• Koronavirüs nedir?

Koronavirüsler, hem hayvanlarda hem de insanlarda bulunan geniş bir virüs ailesidir. Bazıları insanları enfekte eder ve soğuk algınlığından, Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS) ve Şiddetli Akut Solunum Sendromu (SARS) gibi daha şiddetli hastalıklara neden olduğu bilinmektedir.

• “Yeni” koronavirüs nedir?

Yeni koronavirüs (nCoV), daha önce insanlarda tanımlanmamış yeni bir koronavirüs suşudur. Şu an, 2019-nCoV olarak adlandırılan yeni veya "Novel" koronavirüs, salgının Aralık 2019'da Çin'in Wuhan kentinde bildirilmesinden önce tespit edilmemişti.

• Yeni virüs SARS virüsü ile aynı mı?

Hayır, 2019-nCoV, Şiddetli Akut Solunum Yolu Sendromu (SARS-CoV) ile aynı virüs ailesindendir, ancak aynı virüs değildir.

• Bu hastalık ne kadar tehlikelidir?

Diğer solunum hastalıklarında olduğu gibi, 2019-nCoV enfeksiyonu burun akıntısı, boğaz ağrısı, öksürük ve ateş gibi hafif semptomlarla seyredebileceği gibi, bazı kişiler için daha şiddetli olabilir ve zatürre veya nefes alma zorluklarına yol açabilir. Hastalık nadiren ölümcül olabilir. Yaşlı insanlar ve önceden altta yatan hastalıkları (diyabet ve kalp hastalığı gibi) bulunan kişiler virüse karşı daha savunmasız olabilecekleri için hastalığı ağır geçirebilirler.

• İnsanlar bir hayvan kaynağından 2019-nCoV ile enfekte olabilir mi?

Ayrıntılı araştırmalar, SARS-CoV'nin 2002 yılında Çin'de misk kedilerinden ve MERS-CoV'un Suudi Arabistan'da tek hörgüçlü develerden insanlara aktarıldığını ortaya çıkarmıştır. Bilinen birkaç koronavirüs henüz insanlara bulaşmamış olup hayvanlarda görülmektedir. Dünya çapında sürveyans iyileştikçe, daha fazla koronavirüsün tanımlanması muhtemeldir.

2019-nCoV'nin hayvan kaynağı henüz tanımlanmamıştır. Bu, herhangi bir hayvandan veya evcil hayvanlardan, 2019-nCoV’nin size bulaşabileceği anlamına gelmez. Bildirilen ilk insan enfeksiyonlarından bazılarının sorumlusunun, Çin'deki bir canlı hayvan pazarındaki hayvan kaynağı, olması muhtemeldir. Kendinizi korumak için, canlı hayvan pazarlarını ziyaret ederken, canlı hayvanlarla ve hayvanlarla temas eden yüzeylerle doğrudan korunmasız temastan kaçınmanız önerilir.

Çiğ veya az pişmiş hayvansal ürünlerin tüketiminden kaçınılmalıdır. Çiğ et, süt veya hayvan organları, iyi gıda güvenliği uygulamalarına göre, pişmemiş gıdalarla çapraz kontaminasyonu önlemek için dikkatlice kullanılmalıdır.

• SARS ve MERS-CoV hala görülmekte midir?

SARS’a karşı alınan önlemler sayesinde halen SARS görülmemektedir. MERS’e karşı alınan önlemler ile de hastalığın görülme sıklığı azalmıştır. Ülkemizde 2014 yılında görülen tek bir MERS-CoV vakası olmuştur, bunun dışında başka bir vaka görülmemiştir.

• Evcil hayvanlardan 2019-nCoV bulaşabilir mi?

Hayır, şu anda, kediler ve köpekler gibi evcil hayvanların enfekte olduğuna veya 2019-nCoV'yi bulaştırdığına dair bir kanıt yoktur.

• 2019-nCoV kişiden kişiye bulaşabilir mi?

