikle bağlantılı cinsel ağlar arasındaki cinsel temas yoluyla yeni ortamlarda ortaya çıkan klad Ib MPXV salgınları genişleyebilir ve bulaşma kalıpları değişebilir; bu, haneler içinde yayılma ve yaş ve cinsiyet dağılımında kademeli bir değişime yol açabilir. Bu, çocuklarda vaka oranının artmasına ve en yüksek insidansın küçük çocuklar ve genç yetişkinler arasında gözlendiği iki modlu bir dağılıma neden olur

Klad IIa MPXV

IIa klad MPXV'nin insan popülasyonlarında salgınları endişe verici bir gelişmedir, çünkü bu klad esas olarak hayvanlarda tespit edilmiştir, bunlara Amerika Birleşik Devletleri'nde ithal edilen küçük memelilerle bağlantılı 2003 salgını ve Fildişi Sahili'ndeki Tayland milli parkında maymunlar arasında daha yakın zamanda gerçekleşen salgın dahildir. 2024'ten bu yana, Fildişi Sahili, Gana, Gine ve Liberya gibi ülkeler, başkentleri de dahil olmak üzere farklı yerlerde IIa klad MPXV'den kaynaklanan mpox'un insan vakalarını bildirmiştir.

Klad IIa MPXV ile bağlantılı mpox, yetişkinlerde ve çocuklarda bildirilmiştir, birçoğunun bilinen bir epidemiyolojik bağlantısı yoktur. Sınırlı epidemiyolojik araştırmalar, bu salgınlardaki bulaşma yollarının anlaşılmasını kısıtlamıştır. Klad IIa MPXV, bilimsel literatürde en az tanımlanmış suş olmaya devam etmektedir.

Bununla birlikte, genomik dizileme analizinden elde edilen ön göstergeler ve ülkelerin farklı bölgelerinde çoğunlukla yetişkinleri etkileyen vaka sayılarındaki sürekli artışa dair gözlemler, tekrarlayan zoonotik taşma olaylarını ve ardından sınırlı ikincil insandan insana bulaşmayı önermektedir. Bu suş için cinsel temas yoluyla bulaşmaya dair belgelenmiş bir kanıt olmasa da, diğer MPXV suşlarında olduğu gibi, her türlü yakın temasın yayılmasına katkıda bulunması muhtemeldir.

Ayrıca, klad IIa ve klad IIb MPXV'nin eş dolaşımı ilk kez 2024 yılında Fildişi Sahili, Gana ve Liberya'da bildirilmiştir.

Klad IIb MPXV

Batı, kuzey ve güney Afrika'nın diğer bölgelerinde ve dünyanın diğer bölgelerindeki mpox salgınlarının çoğu, 2022'de başlayan çok ülkeli salgının devamı olan klad IIb MPXV’den kaynaklanmaktadır. Çoğu bölgede klad IIb tür B.1'in dolaşımı bildirilirken, A.1 türü Nijerya'da ve DSÖ Doğu Akdeniz Bölgesi'ndeki bazı ülkelerde dolaşmaya devam etmektedir. Afrika dışında en çok etkilenen nüfus, öncelikle cinsel temas yoluyla erkeklerle seks yapan erkekler olmaya devam etmektedir. Kadınlar ve çocuklar gibi başkalarının etkilendiği durumlarda, bu durum sürekli bulaşmaya yol açmamıştır. Batı Afrika dışında etkilenen ülkelerin çoğunda, çoğunlukla risk altında olan aynı nüfusta devam eden düşük bulaşma seviyeleri vardır. Batı Afrika'da, vakalar farklı yaş gruplarında bildirilmekte ve erkekleri ve kadınları içermekte olup, tam olarak anlaşılmayan potansiyel olarak farklı bulaşma dinamiklerini vurgulamaktadır.

2022'de başlayan Klad IIb MPXV’nin neden olduğu çok ülkeli mpox salgını, cinsel temasın MPXV'nin toplum içinde bulaşmasını sürdürebileceğini göstermiştir. Benzer şekilde, Ia ve Ib alt kladları da cinsel temas yoluyla yayılıyor; tüm kladlar için cinsel olmayan doğrudan fiziksel temas yoluyla bulaşmanın bulaşıcılığı ve sürdürülebilirliği hakkında anlaşılması gereken çok şey var. İnsandan insana bulaşmanın devam ettiği ortamlarda, bunun cinsel, ev içi ve toplum temaslısının bir kombinasyonu tarafından yönlendirilmesi muhtemeldir.

Küresel eğilimler 

Raporun bu bölümü, önceki durum raporunda sunulduğu gibi, Şubat 2025 sonu itibarıyla verilere dayalı olarak küresel epidemiyolojik duruma genel bir bakış sunmaktadır.

