13 Mayıs 2025'te yayınlanmış Dış Durum Raporu-52

 

Temel Rakamlar
Raporlama Dönemi: 1 Ocak 2022 – 31 Mart 2025
Bölge	Rapor edilen doğrulanmış vaka sayısı		Doğrulanmış vakalar içindeki ölüm vakası sayısı	Raporlayan ülke sayısı
Küresel	137.029		317	132
Raporlama Dönemi: 1 Ocak 2024 – 4 Mayıs 2025
Bölge	Rapor edilen doğrulanmış vaka sayısı		Doğrulanmış vakalar içindeki ölüm vakası sayısı (1)
	2024	2025	2024	2025
Afrika	19.179	14.758	51	67
Kongo Demokratik Cumhuriyeti (2)	14.238	7.411	27	22
Uganda	1.352	4.590	13	28
Sierra Leone	0	1.387	0	10
Burundi	2.946	937	1	0
Raporlama Dönemi: Son altı hafta, 10 Mart-20 Nisan 2025
Afrika	4.517		18
Kongo Demokratik Cumhuriyeti	1.610		2
Uganda	1.307		4
Sierra Leone	1.275		8
Burundi	185		0

 

Önemli Olaylar

• Klad Ib monkeypox virüsüne (MPXV) bağlı mpox vakaları, özellikle son altı hafta içinde on ülkenin bu türün toplumda bulaştığını bildirdiği Afrika'da rapor edilmeye devam etmektedir.
• Kongo Demokratik Cumhuriyeti, 2025 yılında Afrika'da en yüksek sayıda kümülatif doğrulanmış mpox vakası bildirmeye devam ederken, kısmen test ve doğrulama kapasitesindeki azalmaya bağlı olarak önemli raporlama ve diğer bilgi boşlukları ortaya çıkmaktadır. Ia ve Ib MPXV kladları ülkede dolaşmaya devam etmektedir.
• Uganda'da da son haftalarda teyit edilmiş vakalarda bir düşüş eğilimi rapor edilmiştir. Bununla birlikte, ülke haftada yaklaşık 200 yeni doğrulanmış vaka bildirerek büyük bir salgın gözlemlemeye devam etmektedir.
• Burundi, salgının zirve yaptığı dönemde haftada 200'den fazla teyit edilmiş vakaya karşılık, haftada 50'den az yeni teyit edilmiş vaka gözlemlemeye devam etmektedir.
• Sierra Leone, son dört hafta içinde teyit edilmiş mpox vakalarının sayısında bir artış olduğunu bildirmeye devam etmektedir; son hafta içinde 500'den fazla yeni teyit edilmiş vaka bildirilmiş olup, bu durum ülkedeki bulaşmanın arttığının altını çizmektedir. Salgının epidemiyolojik özelliklerine ilişkin incelemeler devam etmekte olup DSÖ - Afrika CDC ortak misyonu salgın yanıtını geliştirmek için tavsiyelerde bulunmuştur.
• Bu rapor, bugüne kadar yedi ülkede 668.000 dozdan fazla MVA-BN aşısının uygulandığı Afrika Bölgesi ülkelerindeki mpox aşılamasına genel bir bakış sunmaktadır. Toplam doz sayısının %87'si, hedefe yönelik aşılama stratejileriyle sınırlı aşı arzının kullanımını optimize etmek amacıyla farklı illerde mikro planlamanın devam ettiği Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde uygulanmıştır.

1 Ölümlere ilişkin verilerin rutin gözden geçirme ve uyumlaştırma süreçleri, ölümlerin zaman içinde dağılım şeklini değiştirebilir ve bu da bu raporun önceki baskılarından küçük farklılıklara neden olabilir.

2 Demokratik Kongo Cumhuriyeti için belirtilen ulusal düzeydeki vaka sayıları, mpox için ulusal laboratuvar veri tabanına dayanmaktadır.

Bu baskıda aşağıdaki konular yer almaktadır:

• Bağlamsal açıklama
• Epidemiyolojik güncelleme
  • Küresel maymun çiçeği virüsü (MPXV) dağılımı
  • Virüs kladına göre mpox salgınlarına genel bakış
  • Afrika'da laboratuvarca doğrulanmış vakalar bildirildi
  • Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ne odaklanın (klad Ia & Ib MPXV)
  • Clade I MPXV'ye bağlı mpox vakalarını bildiren diğer ülkeler
  • Hindistan'da Clade Ib MPXV'ye bağlı ek mpox vakaları bildirildi
  • Sierra Leone'de epidemiyolojik durum
  • Afrika Bölgesinde Mpox aşılaması
• Küresel operasyonel güncellemeler
  • Acil durum koordinasyonu
  • İşbirliğine dayalı gözetim
  • Toplumsal koruma
  • Güvenli ve ölçeklenebilir bakım
  • Karşı önlemlere erişim ve bunların teslimi
• Mpox kaynakları
• Ek 1. Şubat 2025 tarihli Son Hızlı Risk Değerlendirmesi

Bağlamsal Açıklama

Bu rapor şu konularda bir güncelleme sunmaktadır:

• mpox için 31 Mart 2025 tarihli verilerle küresel epidemiyolojik durum;
• Afrika'da (DSÖ Afrika Bölgesindeki ülkeler ve DSÖ Doğu Akdeniz Bölgesindeki bazı ülkeler dahil) 4 Mayıs 2025 itibariyle verilerle birlikte mpox için epidemiyolojik durum;
• clade I MPXV'ye bağlı ithal edilen mpox vakalarına ilişkin 8 Mayıs 2025 itibariyle güncellemeler;
• 8 Mayıs 2025 itibariyle operasyonel yanıt güncellemeleri.

En son mpox güncellemeleri ayrıca DSÖ mpox sürveyans raporunda da bulunabilir.

Raporun epidemiyolojik içeriği, 2022 yılında kurulan küresel mpox gösterge tabanlı sürveyansından elde edilen bilgilere dayanmaktadır. Bu sürveyans sistemi, Üye Devletler tarafından DSÖ'ye bildirilen veya resmi Üye Devlet kaynakları (web sayfaları, sürveyans gösterge panoları, epidemiyolojik ve durum raporları) aracılığıyla kamuya açık olarak bildirilen doğrulanmış ve olası mpox vakaları ve ölümleri hakkında veri toplamaktadır. Bazı ortamlarda, özellikle Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde, şüpheli vakaların Polimeraz Zincir Reaksiyonu (PCR) testine sınırlı erişim göz önüne alındığında, DSÖ, 14 Ağustos 2024 tarihinde uluslararası halk sağlığı acil durumunun (PHEIC) ilan edilmesinden bu yana şüpheli mpox için ülkenin ulusal klinik vaka tanımını karşılayan şüpheli (klinik olarak uyumlu) mpox vakalarını da bildirmektedir.

Teste tabi tutulan şüpheli vakalar, test sonuçlarından bağımsız olarak genel şüpheli vaka sayısından çıkarılmadığından, şüpheli vaka göstergesi yine de dikkatle yorumlanmalıdır. Daha ayrıntılı bilgilerin yokluğunda, teyit edilmiş vakaları bildirilen toplam şüpheli vaka sayısından doğru bir şekilde çıkarmak şu anda mümkün değildir; bu nedenle, teyit edilmiş vakalar şüpheli vakaların bir alt kümesini temsil etmektedir. Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde şüpheli mpox için vaka tanımına buradan ulaşabilirsiniz.

Epidemiyolojik güncelleme ³٬⁴

Küresel maymun çiçeği virüsü (MPXV) dağılımı

4 Mayıs 2025 itibariyle, rapor edilen MPXV kladlarının tespit edildiği ülkelere göre dağılımı Şekil 1'de gösterilmektedir. Bu bilgiler, açık erişimli veri tabanları, hakemli yayınlar, raporlar ve Virüs Evrimi Teknik Danışma Grubu (TAG-VE) dahil olmak üzere DSÖ ile doğrudan iletişim de dahil olmak üzere farklı kaynaklar aracılığıyla yürütülen ve rapor edilen genom dizilemesinden derlenmiştir.