Evet, 2019-nCoV solunum hastalığına neden olur ve genellikle enfekte bir hastayla yakın temastan sonra, örneğin bir ev, işyeri veya sağlık merkezinde insandan insana bulaşabildiği görülmüştür.

• Türkiye’den bildirilen Yeni Koronavirus (2019-nCoV) vakası mevcut mudur? 

Yeni Koronavirus (2019-nCoV) enfeksiyonunun yoğun olarak görüldüğü bölgelerden ülkemize gelen ve herhangi bir solunum yolu semptomu gösteren kişiler, uygun şartlarda izole edilerek hastalık olasılığı açısından değerlendirilmekte ve solunum numunesi alınmaktadır. Bu kapsamda değerlendirilen vakalarda şu ana kadar Yeni Koronavirus (2019-nCoV) hastalığı saptanmamıştır.

• Ülkemizde yeni Koronavirus hastalık riski var mı?

İçinde bulunduğumuz yüzyılda ulaşım olanaklarının artması ve vaka görülen ülkelerle olan ticari ve kültürel ilişkiler dikkate alındığında dünyadaki birçok ülke gibi ülkemizde de vakaların görülme ihtimali bulunmaktadır.

• Sağlık Bakanlığı’nın bu konuda yaptığı çalışmalar nelerdir?

Bakanlığımız tarafından hastalıkla ilgili dünyadaki gelişmeler ve hastalığın uluslararası yayılımı yakından takip edilmektedir. Hastalığın yayılımına yönelik ilk haberlerin alınmasının ardından hastalık yakından takip edilmeye başlanmıştır. Yeni Koronavirus (2019-nCoV) hastalığına yönelik Risk Değerlendirme ve Bilim Kurulu toplantıları yapılmıştır. Konunun tüm tarafları (THY, Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü, Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü, Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü gibi paydaşlar) sürece dahil edilerek takip ve toplantılar yapılmaya devam edilmektedir. 7/24 çalışma esasına göre ekip oluşturulmuştur. Ülkemizde, Dünya Sağlık Örgütünün önerileri ile paralel olarak gerekli önlemler alınmıştır. Havalimanları ve deniz giriş noktaları gibi Ülkemizin giriş noktalarında riskli bölgelerden gelebilecek hasta yolcuların tespitine yönelik önlemler alınmış ve hastalık şüphesi varlığında yapılması gerekenler belirlenmiştir. Hastalığa yönelik tanı, olası vakada uygulanacak prosedürler, korunma ve kontrol önlemleri ile ilgili bir rehber hazırlanmıştır. Tespit edilen vakalara yönelik yönetim algoritmaları oluşturulmuş ve ilgili tarafların görev ve sorumlulukları tanımlanmıştır. Rehberde ayrıca vaka görülen ülkelere gidecek veya oralardan gelecek kişilerin yapması gerekenler de yer almaktadır. Sürekli güncellenen bu rehbere Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü’nün resmi web sitesinden ulaşılabilmektedir. Salgın görüldüğü bölgelerden gelen uçak ve gemiler gibi uluslararası taşıtlara, uluslararası giriş noktalarında bulunan  Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü  Sağlık Denetleme Merkezleri tarafından gerekli denetim yapılmaktadır. Ayrıca olası vaka tanımına uyan kişiler, solunum yolu numunesi alınarak, numune sonucu çıkana kadar sağlık tesisi koşullarında izole edilmektedir.

• Kendinizi hastalıktan korumak için ne yapabilirsiniz?

DSÖ web sitesinde  ve  https://www.seyahatsagligi.gov.tr adresinde bulunan,  salgınla ilgili güncel bilgileri takip edin ve aşağıdaki önlemleri uygulayın:

• Ellerinizi sabun ve su ile sık sık yıkayın veya alkol bazlı el dezenfektanı ile temizleyin.

Neden?

