29 Nisan 2025'te yayınlanmış Dış Durum Raporu-51

 

Temel Rakamlar
Raporlama Dönemi: 1 Ocak 2022 – 31 Mart 2025
Bölge	Rapor edilen doğrulanmış vaka sayısı		Doğrulanmış vakalar içindeki ölüm vakası sayısı	Raporlayan ülke sayısı
Küresel	137.892		317	132
Raporlama Dönemi: 1 Ocak 2024 – 20 Nisan 2025
Bölge	Rapor edilen doğrulanmış vaka sayısı		Doğrulanmış vakalar içindeki ölüm vakası sayısı
	2024	2025	2024	2025
Afrika	20.009	10.944	45	63
Kongo Demokratik Cumhuriyeti (1)	15.067	5.197	27	22
Uganda	1.353	4.033	7	33
Burundi	2.946	779	1	0
Raporlama Dönemi: Son altı hafta, 10 Mart-20 Nisan 2025
Afrika	2.896		29
Kongo Demokratik Cumhuriyeti	807		7
Uganda	1.343		18
Burundi	198		0

 

Önemli Olaylar

• Klad Ib maymun çiçeği virüsü (MPXV) kaynaklı mpox vakaları, on bir ülkenin son altı haftada bu suşun toplum içinde bulaştığını bildirdiği Afrika'da bildirilmektedir.
• Mpox salgınlarının hızla kontrol altına alınmadığı ve insandan insana bulaşmanın durdurulmadığı her yerde, toplumda sürekli bulaşma riski oluşturmaktadır.
• Şu anda Uganda, haftada 200 ila 300 yeni vaka bildirilerek küresel olarak en yüksek doğrulanmış mpox vakası sayısını bildirmektedir³. Ülke bugüne kadar yalnızca klad Ib MPXV tespit etmiştir.
• Kongo Demokratik Cumhuriyeti, son haftalarda bildirilen doğrulanmış vaka sayısının azalmasına rağmen, muhtemelen test ve doğrulama kapasitesindeki azalma nedeniyle, 2025 yılında Afrika'daki en yüksek kümülatif doğrulanmış mpox vakası sayısını bildirmektedir. Klad Ia ve Ib MPXV ülkede dolaşımdadır.
• Burundi, salgının zirvesinde haftada 200'den fazla doğrulanmış vakadan haftada 50'den az doğrulanmış vaka ile doğrulanmış vakalarda düşüş eğilimini sürdürmektedir.
• Sierra Leone, son haftada 200'den fazla yeni doğrulanmış vaka bildirilmesiyle ülkedeki artan bulaşmayı vurgulayan doğrulanmış mpox vakalarının sayısında artış bildirmiştir. Epidemiyolojik özelliklerle ilgili ayrıntılar halihazırda toplanmaktadır.

1 Ölüm verilerine ilişkin bir veri inceleme ve uyumlaştırma süreci devam etmektedir, bu nedenle ölümlerin zaman içinde dağıtılma şekli bu raporun önceki sürümlerinden biraz farklı olabilir.

2 Kongo Demokratik Cumhuriyeti için belirtilen ulusal düzeydeki vaka sayıları, mpox için ulusal laboratuvar veritabanına dayanmaktadır.

3 Ülkeler arasındaki mpox yanıtlarının tanı ve hastalık sürveyansı raporlama kapasitesi gibi unsurlarındaki bağlamsal farklılıklar göz önüne alındığında, diğer ülkelerle yapılan karşılaştırmalar dikkatli bir şekilde yorumlanmalıdır.

• Malavi, diğer etkilenen ülkelere seyahatle bilinen bir bağlantısı olmayan Ib MPXV kladından kaynaklanan ilk mpox vakalarını bildirmiştir; bu da suşun toplum içinde bulaşmasının ülkede halihazırda devam ettiğini göstermektedir.
• Çin, Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nden seyahatle bağlantılı olan Ia MPXV kladından kaynaklanan ikinci bir mpox vakası bildirmiştir.
• Bu rapor, bugüne kadar yedi ülkede 662.000'den fazla doz MVA-BN aşısının uygulandığı Afrika Bölgesi ülkelerinde mpox aşılamasına genel bir bakış sunmaktadır. Toplam doz sayısının %88'i, sınırlı aşı tedariki ışığında aşılama stratejisinin revize edildiği Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde uygulanmıştır.

Bu baskıda aşağıdaki konular yer almaktadır:

• Bağlamsal açıklama
• Epidemiyolojik güncelleme
  • Küresel monkeypox virüsü (MPXV) dağılımı
  • Virüs kladına göre mpox salgınlarına genel bakış
  • Küresel eğilimler
  • Afrika'da bildirilen teyit edilmiş vakalar
  • Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ne odaklanma (klad Ia & Ib MPXV)
  • Klad I MPXV'ye bağlı mpox vakalarını bildiren diğer ülkeler
  • Çin'de klad Ia MPXV'ye bağlı olarak bildirielen ikinci mpox vakası
  • Amerika Birleşik Devletleri'ndeki atık suda klad I MPXV'nin tespiti
  • Afrika Bölgesi'nde Mpox aşılaması
• Küresel operasyonel güncellemeler
  • Acil durum koordinasyonu
  • İşbirlikçi gözetim
  • Toplum koruması
  • Güvenli ve ölçeklenebilir bakım
  • Karşı önlemlere erişim ve bunların sunumu

• Mpox kaynakları

• Ek 1. Şubat 2025'in En Son Hızlı Risk Değerlendirmesi

Bağlamsal Açıklama

Bu rapor şu konularda bir güncelleme sunmaktadır:

• 31 Mart 2025 itibarıyla mpox için küresel epidemiyolojik durum;
• 20 Nisan 2025 itibarıyla verilerle Afrika'daki mpox için epidemiyolojik durum (DSÖ Afrika Bölgesi'ndeki ülkeler ve DSÖ Doğu Akdeniz Bölgesi'ndeki bazı ülkeler dahil);
• 25 Nisan 2025 itibarıyla klad I MPXV nedeniyle ithal mpox vakalarına ilişkin güncellemeler;
• 25 Nisan 2025 itibarıyla operasyonel yanıt güncellemeleri.

En son mpox güncellemeleri ayrıca DSÖ mpox gözetim raporunda da bulunabilir.

Raporun epidemiyolojik içeriği, 2022'de kurulan küresel mpox gösterge tabanlı süreyanstan alınan bilgilere dayanmaktadır. Söz konusu sürvceyans sistemi, Üye Devletler tarafından DSÖ’ye bildirilen veya resmi Üye Devlet kaynakları (web sayfaları, sürveyans panoları ve epidemiyolojik ve durum raporları) aracılığıyla kamuoyuna bildirilen doğrulanmış ve olası mpox vakaları ve ölümleri hakkında veri toplamaktadır. Bazı ortamlarda, özellikle Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde şüpheli vakaların Polimeraz Zincir Reaksiyonu (PCR) testine sınırlı erişim olması nedeniyle, DSÖ ayrıca 14 Ağustos 2024'te uluslararası halk sağlığı acil durumu (PHEIC) ilanından bu yana ülkenin şüpheli mpox için ulusal klinik vaka tanımını karşılayan şüpheli (klinik olarak uyumlu) mpox vakalarını da bildirmektedir.

Şüpheli vakaların göstergesi yine de dikkatli bir şekilde yorumlanmalıdır, çünkü test edilen şüpheli vakalar, test sonuçlarından bağımsız olarak şüpheli vakaların toplam sayısından çıkarılmaz.

Daha ayrıntılı bilginin bulunmaması nedeniyle, şu anda bildirilen şüpheli vakaların toplam sayısından doğru vakaları çıkarmak mümkün değildir; bu nedenle, doğrulanmış vakalar şüpheli vakaların bir alt kümesini temsil eder. Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ndeki şüpheli mpox vaka tanımı burada bulunabilir. Operasyonel güncellemelerle ilgili bilgiler, DSÖ genel merkezindeki küresel mpox olay yönetimi destek ekibi tarafından sağlanmıştır ve ithal vakalarla ilgili bilgiler, DSÖ'nün Uluslararası Sağlık Tüzüğü (2005) hükümleri uyarınca Üye Devletlerden aldığı bildirimlere dayanmaktadır.

Referans amaçlı olarak, Şubat 2025'te gerçekleştirilen en son DSÖ küresel mpox hızlı risk değerlendirmesinin bir özeti Ek 1'de bulunabilir.