Eylül 2023'teki ilk tespitinden bu yana, clade Ib MPXV 29 ülkede tespit edilmiştir (Şekil 1). Bu ülkelerin çoğu yalnızca seyahatle ilişkili vakalar, yani Orta veya Doğu Afrika'da clade Ib MPXV'nin toplumda bulaştığı ülkelerde maruz kalan veya bu bölgelerden dönen yolcuların temaslıları olan bireylerde enfeksiyonlar bildirmiştir.

Şekil 1. DSÖ'ye 1 Ocak 2022 - 4 Mayıs 2025  tarihleri arasında bildirilen MPXV kladlarının ülkelere göre coğrafi dağılımı (5).

 

Son altı hafta içinde klad Ib MPXV bulaşmasının durumuna bağlı olarak, bir ülke aşağıdaki özelliklere sahip olarak sınıflandırılır:

Son altı hafta içinde bildirilen en az bir vakanın seyahatle veya mpox bulaştığı bilinen bir ülkeden gelen bir yolcuyla temasla epidemiyolojik bir bağlantısı yoksa toplum bulaşması. Bu sınıflandırma, bildirilen toplam vaka sayısına bakılmaksızın geçerlidir.

(3) Afrika kıtasında DSÖ Afrika Bölgesinde 47 ve Doğu Akdeniz Bölgesinde yedi Üye Devlet bulunmaktadır.

(4) Farklı raporlama tarihleri nedeniyle bu rapor ile DSÖ Afrika Bölge Ofisi, Bölgesel Mpox Bülteni arasında epidemiyolojik verilerde küçük farklılıklar olması beklenmektedir. Bölgesel Mpox Bültenine aşağıdaki bağlantıdan ulaşabilirsiniz: Mpox (maymun çiçeği) | DSÖ | Afrika Bölge Ofisi

(5)Gösterilen MPXV kladlarının coğrafi dağılımı, doğrulanmış mpox vakalarının klinik örneklerinden elde edilen sekanslara dayanmaktadır. Atık su ve çevresel örneklerden elde edilen diziler bu analizin dışında tutulmuştur.

Son altı hafta içinde, bildirilen tüm vakalar ya: mpox bulaştığı bilinen bir ülkeye seyahat eden, muhtemelen orada maruz kalan ve dönüşte veya varışta teşhis konulan bireyler VEYA kendileri seyahat etmeyen ancak maruziyetin muhtemelen gerçekleştiği etkilenen bir ülkeye seyahat eden biriyle doğrudan teması olan bireyler ise seyahatle bağlantılı vakalar.

Önceki bulaşma sınıflandırmasına bakılmaksızın, son vakadan bu yana altı haftadan uzun bir süre boyunca klad Ib MPXV'ye bağlı yeni bir mpox vakası bildirilmemişse, daha önce bildirilmiş vakalar.

Bulaşma kontrol aşamasındadır 6.

Vakaların toplumdan bulaşmaya mı yoksa seyahatle mi bağlantılı olduğunu belirlemek için yeterli bilgi mevcut değilse, bilinmeyen bulaşma dinamikleri.

Şekil 2, bugüne kadar clade Ib MPXV'ye bağlı mpox vakaları bildiren tüm ülkelerdeki clade Ib MPXV bulaşma durumuna genel bir bakış sunmaktadır. Klad Ib MPXV'nin ortaya çıktığı Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde 10 ilde vakalar bildirilmiştir: Güney Kivu, Kuzey Kivu, Kinshasa, Kasai, Tshopo, Tanganyika, Haut Katanga, Mai-Ndombe, Lomami ve Kongo-Central. Afrika'da son altı hafta içerisinde Burundi, Kenya, Malavi, Kongo Cumhuriyeti, Ruanda, Güney Sudan, Uganda, Tanzanya Birleşik Cumhuriyeti ve Zambiya'da da klad Ib MPXV'nin toplumdan bulaştığı rapor edilmiştir.

Afrika dışında 16 ülke klad Ib MPXV'ye bağlı mpox vakaları bildirmiştir: Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı (12 vaka), Almanya (10 vaka), Hindistan (10 vaka) 7, Çin (yedi vaka), Belçika (beş vaka), Katar (beş vaka), Tayland (beş vaka), Amerika Birleşik Devletleri (dört vaka), Fransa (üç vaka) , Birleşik Arap Emirlikleri (iki vaka), Brezilya, Kanada, Umman, Pakistan, İsveç ve İsviçre (birer vaka). Geçtiğimiz altı hafta boyunca Afrika dışında yalnızca seyahatle ilişkili vakalar bildirilmiştir. Geri kalan ülkeler ve her birinde bildirilen vaka sayıları hakkında daha fazla bilgi için lütfen Klad Ib MPXV'ye bağlı mpox vakalarını bildiren diğer ülkeler bölümündeki Tablo 1'e bakınız.

(6) Daha fazla bilgi için lütfen mpox'un önlenmesi ve kontrolünün geliştirilmesine yönelik stratejik çerçeveye-2024-2027(2024) bakınız, söz konusu dökümana  aşağıdaki adresten erişebilirsiniz: https://www.who.int/publications/i/item/9789240092907

(7) Aralık 2024'ten Mart 2025'e kadar olan dönemde tespit edilen klad Ib MPXV'ye bağlı dokuz doğrulanmış mpox vakası, bu raporun son baskısından bu yana geçen süre içinde Hindistan tarafından geriye dönük olarak bildirilmiştir.

Şekil 2. 4 Mayıs 2025 itibarıyla son altı haftadaki ülkelere göre Ib MPXV klad bulaşma durumu.

Virüs kladlarına göre mpox salgınlarına genel bakış

Bu bölüm, MPXV alt kladlarına göre mpox salgınlarına genel bir bakış sağlar. Tüm ortamlardaki salgınların kapsamlı bir listesi olması amaçlanmamıştır; bunun yerine, bazı salgınların ve etkilenen popülasyonların temel özelliklerini vurgular. Şu ana kadar farklı MPXV suşlarının doğal bulaşıcılığında belgelenmiş bir fark olmasa da, farklı ortamlarda farklı popülasyonları etkileyerek farklı salgın dinamiklerine yol açmaktadır.

Klad Ia MPXV

Clade Ia MPXV, öncelikle endemik illeri etkilediği Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde bulunur ve 2023'ten bu yana başkent Kinşasa da dahil olmak üzere son yıllarda daha önce etkilenmemiş illerde giderek daha fazla bulunmuştur. Komşu Orta Afrika Cumhuriyeti ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde sporadik vakalar rapor edilmeye devam etmektedir. Kongo Cumhuriyeti ve Orta Afrika Cumhuriyeti vakalar arasında çocukların oranının daha yüksek olduğunu bildirirken, Kongo Cumhuriyeti'nde vakaların çoğu yetişkinlerden oluşmaktadır.

Daha önce, genomik dizileme analizi, klad Ia MPXV'nin tipik olarak insan popülasyonlarında zoonotik maruziyet yoluyla ortaya çıktığını ve insandan insana sınırlı bulaşmaya yol açtığını göstermiştir. Mevcut epidemiyolojik veriler ve filogenetik analizler, endemik bölgelerde klad Ia MPXV'ye bağlı birçok mpox salgınının, ikincil insandan insana bulaşma ile zoonotik yayılmadan kaynaklandığını göstermektedir. Bununla birlikte, 2024 yılından itibaren Kinshasa'da klon Ia MPXV'nin bir soyunun, çoğunlukla cinsel temas yoluyla, insandan insana bulaşmasının arttığına dair kanıtlar ortaya çıkmaktadır. Ülkedeki diğer üç ilde (Kongo Merkez, Kwilu ve Kwango) bu soy tespit edilmiş ve İrlanda'da importe bir vaka bulunmuştur. Orta Afrika Cumhuriyeti veya Kongo Cumhuriyeti'nde klad Ia MPXV'nin sürekli olarak insandan insana bulaştığı henüz belgelenmemiştir.