Alkol bazlı dezenfektanla temizlemek veya sabun ve su ile en az 20 saniye boyunca  yıkamak, elinizdeki virüsleri yüksek oranda öldürür.

• İnsanlarla aranızdaki mesafeyi koruyun, kendiniz ve diğer insanlar arasında, özellikle öksüren, hapşıran ve ateşi olanlar arasında en az 1 metre mesafe bırakın.

Neden?

2019-nCoV gibi bir solunum yolu hastalığı olan bir kişi öksürdüğünde veya hapşırdığında virüsü içeren küçük damlacıkları etrafına saçar. Çok yakınsanız, virüsü soluyabilirsiniz.

• Göz, burun ve ağzınıza kirli ellerle dokunmaktan kaçının.

Neden?

Eller virüsle kontamine olabilecek birçok yüzeye dokunur. Kirlenmiş ellerinizle gözlerinize, burnunuza veya ağzınıza dokunursanız, virüsü kontamine yüzeyden kendinize bulaştırabilirsiniz.

• Ateş, öksürük ve nefes almada zorluk çekiyorsanız, acilen tıbbi yardım alın. Çin'de 2019-nCoV'nin bildirildiği bir bölgede seyahat ettiyseniz veya Çin'den seyahat eden ve solunum semptomları olan biriyle yakın temasta bulunduysanız sağlık uzmanınıza bildirin.

Neden?

Ateş, öksürük ve nefes almakta zorluk gibi belirtileriniz varsa, acilen tıbbi yardım almanız önemlidir, çünkü bu solunum yolu enfeksiyonu veya başka ciddi bir durumdan kaynaklanıyor olabilir. Ateşle seyreden solunum semptomlarının çeşitli nedenleri olabilir ve kişisel seyahat öykünüze ve koşullarınıza bağlı olarak 2019-nCoV bunlardan biri olabilir.

Hafif solunum semptomlarınız varsa ve Çin'e veya Çin içinde seyahat öykünüz yoksa, temel solunum ve el hijyenini kurallarına uyun ve mümkünse iyileşene kadar evde kalın.

• Kendimi korumak için maske takmalı mıyım?

Tıbbi maske takmak, bazı solunum yolu hastalıklarının yayılmasını sınırlamaya yardımcı olabilir. Bununla birlikte, tek başına bir maske kullanmanın enfeksiyonları durdurması garanti edilemez. Bu nedenle maske kullanımını, el ve solunum hijyeni dahil olmak üzere diğer hastalık önleme tedbirleri ile birlikte uygulamalı ve kendinizle diğer insanlar arasında en az 1 metre mesafe bulundurmalısınız.

DSÖ, tıbbi maskelerin rasyonel kullanımı konusunda tavsiyede bulunmakta ve  böylece maskelerin potansiyel olarak yanlış kullanımını önlemektedir (bkz Maske kullanımı için DSÖ tavsiyeleri) Bu da, sadece solunum semptomlarınız varsa (öksürme veya hapşırma), hafif semptomlarla 2019-nCoV enfeksiyonundan şüpheleniyorsanız veya 2019-nCoV enfeksiyonundan şüphelenilen birinin bakımıyla uğraşıyorsanız maske kullanmanız anlamına gelir. Şüpheli 2019-nCoV enfeksiyonu, 2019-nCoV'un bildirildiği bir bölgeye seyahat etmiş veya Çin'den seyahat eden ve solunum semptomları olan biriyle yakın temas etmiş olmakla bağlantılıdır.

• Bir maske nasıl takılır, kullanılır, çıkarılır ve atılır ?