Son 12 ayda, mpox vakalarının çoğunluğu, son aylarda ayda yaklaşık 3 bin yeni vaka ile zirveye ulaşarak, DSÖ Afrika Bölgesi'nde küresel olarak bildirilmiştir (Şekil 3). Diğer bölgelerin çoğu düşük seviyede MPXV dolaşımı yaşamaya devam ederken, Afrika Bölgesi şimdiye kadar bildirilen en yüksek doğrulanmış vaka sayısını kaydetmektedir. Bu eğilim, hastalığın Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde ve doğudaki sınır ülkelerinde yayılmaya devam ettiğini ve bir ölçüde, Ağustos 2024'te Uluslararası Sağlık Tüzüğü uyarınca Uluslararası Halk Sağlığı Acil Durumu (PHEIC) ilan edilmesinden önce ve sonra uygulamaya konulan iyileştirilmiş sürveyansı yansıtmaktadır. Aralık ayından bu yana bildirilen vakalardaki hafif düşüş, Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ndeki vakaların test edilmesi ve doğrulanması için kapasitenin azalmasıyla bağlantılıdır ve bu, şu anda mpox bulaşımında bir düşüş olduğunu göstermez.

Şekil 3. 1 Mart 2024 - 28 Şubat 2025 tarihleri arasında DSÖ'ye Afrika dışındaki (sol) ve Afrika bölgesindeki (sağ) bölgelere göre bildirilen doğrulanmış mpox vakalarının aylık toplam sayısının salgın eğrileri

Her ne kadar vakaların çoğu artık Afrika ülkeleri tarafından DSÖ'ye bildiriliyor olsa da, Şubat 2025'teki vakaların coğrafi dağılımı, mpox'un hala tüm DSÖ Bölgelerinde meydana geldiğini göstermektedir (Şekil 4), bu da Afrika dışında klad Ib MPXV'nin giderek daha sık bildirilmesiyle birlikte klad IIb MPXV'nin dolaşımının devam ettiğini göstermektedir. Küresel düzeyde yüksek nüfus duyarlılığı göz önüne alındığında, mpox salgınlarının hızla kontrol altına alınmadığı ve insandan insana bulaşmanın sınırlandırılmadığı her yerde, toplumda sürekli bulaşma riski ve özellikle en savunmasız olanlar için devam eden bir sağlık tehdidi oluşturmaya devam etmektedir. Farkındalığı artırma, tanıya erişimi sürdürme ve dünya çapında sürveyansı güçlendirme, toplum koruma girişimlerini destekleme, aşı ve bağışıklamaya erişimi iyileştirme ve mpox araştırma gündemini ilerletme çabaları devam etmektedir.

Şekil 4. 1 - 28 Şubat 2025 tarihleri ​​arasında DSÖ'ye bildirilen ülkeye göre doğrulanmış mpox vakalarının sayısı

Afrika'da bildirilen doğrulanmış vakalar

Afrika'da, 30 Aralık 2024'ten 30 Mart 2025'e kadar, 17 ülke tarafından 49 ölüm (CFR-0,6%) dahil olmak üzere 8.647 doğrulanmış mpox vakası bildirilmiştir. En çok etkilenen ülke, Kongo Demokratik Cumhuriyeti (18 ölüm dahil 3924 doğrulanmış vaka)⁹ olmaya devam etmekte, ardından Uganda (25 ölüm dahil 3528 doğrulanmış vaka) ve Burundi (779 doğrulanmış vaka ve ölüm yok) geliyor (Şekil 5). Daha yakın haftalarda, Bölgedeki en yüksek doğrulanmış mpox vakası sayısı haftada 200'den fazla yeni doğrulanmış vaka ile Uganda tarafından bildirilirken, Burundi haftada 50'den az yeni doğrulanmış vaka ile son aylarda istikrarlı bir düşüş göstermiştir.

Şekil 5. 23 Mart 2024-30 Mart 2025 tarihleri arasında Afrika'da son 12 ayda ülkelere göre doğrulanmış mpox vakalarının salgın eğrisi.

Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ne (klad Ia ve Ib MPXV) odaklanın

Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ndeki mpox salgınları hem klad Ia hem de Ib MPXV suşları tarafından yönlendirilmeye devam etmektedir.

Bildirilen şüpheli mpox vakalarının salgın eğiliminin analizi (sol, Şekil 6), muhtemelen PHEIC bildirgesinin ardından artırılan sürveyans nedeniyle 2024'ün ikinci yarısında belirgin bir artış eğilimi olduğunu ve bildirilen şüpheli vaka sayısının Eylül 2024'ten bu yana haftada büyük ölçüde 2000 ila 2500 vaka aralığında yüksek bir seviyede kaldığını göstermektedir.

Bildirilen doğrulanmış vakalardaki eğilim (sağ, Şekil 6), zaman içinde haftalık olarak bildirilen vakalarda devam eden bir artış olduğunu ve 2025'in başından bu yana düşüş eğilimi olduğunu göstermektedir. Bildirilen doğrulanmış vakalardaki eğilimler, ülkede devam eden mpox bulaşımından çok testlere erişimin bir göstergesi olduğu için dikkatli bir şekilde yorumlanmalıdır.

⁹ Burada belirtilen Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ne ilişkin ulusal düzeydeki vaka sayıları, mpox'a ilişkin ulusal laboratuvar veri tabanına dayanmaktadır.

Şekil 6. 1 Ocak 2024 - 23 Mart 2025  tarihleri arasında Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde bildirilen şüpheli (sol) ve doğrulanmış (sağ) mpox vakalarının salgın eğrisi ¹º

Mpox testlerindeki azalma, hem ülkenin doğu kesiminde güvensizliğe bağlı müdahale faaliyetlerinin aksamasından hem de örnek taşımacılığını destekleyen ABD dış yardımının dondurulmasının ardından gelen kaynak kısıtlamalarından kaynaklanmaktadır.