Klad Ib MPXV

Klad Ib MPXV, ağırlıklı olarak Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde ve doğudaki komşu ülkelerde yayılmakta olup bildirildiği diğer ülkelerde öncelikli olarak seyahatle ilgili vakalar görülmektedir (Şekil 2). Klad Ib'nin hiçbir insan vakası hayvan maruziyetiyle önemli ölçüde ilişkilendirilmemiştir ve güncel genom dizileme verileri, şu ana kadar tespit edilen tüm vakaların, 2023'te Güney Kivu'da ilk kez tespit edilen suşa genomik olarak bağlı olduğunu göstermektedir. Şimdiye kadar yalnızca insandan insana temas yoluyla bulaşmaktadır.

İmporte mpox vakaları, kuluçka dönemlerinde veya erken semptomlarla seyahat eden ve bildirimde bulunan ülkeye vardıklarında teşhis konulan yetişkinler arasında görülmüştür. Genellikle, ziyaret ettikleri ülkede bilinen veya bilinmeyen mpox tanısı olan kişilerle daha önce cinsel temasta bulunduklarını bildirmişlerdir.

Genellikle bağlantılı cinsel ağlar arasındaki cinsel temas yoluyla yeni ortamlarda ortaya çıkan klad Ib MPXV salgınları genişleyebilir ve bulaşma kalıpları değişebilir; bu, haneler içinde yayılma ve yaş ve cinsiyet dağılımında kademeli bir değişime yol açabilir. Bu, çocuklarda vaka oranının artmasına ve en yüksek insidansın küçük çocuklar ve genç yetişkinler arasında gözlendiği iki şekilli bir dağılıma neden olur.

Klad IIa MPXV

IIa klad MPXV'nin insan popülasyonlarında salgınları endişe verici bir gelişmedir, çünkü bu klad esas olarak hayvanlarda tespit edilmiştir, bunlara Amerika Birleşik Devletleri'nde ithal edilen küçük memelilerle bağlantılı 2003 salgını ve Fildişi Sahili'ndeki Tayland milli parkında maymunlar arasında daha yakın zamanda gerçekleşen salgın dahildir. 2024'ten bu yana, Fildişi Sahili, Gana, Gine ve Liberya gibi ülkeler, başkentleri de dahil olmak üzere farklı yerlerde IIa klad MPXV'den kaynaklanan mpox'un insan vakalarını bildirmiştir.

Bu ülkelerde, yetişkinlerde ve çocuklarda, birçoğunun bilinen bir epidemiyolojik bağlantısı olmayan, klad IIa MPXV ile bağlantılı mpox bildirilmiştir. Sınırlı epidemiyolojik araştırma, bu salgınlardaki bulaşma biçimlerinin anlaşılmasını kısıtlamıştır. İnsanlarda klad IIa MPXV enfeksiyonu, bilimsel literatürde en az tanımlanan enfeksiyon olmaya devam etmektedir. Bununla birlikte, genomik dizileme analizinden elde edilen ön bulgular ve etkilenen ülkelerdeki farklı coğrafi bölgelerdeki vaka sayısındaki sürekli artış, çoğunlukla yetişkinler arasında, tekrarlayan zoonotik taşma olaylarının ve ardından sınırlı ikincil insandan insana bulaşmanın meydana geldiğini göstermektedir. Bu suş için cinsel temas yoluyla bulaşma belgelenmemiş olsa da, diğer MPXV suşlarında olduğu gibi, her türlü yakın temasın yayılmasına katkıda bulunması muhtemeldir.

Klad IIa ve klad IIb MPXV'nin eş dolaşımı ilk olarak 2024 yılında Fildişi Sahili, Gana ve Liberya'da bildirilmiştir.

Klad IIb MPXV

Afrika'nın diğer bölgelerinde ve diğer kıtalarda görülen mpox salgınlarının çoğu, 2022'de başlayan birden fazla ülkede görülen salgının devamı olan IIb MPXV kladından kaynaklanmaktadır. Çoğu bölgede IIb kladı B.1 soyunun dolaşımı bildirilirken, A.1 soyu Nijerya'da ve DSÖ Doğu Akdeniz Bölgesi'ndeki bazı ülkelerde dolaşmaya devam etmektedir. Düşük seviyelerde bulaşmanın bildirildiği Afrika dışındaki en çok etkilenen nüfus, öncelikle cinsel temas yoluyla maruz kalan erkeklerle seks yapan erkekler olmaya devam etmektedir. Kadınlar ve çocuklar gibi başkalarının da etkilendiği durumlarda, bu durum sürekli bulaşmaya yol açmamıştır. Batı Afrika'da vakalar farklı yaş gruplarında bildirilmekte ve erkekler ile kadınları içermekte olup, tam olarak anlaşılmayan potansiyel olarak farklı bulaşma dinamiklerini vurgulamaktadır.

2022'de başlayan ve IIb klad MPXV tarafından yönlendirilen çok sayıda ülkeyi etkileyen mpox salgını, cinsel temasın MPXV'nin toplum içinde uzun süreler boyunca bulaşmasını sağlayabileceğini göstermiştir. Benzer şekilde, Ia ve Ib alt kladlarının da cinsel temas yoluyla yayıldığı ve bulaşmalarının farklı ortamlarda sürdürüldüğü gösterilmiştir. Tüm kladlar için cinsel olmayan doğrudan fiziksel temas yoluyla bulaşmanın bulaşabilirliği ve sürdürülebilirliği hakkında anlaşılması gereken çok şey vardır. İnsandan insana bulaşmanın devam ettiği ortamlarda, muhtemelen cinsel, ev içi ve toplum temasının bir kombinasyonu tarafından yönlendirilmektedir.

Afrika'da bildirilmiş olan laboratuvarca teyit edilmiş vakalar

Afrika'da, 30 Aralık 2024'ten 4 Mayıs 2025'e kadar, 18 ülke tarafından 67 ölüm dahil (CFR - %0,5) 14.758 doğrulanmış mpox vakası bildirilmiştir. En çok etkilenen ülke Kongo Demokratik Cumhuriyeti (22 ölüm dahil 7.411 teyit edilmiş vaka) (8) olmaya devam ederken onu Uganda (28 ölüm dahil 4.590 teyit edilmiş vaka) (9), Sierra Leone (1.387 teyit edilmiş vaka ve 10 ölüm) ve Burundi (937 teyit edilmiş vaka, ölüm yok) takip etmektedir (Şekil 3).

Son haftalarda ve bildirilen teyit edilmiş vakalara göre Kongo Demokratik Cumhuriyeti (10) ve Uganda büyük mpox salgınları yaşamaya devam etmektedir; Demokratik Kongo Cumhuriyeti son altı hafta içinde en yüksek sayıda teyit edilmiş vaka bildirmiş (1.610 teyit edilmiş vaka), onu Uganda (1.307 teyit edilmiş vaka) izlemiştir.

Öte yandan, 2024'ün ilk yarısında ve 2025'in başlarında büyük bir mpox salgını yaşayan Burundi, Şubat 2025'ten bu yana haftada 50'den az vaka bildirmektedir ve salgının zirvesinde haftada 200 vakaya düşmüştür.

Sierra Leone ise ilk kez 2025 yılında Afrika'da en fazla teyit edilmiş vaka bildiren ilk üç ülke arasına girmiştir. Bu yeni gelişme, Sierra Leone'de son dört hafta içinde bildirilen vakalardaki ani artışı takip etmektedir; sadece geçen hafta boyunca haftada 500'den fazla yeni teyit edilmiş vaka bildirilmiştir. Bu artıştan önce sadece klad IIb MPXV tespit edilmişti, ancak daha yeni numuneler için genomik dizileme analizi gerçekleştirme çabaları devam etmektedir.

Şekil 3. Son 12 ayda, 27 Nisan 2024 - 4 Mayıs 2025tarihleri arasında Afrika'da teyit edilmiş mpox vakalarının ülkelere göre salgın eğrisi.

(8) Kongo Demokratik Cumhuriyeti için burada belirtilen ulusal düzeydeki vaka sayıları, mpox için ulusal laboratuvar veri tabanına dayanmaktadır.