Epidemiyolojik güncelleme ³٬⁴

Küresel maymun çiçeği virüsü (MPXV) dağılımı

20 Nisan 2025 itibarıyla, tespit edilen ülkeye göre bildirilen MPXV kladlarının dağılımı Şekil 1'de gösterilmiştir. Bu bilgiler, açık erişim veri tabanları, hakemli yayınlar, raporlar ve Virüs Evrimi Teknik Danışma Grubu (TAG-VE) dahil olmak üzere DSÖ'ye doğrudan iletişim dahil olmak üzere farklı kaynaklar aracılığıyla yürütülen ve bildirilen genom dizilemesinden derlenmiştir.

Eylül 2023'teki ilk tespitinden bu yana, Ib MPXV kladı 29 ülkede tespit edilmiştir (Şekil 1). Bu ülkelerin çoğu yalnızca seyahatle ilgili vakaları, Orta veya Doğu Afrika'da Ib MPXV kladının toplum içinde bulaştığı ülkelerde maruz kalan kişilerdeki enfeksiyonları veya bu bölgelerden dönen gezginlerin temaslıları olan kişileri bildirmiştir.

Şekil 1. 1 Ocak 2022 - 20 Nisan 2025 tarihleri ​​arasında DSÖ'ye bildirilen MPXV kladlarının ülkelere göre coğrafi dağılımı.

Son altı haftadaki Ib klad MPXV bulaşının durumuna göre, bir ülke şu şekilde sınıflandırılır:

Son altı hafta içinde bildirilen en az bir vakanın, mpox bulaşının olduğu bilinen bir ülkeden seyahat eden veya onunla temas eden bir kişiyle epidemiyolojik bağlantısı yoksa, toplum bulaşı. Bu sınıflandırma, bildirilen toplam vaka sayısına bakılmaksızın geçerlidir.

Seyahatle bağlantılı vakalar, son altı hafta içinde bildirilen tüm vakalar şunlardan biriyse: mpox bulaşının olduğu bilinen bir ülkeye seyahat eden, orada muhtemelen maruz kalan ve geri döndüklerinde veya varışta teşhis konulan kişiler VEYA Kendileri seyahat etmemiş ancak maruziyetin muhtemelen gerçekleştiği etkilenen bir ülkeye seyahat eden biriyle doğrudan teması olan kişiler.

³ Afrika kıtasında DSÖ Afrika Bölgesi'nde 47 Üye Devlet ve Doğu Akdeniz Bölgesi'nde yedi Üye Devlet bulunmaktadır.

⁴ Farklı raporlama tarihleri ​​nedeniyle bu rapor ile DSÖ Afrika Bölge Ofisi, Bölgesel Mpox Bülteni arasında epidemiyolojik verilerde hafif tutarsızlıklar beklenmektedir. Bölgesel Mpox Bülteni aşağıdaki bağlantıda mevcuttur: Mpox (maymun çiçeği) | DSÖ | Afrika Bölge Ofisi

Önceki vaka bildirimleri, son vakadan bu yana altı haftadan uzun bir süre boyunca klad Ib MPXV'ye bağlı yeni mpox vakası bildirilmemişse, önceki bulaşma sınıflandırmasından bağımsız olarak.  Bulaşma kontrol aşamasındadır.5

Bilinmeyen bulaşma dinamikleri, vakaların toplum bulaşmasından mı yoksa seyahatle mi bağlantılı olduğunu belirlemek için yeterli bilgi yoksa.

Şekil 2, bugüne kadar klad Ib MPXV'ye bağlı mpox vakaları bildiren tüm ülkelerdeki klad Ib MPXV bulaşma durumuna genel bir bakış sunmaktadır.

Klad Ib MPXV'nin ortaya çıktığı Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde, 10 eyalette vakalar bildirilmiştir: Güney Kivu, Kuzey Kivu, Kinşasa, Kasai, Tshopo, Tanganyika, Haut-Katanga, Mai-Ndombe, Lomami ve Kongo-Merkez. Afrika'da, Ib MPXV kladının toplum içinde bulaşması Burundi, Kenya, Malavi, Kongo Cumhuriyeti, Ruanda, Güney Afrika, Güney Sudan, Uganda, Birleşik Tanzanya ve Zambiya'da da bildirilmiştir. Daha önce vaka bildiren ancak son altı hafta içinde herhangi bir vaka bildirmeyen ülkeler arasında Angola ve Zimbabve yer almaktadır.

Afrika dışında, 16 ülke Ib MPXV kladından kaynaklanan mpox vakaları bildirmiştir: Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı (12 vaka), Almanya (10 vaka), Çin (yedi vaka), Belçika (beş vaka), Tayland (beş vaka), Amerika Birleşik Devletleri (dört vaka), Fransa (üç vaka), Katar (üç vaka), Brezilya, Kanada, Hindistan, Umman, Pakistan, İsveç, İsviçre ve Birleşik Arap Emirlikleri (her birinde bir vaka). Topluluk içi bulaşma yalnızca Birleşik Krallık'ta belgelenmiştir; burada bildirilen on birinci vakanın seyahatle veya seyahat geçmişi olan doğrulanmış bir vakayla bilinen bir bağlantısının olmadığı görülmüştür. Diğer ülkeler ve her birinde bildirilen vaka sayıları hakkında daha fazla ayrıntı için lütfen Ib MPXV kladından kaynaklanan mpox vakalarını bildiren diğer ülkeler bölümündeki Tablo 2'ye bakınız.

Şekil 2. 20 Nisan 2025 itibarıyla son altı haftadaki ülkelere göre Ib MPXV klad bulaşma durumu.

5 Daha fazla bilgi için lütfen MPOX'un önlenmesi ve kontrol altına alınmasının artırılmasına yönelik Stratejik Çerçeve'ye bakınız - 2024-2027 (2024)

Söz konusu metne aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz: https://www.who.int/publications/i/item/9789240092907

Virüs kladlarına göre mpox salgınlarına genel bakış

Bu bölüm, MPXV alt kladlarına göre mpox salgınlarına genel bir bakış sağlar. Tüm ortamlardaki salgınların kapsamlı bir listesi olması amaçlanmamıştır; bunun yerine, bazı salgınların ve etkilenen popülasyonların temel özelliklerini vurgular. Şu ana kadar farklı MPXV suşlarının doğal bulaşıcılığında belgelenmiş bir fark olmasa da, farklı ortamlarda farklı popülasyonları etkileyerek farklı salgın dinamiklerine yol açmaktadır.

Klad Ia MPXV

Clade Ia MPXV, öncelikle endemik illeri etkilediği Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde bulunur ve 2023'ten bu yana başkent Kinşasa da dahil olmak üzere son yıllarda daha önce etkilenmemiş illerde giderek daha fazla bulunmuştur. Komşu Orta Afrika Cumhuriyeti ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde sporadik vakalar rapor edilmeye devam etmektedir. Kongo Cumhuriyeti ve Orta Afrika Cumhuriyeti vakalar arasında çocukların oranının daha yüksek olduğunu bildirirken, Kongo Cumhuriyeti'nde vakaların çoğu yetişkinlerden oluşmaktadır.

Daha önce, genomik dizileme analizi, klad Ia MPXV'nin tipik olarak insan popülasyonlarında zoonotik maruziyet yoluyla ortaya çıktığını ve insandan insana sınırlı bulaşmaya yol açtığını göstermiştir. Mevcut epidemiyolojik veriler ve filogenetik analizler, endemik bölgelerde klad Ia MPXV'ye bağlı birçok mpox salgınının, ikincil insandan insana bulaşma ile zoonotik yayılmadan kaynaklandığını göstermektedir. Bununla birlikte, 2024 yılından itibaren Kinshasa'da klon Ia MPXV'nin bir soyunun, çoğunlukla cinsel temas yoluyla, insandan insana bulaşmasının arttığına dair kanıtlar ortaya çıkmaktadır. Ülkedeki diğer üç ilde (Kongo Merkez, Kwilu ve Kwango) bu soy tespit edilmiş ve İrlanda'da importe bir vaka bulunmuştur. Orta Afrika Cumhuriyeti veya Kongo Cumhuriyeti'nde klad Ia MPXV'nin sürekli olarak insandan insana bulaştığı henüz belgelenmemiştir.