Şekil 7. 1 Ocak 2024 - 23 Mart 2025 tarihleri arasında haftaya göre test edilen mpox vakalarının salgın eğrisi ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ndeki test sonuçları.

Son altı haftada Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde bildirilen şüpheli mpox vakalarının alt il coğrafi dağılımının analizi (Şekil 8), şüpheli mpox vakalarının geniş coğrafi dağılımını ve farklı sağlık bölgeleri arasındaki çeşitliliği göstermektedir. Ülkenin kuzeybatısındaki tarihsel olarak endemik iller yüksek sayıda vaka bildirmeye devam etmektedir, ancak virüs doğu ve güneydoğu illerinin büyük kısımlarını da etkilemektedir.

¹º  Bu, alt ulusal verilerin mevcut olduğu en son tam epidemiyolojik haftadır.

Şekil 9. Son altı haftada Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde şüpheli mpox vakalarının sağlık bölgesine göre coğrafi dağılımı, 10 Şubat Ocak 2025 - 23 Mart 2025 ¹¹ .

Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde Mpox testi ve test pozitifliği

Bu bölüm, Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde mpox testiyle ilgili göstergeleri sunmaktadır. Bunlara örneklenen şüpheli vakaların oranı ve zaman içindeki test pozitifliği dahildir. Test, hem geleneksel PCR hem de GeneXpert PCR platformları kullanılarak ülke çapında bir laboratuvar ağı aracılığıyla gerçekleştirilmektedir. Örnekleme oranı, örneklenen vaka sayısının (ulusal laboratuvar sıra listesinde kaydedildiği gibi) sendromik sürveyans sistemi aracılığıyla bildirilen şüpheli vaka sayısına bölünmesiyle hesaplanmakta ve coğrafi bölgeye göre toplanmaktadır. Bu ölçüm, iki ayrı kaynaktan gelen verileri birleştirir ve yalnızca test aktivitesini tahmin etmek için kullanılır. İki veritabanı arasındaki olası tarih uyumsuzlukları ve diğer tutarsızlıklar nedeniyle, bu tahminler haftadan haftaya değişebilir ve dikkatli bir şekilde yorumlanmalıdır. Test pozitifliği, her coğrafi bölge için yürütülen toplam test sayısı içindeki pozitif PCR sonuçlarının oranı olarak hesaplanmaktadır.

Ocak 2024'ten Mart 2025 ortasına kadar, tüm şüpheli mpox vakalarının Kinşasa ve Kuzey Kivu eyaletlerinde örneklendiği bildirilmiştir (Tablo 2). Buna karşılık, örneklenen oran Güney Kivu'da %50'nin altında ve örnekleme ve test materyallerine erişimin daha sınırlı olduğu endemik eyaletlerde yaklaşık %20'dir.

Test edilen vakalar arasındaki pozitiflik de bu coğrafi bölgelere göre değişmektedir. Testin daha yaygın olarak erişilebilir olduğu Kinşasa ve Kuzey Kivu'da pozitiflik %30 ile %40 arasında değişmektedir. Buna karşılık, Güney Kivu ve endemik eyaletler genel olarak çok daha yüksek test pozitifliği bildirmektedir - endemik bölgelerde %60'ın üzerinde ve Güney Kivu'da %70'in üzerindedir. Vaka sayılarındaki azalma eğilimine paralel olarak, test pozitifliği 2025 yılında yaklaşık %50 oranında azalırken (veri gösterilmemiştir), salgının çoğunlukla yetişkinler arasında, özellikle cinsel temas yoluyla yayılmaya devam etmesi nedeniyle Kinşasa'da 2025 yılında yaklaşık %75 oranında artmıştır (veri gösterilmemiştir).

¹¹ Bu, alt ulusal verilerin mevcut olduğu en son tam epidemiyolojik haftadır

Tablo 2. Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde 1 Ocak 2024 - 16 Mart 2025 tarihleri ​​arasında ana coğrafi bölgeye göre şüpheli mpox vakalarından örneklerin toplandığı kişiler ve test edilenler arasında pozitif örneklerin tahmini oranları¹² .

Test için örnek toplanan şüpheli vakaların yüzdesi incelendiğinde, Temmuz 2024 sonuna doğru yaklaşık %50'den yaklaşık %25'e bir düşüş gözlemlenmektedir (Şekil 9). Bu düşüş muhtemelen vaka tespiti ve bildiriminin artmasına yol açan (Şekil 6) ancak örnekleme kapasitesinde hemen buna karşılık gelen bir artışa yol açmayan PHEIC bildirgesinin etkisini yansıtmaktadır. Daha fazla şüpheli vaka tespit edildikçe, sistem örnekleme talebiyle baş edememiştir. Bu tahminler etrafındaki daha dar güven aralıkları, o zamandan bu yana bildirilen daha fazla vaka sayısını da yansıtmaktadır. Daha yakın haftalarda, özellikle ülkenin doğu kesimindeki güvensizlik ve daha önce açıklanan sınırlı yanıt kapasitesi nedeniyle örnekleme kapsamı daha da azalmıştır.