(9) Ölümlere ilişkin verilerin rutin gözden geçirme ve uyumlaştırma süreçleri, ölümlerin zaman içinde dağılım şeklini değiştirebilir ve bu da bu raporun önceki baskılarından küçük farklılıklara neden olabilir.

(10) Ocak 2025'in sonundan bu yana ülkedeki test ve doğrulama kapasitesindeki azalma göz önünde bulundurulduğunda bu durum ihtiyatla yorumlanmalıdır. Bu konu bir sonraki bölümde daha ayrıntılı olarak ele alınmaktadır.

Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ne odaklanmak (clade Ia & Ib MPXV)

Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ndeki Mpox salgınları hem klad Ia hem de Ib MPXV suşları tarafından yönlendirilmeye devam etmektedir (Şekil 4). Sıralanan örneklerin çoğu 1 Ekim 2023 ile 3 Mart 202511 tarihleri arasında Kinshasa ve Güney Kivu illerinden alınmıştır. Ülkedeki tüm iller bu dönemde doğrulanmış mpox vakaları bildirmiş olsa da, üç ilden gelen numuneler için sekanslama yapılmamıştır: Haut-Lomami, Ituri ve Kasai Oriental. Şimdiye kadar, klad Ib MPXV 10 ilde tespit edilmiştir ve bunların beşinde klad Ia MPXV ile birlikte dolaşmaktadır (Şekil 4). Kinşasa salgınından elde edilen sekanslama verileri, yüksek APOBEC3 odaklı mutasyon oranlarıyla clade Ia MPXV'nin insandan insana bulaşmasının giderek arttığını ortaya koymuştur. Bununla birlikte, clade Ia MPXV'nin dolaşımda olduğu diğer illerde şu ana kadar böyle bir belirti belgelenmemiştir.

Dizileme için mevcut strateji, Kinşasa'ya ulaşan PCR-pozitif örneklere öncelik verilen bir kolay örnekleme yaklaşımı izlemektedir. Bu, Kinşasa'daki ve daha iyi numune taşıma sistemlerine sahip illerdeki durumun iyi bir şekilde görülebilmesini sağlar, ancak virüs suşlarının illere göre gözlemlenen dağılımını saptırabilir.

Şekil 4. Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde, 1 Ekim 2023-3 Mart 2025 tarihleri arası klad Ia ve Ib MPXV'nin illere göre coğrafi dağılımı (12)

Bildirilen şüpheli mpox vakalarının salgın eğiliminin analizi (solda, Şekil 5), 2024'ün ikinci yarısında kayda değer bir artış eğilimi olduğunu ve o zamandan beri haftada bildirilen şüpheli vaka sayısının haftada 2.000 ila 3.000 vaka arasında değişen yüksek bir seviyede kaldığını göstermektedir. Bildirilen teyit edilmiş vakalardaki eğilimler (sağda, Şekil 5) 2024'te yükselen bir trendin ardından 2025'in başından bu yana bir düşüşe işaret etmektedir. Ülkedeki test ve teyit işlemlerine erişimden büyük ölçüde etkilendiği için (üstte, Şekil 6) bu sonuncusunun dikkatle yorumlanması gerekmektedir.

(11),(12) Bu, alt ulusal genomik dizileme verilerinin mevcut olduğu en son tam epidemiyolojik haftadır.

Şekil 5. Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde, , 1 Ocak 2024 - 27 Nisan 2025 tarihleri arasında  bildirilen şüpheli (solda) ve doğrulanmış (sağda) mpox vakalarının salgın eğrisi (12)

Şekil 6'da örnekleme oranı, klinik örneklerin alındığı vaka sayısının (ulusal laboratuvar sıra listesine kaydedildiği şekilde) sendromik sürveyans sistemi aracılığıyla bildirilen şüpheli vaka sayısına bölünmesiyle hesaplanmaktadır. Bu metrik, iki farklı kaynaktan gelen verileri birleştirir ve yalnızca test faaliyetini tahmin etmek için kullanılır. İki veri tabanı arasındaki olası tarih uyumsuzlukları ve diğer tutarsızlıklar nedeniyle, bu tahminler haftadan haftaya değişebilir ve dikkatle yorumlanmalıdır. Test pozitifliği, her bir coğrafi bölge için yapılan toplam test sayısı içinde pozitif PCR sonuçlarının oranı olarak hesaplanır. Doğrulanmış vaka sayısı 2025 yılı boyunca genel bir düşüş eğilimi göstermiş olsa da (sağda, Şekil 5), test pozitifliği aynı dönemde yaklaşık %50 oranında sabit kalmıştır (altta, Şekil 6). Bu durum, son haftalarda bildirilen doğrulanmış vakalarda gözlenen düşüş eğiliminin, test pozitifliğinde düşüşe neden olacak mpox insidansındaki gerçek bir düşüşten ziyade, teste erişimin azalmasının bir sonucu olabileceğini göstermektedir (vakalarda gerçek bir düşüş olması durumunda, şüpheli vakaların daha yüksek bir oranının negatif bir testin ardından atılması beklenir). Bu durum, 2024 yılının ortalarından itibaren test edilen şüpheli vakaların oranındaki düşüş (üstte, Şekil 6) ve ardından o tarihten bu yana test edilen şüpheli vakaların %25'inin sabit kalmasıyla da desteklenmektedir; bu da saha tabanlı klinik sürveyansın ve laboratuvar testlerinin her ikisinin de test kapasitesine kıyasla saha sürveyansının daha fazla genişlemesiyle hızlandığını göstermektedir. Bu nedenle, zaman içinde teyit edilen vakalardaki eğilimlerin yorumlanmasında, şüpheli vakalardaki eğilimler, test edilen şüpheli vakaların oranı ve zaman içinde test pozitifliği dikkate alınmalıdır.

(12) Bu, alt ulusal verilerin mevcut olduğu en son tam epidemiyolojik haftadır.

Şekil 6. Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde, 1 Ocak 2024 - 27 Nisan 2025tarihleri arasında, haftaya göre, numune alınan şüpheli vakaların oranı (üstte) ve laboratuvar testine tabi tutulanlar arasında teyit edilen vakaların oranı (altta) (13), (14)

Ayrıca, ulusal eğilimler ulus-altı düzeyde değişen salgın dinamikleri ışığında yorumlanmalıdır. Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde en çok etkilenen 16 ilde bildirilen şüpheli mpox vakalarının salgın eğiliminin analizi, bu illerin farklı salgın boyutlarına sahip olduğunu, ancak çoğu için son haftalarda bildirilen vaka sayısının nispeten istikrarlı olduğunu göstermektedir (Şekil 7).

Yalnızca klon Ib MPXV bildiren iller arasında Güney Kivu, ülkedeki şüpheli vakaların çoğunu oluşturmaya devam etmekte ve hala tipik olarak haftada 400'ün üzerinde şüpheli vaka bildirmektedir. Rapor edilen haftalık şüpheli vaka sayısı Güney Kivu'da Ekim 2024 ortasından bu yana düşmeye devam etmiştir, ancak Şubat 2025'ten sonra rapor edilen vakalardaki düşüş, bu süre zarfında eyalette çatışmaların tırmanmasının sürveyans ve müdahale faaliyetleri üzerindeki etkisi göz önüne alındığında dikkatli bir şekilde yorumlanmalıdır. Kuzey Kivu ile ilgili olarak, 2025'in ilk haftalarında ilde bildirilen vakalarda gözlenen ani artış, ilin raporlama uygulamalarındaki bir değişikliğe bağlanmıştır. 2024'te genel şüpheli vaka sayımının yalnızca test edilmemiş şüpheli vakaları içermesinin aksine, artık hem test edilmiş hem de test edilmemiş şüpheli vakalar genel şüpheli vaka sayımına dahil edilmiştir. Bu da Kuzey Kivu'daki sendromik sürveyansı 2025'teki diğer vilayetlerle daha karşılaştırılabilir hale getirmektedir. Bununla birlikte, Kuzey Kivu'daki şüpheli vakalardaki eğilimler son haftalarda nispeten stabil kalmıştır. Tanganyika eyaletinde, son birkaç hafta içinde yürütülen yoğunlaştırılmış sürveyans ve aktif vaka arama faaliyetlerine atfedilen, bildirilen şüpheli vaka sayısında son zamanlarda bir artış olmuştur.