Klad Ib MPXV

Klad Ib MPXV, ağırlıklı olarak Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde ve doğudaki komşu ülkelerde yayılmakta olup bildirildiği diğer ülkelerde öncelikli olarak seyahatle ilgili vakalar görülmektedir (Şekil 1). Klad Ib'nin hiçbir insan vakası hayvan maruziyetiyle önemli ölçüde ilişkilendirilmemiştir ve güncel genom dizileme verileri, şu ana kadar tespit edilen tüm vakaların, 2023'te Güney Kivu'da ilk kez tespit edilen suşa genomik olarak bağlı olduğunu göstermektedir. Şimdiye kadar yalnızca insandan insana temas yoluyla bulaşmaktadır.

İmporte mpox vakaları, kuluçka dönemlerinde veya erken semptomlarla seyahat eden ve bildirimde bulunan ülkeye vardıklarında teşhis konulan yetişkinler arasında görülmüştür. Genellikle, ziyaret ettikleri ülkede bilinen veya bilinmeyen mpox tanısı olan kişilerle daha önce cinsel temasta bulunduklarını bildirmişlerdir.

Genellikle bağlantılı cinsel ağlar arasındaki cinsel temas yoluyla yeni ortamlarda ortaya çıkan klad Ib MPXV salgınları genişleyebilir ve bulaşma kalıpları değişebilir; bu, haneler içinde yayılma ve yaş ve cinsiyet dağılımında kademeli bir değişime yol açabilir. Bu, çocuklarda vaka oranının artmasına ve en yüksek insidansın küçük çocuklar ve genç yetişkinler arasında gözlendiği iki modlu bir dağılıma neden olur

Klad IIa MPXV

IIa klad MPXV'nin insan popülasyonlarında salgınları endişe verici bir gelişmedir, çünkü bu klad esas olarak hayvanlarda tespit edilmiştir, bunlara Amerika Birleşik Devletleri'nde ithal edilen küçük memelilerle bağlantılı 2003 salgını ve Fildişi Sahili'ndeki Tayland milli parkında maymunlar arasında daha yakın zamanda gerçekleşen salgın dahildir. 2024'ten bu yana, Fildişi Sahili, Gana, Gine ve Liberya gibi ülkeler, başkentleri de dahil olmak üzere farklı yerlerde IIa klad MPXV'den kaynaklanan mpox'un insan vakalarını bildirmiştir.

Bu ülkelerde, yetişkinlerde ve çocuklarda, birçoğunun bilinen bir epidemiyolojik bağlantısı olmayan, klad IIa MPXV ile bağlantılı mpox bildirilmiştir. Sınırlı epidemiyolojik araştırma, bu salgınlardaki bulaşma biçimlerinin anlaşılmasını kısıtlamıştır. İnsanlarda klad IIa MPXV enfeksiyonu, bilimsel literatürde en az tanımlanan enfeksiyon olmaya devam etmektedir. Bununla birlikte, genomik dizileme analizinden elde edilen ön bulgular ve etkilenen ülkelerdeki farklı coğrafi bölgelerdeki vaka sayısındaki sürekli artış, çoğunlukla yetişkinler arasında, tekrarlayan zoonotik taşma olaylarının ve ardından sınırlı ikincil insandan insana bulaşmanın meydana geldiğini göstermektedir.

Bu suş için cinsel temas yoluyla bulaşma belgelenmemiş olsa da, diğer MPXV suşlarında olduğu gibi, her türlü yakın temasın yayılmasına katkıda bulunması muhtemeldir.

Klad IIa ve klad IIb MPXV'nin eş dolaşımı ilk olarak 2024 yılında Fildişi Sahili, Gana ve Liberya'da bildirilmiştir.

Klad IIb MPXV

Afrika'nın diğer bölgelerinde ve diğer kıtalarda görülen mpox salgınlarının çoğu, 2022'de başlayan birden fazla ülkede görülen salgının devamı olan IIb MPXV kladından kaynaklanmaktadır. Çoğu bölgede IIb kladı B.1 soyunun dolaşımı bildirilirken, A.1 soyu Nijerya'da ve DSÖ Doğu Akdeniz Bölgesi'ndeki bazı ülkelerde dolaşmaya devam etmektedir. Düşük seviyelerde bulaşmanın bildirildiği Afrika dışındaki en çok etkilenen nüfus, öncelikle cinsel temas yoluyla maruz kalan erkeklerle seks yapan erkekler olmaya devam etmektedir. Kadınlar ve çocuklar gibi başkalarının da etkilendiği durumlarda, bu durum sürekli bulaşmaya yol açmamıştır. Batı Afrika'da vakalar farklı yaş gruplarında bildirilmekte ve erkekler ile kadınları içermekte olup, tam olarak anlaşılmayan potansiyel olarak farklı bulaşma dinamiklerini vurgulamaktadır.

2022'de başlayan ve IIb klad MPXV tarafından yönlendirilen çok sayıda ülkeyi etkileyen mpox salgını, cinsel temasın MPXV'nin toplum içinde uzun süreler boyunca bulaşmasını sağlayabileceğini göstermiştir. Benzer şekilde, Ia ve Ib alt kladlarının da cinsel temas yoluyla yayıldığı ve bulaşmalarının farklı ortamlarda sürdürüldüğü gösterilmiştir. Tüm kladlar için cinsel olmayan doğrudan fiziksel temas yoluyla bulaşmanın bulaşabilirliği ve sürdürülebilirliği hakkında anlaşılması gereken çok şey vardır. İnsandan insana bulaşmanın devam ettiği ortamlarda, muhtemelen cinsel, ev içi ve toplum temasının bir kombinasyonu tarafından yönlendirilmektedir.

Küresel eğilimler 

Bu bölüm, Mart 2025 sonu itibarıyla mpox küresel sürveyans sisteminden alınan en son eksiksiz bilgilere dayalı olarak küresel epidemiyolojik durumun aylık bir güncellemesidir. Küresel eğilimler hakkında daha fazla ayrıntı, çevrimiçi DSÖ panosunda bulunabilir.

1 Ocak 2022'den 31 Mart 2025'e kadar, 317 ölüm de dahil olmak üzere toplam 137.892 doğrulanmış mpox vakası, altı DSÖ Bölgesi'ndeki 132 ülke/bölge/alandan (bundan sonra 'ülkeler') WHO'ya bildirilmiştir (Tablo 1). Bu dönemde doğrulanmış vakalar arasındaki küresel Vaka Ölüm Oranı (CFR) %0,2'dir.

Mart 2025'te toplam 3353 yeni doğrulanmış vaka bildirilmiştir; bu, bir önceki aya göre %12,7'lik bir düşüş anlamına gelmektedir. Mart 2025'teki vakaların çoğu Afrika Bölgesi'nden (%84,8) bildirilmiştir, bunu Avrupa Bölgesi (%8,6) ve Amerika Bölgesi (%5,6) izlemiştir. Avrupa Bölgesi, Şubat 2025'e kıyasla Mart 2025'te vakalarda aylık %51'lik bir artış bildirmiştir. Öte yandan Batı Pasifik Bölgesi, Doğu Akdeniz Bölgesi, Afrika Bölgesi, Güneydoğu Asya Bölgesi ve Amerika Bölgesi Mart 2025'te vakalarda sırasıyla %83, %22, %14, %14 ve %12 oranında düşüş bildirmiştir.

Tablo 1. 1 Ocak 2022'den 31 Mart 2025'e kadar DSÖ Bölgesine göre DSÖ'ye bildirilen kümülatif doğrulanmış mpox vakaları ve ölümlerin sayısı⁶.

Şekil 3, son 12 ayda (1 Nisan 2024 - 31 Mart 2025) DSÖ Afrika Bölgesi'nde aylık olarak bildirilen doğrulanmış mpox vakalarının sayısının istikrarlı bir şekilde arttığını ve son üç ayda düşüş eğilimi gösterdiğini göstermektedir. Bu düşüş, büyük olasılıkla son haftalarda Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde test edilen şüpheli vaka oranının daha düşük olmasından kaynaklanmaktadır. Doğu Akdeniz ve Güneydoğu Asya Bölgeleri en düşük vaka sayılarını bildirirken, ilki son aylarda esas olarak Körfez ülkelerinin yönlendirdiği artış eğilimini büyük ölçüde gözlemlemiştir. Avrupa Bölgesi'nde, eğilim son aylarda nispeten istikrarlı olmuş ve Mart 2025'te bildirilen vaka sayısında artış olmuştur. Amerika ve Batı Pasifik Bölgesi'nde, 2024'ün başlarındaki artış eğilimlerinin ardından son aylarda vakalarda düşüş görülmüştür. Tüm bölgelerdeki eğilimler sürveyans ve raporlama önyargılarına eğilimli olabilir.