1. Bir maskeyi takmadan önce, ellerinizi alkol bazlı dezenfektan ile temizleyin veya sabun ve su ile yıkayın.
2. Ağız ve burnu maske ile örtün ve yüzünüzle maske arasında boşluk olmadığından emin olun.
3. Maskeyi kullanırken maskeye dokunmaktan kaçının; maskenize dokunursanız, ellerinizi alkol bazlı dezenfektanla veya sabun ve su ile temizleyin.
4. Maskeyi nemli olduğu anda yenisiyle değiştirin ve tek kullanımlık maskeleri tekrar kullanmayın.
5. Maskeyi arkadan çıkarın (maskenin önüne dokunmayın); derhal kapalı bir çöp kutusuna atın; ellerinizi alkol bazlı dezenfektanla  temizleyin veya sabun ve su ile yıkayın.

• Çin gibi hasta yoğunluğunun fazla olduğu ülkelere yolculuk yapmak zorunda olan kişiler hastalıktan korunmak için neler yapmalıdır?

Akut solunum yolu enfeksiyonlarının genel bulaşma riskini azaltmak için önerilen temel ilkeler Yeni Koronavirüs (2019-nCoV) için de geçerlidir. Bunlar;

-El hijyenine dikkat edilmelidir. Eller en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el dezenfektanı kullanılmalıdır. Antiseptik içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir.
-Eller yıkanmadan ağız, burun ve gözlerle temas edilmemelidir.
-Hasta insanlarla temastan kaçınmalıdır (mümkün ise en az 1 m uzakta bulunulmalıdır).
-Özellikle hasta insanlarla veya çevreleriyle doğrudan temas ettikten sonra eller sık sık yıkanmalıdır.
-Hastaların yoğun olarak bulunması nedeniyle mümkün ise sağlık merkezlerine gidilmemeli, sağlık kuruluşuna gidilmesi gereken durumlarda diğer hastalarla temas en aza indirilmelidir.
-Öksürme veya hapşırma sırasında burun ve ağızın tek kullanımlık kağıt mendil ile kapatılması, kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda ise dirsek iç kısmının kullanılması, solunum hijyen önerilerine dikkat edilmesi, mümkünse kalabalık yerlere girilmemesi, eğer girmek zorunda kalınıyorsa ağız ve yüzün kapatılması, mümkünse tıbbi maske kullanılması önerilmektedir.
-Çiğ veya az pişmiş hayvan ürünleri yemekten kaçınılmalıdır. İyi pişmiş yiyecekler tercih edilmelidir.
-Çiftlikler, canlı hayvan pazarları ve hayvanların kesilebileceği alanlar gibi yüksek riskli alanlardan kaçınılmalıdır.
-Seyahat sonrası herhangi bir solunum yolu hastalığı belirtisi olması durumunda doktorunuzla bağlantıya geçiniz ve seyahat öykünüz hakkında bilgi veriniz.

• Diğer ülkelere yolculuk yapacak kişiler hastalıktan korunmak için neler yapmalı?

Akut solunum yolu enfeksiyonlarının genel bulaşma riskini azaltmak için önerilen temel ilkeler Yeni Koronavirüs (2019-nCoV) için de geçerlidir. Bunlar;
-El hijyenine dikkat edilmelidir. Eller en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el dezenfektanı kullanılmalıdır. Antiseptik içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir.
-Eller yıkanmadan ağız, burun ve gözlerle temas edilmemelidir.
-Hasta insanlarla temastan kaçınılmalıdır (mümkün ise en az 1 m uzakta bulunulmalıdır).
-Özellikle hasta insanlarla veya çevreleriyle doğrudan temas ettikten sonra eller sık sık yıkanmalıdır.
-Öksürme veya hapşırma sırasında burun ve ağızın tek kullanımlık kağıt mendil ile kapatılması, kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda ise dirsek iç kısmının kullanılması, solunum hijyen önerilerine dikkat edilmesi, mümkünse kalabalık yerlere girilmemesi, eğer girmek zorunda kalınıyorsa ağız ve yüzün kapatılması, mümkünse tıbbi maske kullanılması önerilmektedir.
-Çiğ tüketilen yiyecekler yerine pişmiş yiyecekler tercih edilmelidir.

• Hastalık tanısı için Ülkemizde neler yapılmaktadır?