Sadece klad Ia MPXV tespit edilen iller arasında Sankuru ve Tshuapa son haftalarda artan sayıda vaka bildirmektedir. Sankuru'da, Tanganyika'da olduğu gibi, şüpheli vakalardaki son artış, yoğunlaştırılmış gözetim ve aktif vaka arama faaliyetleri bağlamında meydana gelmiştir; bu da her iki ilde de vakaların muhtemelen eksik tespit edildiğini göstermektedir. Ülkede tarihsel olarak mpox'tan en çok etkilenen eyalet olan Equateur eyaletinde, Ocak 2024'teki önemli bir salgından bu yana eğilim zaman içinde yavaşça azalmaktadır ve son haftalarda haftalık 100'den az şüpheli vaka bildirilmiştir.

(13) Test pozitifliği tahminleri yalnızca ulusal laboratuvar sıra listesi verilerine dayanmaktadır. Daha geniş güven aralıkları daha küçük örneklem büyüklüklerini veya daha değişken pozitifliği göstermektedir.

(14) Bu, alt ulusal verilerin mevcut olduğu en son tam epidemiyolojik haftadır.

Kinshasa vilayeti de dahil olmak üzere, klad Ia ve klad Ib MPXV'nin tespit edildiği vilayetler arasında, her hafta bildirilen şüpheli vaka sayısı da son haftalarda nispeten sabit kalmıştır. Ülkedeki epidemiyolojik durum endişe verici olmaya devam etmektedir, zira virüsün dolaşımı ülke çapında devam etmekte ve birkaç yerel bulaşma alevlenmesi görülmektedir.

Şekil 7. Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin ,1 Ocak 2024 - 27 Nisan 2025 tarihleri arasında en çok etkilenen illerinde bildirilen şüpheli mpox vakalarının salgın eğrisi (15)

Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde son altı hafta içinde bildirilen şüpheli mpox vakalarının alt illere göre coğrafi dağılımı incelendiğinde (Şekil 8), şüpheli mpox vakalarının geniş bir dağılım gösterdiği ve farklı sağlık bölgeleri arasında farklılıklar olduğu görülmektedir. Tarihsel olarak mpoksun endemik olduğu ülkenin kuzey batısındaki iller yüksek sayıda şüpheli vaka bildirmeye devam etmekle birlikte virüs doğu ve güney doğu illerinde de geniş alanları etkilemektedir.

(15) Bu, alt ulusal verilerin mevcut olduğu en son tam epidemiyolojik haftadır.

Şekil 8. Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nd, 3 Mart - 27 Nisan 2025 tarihleri arasında, son altı hafta içinde görülen şüpheli mpox vakalarının sağlık bölgelerine göre coğrafi dağılımı (16)

(16) Bu, alt ulusal verilerin mevcut olduğu en son tam epidemiyolojik haftadır.

Aktif klad Ib MPXV bulaşmasını rapor eden diğer ülkeler

Raporun bu bölümü, son altı hafta içinde klad Ib MPXV'nin toplumda bulaştığını veya klad Ib MPXV'ye bağlı seyahatle ilişkili mpox vakaları bildiren ve bu nedenle aktif klad Ib MPXV bulaşması olduğu düşünülen ülkeleri içermektedir (Tablo 1). Klad Ib MPXV'ye bağlı mpox vakası bildiren toplam 29 ülkeden geriye kalan 13 ülke dahil edilmemiştir ve sürveyansın yeterli olduğu kabul edilirse salgınlarının kontrol aşamasında olduğu düşünülebilir.

Tablo 1. DSÖ'ye bildirilen doğrulanmış vakalara göre, 8 Mayıs 2025 itibariyle aktif klad Ib MPXV salgınları bildiren ülkeler

Ülke	Ocak 2024 itibariyle vakalar	Son 6 haftada görülen vakalar	Bulaş durumu	Ek notlar
Kongo Demokratik Cumhuriyeti	21.649	1.610	Toplum içinde bulaşma
Uganda	5.942	1.307	Toplum içinde bulaşma
Burundi	3.883	185	Toplum içinde bulaşma
Ruanda	114	1	Toplum içinde bulaşma
Kenya	97	36	Toplum içinde bulaşma
Zambiya	64	37	Toplum içinde bulaşma
Kongo	59	9	Toplum içinde bulaşma
Tanzanya	41	14	Toplum içinde bulaşma
Güney Sudan	11	4	Toplum içinde bulaşma
Malavi	6	6	Toplum içinde bulaşma
Birleşik Krallık ve Kuzey İrlanda	12	1	Seyahatle bağlantılı vakalar
Almanya	10	2	Seyahatle bağlantılı vakalar
Tayland	5	1	Seyahatle bağlantılı vakalar
Fransa	3	1	Seyahatle bağlantılı vakalar
Güney Afrika	6	3	Seyahatle bağlantılı vakalar
Birleşik Arap Emirlikleri	2	1	Seyahatle bağlantılı vakalar
İsviçre	1	1	Seyahatle bağlantılı vakalar

Not:

• İmporte vakalar 8 Mayıs 2025 tarihi itibariyle güncellenirken, toplumdan bulaş olarak sınıflandırılan ülkeler için vaka sayıları 4 Mayıs 2025 tarihi itibariyle güncellenmiştir.
• Seyahatle bağlantılı vakalar olarak sınıflandırılan ülkeler için yalnızca Ib klon MPXV'ye bağlı mpox vakaları dahil edilmiştir.
• Bu ülkelerdeki klad ve alt klad sınıflandırması belirlenmemiş veya beklemede olan vakalar dahil edilmemiştir.
• Seyahatle bağlantılı vakaların görüldüğü ülkeler, bir ila iki kuşak ileriye doğru bulaşmanın rapor edildiği ve indeks vakalarla ilişkilendirildiği örnekleri de içermektedir.
• Kongo Cumhuriyeti ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde bildirilen vakaların klad Ia ve klad Ib MPXV'nin bir karışımı olduğu bilinmektedir.

Hindistan'da Clade Ib MPXV'ye bağlı bildirilen ek mpox vakaları

4 Mayıs 2025 tarihinde Hindistan, Aralık 2024'ten Mart 2025'e kadar olan dönemde tespit edilen klad Ib MPXV'ye bağlı dokuz ek mpox vakasını geriye dönük olarak DSÖ'ye bildirmiştir. Bildirilen bu ek vakalar, ülkenin kümülatif vaka sayısını 10 vakaya çıkarmıştır.

Bu dokuz vakanın tümü ya yakın zamanda Körfez ülkelerine seyahat öyküsü bildirmiş ya da bu ülkelerden gelen yolcularla yüksek riskli temas bildirmiştir. Tüm vakalar yetişkin olup dokuz vakadan sekizi erkektir. Bu vakalar arasında herhangi bir epidemiyolojik bağlantı bildirilmemiştir.

Bu vakaların sonuncusu Mart 2025'te, durum raporunun bu baskısının yayınlanmasından altı hafta önce tespit edildiğinden, ülkenin aktif klad Ib MPXV bulaşması yaşadığı düşünülmemekte ve salgının kontrol aşamasında olduğu kabul edilmektedir.