Son 12 ayda, ayda ortalama 2971 doğrulanmış mpox vakası bildirilmiştir. Bunların çoğu Afrika Bölgesi (25.637 vaka) tarafından bildirilmiştir, ardından Amerika Bölgesi (5.078 vaka) ve Avrupa Bölgesi (2.426 vaka) gelmiştir. Afrika dışında, Mart 2025'te en yüksek doğrulanmış vaka sayısı Almanya tarafından bildirilmiştir (77 vaka).

⁶Aylık olarak bildirilen veriler gecikmelere ve eksikliğe maruz kalabilir ve bu nedenle daha fazla veri mevcut oldukça zaman içinde geriye dönük ayarlamalara tabidir.

Şekil 3. 1 Nisan 2024 - 31 Mart 2025 tarihleri ​​arasında DSÖ'ye bildirilen doğrulanmış mpox vakalarının aylık toplam sayısının salgın eğrileri.

*Lütfen her bölgedeki eğilimlere genel bir bakış sağlamak için bölgesel salgın eğrilerinin farklı Y eksenlerine sahip olduğunu unutmayınız.

Afrika'da bildirilen laboratuvarca-doğrulanmış vakalar

Afrika'da, 30 Aralık 2024'ten 20 Nisan 2025'e kadar, 18 ülke tarafından 63 ölüm (CFR - %0,6) dahil olmak üzere 10.944 doğrulanmış mpox vakası bildirilmiştir. En çok etkilenen ülke, Kongo Demokratik Cumhuriyeti (22 ölüm dahil olmak üzere 5197 doğrulanmış vaka)(7) olmaya devam ederken, bunu Uganda (33 ölüm dahil olmak üzere 4033 doğrulanmış vaka) ve Burundi (866 doğrulanmış vaka ve ölüm yok) takip etmektedir (Şekil 4). Daha yakın haftalarda, Bölgedeki en yüksek doğrulanmış mpox vakası sayısı, Aralık 2024'ten bu yana haftada 200'den fazla yeni doğrulanmış vaka ile Uganda tarafından bildirilmiştir; Burundi ise Şubat 2025'ten bu yana haftada 50'den az yeni doğrulanmış vaka ile son aylarda istikrarlı bir düşüş göstermiştir.

En son yeni gelişme, Sierra Leone'de son haftalarda bildirilen vakalarda ani bir artış olmuş ve en son haftada 200'den fazla yeni doğrulanmış vaka bildirilmiştir. Sadece 2025'te ülke, dört ölüm de dahil olmak üzere 477 mpox doğrulanmış vaka bildirmiştir (CFR %0,8). Vakaların çoğu (%96) yetişkin ve ülkenin çoğu bölgesinde vaka bildirilmiştir. Vakaların yaklaşık %60'ı erkek, ancak ülkedeki salgın dinamiklerinin ayrıntılı epidemiyolojik açıklamaları henüz mevcut değildir.

Şekil 4. 13 Nisan 2024 - 20 Nisan 2025 tarihleri arasında Afrika'da son 12 ayda ülkelere göre doğrulanmış mpox vakalarının salgın eğrisi.

⁷Burada belirtilen Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ne ilişkin ulusal düzeydeki vaka sayıları, mpox'a ilişkin ulusal laboratuvar veri tabanına dayanmaktadır.

Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ne (klad Ia ve Ib MPXV) odaklanmak

Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ndeki Mpox salgınları hem klad Ia hem de Ib MPXV suşları tarafından yönlendirilmektedir (Şekil 5). 1 Ekim 2023 ile 3 Mart 2025 tarihleri ​​arasında dizilenen örneklerin çoğu Kinşasa ve Güney Kivu eyaletlerindendir. Ülkedeki tüm eyaletler bu dönemde doğrulanmış mpox vakaları bildirmiş olsa da, üç eyaletten alınan örnekler için dizileme yapılmamıştır: Ituri, Kasai Oriental ve Haut-Lomami. Şu ana kadar, klad Ib MPXV 10 eyalette tespit edilmiş olup bunların beşinde klad Ia MPXV ile birlikte dolaşımda bulunmaktadır (Şekil 5). Kinşasa salgınından elde edilen dizileme verileri, klad Ia MPXV'nin yüksek oranda APOBEC3 kaynaklı mutasyonlarla giderek artan bir şekilde insandan insana bulaştığını ortaya koymuştur. Ancak, Ia MPXV kladının dolaşımda olduğu diğer illerde şimdiye kadar böyle bir belirti belgelenmemiştir.

Mevcut dizileme stratejisi, Kinshasa'ya ulaşan pozitif örneklerin önceliklendirildiği bir kolaylık örnekleme yaklaşımını takip etmektedir. Bu, Kinshasa'daki ve daha iyi örnek taşıma sistemlerine sahip illerdeki durumun iyi bir şekilde görünür olmasını sağlar ancak virüs suşlarının illere göre gözlemlenen dağılımını önyargılı hale getirebilir.

Şekil 5. Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde klad Ia ve Ib MPXV'nin 1 Ekim 2023- 3 Mart 2025 tarihleri arası illere göre coğrafi dağılımı⁸.

Bildirilen şüpheli mpox vakalarının salgın eğiliminin analizi (solda, Şekil 6), 2024'ün ikinci yarısında kayda değer bir artış eğilimi olduğunu ve o zamandan beri bildirilen şüpheli vaka sayısının haftada yaklaşık 2000-3000 vaka gibi yüksek bir seviyede kaldığını göstermektedir. Bildirilen teyit edilmiş vakalardaki eğilimler (sağdaki Şekil 6), 2024'te yükselen bir trendin ardından 2025'in başından bu yana bir düşüşe işaret etmektedir. Devam eden mpox bulaşması karşısında ülkedeki test ve doğrulamaya erişimden (üstte, Şekil 7) büyük ölçüde etkilendiğinden, ikincisinin dikkatle yorumlanması gerekmektedir.

⁸ Bu, alt ulusal genomik dizileme verilerinin mevcut olduğu en son tam epidemiyolojik haftadır.

Şekil 6. Kongo Demokratik Cumhuriyeti Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde bildirilen şüpheli (solda) ve doğrulanmış (sağda) mpox vakalarının salgın eğrisi, 1 Ocak 2024 - 13 Nisan 2025⁹

Şekil 7'de örnekleme oranı, örneklenen vaka sayısının (ulusal laboratuvar sıra listesine kaydedildiği şekliyle) sendromik sürveyans sistemi aracılığıyla bildirilen şüpheli vaka sayısına bölünmesiyle hesaplanmaktadır. Bu metrik iki farklı kaynaktan gelen verileri birleştirmekte ve yalnızca test faaliyetini tahmin etmek için kullanılmaktadır. İki veri tabanı arasındaki olası tarih uyumsuzlukları ve diğer tutarsızlıklar nedeniyle, bu tahminler haftadan haftaya değişebilir ve dikkatle yorumlanmalıdır. Test pozitifliği, her bir coğrafi bölge için yapılan toplam test sayısı içinde pozitif PCR sonuçlarının oranı olarak hesaplanmaktadır. Doğrulanmış vaka sayısı son haftalarda azalıyor olsa da (sağda, Şekil 6), test pozitifliği son aylarda %50'nin biraz üzerinde sabit kalmıştır (altta, Şekil 7). Bu durum, son haftalarda bildirilen teyit edilmiş vakalarda gözlenen düşüş eğiliminin, test pozitifliğinde düşüşe neden olacak mpox insidansındaki gerçek bir düşüşten ziyade, teste erişimin azalmasının bir sonucu olabileceğini düşündürmektedir. Bu durum, son haftalarda test edilen şüpheli vakaların oranındaki düşüşle de desteklenmektedir (üstte, Şekil 7). Bu nedenle, teyit edilmiş vakalarda zaman içindeki eğilimlerin yorumlanmasında şüpheli vakalardaki eğilimler, test edilen şüpheli vakaların oranı ve zaman içindeki test pozitifliği dikkate alınmalıdır.

