Dünya Sağlık Örgütü tarafından 24 Şubat 2021 tarihinde bir yıllık “COVID-19 Stratejik Hazırlık ve Eylem Planı” yayınlanmıştır. Söz konusu belgede “Sütun 4: Giriş noktaları, uluslararası seyahat ve ulaşım ve toplu buluşmalar” başlığı altında seyahat sağlığı konusunda önerilerde bulunulmuştur.

Yerinde risk azaltma önlemlerinin uygulanması yönünde yolculara aşağıdaki tavsiyelerde bulunulmuştur;

• Belirti ve semptomlara yönelik kişinin kendi kendini izlemesi;
• Giriş noktalarında ve sınır dışında sürveyans ve vaka yönetimi;
• Uluslararası temas takibi için kapasite ve prosedürlerin uygulanması;
• Giriş noktalarında ve gemideki taşıtlarda çevresel kontroller ve halk sağlığı ve sosyal önlemlerin alınması.

DSÖ, giriş noktalarında ve COVID-19'a ilişkin uluslararası sağlık güvenliği yararları ile sınır topluluklarda kapasitenin geliştirilmesine yönelik vurgu yaparak, bu önlemlerin uygulanmasını sağlamak için ülkeleri desteklemeye devam edeceğini bildirmiştir. Ek olarak, öncesinde yapılan risk değerlendirmesine dayalı olarak gerekirse risk azaltma önlemleri, belirti ve semptomlara bağlı olarak çıkış ve giriş taramasını; uluslararası seyahat edenlerin testleri; uluslararası seyahat edenler için karantina (haysiyetlerine, insan haklarına ve temel özgürlüklerine saygı gösterilerek uygulanan) ve seçici seyahat kısıtlamalarının gerekli durumlarda uygulanması kitlesel toplantıların psikolojik refah üzerinde olumlu bir etkisi olabileceği; sağlıklı davranışları teşvik edebileceği ve topluluklar üzerinde önemli derecede yararlı sosyal ve ekonomik etkileri olabileceği belirtilmiştir. Kitlesel toplantıların yeniden başlatılma sürecinin, hem bir olayla ilişkili risk faktörlerini hem de organizatörün bunları hafifletme kapasitesini dikkate alan kapsamlı bir risk değerlendirmesiyle yürütülmesi gerektiği ifade edilmiştir. Risk seviyesi dinamik olduğundan, düzenli aralıklarla risk değerlendirmesinin gözden geçirilmesi gerekmektedir. Etkinlik planlayıcıları, risk değerlendirmesini yerel ve ulusal halk sağlığı yetkilileriyle ortaklaşa yürütmeli ve güven oluşturmak için risk değerlendirmesinin sonuçlarının halkla şeffaf bir şekilde paylaşılması hayati önem taşımaktadır (1).

02.03.2021 tarihinde yayınlanan Dünya Sağlık Örgütü Yeni Koronavirüs (Covıd-19) Haftalık Durum Raporunda ise COVID-19 salgınının, uluslararası ticaret ve seyahat üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğu ve devam ettiği ifade edilmiştir. 2020'de dünya yolcu trafiği, 2,7 milyar yolcu ile 2019'a kıyasla % 60 azalmış ve havayollarının brüt yolcu işletme gelirlerinde 371 milyar ABD Doları tutarında bir kayba neden olmuştur.

 

Ekonomik kayba ek olarak, seyahat kısıtlamaları da özellikle denizcilik sektöründe olmak üzere ulaştırma işçilerinin yaşamları ve geçim kaynakları üzerinde doğrudan bir etkiye sahiptir. Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO), sözleşme süreleri çoktan sona ermiş  yaklaşık 400.000 denizcinin ticari gemilerde mahsur kaldığını  ve ülkelerine geri dönemediğini tahmin etmektedir.