Güncellenen vaka tanımları doğrultusunda 2019-nCoV hastalığı olasılığı olan kişilerden numune alınmakta ve tanıyı teyit için gerekli incelemeler yapılmaktadır. Hastalık olasılığının düşünüldüğü kişilerden solunum yolu örneği alınarak Sağlık Bakanlığı laboratuvarlarında değerlendirilmektedir. Laboratuvarlarda solunum yolu numunelerinde önce panKoronavirüs testi yapılmakta, pozitif çıkan numunelerde sekans analizi yapılarak hastalığın tanısı net olarak konulabilmektedir.

• Çin’e seyahat kısıtlaması var mıdır?

Şu an için, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından Çin’e herhangi bir seyahat kısıtlaması olmamakla birlikte, gerekli olmadıkça riskli bölgelere gidilmemesi önerisi bulunmaktadır. Öte yandan, Çin yönetimi, enfeksiyonun yayılımını engellemek için vakaların yoğun görüldüğü Wuhan bölgesine giriş çıkışı durdurmuştur. Bu nedenle Çin devleti tarafından yapılacak kısıtlamalar göz önünde bulundurularak seyahat planı yapılması önerilir.
Dışişleri Bakanlığımız resmi internet sayfasında 27 Ocak 2020 tarihli  Çin için seyahat uyarısı duyurusu yer almaktadır.

• Tur araçları nasıl temizlenmeli?

-Bu araçların iyi havalandırılması ve standart genel temizliğinin yapılması önerilmektedir. 
-Araçların, kullanım sırasında, sık olarak taze hava ile havalandırılması sağlanmalıdır. Araç klimatizasyonunda, havanın dışarıdan alınan hava ile ısıtılması ve soğutulması tercih edilmelidir. Araç içerisinde havanın araç içi dönüşümü kullanılmamalıdır.
-Araçların, standart genel temizliğinin mümkün ise her kullanım sonrasında yapılması önerilmektedir.
-Misafirlerin, kişisel eşyalarını, örneğin valizlerini taşıyan kişilerin, virüs uzun süre cansız yüzeylerde yaşayamayacağı için hastalık varlığında dahi bulaştırıcı olması (hastalık yayılımında risk yaratması) beklenmemektedir. Ancak, genel olarak bu tür işlemler sonrasında derhal eller yıkanmalı veya el antiseptiği ile el temizliği sağlanmalıdır.
-Hastalığın yoğun olduğu bölgelerden gelen misafirler bulunması durumunda, misafirler arasında ateşi, hapşırığı, öksürüğü olan var ise, ona maske takılması ve sürücünün de kendini koruması için maske takması tavsiye edilir. 112 aranarak bilgi verilmesi ve yönlendirilen sağlık kuruluşuna öncesinde haber verilerek gidilmesi sağlanmalıdır.

• Otellerde alınması gereken önlemler nelerdir?

-Virüs uzun süre cansız yüzeylerde yaşayamayacağı için konaklama tesislerinde standart temizlik önlemleri yeterlidir.
-El hijyenine dikkat edilmelidir. Eller en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el dezenfektanı kullanılmalıdır. Antiseptik içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir.
-Öksürme veya hapşırma sırasında burun ve ağızın tek kullanımlık kağıt mendil ile kapatılması, kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda ise dirsek iç kısmının kullanılması, solunum hijyen önerilerine dikkat edilmesi, mümkünse kalabalık yerlere girilmemesi, eğer girmek zorunda kalınıyorsa ağız ve yüzün kapatması, mümkünse tıbbi maske kullanılması önerilmektedir. 
-Virüs uzun süre cansız yüzeylerde yaşayamayacağı için hastanın valizlerini taşıyan kişilere bulaş beklenmemektedir.
-Erişilebilir yerlere alkollü el antiseptiği konulması uygundur.

• Havaalanı çalışanlarının alması gereken önlemler nelerdir?