Sierra Leone'de epidemiyolojik durum

Sierra Leone, Ocak 2025'in başlarında ilk vakanın tespit edilmesinden bu yana bildirilen 10 ölüm (CFR: %0,7) dahil olmak üzere kümülatif toplam 1.387 doğrulanmış vaka ile büyük bir mpox salgınıyla karşı karşıyadır. Son dört hafta içinde, ülkedeki vakalarda benzeri görülmemiş bir artış yaşanmış ve sadece geçen hafta 500'den fazla yeni teyit edilmiş vaka bildirilmiştir (Şekil 9),

Şekil 9. Sierra Leone'de 27 Nisan 2024 - 4 Mayıs 2025 tarihleri arasında teyit edilmiş mpox vakalarının salgın eğrisi

Ülkenin tüm bölgelerinden en az bir teyit edilmiş vaka bildirilmiş olup, Batı Bölgesi Kentsel ve Batı Bölgesi Kırsal bölgeleri (başkent Freetown dahil) teyit edilmiş vakaların %90'ını bildirerek en çok etkilenen bölgeler olmuştur. Vakaların cinsiyete göre dağılımı eşit olup teyit edilen vakaların %52'si erkekler arasında bildirilmiştir. Vakaların çoğu 35-39 yaş aralığındaki kişiler arasında görülürken, bunu 25-29 yaş aralığındaki kişiler ve 30-34 yaş aralığındaki kişiler takip etmektedir. Ülkedeki bulaşma şekilleri hakkında sınırlı bilgi bulunmasına rağmen, mevcut demografik veriler, kentsel ortamlardaki yetişkinler arasında cinsel temas yoluyla bulaşmanın salgının en olası nedeni olduğunu göstermektedir. Salgının erken dönemlerinde toplanan numunelerin genomik dizilimi, klad IIb MPXV'yi tanımlamıştır ve bu dalgalanma sırasında toplanan daha yeni numuneler için genomik dizilimin gerçekleştirilmesi için çalışmalar devam etmektedir.

28 Nisan - 5 Mayıs tarihleri arasında, DSÖ ve Afrika Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) tarafından ortaklaşa yönetilen Afrika kıtası mpox Olay Yönetimi Destek Ekibi (IMST), sahada teknik destek sağlamak, ulusal yanıt etkinliğini değerlendirmek ve salgın yanıtının bir sonraki aşaması için planlamayı desteklemek üzere Sierra Leone'ye bir misyon ekibi göndermiştir.

Misyon ekibi, ülkenin tam ölçekli bir müdahale uyguladığını ve mpox acil durumuna yanıtı koordine etmek için ulusal ve ilçe düzeylerinde Olay Yönetim Ekiplerini (IMT'ler) etkinleştirdiğini gözlemlemiştir. Etkilenen ilçeler salgın durumu hakkında günlük olarak rapor vermekte ve durum raporları yaygınlaştırılmaktadır. Toplanan klinik numunelerin çoğu 48 saat içinde test edilmektedir ve ülke sekanslama kapasitesini artırmaktadır. Bir sonraki bölümde bildirildiği gibi risk altındaki grupların aşılanması devam etmektedir.

Afrika Bölgesi'nde Mpox aşılaması

5 Mayıs 2025 itibariyle, yedi Afrika ülkesinde mpox aşılaması başlatılmış olup, bunların tamamında MVA-BN aşısı kullanılmaktadır. Mevcut salgın müdahalesi sırasında toplam 668.039 doz uygulanmıştır. Bu dozların %87'si, en fazla vakanın görüldüğü ülke olan Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde uygulanmıştır.

Afrika'daki mevcut salgınların arz kısıtlı bağlamı göz önüne alındığında, DSÖ, MVA-BN aşısının tek doz veya intradermal fraksiyonel dozunun etiket dışı kullanımını önermektedir. Mart 2025 toplantısında, DSÖ Bağışıklama Stratejik Uzman Danışma Grubu (SAGE), salgın yanıt durumlarında aşı kıtlığı zamanlarında doz koruma stratejilerinin önemini yeniden vurgulamıştır. Bu yaklaşım, mpox için yakın zamanda güncellenen Stratejik Hazırlık ve Yanıt Planına (SPRP) da yansıtılmıştır.

Aşağıda mpox aşılamasına başlayan ülkeler, bugüne kadar uygulanan doz sayısı ve hedef popülasyonların bir özeti yer almaktadır:

• Kongo Demokratik Cumhuriyeti: Aşılama 5 Ekim 2024 tarihinde başlamış ve bugüne kadar 582.196 doz uygulanmıştır. Aşama 1 sırasında (Ekim 2024 - 21 Şubat 2025), sağlık ve ön saflarda çalışanları, mpox vakalarının temaslılarını ve seks işçileri, erkeklerle seks yapan erkekler, avcılar ve çevre-koruyucular / yaban hayatı korucuları dahil olmak üzere kilit popülasyonları hedefleyen 18 yaş ve üstü bireylere iki dozluk bir rejim uygulanmıştır. 2. aşamada (22 Şubat 2025'ten itibaren), ülke 1 yaş ve üzeri bireyler için tek doz stratejisine geçmiştir; bu strateji Kinşasa'daki 35 sağlık bölgesinden beşinde en çok etkilenen 15 sağlık bölgesinde (422'sinde) uygulanırken, vakaların temaslıları da bu bölgelerin dışında aşılanmıştır. Ülkede aşıların halihazırda sınırlı sayıda bulunması nedeniyle, mpox aşılama stratejisi bağlama daha da uyarlanmakta ve birkaç ilde mikro planlama devam etmektedir. Nisan 2025'te Kongo Ulusal Farmakovijilans Merkezi (CNPV), ülkeye uyarlanmış bir DSÖ kohort olay izleme protokolü kullanarak MVA-BN aşı güvenliği izleme çalışmalarını yürütecek olan kayıt görevlilerinin eğitimini gerçekleştirmiştir.
• Uganda: 2 Şubat 2025'ten bu yana toplam 62.021 aşı dozu uygulanmıştır. Tek doz MVA-BN ile aşılama, aşağıdaki gruplardan 12 yaş ve üzeri bireylere odaklanmıştır: kilit popülasyonlar (seks işçileri, erkeklerle seks yapan erkekler, uyuşturucu enjekte eden kişiler, biseksüel, transseksüel, kuir bireyler), uzun yol şoförleri, balıkçılar, sağlık çalışanları ve vakaların temaslıları.
• Ruanda: 17 Eylül 2024'ten bu yana 11.061 doz uygulanmıştır (9.921 birinci doz ve 1.840 ikinci doz). Hedef popülasyonlar arasında sağlık çalışanları, vakaların temaslıları ve diğer yüksek riskli gruplar arasında 18 yaş ve üstü bireyler yer almıştır.
• Nijerya: 25 Kasım 2024'ten bu yana altı eyalette 7.959 doz (4.329 birinci doz ve 3.630 ikinci doz) uygulanmıştır. Aşılama, sağlık çalışanları, vakaların temaslıları ve bağışıklık sistemi baskılanmış bireyler gibi ciddi hastalık riski taşıyan gruplar da dahil olmak üzere 18 yaş ve üstü bireyleri hedeflemektedir. Halihazırda, faaliyetlere devam etmek için fon bulunması beklendiğinden aşılama askıya alınmıştır.
• Sierra Leone: 27 Mart 2025'ten bu yana, tek doz stratejisi kullanılarak 2.807 doz uygulanmıştır. Hedef gruplar arasında sağlık ve ön saflarda çalışanlar, seks işçileri, vakaların temaslıları ve diğer yüksek riskli popülasyonlar (HIV ile yaşayan insanlar gibi) arasında 12 yaş ve üstü bireyler yer almaktadır.
• Liberya: 16 Nisan 2025'ten bu yana 1.895 doz uygulanmıştır. Hedef gruplar arasında sağlık çalışanları, vakaların temaslıları ve diğer yüksek riskli kilit popülasyonlar dahil olmak üzere 18 yaş ve üstü bireyler yer almaktadır.
• Orta Afrika Cumhuriyeti: 18 Ocak 2025'ten bu yana, öncelikle doğrulanmış vakaların temaslılarına olmak üzere 100 doz uygulanmıştır. Son haftalarda herhangi bir vaka bildirilmediği için aşılama faaliyetlerine ara verilmiştir.

Afrika Bölgesi'ndeki diğer ülkelerin de önümüzdeki haftalarda mpox aşılamasına başlaması beklenmektedir.