 

DSÖ, pandeminin başlangıcından bu yana tüm giriş noktalarında (havaalanları, limanlar ve kara geçişleri) seyahat sektöründeki paydaşlarla etkileşimde bulunmakta ve onları desteklemektedir ve seyahatle ilgili ilk klavuzunu Mart 2020'de hazırlamıştır. Kılavuza ait tüm belgelere linkten ulaşabilirsiniz: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance-publications

 

İnsanların ve malların sınır ötesi hareketiyle ilişkili halk sağlığı risklerini yönetirken uluslararası seyahatin güvenli ve etkili bir şekilde kademeli olarak yürütülmesini teşvik etmek üzere üye devletler, seyahat endüstrisi ve iştirakleri ve genel halk dâhil olmak üzere kilit paydaşlar, uluslararası seyahatte risk temelli bir yaklaşımın nasıl uygulanacağına dair DSÖ'den rehberlik konusunda daha fazla talepte bulunmuştur. Söz konusu talep, aynı zamanda UST (2005) COVID-19 Acil Durum Komitesi'nin hem Ekim 2020'deki beşinci toplantısında hem de Ocak 2021'deki altıncı toplantısında DSÖ'ye verdiği tavsiyede de yinelenmiştir (2).

5 Şubat 2021 tarihinde DSÖ uluslararası seyahat edenler için ara pozisyon belgesi yayınlamıştır. Belgede, DSÖ, ulusal makamlar ve taşıt operatörleri, uluslararası seyahatler için ülkeden ayrılış veya giriş için bir koşul olarak bulaşmayı azaltmak adına COVID-19 aşısı zorunluluğunun getirilmemesi görüşünü sunmuştur. Ek olarak, aşıların sınırlı bulunabilirliği göz önüne alındığında, gezginlerin tercihli aşılanması, şiddetli COVID-19 hastalığı açısından yüksek risk altında olduğu düşünülen öncelikli popülasyonlar için yetersiz aşı tedarikine neden olabileceği belirtilmiştir.

DSÖ ayrıca, aşılanmış kişilerin diğer seyahat riski azaltma önlemlerine uymaktan muaf tutulmamalarını tavsiye etmektedir. Uluslararası seyahat edenler için COVID-19 aşısı zorunluluğu gerekliliği gelecekte UST hükümlerine uygun olarak getirilirse, aşılar DSÖ tarafından onaylanmalı ve tüm insanların uluslararası yayılmalardan korunması için uygun kalitede ve evrensel olarak mevcut olmalıdır. Ayrıca, DSÖ, hem ulusal hem de uluslararası düzeyde olası kullanım için bir dijital aşı sertifikası için bir yönetişim çerçevesi ve şartnameler oluşturmak için ortaklarla birlikte çalışmaktadır. Gelecekte uygulanan herhangi bir teknolojiden bağımsız olarak, uluslararası seyahat edenlerin COVID-19 aşılama durumu, UST Ek 6'da sunulan modele göre Uluslararası Aşılama ve Profilaksi Sertifikası aracılığıyla kaydedilmelidir. Aynı format, DSÖ ön onaylı COVID-19 aşıları evrensel olarak kullanıma sunulduğunda ve UST kapsamında ilgili öneriler sağlandığında uyarlanabilecektir (3).

Daha önceki tarihlerde verilen ve halen uygulanan tavsiyeler ve raporlar incelendiğinde;

Aralık 2020'de DSÖ, COVID-19 bağlamında uluslararası seyahatler için halk sağlığı riskini azaltma önlemlerini düzenlemek için karar almaya yönelik adım adım bir yaklaşımla ilgili ulusal makamlar için bir kılavuz yayınlamıştır. Bu kılavuz üç ana bölüme ayrılmıştır: risk değerlendirmesi, risk azaltma ve risk iletişimi.

Söz konusu anahtar noktaların kapsamı aşağıdaki gibidir:

• COVID-19 salgını sırasında, acil durumlar ve insani yardım faaliyetleri, ilgili personelin seyahatleri, insanların ülkelerine dönmeleri ve yiyecek, ilaç ve yakıt gibi temel malzemeler için kargo taşımacılığıyla ilgili olarak uluslararası seyahat her zaman öncelikli olmalıdır,
• Ülkeler uluslararası seyahatlere kademeli olarak kaldığı yerden devam ettikçe, SARS-CoV-2'nin seyahatle ilişkili başka ülkelere, ya da başka ülkelerden ilgili ülkeye ve daha fazla yayılmasını azaltmayı amaçlayan risk azaltma önlemlerinin getirilmesi, uluslararası trafiğe gereksiz yere müdahale etmemeli ve sistematik ve rutin olarak yürütülen kapsamlı bir risk değerlendirmesine dayanmalıdır,
• Üye Devletlerdeki karar vericiler, COVID-19 vakalarının olası importe olmasının getirdiği ek yükü hesaplamak için karma yöntemli bir yaklaşımla risk değerlendirmeleri gerçekleştirebilir ve aşağıdakilere göre politikalara bu yük ile başa çıkma kapasitesine sahip olup olmadıklarına karar verebilirler, uluslararası gezginler, şüpheli COVID-19 vakaları veya temaslıları olarak görülmemelidir.