-Genel enfeksiyondan korunma önlemleri alınmalıdır.
-El hijyenine dikkat edilmelidir. Eller en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el dezenfektanı kullanılmalıdır. Antiseptik içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir.
-Öksürme veya hapşırma sırasında burun ve ağızın tek kullanımlık kağıt mendil ile kapatılması, kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda ise dirsek iç kısmının kullanılması, solunum hijyen önerilerine dikkat edilmesi, mümkünse kalabalık yerlere girilmemesi, eğer girmek zorunda kalınıyorsa ağız ve yüzün kapatılması, mümkünse tıbbi maske kullanılması önerilmektedir. 
-Virüs uzun süre cansız yüzeylerde yaşayamayacağı için hastanın valizlerini taşıyan kişilere bulaş beklenmemektedir.
-Erişilebilir yerlere alkollü el antiseptiği konulması uygundur.

• Turistlerin geldiği restorantlarda, mağazalarda çalışanlar ne gibi önlemler almalıdır?

-Genel enfeksiyondan korunma önlemleri alınmalıdır. El hijyenine dikkat edilmelidir.
-Eller en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el dezenfektanı kullanılmalıdır. Antiseptik içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir.
-Öksürme veya hapşırma sırasında burun ve ağızın tek kullanımlık kağıt mendil ile kapatılması, kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda ise dirsek iç kısmının kullanılması, solunum hijyen önerilerine dikkat edilmesi, mümkünse kalabalık yerlere girilmemesi, eğer girmek zorunda kalınıyorsa ağız ve yüzün kapatılması, mümkünse tıbbi maske kullanılması önerilmektedir. 
-Virüs uzun süre cansız yüzeylerde yaşayamayacağı için bulaş beklenmemektedir.
-Sık el yıkama ve erişilebilir yerlere alkollü el antiseptiği konulması uygundur.

• Turistlerle aynı oteli veya restoranı kullanan kişiler ne yapmalıdır?

-Genel enfeksiyondan korunma önlemleri alınmalıdır.
-El hijyenine dikkat edilmelidir. Eller en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el dezenfektanı kullanılmalıdır. Antiseptik içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir.
-Eller yıkanmadan ağız, burun ve gözlerle temas edilmemelidir.

-Öksürme veya hapşırma sırasında burun ve ağızın tek kullanımlık kağıt mendil ile kapatılması, kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda ise dirsek iç kısmının kullanılması, solunum hijyen önerilerine dikkat edilmesi, mümkünse kalabalık yerlere girilmemesi, eğer girmek zorunda kalınıyorsa ağız ve yüzün kapatılması, mümkünse tıbbi maske kullanılması önerilmektedir. 
-Vaka olması durumunda yapılacak işlemler sağlık çalışanları tarafından planlanacaktır.

• Bu virüs kimlere bulaşabilir?

2019-nCoV virüsünün dolaştığı bir bölgede yaşayan veya seyahat eden insanlar enfeksiyon riski altında olabilir. Şu anda 2019-nCoV, enfekte kişilerin büyük çoğunluğunun bildirildiği Çin'de dolaşımdadır. Diğer ülkelerden enfekte olanlar, Çin'den yakın zamanda seyahat eden veya hastaya 2019-nCoV bulaşmış olduğunu bilmeden bir hastanın bakımıyla ilgilenmiş aile üyeleri, iş arkadaşları veya tıp uzmanları gibi bu gezginlerle yakın yaşayan veya çalışan kişilerden oluşmaktadır.

2019-nCoV ile hasta olan kişilere bakan sağlık çalışanları daha yüksek risk altındadır ve uygun enfeksiyon önleme ve kontrol prosedürleriyle kendilerini korumalıdır. Çin'de virüsün dolaşımda olduğu alanların dışında yaşayan insanlar 2019-nCoV ile yüksek enfeksiyon riski altında değildir.