⁹ Bu, alt ulusal verilerin mevcut olduğu en son tam epidemiyolojik haftadır. 10 Test pozitifliği tahminleri yalnızca ulusal laboratuvar sıra listesi verilerine dayanmaktadır. Daha geniş güven aralıkları daha küçük örneklem büyüklüklerini veya daha değişken pozitifliği göstermektedir

Ayrıca, ulusal eğilimler ulus-altı düzeyde değişen salgın dinamikleri ışığında yorumlanmalıdır. Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde en çok etkilenen 16 ilde bildirilen şüpheli mpox vakalarının salgın eğiliminin analizi, bu illerin farklı salgın boyutlarına sahip olduğunu, ancak çoğu için son haftalarda bildirilen vaka sayısının nispeten istikrarlı olduğunu göstermektedir (Şekil 8).

Yalnızca klon Ib MPXV bildiren iller arasında Güney Kivu, ülkedeki şüpheli vakaların çoğunu oluşturmaya devam etmekte ve hala tipik olarak haftada 400'ün üzerinde şüpheli vaka bildirmektedir. Rapor edilen haftalık şüpheli vaka sayısı Güney Kivu'da Ekim 2024 ortasından bu yana düşmeye devam etmiştir, ancak Şubat ayından sonra rapor edilen vakalardaki düşüş, bu süre zarfında eyalette çatışmaların tırmanmasının sürveyans ve müdahale faaliyetleri üzerindeki etkisi göz önüne alındığında dikkatli bir şekilde yorumlanmalıdır. Kuzey Kivu ile ilgili olarak, 2025'in ilk haftalarında ilde bildirilen vakalarda gözlenen ani artış, ilin raporlama uygulamalarındaki bir değişikliğe bağlanmıştır. 2024'te genel şüpheli vaka sayımının yalnızca test edilmemiş şüpheli vakaları içermesinin aksine, artık hem test edilmiş hem de test edilmemiş şüpheli vakalar genel şüpheli vaka sayımına dahil edilmiştir.

Sadece klad Ia MPXV tespit edilen iller arasında Sankuru ve Tshuapa son haftalarda artan sayıda vaka bildirmektedir. Ülkede tarihsel olarak mpox'tan en çok etkilenen il olan Equateur ilinde, Ocak 2024'teki önemli bir salgından bu yana eğilim zaman içinde yavaşça azalmakta ve son haftalarda haftada 100'den az şüpheli vaka bildirilmektedir.

Kinshasa vilayeti de dahil olmak üzere klad Ia ve klad Ib MPXV'nin tespit edildiği vilayetler arasında, her hafta bildirilen şüpheli vaka sayısı da son haftalarda nispeten sabit kalmıştır. Virüsün dolaşımı ülke çapında devam ettiğinden ve bulaşmanın birkaç yerel alevlenmesiyle birlikte ülkedeki epidemiyolojik durum endişe verici olmaya devam etmektedir.

Şekil 8 Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nin en çok etkilenen illerinde bildirilen şüpheli mpox vakalarının salgın eğrisi, 1 Ocak 2024 - 13 Nisan 2025 ¹¹.

¹¹ Bu, alt ulusal verilerin mevcut olduğu en son tam epidemiyolojik haftadır.

Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde son altı hafta içinde bildirilen şüpheli mpox vakalarının ilçelere göre coğrafi dağılımının analizi (Şekil 9), şüpheli mpox vakalarının geniş bir dağılım gösterdiğini ve farklı sağlık bölgeleri arasında farklılıklar olduğunu ortaya koymaktadır. Tarihsel olarak mpoksun endemik olduğu ülkenin kuzey batısındaki iller yüksek sayıda vaka bildirmeye devam etmekle birlikte, virüs doğu ve güney doğu illerinde de geniş alanları etkilemektedir.

Şekil 9 Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde 3 Mart - 13 Nisan 2025 tarihleri arasında  son altı hafta içinde görülen şüpheli mpox vakalarının sağlık bölgelerine göre coğrafi dağılımı, ¹²

¹²Bu, alt ulusal verilerin mevcut olduğu en son tam epidemiyolojik haftadır.

Klad Ib MPXV nedeniyle mpox vakaları bildiren diğer ülkeler

Raporun bu bölümü, son altı hafta içinde klad Ib MPXV salgınları veya klad Ib MPXV'ye bağlı seyahatle ilişkili mpox vakaları bildiren ve bu nedenle aktif klad Ib MPXV bulaşması olduğu düşünülen ülkeleri içermektedir (Tablo 2). Klad Ib MPXV'ye bağlı mpox vakaları bildiren toplam 29 ülkeden geri kalan 13 ülke dahil edilmemiştir ve şu anda klad Ib MPXV bulaşması için kontrol aşamasında olduğu düşünülmektedir.

Tablo 2. 25 Nisan 2025 itibarıyla DSÖ'ye bildirilen klad Ib MPXV bulaşını bildiren ülkelerin listesi

Ülke	Ocak 2024 itibariyle vakalar	Son 6 haftada görülen vakalar	Bulaş durumu	Ek notlar
Kongo Demokratik Cumhuriyeti	20.264	807	Toplum içinde bulaşma	-
Uganda	5.386	1.343	Toplum içinde bulaşma	-
Burundi	3.812	198	Toplum içinde bulaşma	-
Ruanda	114	4	Toplum içinde bulaşma	-
Kenya	80	27	Toplum içinde bulaşma	-
Kongo	54	8	Toplum içinde bulaşma	Son zamanlarda bildirilen tüm vakaların dizilimi yapılmamıştır ve toplamda Ia ve Ib MPXV kladlarının bir karışımıdır
Tanzanya	39	37	Toplum içinde bulaşma	-
Zambiya	36	12	Toplum içinde bulaşma	-
Birleşik Krallık ve Kuzey İrlanda	12	2	Toplum içinde bulaşma	Seyahat bildirimi veya seyahat edenlerle bağlantısı olmayan bir vaka
Güney Sudan	8	1	Toplum içinde bulaşma	Seyahat bildirimi veya seyahat edenlerle bağlantısı olmayan bir vaka
Güney Afrika	6	3	Toplum içinde bulaşma	-
Malavi	3	3	Toplum içinde bulaşma	Üç vakanın hiçbiri seyahatle bağlantılı değildir
Almanya	10	2	Seyahatle bağlantılı vakalar	-
Tayland	5	1	Seyahatle bağlantılı vakalar	-
Fransa	3	1	Seyahatle bağlantılı vakalar	-
İsviçre	1	1	Seyahatle bağlantılı vakalar	-

Not:

• İthal vakalar 25 Nisan 2025 itibarıyla güncellenirken, toplum içi bulaşma olarak sınıflandırılan ülkelerdeki vaka sayıları 20 Nisan 2025 itibarıyla güncellenmiştir.
• Seyahatle bağlantılı vakalar olarak sınıflandırılan ülkeler için, yalnızca Ib MPXV kladından kaynaklanan mpox vakaları dahil edilmiştir. Klad ve alt klad sınıflandırması belirlenmemiş veya beklemede olan bu ülkelerdeki vakalar dahil edilmemiştir.
• Seyahatle bağlantılı vakaların görüldüğü ülkeler arasında, bir ila iki nesil boyunca ileriye doğru bulaşmanın rapor edildiği ve indeks vakalarla ilişkilendirildiği örnekler de yer almaktadır.
• Kongo Cumhuriyeti ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde bildirilen vakaların klad Ia ve klad Ib MPXV'nin bir karışımı olduğu bilinmektedir.

Malavi'de uluslararası seyahat bağlantısı olmaksızın klad Ib MPXV'ye bağlı olarak bildirilenilk mpox vakaları

18 Nisan 2025 tarihinde Malavi, klad Ib MPXV'ye bağlı ilk mpox vakalarını bildirmiştir. Vakalar Lilongwe Bölgesi'nde yaşayan 30-40 yaşlarında üç erkek olup Sağlık Bakanlığı 17 Nisan 2025 tarihinde resmi olarak bir mpox salgını görüldüğünü ilan etmiştir.

İlk vaka, 20 Mart 2025 tarihinde mpox ile uyumlu semptomlarla başvuran 30 yaşında bir erkektir. İkinci vaka 33 yaşında bir erkek olup 9 Nisan 2025 tarihinde, üçüncü vaka ise 38 yaşında bir erkek olup 18 Nisan tarihinde tespit edilmiştir. Lilongwe'deki Ulusal Referans Laboratuvarında laboratuvar incelemeleri için tüm bireylerden klinik örnekler alınmış ve PCR sonuçları mpox için pozitif çıkmıştır. Tüm vakalar stabil durumdadır ve bakım altındadır. İlk iki vaka HIV ile yaşayan kişiler arasındadır.