 

Bu nedenle;

• DSÖ, yolcuların testlerin yapılması için öncelikli grup olarak görülmesini önermemektedir, COVID-19 bağlamında uluslararası seyahatler için “bağışıklık (aşı) sertifikalarının” kullanımı şu anda bilimsel kanıtlarla desteklenmemektedir ve bu nedenle DSÖ tarafından tavsiye edilmemektedir ve
• Uluslararası seyahatle ilgili önlemlere karar verirken ve bunları uygularken toplumların genel sağlık ve refahı göz önünde bulundurulacak hususlarda ön planda olmalıdır.

Uluslararası seyahat bağlamında COVID-19'un teşhisine yönelik testlerin yapılması:

COVID-19'la ilgili olarak bulaşmayı sınırlandırmak ve morbidite ve mortaliteyi azaltmak için, dünyanın dört bir yanında ülkeler salgın kontrolü için halk sağlığı ve sosyal önlemler (PHSM) uygulamıştır.  Birçok ülke ve ulaşım sektörü paydaşları tarafından dikkate alınan bir önlem;  seyahatten önce, giriş noktalarında veya seyahatten sonra uluslararası yolcularda SARS CoV-2 testidir.

Risk temelli seyahat kılavuzuna ek olarak, DSÖ, SARS-CoV-2'nin sınır ötesi iletimini azaltmak için bir araç olarak testlerle ilgili gereklilikleri ve sorunları inceleyen tanısal testler hakkında bilimsel bir özet yayınlamıştır. SARS CoV-2 teşhis testlerine ve bunların kalkıştan önce, giriş noktalarında ve varışta SARS-CoV-2 testinde potansiyel kullanım için performans ve uygunluğuna genel bir bakış sağlar. Aynı zamanda aşağıdaki temel noktaları da gündeme getirmektedir:

Sınırlarda test yapmak, diğer halk sağlığı önlemlerinin, özellikle sağlam temaslı izleme sistemlerinin yerini tutmaz;

DSÖ, COVID-19 için doğrulanmış, olası ve şüpheli vakaların ve doğrulanmış veya muhtemel vakaların temaslılarının seyahat etmemesini tavsiye etmektedir. DSÖ ayrıca, 60 yaş ve üzeri kişiler veya kronik hastalıkları veya altta yatan sağlık sorunları olanlar da dahil olmak üzere, hasta olmayan veya şiddetli hastalık geliştirme ve SARS CoV-2 enfeksiyonundan ölme riski yüksek olan kişilerin COVID-19'un genel bulaşının görüldüğü bölgelere uluslararası seyahat etmekten kaçınmalarını tavsiye etmektedir ve kapsamlı bir risk değerlendirmesi, uluslararası seyahat edenler için SARS-CoV-2 test politikalarına ilişkin karar verme sürecinin önemli bir unsuru olmalıdır. Ayrıca, yüksek riskli ortamlarda ve yüksek risk gruplarında testler üzerindeki olumsuz etkiyi önlemek için uluslararası seyahat edenler için test hizmeti sunan kaynaklar ve kapasiteleri kritik bir şekilde değerlendirilmelidir.

Uluslararası seyahat edenler için COVID-19 aşılamasına ilişkin hususlar

 

Ocak 2021'deki altıncı toplantısından sonra UST (2005) COVID-19 Acil Durum Komitesi'nin tavsiyesini takiben, DSÖ, uluslararası gezginler için COVID-19 aşısının belgelendirilmesiyle ilgili değerlendirmeler üzerine bir ara durum raporu yayınlamıştır. Şu anda, ulusal makamlar ve taşıt operatörleri, geçiş veya giriş için bir koşul olarak uluslararası seyahatler için COVID-19 aşısının belgelendirilmesi şartını getirmemelidir, çünkü  aşı tarafından sunulan koruma süresi, aşılamanın asemptomatik enfeksiyona karşı koruma sağlayıp sağlamadığı ve SARS-CoV-2'ye karşı antikorları olan kişilerin olası muafiyeti gibi aşılamanın bulaşmayı azaltmadaki etkinliği konusunda hala kritik bilinmeyenler vardır.  Ek olarak, aşıların sınırlı bulunabilirliği göz önünde bulundurulduğunda, gezginlerin öncelikli olarak aşılanması, şiddetli COVID-19 açısından yüksek risk altında olduğu düşünülen öncelikli popülasyonlar için yetersiz aşı temini ile sonuçlanabilir. DSÖ ayrıca, aşılanmış kişilerin diğer seyahat riski azaltma önlemlerine uymaktan muaf tutulmamalarını tavsiye etmektedir. Uluslararası seyahat edenler için COVID-19 aşısının belgelendirilmesi gerekliliği gelecekte UST hükümlerine uygun olarak getirilirse, aşılar DSÖ tarafından onaylanmalı, uygun kalitede ve evrensel olarak mevcut olmalıdır (2).