PHEIC bildirgesinden önce yaklaşık %75 olan test pozitifliği o zamandan beri azalmış olup daha yakın zamanda %50'nin hemen üzerinde sabit kalmıştır. Burada da daha dar güven aralıkları, daha istikrarlı tahminlere katkıda bulunan daha fazla test yapıldığını göstermektedir.

Şu anda, şüpheli her 10 mpox vakasından yaklaşık 2'si örneklenmekte olup örneklenen bu iki vakadan biri laboratuvar testleri yoluyla mpox'u doğrulamaktadır.

Vaka doğrulamasındaki kısıtlamalar, vaka izolasyonu ve temaslı takibi gibi temel yanıt önlemlerinin tam olarak uygulanmasını engellemekte olup virüsün tespit edilmeden dolaşımda olmasına ve mevcut salgınların devam etmesine katkıda bulunmaktadır.

Şekil 9. 01 Ocak 2024 - 16 Mart 2025  tarihleri arasında örnek toplanan şüpheli vakaların haftalık yüzdeleri (yukarıda) ve laboratuvar testlerinden geçenler arasında doğrulanmış vakaların haftalık yüzdeleri (aşağıda), Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde¹³.

¹²  Kinshasa ve Nord Kivu için örneklenen vakaların oranı gösterilmemiştir çünkü tüm şüpheli mpox vakaları örneklenmiştir.

¹³ Pozitiflik oranları yalnızca ulusal laboratuvar satır listesi verilerine dayanmaktadır. Daha geniş güven aralıkları daha küçük örneklem büyüklüklerini veya daha değişken pozitifliği gösterir.

Klad Ib MPXV nedeniyle mpox vakaları bildiren diğer ülkeler

Raporun bu bölümü, son altı haftada klad Ib MPXV'nin toplum içinde bulaştığını veya seyahatle ilgili klad Ib MPXV vakalarını bildiren ve bu nedenle klad Ib bulaşı için aktif kabul edilen ülkeleri içermektedir (Tablo 3). Altı haftadan daha önce klad Ib MPXV vakaları bildiren kalan 11 ülke (toplam 28 ülke) dahil edilmemiştir ve şu anda klad Ib için kontrol aşamasında kabul edilmektedir.

Tablo 3. 9 Nisan 2025 itibarıyla DSÖ'ye bildirilen klad Ib MPXV bulaşını bildiren ülkelerin listesi

Ülke	Ocak 2024 itibariyle vakalar	Son 6 haftada görülen vakalar	Bulaş durumu	Ek notlar
Kongo Demokratik Cumhuriyeti	18.713¹⁴	806¹⁴	Toplum içinde bulaşma	-
Uganda	4.881	1.394	Toplum içinde bulaşma	-
Burundi	3.725	178	Toplum içinde bulaşma	-
Ruanda	111	6	Toplum içinde bulaşma	-
Kenya	61	13	Toplum içinde bulaşma	-
Kongo	51	6	Toplum içinde bulaşma	Son zamanlarda bildirilen tüm vakaların dizilimi yapılmamıştır ve toplamda Ia ve Ib MPXV kladlarının bir karışımıdır
Zambiya	31	10	Toplum içinde bulaşma	-
Tanzanya	31	31	Toplum içinde bulaşma	-
Birleşik Krallık ve Kuzey İrlanda	11	2	Toplum içinde bulaşma	Seyahat bildirimi veya seyahat edenlerle bağlantısı olmayan bir vaka
Güney Sudan	8	5	Toplum içinde bulaşma	Seyahat bildirimi veya seyahat edenlerle bağlantısı olmayan bir vaka
Güney Afrika	6	6	Toplum içinde bulaşma	-
Belçika	5	0	Seyahatle bağlantılı vakalar	-
Tayland	5	0	Seyahatle bağlantılı vakalar	-
Katar	3	0	Seyahatle bağlantılı vakalar	-
Fransa	2	0	Seyahatle bağlantılı vakalar	-
Brezilya	1	0	Seyahatle bağlantılı vakalar	-
İsviçre	1	0	Seyahatle bağlantılı vakalar	-

 

Not: İthal vakalar 9 Nisan 2025 itibarıyla güncellenirken, toplum içi bulaşma olarak sınıflandırılan ülkelerdeki vaka sayıları 9 Nisan 2025 itibarıyla güncellenmiştir.

Seyahatle bağlantılı vakalar olarak sınıflandırılan ülkeler için, yalnızca Ib MPXV kladından kaynaklanan mpox vakaları dahil edilmiştir. Klad ve alt klad sınıflandırması belirlenmemiş veya beklemede olan bu ülkelerdeki vakalar dahil edilmemiştir. Birleşik Arap Emirlikleri'nden dönen gezginlerde birden fazla ihraç vakası tespit edildiğini ve bunun ülke içinde toplum içi bulaşma olasılığını gösterdiğini unutmayın.

Seyahatle bağlantılı vakaların olduğu ülkeler arasında ayrıca bir ila iki nesil boyunca devam eden bulaşmanın bildirildiği ve indeks vakalarla ilişkilendirildiği durumlar da yer almaktadır.

¹⁴ Kongo ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde bildirilen 14 vakanın, Ia klad ve Ib MPXV kladlarının bir karışımı olduğu bilinmektedir.