Üç vakadan hiçbiri yakın zamanda Malavi dışına seyahat ettiğini bildirmemiş olup bu da yerel bulaşmayı düşündürmektedir.

Epidemiyolojik incelemeler ve temaslı takibi devam etmekte olup şu ana kadar 34 temaslı tespit edilmiş ve takip altına alınmıştır.

Sağlık Bakanlığı, koordinasyon, sürveyans, laboratuvar, vaka yönetimi, risk iletişimi ve kapasite geliştirme olarak toplum katılımına odaklanan yanıtın ana sütunlarını içeren olay yönetimini etkinleştirmiştir.

Çin'de klad Ia MPXV'ye bağlı olarak bildirilen ikinci mpox vakası

16 Nisan 2025 tarihinde Çin, ülkede tespit edilen klad Ia MPXV'ye bağlı ikinci doğrulanmış mpox vakasını DSÖ'ye bildirmiştir. Vaka, Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nden yakın zamanda seyahat ettiğini bildiren yetişkin bir erkektir. Vakada 25 Mart'ta, hala Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ndeyken semptomlar görülmüş, yerel olarak tedavi görmüş ancak mpox teşhisi konulmamıştır. 12 Nisan'da, hala semptomatikken, 13 Nisan'da vardığı ve gönüllü olarak belirti ve semptomlarını beyan ettiği Çin'e doğru yola çıkmıştır. Testlerin ardından klad Ia MPXV enfeksiyonu doğrulanmıştır. Hasta hastaneye kaldırılmıştır ve klinik durumu stabildir. Bu vakayla ilgili olarak enfeksiyonun daha fazla yerel ve uluslararası yayılımının olası olmadığı düşünülmektedir. 

Genel olarak bu vaka, klad Ia MPXV'nin endemik bir ülkeden belgelenmiş üçüncü importasyonunu temsil etmektedir ve daha önce ağırlıklı olarak endemik bağlamlarda yerel bulaşma için bilinen bu alt kladın salgın potansiyelini göstermektedir.

Daha önce sırasıyla İrlanda ve Çin'de birer vaka olmak üzere bildirilen klad Ia MPXV'ye bağlı iki mpox vakası, bu raporun önceki baskısında bildirilen Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde klad Ia MPXV'nin insandan insana sürekli bulaşmasına neden olan soydan gelmektedir. Bu üçüncü vakanın da aynı soydan olup olmadığına dair bilgi henüz mevcut olmayıp genomik dizileme analizinin sonuçları beklenmektedir.

Amerika Birleşik Devletleri'ndeki atık sularda klad I MPXV’nin tespit edilmesi

Rutin olay bazlı sürveyans yürütülürken DSÖ, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki atık sularda klad I MPXV'ye ilişkin iki rapor bulmuştur. İlk tespit 23 Şubat - 22 Mart 2025 tarihleri arasında Kaliforniya'da toplanan atık su numunelerinde yapılmıştır. İkinci tespit ise 23 Mart ve 19 Nisan tarihleri arasında Kuzey Carolina'da toplanan atık su numunelerinde yapılmıştır. Bu raporları doğrulamak için çalışmalar devam etmektedir.

Amerika Birleşik Devletleri, tamamı Doğu ve Orta Afrika'daki etkilenen ülkelerden gelen yolcular arasında olmak üzere şu ana kadar klon Ib MPXV'ye bağlı dört mpox vakası bildirmiştir. İlk vaka Kasım 2024'te Kaliforniya'da, ikinci vaka Ocak 2025'te Georgia'da, üçüncü ve dördüncü vakalar ise Şubat 2025'in başından ortasına kadar sırasıyla New Hampshire ve New York'ta bildirilmiştir. Kaliforniya ve Kuzey Carolina'da atık su numunelerinin toplandığı dönemlerde bu eyaletlerde bildirilmiş aktif vaka bulunmamaktadır.

Afrika Bölgesi'nde mpox aşılaması

22 Nisan 2025 itibariyle yedi Afrika ülkesi, tamamı MVA-BN aşısı kullanarak mpox aşılamasına başlamıştır. Mevcut salgın müdahalesi sırasında toplam 662.740 doz uygulanmıştır. Bu dozların %88'i, en fazla vakanın görüldüğü ülke olan Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde uygulanmıştır.

Mevcut salgınların tedarik açısından kısıtlı bağlamı göz önüne alındığında, DSÖ, MVA-BN aşısının tek doz veya intradermal fraksiyonel dozlamasının etiket dışı kullanımını önermektedir. DSÖ Aşılama Uzmanları Stratejik Danışma Grubu (SAGE), Mart 2025 toplantısında, salgın yanıt durumlarında aşı kıtlığı zamanlarında doz tasarrufu stratejilerinin önemini yeniden vurgulamıştır. Bu yaklaşım, mpox için yakın zamanda güncellenen Stratejik Hazırlık ve Yanıt Planına (SPRP) da yansıtılmıştır.

Aşağıda mpox aşılamasına başlayan ülkelerin, bugüne kadar uygulanan doz sayısının ve hedef popülasyonların bir özeti verilmiştir:

• Kongo Demokratik Cumhuriyeti: Aşılama 5 Ekim 2024 tarihinde başlamış ve bugüne kadar 582.196 doz uygulanmıştır. Aşama 1 sırasında (Ekim 2024 - 21 Şubat 2025), sağlık ve ön saf çalışanlarını, mpox vakalarının temaslılarını ve seks işçileri, erkeklerle seks yapan erkekler, avcılar ve eko-koruyucular/yaban hayatı koruyucuları dahil olmak üzere kilit popülasyonları hedef alan 18 yaş ve üstü bireylere iki dozluk bir rejim uygulanmıştır. 2. aşamada (22 Şubat 2025'ten itibaren), ülke 1 yaş ve üzeri bireyler için tek doz stratejisine geçmiştir; bu strateji Kinşasa'daki 35 sağlık bölgesinden beşinde en çok etkilenen 15 sağlık bölgesinde (422'sinde) uygulanırken, vakaların temaslıları da bu bölgelerin dışında aşılanmıştır. Halihazırda ülkede sınırlı sayıda aşı bulunması nedeniyle, mpox aşılama stratejisi yine bağlama göre uyarlanmaktadır. Nisan 2025'te Kongo Ulusal Farmakovijilans Merkezi (CNPV), ülkeye uyarlanmış bir DSÖ kohort olay izleme protokolü kullanarak MVA-BN aşı güvenliği izleme çalışmalarını yürütecek olan kayıt görevlilerine eğitim vermiştir.
• Uganda: 2 Şubat 2025'ten bu yana, başkent Kampala'nın en çok etkilenen iki bölgesinde toplam 61.453 doz aşı uygulanmıştır. Tek doz MVA-BN ile aşılama, aşağıdaki gruplardan 12 yaş ve üzeri bireylere odaklanmıştır: kilit popülasyonlar (seks işçileri, erkeklerle seks yapan erkekler, uyuşturucu enjekte eden kişiler, biseksüel, transseksüel, queer bireyler), uzun yol şoförleri, balıkçılar, sağlık çalışanları ve vakaların temaslıları.
• Ruanda: 17 Eylül 2024'ten bu yana 9.577 doz uygulanmıştır (7.737 ilk doz ve 1.840 ikinci doz). Hedef popülasyonlar arasında sağlık çalışanları, vakaların temaslıları ve diğer yüksek riskli gruplar arasında 18 yaş ve üstü bireyler yer almıştır.
• Nijerya: 25 Kasım 2024'ten bu yana altı eyalette 7.959 doz (4.329 birinci doz ve 3.630 ikinci doz) uygulanmıştır. Aşılama, sağlık çalışanları, vakaların temaslıları ve bağışıklık sistemi baskılanmış bireyler gibi ciddi hastalık riski taşıyan gruplar da dahil olmak üzere 18 yaş ve üstü bireyleri hedeflemektedir. Halihazırda, faaliyetlere devam etmek için fon bulunması beklendiğinden aşılama askıya alınmıştır.
• Sierra Leone: 27 Mart 2025'ten bu yana, tek doz stratejisi kullanılarak 887 doz uygulanmıştır. Hedef gruplar arasında sağlık ve ön saflarda çalışanlar, seks işçileri, vakaların temaslıları ve diğer yüksek riskli popülasyonlar arasında 12 yaş ve üstü bireyler yer almaktadır.
• Liberya: 16 Nisan 2025'ten bu yana 631 doz uygulanmıştır. Hedef gruplar arasında sağlık çalışanları, vakaların temaslıları ve diğer yüksek riskli kilit popülasyonlar dahil olmak üzere 18 yaş ve üstü bireyler yer almaktadır.
• Orta Afrika Cumhuriyeti: 18 Ocak 2025'ten bu yana, öncelikle doğrulanmış vakaların temaslılarına olmak üzere 100 doz uygulanmıştır. Aşılamanın diğer illere de yaygınlaştırılmasına yönelik planlar devam etmektedir.