DSÖ, virüsün nerede dolaşımda olduğunu ve insanların kendilerini enfeksiyondan nasıl koruyacağını daha iyi anlamak için bu salgının epidemiyolojisini sürekli olarak izlemektedir. Daha fazla bilgi için DSÖ'nün güncel durum raporlarına bakın,

• Kimlerde hastalığın şiddetli seyretme riski vardır?

2019-nCoV'un insanları nasıl etkilediği hakkında daha fazla şey öğrenmemiz gerekse de, şimdiye kadar, yaşlı insanlar ve önceden mevcut hastalıkları (diyabet ve kalp hastalığı gibi) olan kişilerde hastalığın şiddetli seyretme riski daha fazla gibi görünmektedir.

• Bu virüs nasıl yayılır?

-Yeni koronavirüs, esas olarak enfekte olmuş bir kişiyle temas yoluyla, örneğin bir kişi öksürdüğünde veya hapşırdığında ortaya çıkan solunum yolu damlacıkları veya burun akıntısı yoluyla yayılan bir solunum virüsüdür.
-Herkesin iyi bir solunum hijyeni uygulaması önemlidir. Örneğin, dirseğinizi bükerek dirsek iç kısmına hapşırın veya öksürün veya bir mendil kullanın ve hemen kapalı bir çöp kutusuna atın.
-İnsanların ellerini alkol bazlı dezenfektanla temizlemesi veya sabun ve su ile düzenli olarak yıkaması da çok önemlidir.

• Virüs yüzeylerde ne kadar süre canlı kalır?

Ön bilgiler virüsün birkaç saat canlı kalabileceğini düşündürse de, 2019-nCoV virüsünün yüzeylerde ne kadar süre canlı kaldığı hala bilinmemektedir. Basit dezenfektanlar virüsü öldürebilir, böylece insanları enfekte etmesini imkansız kılar.

• 2019-nCoV enfeksiyonunun neden olduğu hastalık, grip veya soğuk algınlığı arasındaki fark nedir?

2019-nCoV enfeksiyonu, grip veya soğuk algınlığı olan kişilerde genellikle ateş, öksürük ve burun akıntısı gibi solunum semptomları gelişir. Birçok semptom benzer olsa da farklı virüslerden kaynaklanır. Benzerlikleri nedeniyle, hastalığı sadece semptomlara dayanarak tanımlamak zor olabilir. Bu yüzden birisinin 2019-nCoV olup olmadığını doğrulamak için laboratuvar testleri gereklidir.
Her zaman olduğu gibi, DSÖ öksürük, ateş ve nefes alma güçlüğü çeken kişilerin acilen tıbbi yardım almasını önermektedir. Hastalar, semptomlar görülmeye başlamasından 14 gün önce seyahat etmişlerse veya solunum yolu semptomları olan biriyle yakın temasta bulunmuşlarsa bunları sağlık hizmeti sağlayıcılarına bildirmelidir.

• Kuluçka süresi ne kadardır?

Kuluçka dönemi, enfeksiyon ile hastalığın klinik semptomlarının başlangıcı arasındaki zamandır. Kuluçka dönemiyle ilgili mevcut tahminler 2-11 gün arasında değişmekte olup daha fazla veri elde edildikçe bu tahminler daha kesin hale gelecektir. MERS ve SARS gibi diğer koronavirüs hastalıklarından elde edilen bilgilere dayanarak, 2019-nCoV kuluçka süresi 14 güne kadar olabilir.

• 2019-nCoV hiçbir belirti göstermeyen bir kişiden bulaşabilir mi?

Enfekte hastaların virüsü başkalarına bulaştırabileceği zamanı anlamak, hastalığı kontrol altına alma çabaları için çok önemlidir. 2019-nCoV bulaşıcılık dönemini belirlemek için enfekte kişilerden ayrıntılı tıbbi bilgilere ihtiyaç vardır. Son raporlara göre, 2019-nCoV ile enfekte olmuş kişilerin önemli semptomlar göstermeden önce bulaştırıcı olabileceği düşünülebilir. Bununla birlikte, şu anda mevcut olan verilere dayanarak, akut semptomları olan insanlar virüs yayılımının çoğuna neden olmaktadır.