Çin'de klad Ia MPXV'ye bağlı ilk mpox vakası bildirildi

Çin, 4 Nisan 2025'te ülkede tespit edilen klad Ia MPXV'ye bağlı ilk doğrulanmış mpox vakasını DSÖ'ye bildirmiştir. Vaka, yakın zamanda Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ne seyahat eden yetişkin bir erkek Çin vatandaşıdır.

15 Mart'ta hala söz konusu ülkedeyken semptomlar görülmüş ve aynı ülkede doktora başvurmuştur. 27 Mart'ta Çin'e gitmiş olup 28 Mart'ta Çin’e ulaşmış ve ertesi gün doktora başvurmuştur. 1 Nisan'da Çin Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (Çin CDC), klad Ia MPXV enfeksiyonunu doğrulamıştır. Hasta şu anda izole edilmiş bir şekilde hastanede yatmaktadır ve durumu stabildir. Hızla başlatılan sürveyans ve yanıt önlemleri ve vaka araştırmalarının bulguları göz önüne alındığında, bu vakayla ilgili olarak yerel ve uluslararası yayılmanın daha fazla olası olmadığı düşünülmektedir.

Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı'nda herhangi bir uluslararası seyahat bağlantısı bulunmayan klad Ib MPXV'ye bağlı ilk mpox vakası bildirilmiştir

Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı, 24 Mart 2025'te ülkede tespit edilen klad Ib MPXV'ye bağlı on birinci mpox vakasını DSÖ'ye bildirmiştir. Vaka, klinik örneklerin toplandığı Mart ortasında semptomlar geliştiren ve tıbbi yardım arayan yetişkin bir erkek olup laboratuvar testleri ve tüm genom dizilimi, klad Ib MPXV'yi doğrulamıştır.

Vaka, semptomların başlamasından önceki 21 gün içinde Birleşik Krallık dışına seyahat bildirmemiş ve bilinen herhangi bir mpox vakasıyla veya etkilenen herhangi bir ülkeye seyahat eden herhangi biriyle temas bildirmemiştir. Kapsamlı incelemelerden sonra, bu vakanın enfeksiyon kaynağını belirlemek mümkün olmamıştır. Vaka araştırması, temaslı takibi ve diğer yanıt faaliyetleri devam etmektedir. Hızla başlatılan sürveyans ve yanıt önlemleri ve vaka araştırmalarının bulguları göz önüne alındığında, bu vakayla ilgili olarak yerel ve uluslararası yayılmanın daha fazla olası olmadığı düşünülmektedir.

İsviçre'de Ib MPXV kladından kaynaklanan ilk mpox vakası bildirilmiştir

9 Nisan 2025'te İsviçre, ülkede tespit edilen Ib MPXV kladından kaynaklanan ilk doğrulanmış mpox vakasını DSÖ'ye bildirmiştir. Vaka, yakın zamanda Uganda'ya seyahat etmiş yetişkin bir erkek ve klinik olarak stabil olup şu anda izole edilmiş durumdadır. Tespitten hemen sonra vaka araştırması ve temaslı takibi başlatılmış ve hiçbir temaslı rapor edilmemiştir.

Afrika Bölgesi'nde mpox aşılaması

8 Nisan 2025 itibarıyla altı Afrika ülkesi, hepsi MVA-BN aşısı kullanarak mpox aşılamasına başlamıştır. Mevcut salgın tepkisinin bir parçası olarak 610.208'den fazla doz uygulanmıştır. Bu dozların %95'inin en fazla vaka bildiren ülke olan Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde uygulandığı dikkat çekicidir.

Mevcut salgınların tedarik açısından kısıtlı bağlamı göz önüne alındığında, WHO, MVA-BN aşısının tek doz veya intradermal fraksiyonel dozlamasının etiket dışı kullanımını önermektedir. DSÖ Aşılama Uzmanları Stratejik Danışma Grubu (SAGE), Mart 2025 toplantısında, salgın yanıt durumlarında aşı kıtlığı zamanlarında doz tasarrufu stratejilerinin önemini yeniden vurgulamıştır.

Aşağıda mpox aşılamasına başlayan ülkelerin, bugüne kadar uygulanan doz sayısının ve hedef popülasyonların bir özeti verilmiştir:

• Kongo Demokratik Cumhuriyeti: Aşılama 5 Ekim 2024'te başlamış ve bugüne kadar toplam 582.196 doz uygulanmıştır. 1. aşamada (Ekim 2024 - 21 Şubat 2025) 18 yaş ve üzeri bireylere sağlık çalışanları ve ön saflardaki çalışanlar, mpox vakalarının temaslıları ve seks işçileri, erkeklerle seks yapan erkekler, avcılar ve eko-korumacılar/yaban hayatı bekçileri gibi kilit popülasyonları hedefleyen iki dozluk bir rejim uygulanmıştır. 2. aşamada (22 Şubat 2025'ten itibaren) ülke, Kinşasa'daki 35 sağlık bölgesinin beşindeki salgının yoğun yaşandığı sağlık alanlarındaki 1 yaş ve üzeri bireyler ve vakaların temaslıları için tek dozluk bir stratejiye geçmiştir. Şu anda mpox aşılaması, sınırlı tedarik nedeniyle strateji revize edildiğinden geçici olarak askıya alınmıştır.
• Uganda: 2 Şubat 2025'ten bu yana, başkent Kampala'daki en çok etkilenen iki ilçede toplam 10.210 doz uygulanmıştır. Tek doz MVA-BN ile aşılama, aşağıdaki gruplardan 12 yaş ve üzeri bireylere odaklanmıştır: Kilit popülasyonlar (seks işçileri, erkeklerle seks yapan erkekler, uyuşturucu enjekte eden kişiler, lezbiyen, gey, biseksüel, transseksüel, queer bireyler), uzun mesafe şoförleri, balıkçılar, sağlık çalışanları ve vaka temaslıları.
• Ruanda: 17 Eylül 2024'ten bu yana 9513 doz uygulanmıştır (7721 ilk doz ve 1792 ikinci doz). Hedef popülasyon, sağlık çalışanları, vaka temaslıları ve diğer yüksek riskli gruplar arasında 18 yaş ve üzeri bireyleri kapsamaktadır.
• Nijerya: 25 Kasım 2024'ten bu yana, altı eyalette 7959 doz uygulanmıştır (4329 ilk doz ve 3630 ikinci doz). Aşılama, sağlık çalışanları, vaka temaslıları ve bağışıklık sistemi zayıflamış kişiler gibi diğer riskli gruplar dahil olmak üzere 18 yaş ve üzeri bireyleri hedeflemektedir. Şu anda aşılama, operasyonel fonlama gelene kadar beklemededir.
• Sierra Leone: 27 Mart 2025'ten bu yana, tek doz stratejisi kullanılarak 227 doz uygulanmıştır. Hedef gruplar arasında sağlık çalışanları ve ön saflarda çalışanlar, seks işçileri, vaka temasları ve diğer yüksek riskli popülasyonlar arasında 12 yaş ve üzeri bireyler yer almaktadır.
• Orta Afrika Cumhuriyeti: 18 Ocak 2025'ten bu yana, öncelikle doğrulanmış vaka temaslarını hedef alan 100 doz uygulanmıştır. Aşılamayı ek illere genişletme planları devam etmektedir.

Afrika Bölgesi'ndeki diğer ülkelerin önümüzdeki haftalarda mpox aşılamasına başlaması beklenmektedir. Liberya ve Güney Afrika, Nisan ayı sonlarında başlaması planlanan aşılama çalışmalarına hazırlanmaktadır.

Küresel operasyonel güncellemeler

DSÖ sağlık acil durum önleme, hazırlık, yanıt ve dayanıklılık (HEPR) çerçevesi, hem mpox'un önlenmesi ve kontrolünün artırılmasına yönelik Stratejik Çerçeve'nin (2024-2027) hem de mpox Uluslararası Endişe Verici Halk Sağlığı Acil Durumu'na (PHEIC) yönelik mevcut acil yanıtın temelini oluşturmaktadır.

HEPR çerçevesiyle uyumlu olarak, mpox için DSÖ Küresel Stratejik Hazırlık ve Yanıt Planı (SPRP), beş temel bileşeni güçlendirmeye odaklanmaktadır: 5C’ler:

1. Acil durum koordinasyonu: Zamanında kriz müdahalesi için etkili koordinasyon.

2. İşbirlikçi sürveyans: Erken tehdit tespiti için gerçek zamanlı veri entegrasyonu.

3. Toplulukların koruması: Önleme ve dayanıklılık oluşturma önlemlerine toplulukları dahil etme.

4. Güvenli ve ölçeklenebilir bakım: Sağlık sistemlerini ölçeklenebilir kapasiteyle temel bakımı sağlayacak şekilde donatma.

5. Karşı önlemlere erişim ve bunların sunumu: Tıbbi karşı önlemlerin eşit şekilde dağıtılmasını sağlama.

Bu bölüm, 4 Nisan 2025 itibarıyla DSÖ küresel mpox yanıtına ilişkin güncellemeleri sağlamaktadır.

1.Acil durum koordinasyonu

• DSÖ, küresel MPOX stratejik hazırlık ve yanıt planının güncellemesini tamamlamakta olup Afrika için kıtasal hazırlık ve yanıt planını tamamlamak üzere ortaklarla birlikte çalışmaktadır.

2. İşbirlikçi sürveyansı

• Afrika'daki mpox epidemiyolojik verilerine ilişkin güncellemeler haftalık olarak, küresel epidemiyolojik verilere ilişkin güncellemeler ise aylık olarak devam etmektedir ve her ikisine de çevrimiçi DSÖ kontrol panelinden erişilebilir.

3. Toplulukların korunması

• Risk iletişimi, toplum katılımı (RCCE) ve bilgi salgını yönetimi, su, sanitasyon ve hijyen (WASH) ve toplum ortamlarında enfeksiyon önleme ve kontrolü (IPC), toplum tabanlı sürveyans ve sınır sağlığı dahil olmak üzere birden fazla teknik alanda sürekli koordinasyon.
• DSÖ, mpox halk sağlığı müdahalesi için sosyal ve davranışsal araştırmalara ilişkin geçici rehber yayınlamıştır. Bu geçici rehber, acil bir yanıtta bu tür kanıtların üretilmesinin kalitesini, etik değerlerini ve etkisini güçlendirmek için geliştirilen türünün ilk örneğidir. Rehber, 2024 yılında Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Kinşasa'da Sağlık Bakanlıkları, araştırmacılar ve akademisyenler, operasyonel ortaklar, Sivil Toplum Örgütleri ve fon sağlayıcıları bir araya getiren çok paydaşlı bir toplantının sonuçlarına dayanmaktadır. Bu toplantı hakkında daha fazla ayrıntı için lütfen hem İngilizce hem de Fransızca olarak sunulan rapora bakın.