Küresel operasyonel güncellemeler

DSÖ sağlık acil durum önleme, hazırlık, yanıt ve dayanıklılık (HEPR) çerçevesi, hem mpox'un önlenmesi ve kontrolünün artırılmasına yönelik Stratejik Çerçeve'nin (2024-2027) hem de mpox Uluslararası Endişe Verici Halk Sağlığı Acil Durumu'na (PHEIC) yönelik mevcut acil yanıtın temelini oluşturmaktadır.

HEPR çerçevesiyle uyumlu olarak, mpox için DSÖ Küresel Stratejik Hazırlık ve Yanıt Planı (SPRP), beş temel bileşeni güçlendirmeye odaklanmaktadır: 5C’ler:

1. Acil durum koordinasyonu: Zamanında kriz müdahalesi için etkili koordinasyon.

2. İşbirlikçi sürveyans: Erken tehdit tespiti için gerçek zamanlı veri entegrasyonu.

3. Toplulukların koruması: Önleme ve dayanıklılık oluşturma önlemlerine toplulukları dahil etme.

4. Güvenli ve ölçeklenebilir bakım: Sağlık sistemlerini ölçeklenebilir kapasiteyle temel bakımı sağlayacak şekilde donatma.

5. Karşı önlemlere erişim ve bunların sunumu: Tıbbi karşı önlemlerin eşit şekilde dağıtılmasını sağlama.

Bu bölüm, 8 Mayıs 2025 itibarıyla DSÖ küresel mpox yanıtına ilişkin güncellemeleri sağlamaktadır.

1.Acil durum koordinasyonu

• Afrika'da mpox yanıtı için DSÖ ve Afrika CDC koordinasyonu, Kıta Olay Yönetimi Destek Ekibi aracılığıyla devam etmektedir.
• Uluslararası Sağlık Tüzüğü (2005) Acil Durum Komitesi'nin 5 Haziran 2025'te yapılması planlanan mpox artışına ilişkin dördüncü toplantısı için hazırlıklar devam etmektedir.
• DSÖ'nün sağlık acil durumlarındaki çalışmaları ve UST'nin uygulanmasına ilişkin bir rapor (Genel Direktörün mpox ile ilgili daimi tavsiyeleri de dahil olmak üzere) 19-29 Mayıs 2025 tarihleri arasında gerçekleştirilmesi planlanan Yetmiş sekizinci Dünya Sağlık Asamblesi'nde görüşülecektir.

2. İşbirlikçi sürveyansı

• Afrika'daki mpox epidemiyolojik verilerine ilişkin güncellemeler haftalık olarak, küresel epidemiyolojik verilere ilişkin güncellemeler ise aylık olarak devam etmektedir ve her ikisine de çevrimiçi DSÖ gösterge tablosundan erişilebilir.
• Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde yürütülmekte olan mpox bulaşma çalışmasına teknik destek sağlanması.
• Afrika kıtası Olay Yönetimi Destek Ekibinin laboratuvar yanıt ayağı ve aylık teşhis konsorsiyumu toplantıları aracılığıyla ülkeleri destekleyen tüm ortaklar ve DSÖ'nün üç seviyesi arasında laboratuvar teşhisleri için koordinasyon devam etmektedir.
• Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde DSÖ'nün desteğiyle mpox için altı antijen hızlı tanı testinin (RDT) saha değerlendirmesi devam etmektedir. Katılımcı alımı tamamlandığında, RDT'lerin test edilmesine başlanacaktır.
• Seçilen PCR kitlerinin performans değerlendirmesinin, tespit sınırlarını belirlemek ve şu anda dünyanın farklı bölgelerinde dolaşan tüm klonları tanımlama yeteneğini değerlendirmek için Mayıs 2025'te Robert Koch Enstitüsü'nde (Berlin), DSÖ Yeni Ortaya Çıkan Enfeksiyonlar ve Biyolojik Tehditler İşbirliği Merkezi'nde başlaması planlanmaktadır.

3. Toplulukların korunması

• Risk iletişimi ve toplum katılımı, infodemi yönetimi, toplum temelli enfeksiyon önleme ve kontrolü dahil olmak üzere birçok teknik alanda devam eden koordinasyon. Toplum hizmeti sunumu, halk sağlığı ve sosyal önlemler, sınır sağlığı ve kitlesel toplantılar, hayvan insan arayüzü ve sosyal ve ekonomik koruma için çok sektörlü eylem.
• MPox halk sağlığı yanıtı için sosyal ve davranışsal araştırmalara ilişkin geçici kılavuzun uygulanmasına yönelik operasyonel destek araçları, Mart 2025 sahada test edilmiştir ve saha test sürecinden elde edilen sonuçlara göre güncellenmektedir.
• DSÖ, Nisan 2025'te düzenlenen Etki için Kanıt: mpox'a toplum merkezli yanıtların geliştirilmesi konulu EPI-WIN web seminerinin ardından, toplum koruma ortakları için HIVE uygulama topluluğuna yeni üyelerin kaydedilmesini ve katılımını desteklemiştir.
• EPI-WIN web semineri - Salgın tespiti ve müdahalesi için kapasite güçlendirme yoluyla Toplum Sağlığı Çalışanlarının (CHW'ler) güçlendirilmesi: sahadan dersler - 30 Nisan 2025 tarihinde gerçekleştirilmiş olup salgın tespiti ve yanıtı risk iletişimi, ruh sağlığı ve psikososyal destek, enfeksiyon önleme ve kontrol ve toplum koordinasyonu ile entegre eden toplum sağlığı çalışanları (CHW'ler) için yenilikçi bir eğitim paketini vurgulamıştır. Bu paket, toplum sağlığı çalışanları için sağlık acil durum yanıtının birden fazla alanını entegre etmesi bakımından benzersizdir.

4. Güvenli ve ölçeklenebilir bakım

• Tüm etkilenen ülkelerde tedavi tesislerinin güçlendirilmesi devam etmekte olup gerekli ilaçların ve temel malzemelerin mevcut olması ve hastalara ulaşması sağlanıyor, buna IPC/WASH da dahildir.
• Tedavi merkezlerinin tasarımı, kurulumu ve bağlantısı dahil olmak üzere, Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ne klinik bakım konusunda teknik destek.
• DSÖ Küresel Klinik Platformu kullanılarak mpox klinik karakterizasyonunu kolaylaştırmak için veri toplama araçlarının kullanımına devam edilmesi. Bunlara Araştırma Elektronik Veri Yakalama (REDCap) ve Açık Veri Kiti (ODK) veri platformlarında geliştirilen, açıkça erişilebilir araçlar dahildir. Bunlar şu anda Afrika'daki salgını, özellikle Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Sierra Leone ve Uganda'da anlamak için kullanılmaktadır.
• Etkilenen ülkelerdeki IPC odak noktalarına sağlık tesislerinde ve tedavi merkezlerinde iyileştirme faaliyetleri için teknik destek devam etmektedir.
• DSÖ, mpox bağlamında toplum ortamlarında ve sağlık tesislerinde el hijyeni uygulamalarının güçlendirilmesine ilişkin bir belge yayınlamıştır. Bu belge, üye devletlerin toplumda ve sağlık tesislerinde el hijyenine öncelik vermeleri, halk sağlığını korumaları ve mpox bulaşma zincirini kırmaları için bir eylem çağrısı niteliğindedir.

5. Karşı önlemlere erişim ve bunların teslimi

Erişim ve Tahsis Mekanizması (AAM)

Teşhis Cihazları:

• MPXV teşhisleri için DSÖ Acil Kullanım Listeleme prosedürü kapsamında 28 Ağustos 2024 tarihinde yapılan Niyet Beyanı çağrısından bu yana 69 üretici DSÖ ile iletişime geçmiş ve 23 Nisan 2025 itibariyle 41 ön başvuru çağrısı planlanmıştır. Toplam 14 üretici, 14 Nükleik Asit Amplifikasyon tahlili için başvurularını sunmaya davet edilmiştir.
• DSÖ bugüne kadar dört ürünü Acil Kullanım Listeleme prosedürü kapsamında listelemiştir ve dokuz ürün şu anda değerlendirme aşamasındadır. Temmuz 2025'te bir başvuru yapılması beklenmektedir.