Afrika Bölgesi'ndeki diğer ülkelerin de önümüzdeki haftalarda mpox aşılamasına başlaması beklenmektedir.

Küresel operasyonel güncellemeler

DSÖ sağlık acil durum önleme, hazırlık, yanıt ve dayanıklılık (HEPR) çerçevesi, hem mpox'un önlenmesi ve kontrolünün artırılmasına yönelik Stratejik Çerçeve'nin (2024-2027) hem de mpox Uluslararası Endişe Verici Halk Sağlığı Acil Durumu'na (PHEIC) yönelik mevcut acil yanıtın temelini oluşturmaktadır.

HEPR çerçevesiyle uyumlu olarak, mpox için DSÖ Küresel Stratejik Hazırlık ve Yanıt Planı (SPRP), beş temel bileşeni güçlendirmeye odaklanmaktadır: 5C’ler:

1. Acil durum koordinasyonu: Zamanında kriz müdahalesi için etkili koordinasyon.

2. İşbirlikçi sürveyans: Erken tehdit tespiti için gerçek zamanlı veri entegrasyonu.

3. Toplulukların koruması: Önleme ve dayanıklılık oluşturma önlemlerine toplulukları dahil etme.

4. Güvenli ve ölçeklenebilir bakım: Sağlık sistemlerini ölçeklenebilir kapasiteyle temel bakımı sağlayacak şekilde donatma.

5. Karşı önlemlere erişim ve bunların sunumu: Tıbbi karşı önlemlerin eşit şekilde dağıtılmasını sağlama.

Bu bölüm, 25 Nisan 2025 itibarıyla DSÖ küresel mpox yanıtına ilişkin güncellemeleri sağlamaktadır.

1.Acil durum koordinasyonu

• DSÖ, mpox küresel stratejik hazırlık ve yanıt planını revize ederek Ağustos 2025'e kadar altı ay süreyle uzatmış ve küresel yanıtı büyütmek ve iyileştirmek için uyarlamalar getirecek şekilde güncellemiştir.
• DSÖ ayrıca Afrika Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) ve ortaklarıyla birlikte çalışarak Afrika için mpox kıtasal yanıt planı 2.0'ı başlatmıştır. İlk olarak Eylül 2024'te başlatılan ve Ağustos 2025'e kadar olan dönemi kapsayan kıtasal yanıt planının bir uzantısı olan bu plan, devam eden ve gelecekteki halk sağlığı acil durumları için sağlık sistemlerinin dayanıklılığını güçlendirerek yanıt aşamasını tamamlamak ve rutin programlara geçiş için bir yol haritası görevi görmektedir.

2. İşbirlikçi sürveyansı

• Afrika'daki mpox ile ilgili epidemiyolojik verilerin güncellemeleri haftalık olarak, küresel epidemiyolojik verilerin güncellemeleri aylık olarak devam etmektedir ve her ikisine de çevrimiçi DSÖ gösterge tablosundan erişilebilir.
• Laboratuvar teşhisleri için koordinasyon, ülkeleri destekleyen tüm ortaklarla ve haftalık laboratuvar ayağı kıtasal ve aylık teşhis konsorsiyumu toplantıları aracılığıyla DSÖ'nün üç seviyesinde devam etmektedir.
• DSÖ, 16 Nisan 2025 tarihinde bir EPI-WIN web semineri düzenlemiştir: Patojen genomiklerinin faydası: Spotlight mpox. Seminerin amacı, mpox bulaşma dinamikleri hakkındaki anlayışımızı genişletmede genomiklerin kullanımını ve halk sağlığı yanıtları için sürveyansı güçlendirmedeki rolünü vurgulamaktı.
• Testlerde kalite güvencesine uyumu sağlamak için DSÖ, mpox testleri için 145 laboratuvarın katıldığı bir Dış Kalite Güvence programını kolaylaştırmıştır.
• Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde DSÖ'nün desteğiyle mpox için altı antijen hızlı tanı testinin (RDT) saha değerlendirmesi devam etmektedir. Katılımcı alımı önümüzdeki haftalarda sona erecek ve RDT'lerin test edilmesine 18 Mayıs 2025 tarihinde başlanması beklenmektedir.
• Seçilen PCR kitlerinin performans değerlendirmesinin, tespit sınırlarını belirlemek ve şu anda dünyanın farklı bölgelerinde dolaşan tüm klonları tanımlama yeteneğini değerlendirmek için Mayıs 2025'te Robert Koch Enstitüsü'nde (Berlin), DSÖ Yeni Ortaya Çıkan Enfeksiyonlar ve Biyolojik Tehditler İşbirliği Merkezi'nde başlaması planlanmaktadır.

3. Toplulukların korunması

• DSÖ, 9 Nisan 2025 tarihinde bir EPI-WIN web semineri düzenlemiştir: Etki için kanıt - mpox'a toplum merkezli bir yanıtın ilerletilmesi, mpox halk sağlığı yanıtı için sosyal ve davranışsal araştırmalara ilişkin geçici kılavuzun lansmanı, Mart 2025. Bu geçici kılavuz türünün ilk örneğidir ve acil bir müdahalede bu tür kanıtların üretilmesinin kalitesini, etiğini ve etkisini güçlendirmek için geliştirilmiştir. Kılavuz şu anda İngilizce ve Fransızca dillerinde mevcuttur. Kılavuzun uygulanmasına yönelik operasyonel destek araçları takip eden hafta içinde sahada test edilmiştir.
• Toplum koruma ortakları için bir HIVE uygulama topluluğu aktiftir. HIVE'da, halk sağlığı uygulayıcıları, araştırmacılar, operasyonel ortaklar ve sivil toplum grupları dahil olmak üzere geniş bir multidisipliner ortaklar yelpazesi, mpox halk sağlığı müdahalesi için kanıt üretimini ve kullanımını güçlendirmek için işbirliği yapmakta ve bilgi ve uzmanlık paylaşmaktadır.

4. Güvenli ve ölçeklenebilir bakım

• Tüm etkilenen ülkelerde tedavi tesislerinin güçlendirilmesi devam etmekte olup gerekli ilaçların ve temel malzemelerin mevcut olması ve hastalara ulaşması sağlanıyor, buna IPC/WASH da dahildir.
• Tedavi merkezlerinin tasarımı, kurulumu ve bağlantısı dahil olmak üzere, Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ne klinik bakım konusunda teknik destek.
• DSÖ Küresel Klinik Platformu kullanılarak mpox klinik karakterizasyonunu kolaylaştırmak için veri toplama araçlarının kullanımına devam edilmesi. Bunlara Araştırma Elektronik Veri Yakalama (REDCap) ve Açık Veri Kiti (ODK) veri platformlarında geliştirilen, açıkça erişilebilir araçlar dahildir. Bunlar şu anda Afrika'daki salgını, özellikle Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Sierra Leone ve Uganda'da anlamak için kullanılmaktadır.
• Etkilenen ülkelerdeki IPC odak noktalarına sağlık tesislerinde ve tedavi merkezlerinde iyileştirme faaliyetleri için teknik destek devam etmektedir.

5. Karşı önlemlere erişim ve bunların teslimi

Erişim ve Tahsis Mekanizması (AAM)

Teşhis Cihazları:

• MPXV teşhisleri için DSÖ Acil Kullanım Listeleme prosedürü kapsamında 28 Ağustos 2024 tarihinde yapılan Niyet Beyanı çağrısından bu yana 69 üretici DSÖ ile iletişime geçmiş ve 23 Nisan 2025 itibariyle 41 ön başvuru çağrısı planlanmıştır. Toplam 14 üretici, 14 Nükleik Asit Amplifikasyon tahlili için başvurularını sunmaya davet edilmiştir.
• DSÖ bugüne kadar dört ürünü Acil Kullanım Listeleme prosedürü kapsamında listelemiştir ve dokuz ürün şu anda değerlendirme aşamasındadır. Temmuz 2025'te bir başvuru yapılması beklenmektedir.