4. Güvenli ve ölçeklenebilir bakım

• Tüm etkilenen ülkelerde tedavi tesislerinin güçlendirilmesi devam etmekte olup gerekli ilaçların ve temel malzemelerin mevcut olması ve hastalara ulaşması sağlanıyor, buna IPC/WASH da dahildir.
• Tedavi merkezlerinin tasarımı, kurulumu ve bağlantısı dahil olmak üzere, Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ne klinik bakım konusunda teknik destek.
• DSÖ Küresel Klinik Platformu kullanılarak mpox klinik karakterizasyonunu kolaylaştırmak için veri toplama araçlarının kullanımına devam edilmesi. Bunlara Araştırma Elektronik Veri Yakalama (REDCap) ve Açık Veri Kiti (ODK) veri platformlarında geliştirilen, açıkça erişilebilir araçlar dahildir. Bunlar şu anda Afrika'daki salgını, özellikle Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Sierra Leone ve Uganda'da anlamak için kullanılmaktadır.
• Etkilenen ülkelerdeki IPC odak noktalarına sağlık tesislerinde ve tedavi merkezlerinde iyileştirme faaliyetleri için teknik destek devam etmektedir.

5. Karşı önlemlere erişim ve bunların teslimi

Erişim ve Tahsis Mekanizması (AAM)

Aşılar

• DSÖ, Afrika kıtasındaki mpox vakalarındaki artışın kontrol altına alınmasını desteklemek amacıyla, risk grubundaki etkilenen ülkelerde mpox aşısının uygulanmasını ve kullanımını hızlandırmak için teknik destek sağlamaya devam etmektedir.
• Bugüne kadar, 1.001.480 doz aşı, Ocak 2025'te Japonya'dan Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ne 50.000 doz LC16m8 aşısı dahil olmak üzere dokuz ülkeye teslim edilmiştir.
• Aşılama faaliyetleri altı ülkede (Orta Afrika Cumhuriyeti, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Nijerya, Ruanda, Sierra Leone ve Uganda) başlamıştır; Tanzanya ve Zambiya ise ulusal mpox aşı dağıtım planları hazırlımakta olup yakında AAM'ye aşı dozu taleplerini sunması muhtemeldir.
• Bavarian Nordic'in ürün sorumluluğu konusundaki pozisyonu: Ulusal düzenleyici otoriteler Pazarlama İzninde (MA) veya Acil Kullanım İzninde (EUA) ürünün etiketinde olmayan yaş endikasyonlarına (örneğin bir yaş ve üzeri veya 12 yaş ve üzeri) izin verdiğinde, Bavarian Nordic belirtilen izin verilen yaş gruplarına göre ürün sorumluluğunu üstlenir.
• Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Japonya, güvensizlik döneminin ardından askıya alınan ülkeye LC16m8 aşısının kalan dozlarının sevkiyatı konusunda geçen hafta görüşmeleri yeniden başlatmıştır.
• AAM ortakları, ülkelerin ulusal aşılama planlarının uygulanması için operasyonel fonlar elde etmelerine yönelik rehberlik almalarını sağlamak için birlikte çalışmaya devam etmektedir.

Teşhis Cihazları:

• 28 Ağustos 2024'te DSÖ Acil Kullanım Listeleme prosedürü kapsamında MPXV tanıları için İlgi Beyanları çağrısından bu yana, 68 üretici DSÖ ile iletişime geçti ve 07 Mart 2025 itibarıyla 41 ön başvuru çağrısı planlanmıştır. Toplam 13 üretici 14 Nükleik Asit Amplifikasyon testi için başvurularını sunmaya davet edildi. DSÖ bugüne kadar Acil Kullanım Listeleme prosedürü kapsamında dört ürün listelemiş olup yedi ürün şu anda değerlendirme aşamasındadır.

Mpox kaynakları

Stratejik planlama ve küresel destek

Uluslararası Sağlık Tüzüğü Acil Durum Komitesi, Gözden Geçirme Komitesi ve Genel Müdürün Geçici Tavsiyeleri

Bölgesel bilgi ürünleri

Sürveyans

Laboratuvar ve Tanı

Klinik Yönetim Enfeksiyon Önleme ve Kontrol

Aşılama

Toplum koruma halk sağlığı tavsiyeleri ve risk iletişimi ve toplum katılımı (RCCE) kaynakları

One Health (Tek Sağlık) ve Hayvan Sağlığı

Eğitim ve Öğretim

Diğer kaynaklar

Açıklama: Sunulan tüm veriler yorumlanırken dikkatli olunmalıdır ve DSÖ, ulusal halk sağlığı yetkilileri ve verilerle ilgili olarak farklı veri ekleme kriterleri ve farklı veri kesme süreleri kullanan diğer kaynaklar tarafından yayınlanan bilgi ürünleri arasında farklılıklar olması beklenir. Doğruluk ve güvenilirliği sağlamak için adımlar atılırken, tüm veriler sürekli doğrulama ve değişime tabidir. Tüm sayımlar, ülkeler, eyaletler ve bölgeler arasında vaka tespiti, tanımlar, laboratuvar testleri ve raporlama stratejilerindeki değişikliklere tabidir.