Aşılar

• DSÖ, Afrika kıtasındaki mpox vakalarındaki artışın kontrol altına alınmasını desteklemek amacıyla, etkilenen ülkelerde risk altındaki kişilere yönelik mpox aşılamasının uygulanmasını ve yaygınlaştırılmasını hızlandırmak için stratejik, rehberlik ve teknik destek sağlamaya devam etmektedir.
• Bugüne kadar, Ocak 2025'te Japonya'dan Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ne 50.000 doz LC16m8 aşısı da dahil olmak üzere on ülkeye 1.265.280 doz aşı teslim edilmiştir.
• Aşılama faaliyetleri yedi ülkede (Orta Afrika Cumhuriyeti, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Liberya, Nijerya, Ruanda, Sierra Leone ve Uganda) başlamış olup, bu ülkelerin birçoğu tek doz stratejisi uygulamaktadır. Aşı tahsisi isteyen diğer ülkeler ulusal mpox aşılama planları hazırlamaktadır.
• DSÖ, LC16m8 aşı dozlarının dağıtımının planlanmasında Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ni desteklemek amacıyla LC16m8 aşısının ve eğitim modüllerinin kullanımına ilişkin geçici kılavuz yayınlamıştır. 
• DSÖ, UNICEF ve Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri Federasyonu (IFRC), salgın ortamlarında mpox aşılamasının yüksek alımının nasıl sağlanacağı ve sürdürüleceğine ilişkin bir kılavuz yayınlamıştır.
• AAM ortakları, ülkelerin ulusal aşılama planlarının uygulanmasına yönelik operasyonel fonları almaları için rehberlik almalarını sağlamak üzere birlikte çalışmaya devam etmektedir.

Mpox kaynakları

Stratejik planlama ve küresel destek

Uluslararası Sağlık Tüzüğü Acil Durum Komitesi, Gözden Geçirme Komitesi ve Genel Müdürün Geçici Tavsiyeleri

Bölgesel bilgi ürünleri

Sürveyans

Laboratuvar ve Tanı

Klinik Yönetim Enfeksiyon Önleme ve Kontrol

Aşılama

Toplum koruma halk sağlığı tavsiyeleri ve risk iletişimi ve toplum katılımı (RCCE) kaynakları

One Health (Tek Sağlık) ve Hayvan Sağlığı

Eğitim ve Öğretim

Açıklama: Sunulan tüm veriler yorumlanırken dikkatli olunmalıdır ve DSÖ, ulusal halk sağlığı yetkilileri ve verilerle ilgili olarak farklı veri ekleme kriterleri ve farklı veri kesme süreleri kullanan diğer kaynaklar tarafından yayınlanan bilgi ürünleri arasında farklılıklar olması beklenir. Doğruluk ve güvenilirliği sağlamak için adımlar atılırken, tüm veriler sürekli doğrulama ve değişime tabidir. Tüm sayımlar, ülkeler, eyaletler ve bölgeler arasında vaka tespiti, tanımlar, laboratuvar testleri ve raporlama stratejilerindeki değişikliklere tabidir.

Ek 1. Şubat 2025'teki Son Hızlı Risk Değerlendirmesi

DSÖ en son küresel mpox hızlı risk değerlendirmesini Şubat 2025'te gerçekleştirmiştir. Bu risk değerlendirmesi sırasında mevcut olan bilgilere dayanarak, mpox'un oluşturduğu genel halk sağlığı riski aşağıdaki gibi değerlendirilmiştir:

*Epidemiyoloji, bulaşma şekilleri, ciddi hastalık için risk faktörleri, viral kökenler ve evrim ile önleme ve kontrol için strateji ve karşı önlemlerin uygunluğu hakkında kapsamlı bir anlayış kazanmak için tüm mpox salgınları kendi yerel bağlamlarında ele alınmalıdır.

**Ancak Kinşasa'daki durum özel bir dikkat gerektirmektedir. Buradaki klad Ia MPXV salgınıyla ilişkili risk, klad Ia MPXV'nin endemik olduğu bölgelere kıyasla daha yüksek kabul edilmektedir ve şu anda Kinshasa bağlamında  klad Ia MPXV ve klad Ib MPXV'nin13 epidemiyolojik olarak farklı olduğunu gösteren hiçbir kanıt bulunmamaktadır.

*** Bu grup, çeşitli sağlık sistemlerine ve farklı müdahale kapasitelerine sahip ülkeleri ve bölgeleri kapsayan çok geniş bir coğrafi alanı temsil etmektedir. Bu gruptaki bazı ülkelerde veya bölgesel bloklarda risk değişebilir ve/veya düşük olarak değerlendirilebilir.

Risk gruplarıyla ilgili olarak ayrıntılı açıklama aşağıda yer almaktadır:

• • • • Klad Ib MPXV - Çoğunlukla Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve komşu ülkelerdeki mpox için endemik olmayan bölgeleri etkilemektedir ve mpox esas olarak cinsel temas da dahil olmak üzere insandan insana yakın fiziksel temas yoluyla yayılmaktadır. Uluslararası yayılım ağırlıklı olarak cinsel temasla bağlantılıdır: Yüksek.
      • Klad Ia MPXV - Çoğunlukla Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ndeki mpox endemik bölgeleri etkilemekte olup, diğer Orta ve Doğu Afrika ülkelerinde de sporadik vakalar bildirilmiştir; burada mpox zoonotik yayılma olayları ve cinsel temas da dahil olmak üzere esas olarak yakın fiziksel temas yoluyla insandan insana bulaşma ile bağlantılıdır: Orta.
      • Klad II MPXV (tarihsel olarak endemik bölgeler) - Nijerya ve mpoksun endemik olduğu, çocukları ve yetişkinleri etkilediği ve zoonotik yayılma olaylarının yanı sıra cinsel temas da dahil olmak üzere yakın fiziksel temas yoluyla insandan insana bulaşmayla bağlantılı olduğu Batı ve Orta Afrika ülkeleri: Orta.
      • Klad IIb MPXV**** - Salgınların ağırlıklı olarak erkeklerle seks yapan yetişkin erkekleri etkilediği ve ağırlıklı olarak cinsel temas yoluyla yayıldığı küresel risk: orta.

Mevcut ve yeni MPXV suşlarının ortaya çıkmaya ve insan popülasyonları içinde yayılmaya devam etme olasılığının yüksek olması ve potansiyel sonuçları göz önüne alındığında, küresel düzeyde genel halk sağlığı riski orta düzeyde olarak değerlendirilmektedir.

(17)Daha fazla ayrıntı için lütfen Birden Fazla Ülkede Görülen  mpox Salgını, Dış Durum Raporu #48'e bakınız

****Bu grup, çok çeşitli sağlık sistemlerine ve yanıt kapasitelerine sahip ülkeler ve bölgelerle çok geniş bir coğrafi alanı temsil etmektedir ve bu gruptaki seçili ülkelerde veya bölgesel bloklarda risk değişebilir ve/veya düşük olarak değerlendirilebilir.

Bireysel düzeydeki risk, coğrafi alan, epidemiyolojik bağlam, biyolojik cinsiyet, cinsiyet kimliği veya cinsel yönelimden bağımsız olarak büyük ölçüde maruz kalma riski ve bağışıklık durumu gibi bireysel faktörlere bağlıdır.

Bu hızlı risk değerlendirmesinde, halk sağlığı riski, etkilenen bölgelerde ve bu bölgelerden insan sağlığı riski, daha fazla yayılma riski ve yetersiz yanıt kapasiteleri riskinin birleşimine dayanarak tahmin edilir. Bu risk tahminlerinin sunulma şekli, Ocak 2025'te yayınlanan ve virüslerin bulaşıcılık, bağışıklık kaçışı, şiddet ve klinik/tanısal hususlar gibi karşılaştırmalı özelliklerini daha geniş ve daha genel bir bağlamda ele alan klad Ia ve klad Ib MPXV için risk değerlendirmelerinden farklı olabilir.