Aşılar

• DSÖ, Afrika kıtasındaki mpox vakalarındaki artışın kontrol altına alınmasını desteklemek amacıyla, risk grubundaki etkilenen ülkelerde mpox aşısının uygulanmasını ve kullanımını hızlandırmak için teknik destek sağlamaya devam etmektedir.
•  
• Ocak 2025'te Japonya'dan Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ne 50.000 doz LC16m8 aşısı da dahil olmak üzere bugüne kadar on ülkeye 1.045.180 doz aşı teslim edilmiştir.
• Aşılama faaliyetleri yedi ülkede (Orta Afrika Cumhuriyeti, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Liberya, Nijerya, Ruanda, Sierra Leone ve Uganda) başlamıştır. Aşı tahsisi isteyen diğer ülkeler ulusal mpox aşılama planlarını hazırlamaktadır.
• Aşı üreticisi Bavarian Nordic'in MVA-BN mpox aşısı için ürün sorumluluğu konusundaki tutumu: Ulusal düzenleyici otoriteler Pazarlama İzni (MA) veya Acil Kullanım İzninde (EUA) ürünün etiketinde olmayan yaş endikasyonlarına (örneğin bir yaş ve üzeri veya 12 yaş ve üzeri) izin verdiğinde, Bavarian Nordic bu yaş grupları için ürün sorumluluğunu üstlenir.
• DSÖ, UNICEF ve Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri Federasyonu (IFRC) “Salgın ortamlarında mpox aşılamasının yüksek alımının nasıl sağlanacağı ve sürdürüleceği” konusunda bir kaynak hazırlamıştır. Nisan 2025.
• AAM ortakları, ülkelerin ulusal aşılama planlarının uygulanmasına yönelik operasyonel fonları almaları için rehberlik almalarını sağlamak üzere birlikte çalışmaya devam etmektedir.

Mpox kaynakları

Stratejik planlama ve küresel destek

Uluslararası Sağlık Tüzüğü Acil Durum Komitesi, Gözden Geçirme Komitesi ve Genel Müdürün Geçici Tavsiyeleri

Bölgesel bilgi ürünleri

Sürveyans

Laboratuvar ve Tanı

Klinik Yönetim Enfeksiyon Önleme ve Kontrol

Aşılama

Toplum koruma halk sağlığı tavsiyeleri ve risk iletişimi ve toplum katılımı (RCCE) kaynakları

One Health (Tek Sağlık) ve Hayvan Sağlığı

Eğitim ve Öğretim

Diğer kaynaklar

Açıklama: Sunulan tüm veriler yorumlanırken dikkatli olunmalıdır ve DSÖ, ulusal halk sağlığı yetkilileri ve verilerle ilgili olarak farklı veri ekleme kriterleri ve farklı veri kesme süreleri kullanan diğer kaynaklar tarafından yayınlanan bilgi ürünleri arasında farklılıklar olması beklenir. Doğruluk ve güvenilirliği sağlamak için adımlar atılırken, tüm veriler sürekli doğrulama ve değişime tabidir. Tüm sayımlar, ülkeler, eyaletler ve bölgeler arasında vaka tespiti, tanımlar, laboratuvar testleri ve raporlama stratejilerindeki değişikliklere tabidir.

Ek 1. Şubat 2025'teki Son Hızlı Risk Değerlendirmesi

DSÖ en son küresel mpox hızlı risk değerlendirmesini Şubat 2025'te gerçekleştirmiştir. Bu risk değerlendirmesi sırasında mevcut olan bilgilere dayanarak, mpox'un oluşturduğu genel halk sağlığı riski aşağıdaki gibi değerlendirilmiştir:

*Epidemiyoloji, bulaşma şekilleri, ciddi hastalık için risk faktörleri, viral kökenler ve evrim ile önleme ve kontrol için strateji ve karşı önlemlerin uygunluğu hakkında kapsamlı bir anlayış kazanmak için tüm mpox salgınları kendi yerel bağlamlarında ele alınmalıdır.

**Ancak Kinşasa'daki durum özel bir dikkat gerektirmektedir. Buradaki klad Ia MPXV salgınıyla ilişkili risk, klad Ia MPXV'nin endemik olduğu bölgelere kıyasla daha yüksek kabul edilmektedir ve şu anda Kinshasa bağlamında  klad Ia MPXV ve klad Ib MPXV'nin13 epidemiyolojik olarak farklı olduğunu gösteren hiçbir kanıt bulunmamaktadır.

*** Bu grup, çeşitli sağlık sistemlerine ve farklı müdahale kapasitelerine sahip ülkeleri ve bölgeleri kapsayan çok geniş bir coğrafi alanı temsil etmektedir. Bu gruptaki bazı ülkelerde veya bölgesel bloklarda risk değişebilir ve/veya düşük olarak değerlendirilebilir.

Risk gruplarıyla ilgili olarak ayrıntılı açıklama aşağıda yer almaktadır:

• • • • Klad Ib MPXV - Çoğunlukla Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve komşu ülkelerdeki mpox için endemik olmayan bölgeleri etkilemektedir ve mpox esas olarak cinsel temas da dahil olmak üzere insandan insana yakın fiziksel temas yoluyla yayılmaktadır. Uluslararası yayılım ağırlıklı olarak cinsel temasla bağlantılıdır: Yüksek.
      • Klad Ia MPXV - Çoğunlukla Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ndeki mpox endemik bölgeleri etkilemekte olup, diğer Orta ve Doğu Afrika ülkelerinde de sporadik vakalar bildirilmiştir; burada mpox zoonotik yayılma olayları ve cinsel temas da dahil olmak üzere esas olarak yakın fiziksel temas yoluyla insandan insana bulaşma ile bağlantılıdır: Orta.
      • Klad II MPXV (tarihsel olarak endemik bölgeler) - Nijerya ve mpoksun endemik olduğu, çocukları ve yetişkinleri etkilediği ve zoonotik yayılma olaylarının yanı sıra cinsel temas da dahil olmak üzere yakın fiziksel temas yoluyla insandan insana bulaşmayla bağlantılı olduğu Batı ve Orta Afrika ülkeleri: Orta.
      • Klad IIb MPXV**** - Salgınların ağırlıklı olarak erkeklerle seks yapan yetişkin erkekleri etkilediği ve ağırlıklı olarak cinsel temas yoluyla yayıldığı küresel risk: orta.

Mevcut ve yeni MPXV suşlarının ortaya çıkmaya ve insan popülasyonları içinde yayılmaya devam etme olasılığının yüksek olması ve potansiyel sonuçları göz önüne alındığında, küresel düzeyde genel halk sağlığı riski orta düzeyde olarak değerlendirilmektedir.

¹³Daha fazla ayrıntı için lütfen Çok ülkeli mpox salgını, Dış durum raporu #48'e bakınız

****Bu grup, çok çeşitli sağlık sistemlerine ve yanıt kapasitelerine sahip ülkeler ve bölgelerle çok geniş bir coğrafi alanı temsil etmektedir ve bu gruptaki seçili ülkelerde veya bölgesel bloklarda risk değişebilir ve/veya düşük olarak değerlendirilebilir.

Bireysel düzeydeki risk, coğrafi alan, epidemiyolojik bağlam, biyolojik cinsiyet, cinsiyet kimliği veya cinsel yönelimden bağımsız olarak büyük ölçüde maruz kalma riski ve bağışıklık durumu gibi bireysel faktörlere bağlıdır.

Bu hızlı risk değerlendirmesinde, halk sağlığı riski, etkilenen bölgelerde ve bu bölgelerden insan sağlığı riski, daha fazla yayılma riski ve yetersiz yanıt kapasiteleri riskinin birleşimine dayanarak tahmin edilir. Bu risk tahminlerinin sunulma şekli, Ocak 2025'te yayınlanan ve virüslerin bulaşıcılık, bağışıklık kaçışı, şiddet ve klinik/tanısal hususlar gibi karşılaştırmalı özelliklerini daha geniş ve daha genel bir bağlamda ele alan klad Ia ve klad Ib MPXV için risk değerlendirmelerinden farklı olabilir.