Ek 1. Şubat 2025'teki Son Hızlı Risk Değerlendirmesi

DSÖ en son küresel mpox hızlı risk değerlendirmesini Şubat 2025'te gerçekleştirmiştir. Bu risk değerlendirmesi sırasında mevcut olan bilgilere dayanarak, mpox'un oluşturduğu genel halk sağlığı riski aşağıdaki gibi değerlendirilmiştir:

*Epidemiyoloji, bulaşma şekilleri, ciddi hastalık için risk faktörleri, viral kökenler ve evrim ile önleme ve kontrol için strateji ve karşı önlemlerin uygunluğu hakkında kapsamlı bir anlayış kazanmak için tüm mpox salgınları kendi yerel bağlamlarında ele alınmalıdır.

**Ancak Kinşasa'daki durum özel bir dikkat gerektirmektedir. Buradaki klad Ia MPXV salgınıyla ilişkili risk, klad Ia MPXV'nin endemik olduğu bölgelere kıyasla daha yüksek kabul edilmektedir ve şu anda Kinshasa bağlamında  klad Ia MPXV ve klad Ib MPXV'nin13 epidemiyolojik olarak farklı olduğunu gösteren hiçbir kanıt bulunmamaktadır.

*** Bu grup, çeşitli sağlık sistemlerine ve farklı müdahale kapasitelerine sahip ülkeleri ve bölgeleri kapsayan çok geniş bir coğrafi alanı temsil etmektedir. Bu gruptaki bazı ülkelerde veya bölgesel bloklarda risk değişebilir ve/veya düşük olarak değerlendirilebilir.

Risk gruplarıyla ilgili olarak ayrıntılı açıklama aşağıda yer almaktadır:

• • • • Klad Ib MPXV - Çoğunlukla Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve komşu ülkelerdeki mpox için endemik olmayan bölgeleri etkilemektedir ve mpox esas olarak cinsel temas da dahil olmak üzere insandan insana yakın fiziksel temas yoluyla yayılmaktadır. Uluslararası yayılım ağırlıklı olarak cinsel temasla bağlantılıdır: Yüksek.
      • Klad Ia MPXV - Çoğunlukla Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ndeki mpox endemik bölgeleri etkilemekte olup, diğer Orta ve Doğu Afrika ülkelerinde de sporadik vakalar bildirilmiştir; burada mpox zoonotik yayılma olayları ve cinsel temas da dahil olmak üzere esas olarak yakın fiziksel temas yoluyla insandan insana bulaşma ile bağlantılıdır: Orta.
      • Klad II MPXV (tarihsel olarak endemik bölgeler) - Nijerya ve mpoksun endemik olduğu, çocukları ve yetişkinleri etkilediği ve zoonotik yayılma olaylarının yanı sıra cinsel temas da dahil olmak üzere yakın fiziksel temas yoluyla insandan insana bulaşmayla bağlantılı olduğu Batı ve Orta Afrika ülkeleri: Orta.
      • Klad IIb MPXV**** - Salgınların ağırlıklı olarak erkeklerle seks yapan yetişkin erkekleri etkilediği ve ağırlıklı olarak cinsel temas yoluyla yayıldığı küresel risk: orta.

Mevcut ve yeni MPXV suşlarının ortaya çıkmaya ve insan popülasyonları içinde yayılmaya devam etme olasılığının yüksek olması ve potansiyel sonuçları göz önüne alındığında, küresel düzeyde genel halk sağlığı riski orta düzeyde olarak değerlendirilmektedir.

¹⁵Daha fazla ayrıntı için lütfen Çok ülkeli mpox salgını, Dış durum raporu #48'e bakınız

****Bu grup, çok çeşitli sağlık sistemlerine ve yanıt kapasitelerine sahip ülkeler ve bölgelerle çok geniş bir coğrafi alanı temsil etmektedir ve bu gruptaki seçili ülkelerde veya bölgesel bloklarda risk değişebilir ve/veya düşük olarak değerlendirilebilir.

Bireysel düzeydeki risk, coğrafi alan, epidemiyolojik bağlam, biyolojik cinsiyet, cinsiyet kimliği veya cinsel yönelimden bağımsız olarak büyük ölçüde maruz kalma riski ve bağışıklık durumu gibi bireysel faktörlere bağlıdır.

Bu hızlı risk değerlendirmesinde, halk sağlığı riski, etkilenen bölgelerde ve bu bölgelerden insan sağlığı riski, daha fazla yayılma riski ve yetersiz yanıt kapasiteleri riskinin birleşimine dayanarak tahmin edilir. Bu risk tahminlerinin sunulma şekli, Ocak 2025'te yayınlanan ve virüslerin bulaşıcılık, bağışıklık kaçışı, şiddet ve klinik/tanısal hususlar gibi karşılaştırmalı özelliklerini daha geniş ve daha genel bir bağlamda ele alan klad Ia ve klad Ib MPXV için risk değerlendirmelerinden farklı olabilir.