• DSÖ sağlığın korunması konusundaki tavsiyesini değiştirdi mi?

Hayır, tavsiyeler değişmemiştir. DSÖ, solunum yoluyla yayılan herhangi bir virüste olduğu gibi, insanlara 2019-nCoV enfeksiyonundan kendilerini nasıl koruyacakları konusunda tavsiyelerde bulunmuştur.

Ayrıca, sağlık bakım hizmeti görevlerinde sağlık çalışanlarının kendilerini enfeksiyondan koruyabilmeleri hayati önem taşımaktadır. DSÖ'nün sağlık tesislerinde enfeksiyon önleme ve kontrol tedbirleri hakkındaki kılavuzunu yayınlamıştır.

• Çin'den veya virüsün tespit edildiği başka bir yerden gönderilmiş olan posta ya da kargo paketlerini almak güvenli mi?

Evet, güvenlidir. Paket alan kişilerin yeni koronavirüs ile temas etme riski yoktur. Diğer koronavirüslerle olan deneyimlerimizden, bu tür virüslerin mektup veya paket gibi nesnelerde uzun süre canlı kalamayacağını biliyoruz.

• 2019-nCoV'nin önlenmesinde ve tedavisinde antibiyotikler etkili midir?

Hayır, antibiyotikler virüslere karşı etkili değildir, sadece bakteriyel enfeksiyonlara karşı etkilidir.  Yeni koronavirüs bir virüstür ve bu nedenle antibiyotikler bir önleme veya tedavi aracı olarak kullanılamaz.

• Yeni Koronavirus (2019-nCoV) aşısı var mıdır?

Hayır, henüz geliştirilmiş bir aşısı bulunmamaktadır.

• 2019-nCoV'yi önlemek veya tedavi etmek için spesifik ilaçlar var mıdır?

Bugüne kadar, yeni koronavirüsü önlemek veya tedavi etmek için önerilen spesifik bir ilaç yoktur. Bununla birlikte, 2019-nCoV ile enfekte olanlar, semptomları hafifletmek ve tedavi için uygun bakım hizmeti almalı ve ciddi hastalığı olanlara optimize edilmiş destekleyici bakım hizmeti sağlanmalıdır. Bazı spesifik tedaviler araştırılmakta olup bunların klinik deneylerle testleri gerçekleştirilecektir. DSÖ, bir dizi ortakla, nCoV'yi tedavi etmek için ilaç geliştirme çabalarını koordine etmeye yardımcı olmaktadır.

Kendinizi yeni koronavirüs ile enfekte olmaktan korumak istiyorsanız, temel el ve solunum hijyeni ve güvenli gıda uygulamalarına riayet etmeli ve öksürme ve hapşırma gibi solunum yolu hastalıkları belirtileri gösteren herkesle yakın temastan kaçınmalısınız.

Aşağıdaki önlemler, kendinizi korumak için etkili olmadıklarından ve hatta zararlı olabileceklerinden 2019-nCoV ilaçları olarak özellikle önerilmemektedir:

-C vitamini almak

-Sigara içmek

-Bitkisel çaylar

 -Korumayı en üst düzeye çıkarmak için birden fazla maske takmak

-Antibiyotik gibi kendi kendine ilaçlar almak

 

Her durumda, ateş, öksürük ve nefes alma zorluğunuz varsa, daha şiddetli bir enfeksiyon geliştirme riskini azaltmak için acilen tıbbi yardım almanız ve güncel seyahat öykünüzü sağlık uzmanınızla paylaşmanız önemle tavsiye olunur.

 

Kaynaklar:

https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses

            https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/bulasici-hastaliklar/2019-n-cov/2019-n-cov-sikca-sorulan-sorular.html