 

Dünya Sağlık Örgütü’nün 22.12.2020 tarihli Yeni Koronavirüs (Covıd-19) haftalık durum raporunda uluslararası seyahat kapsamında hazırlanan yayınlar sunulmuştur.

• Uluslararası seyahat bağlamında COVID-19 teşhis testi  

https://www.who.int/publications/i/item/WHO-2019-nCoV-Sci_Brief-international_travel_testing-2020.1 

• COVID-19 bağlamında uluslararası seyahatler için azaltma önlemlerini bildirmek üzere risk değerlendirme aracı:

 https://www.who.int/publications/i/item/WHO-2019-nCoV-Risk-based_international_travel-Assessment_tool-2020.1

• COVID-19 bağlamında uluslararası seyahate risk temelli bir yaklaşım uygulamaya yönelik hususlar: 

https://www.who.int/publications/i/item/WHO-2019-nCoV-Risk-based-international-travel-2020.1 (4).

 

21 Aralık 2020 tarihinde yayınlanan DSÖ’nün bazı önerilerine yer verilmiştir;

1. Seyahat sırasında veya sonrasında akut solunum yolu hastalığını düşündüren semptomlar olması durumunda, yolcuların tıbbi yardım almaları ve seyahat geçmişlerini sağlık hizmetleri sağlayıcısı ile paylaşmaları,
2. Sağlık yetkilileri, seyahat sağlık klinikleri, seyahat acenteleri, taşıt operatörleri ve giriş noktalarında genel akut solunum yolu enfeksiyon riskini azaltmak için yolcuları bilgilendirmek için seyahat, ulaşım ve turizm sektörleriyle birlikte çalışılması,
3. En son toplantısında COVID-19 ile ilgili Acil Durum Komitesi tarafından sağlanan tavsiyeler doğrultusunda, DSÖ, Taraf Devletlerin, UST'nin 4 Maddesi (2005) uyarınca uluslararası seyahatlere uygulanan önlemleri düzenli olarak yeniden gözden geçirmelerini ve Uluslararası trafiğe önemli ölçüde müdahale eden önlemler hakkında DSÖ'ye bilgi ve mantıklı gerekçe sunulmasını,
4. Ülkelerin ayrıca uluslararası trafiği etkileyen önlemlerin risk temelli, kanıta dayalı, tutarlı, orantılı ve zaman sınırlı olmasını sağlamasını önermektedir.

DSÖ, ülkelerin risk temelli bir yaklaşım benimsemelerini tavsiye etmektedir. Ulusal makamlar, risk değerlendirme metodolojilerini ve kısıtlamaların uygulandığı çıkış ülkelerinin listesini yayınlamaya davet edilmektedir ve bunlar düzenli olarak güncellenmelidir.

Her koşulda, ülkeler tarafından belirlenen temel seyahatler (örneğin, acil durum müdahale ekipleri; halk sağlığı teknik desteği sağlayıcıları; denizciler gibi ulaştırma ve güvenlik sektöründeki kritik personel; sınır dışı edilme işlemleri; gıda, ilaç ve yakıt gibi temel malzemeler için kargo taşımacılığı) her zaman önceliklendirilmeli ve kolaylaştırılmalıdır (5).

16 Aralık 2020 tarihinde yayınlanan “COVID-19 bağlamında uluslararası seyahate risk temelli bir yaklaşım uygulamak için dikkate alınacak hususlar” başlıklı raporda;

Uluslararası seyahatin kademeli olarak yeniden başlaması için risk azaltma önlemleri uygulanması önerilmiştir. Etkililiği, kullanılabilirliği ve olası istenmeyen sonuçları gibi temel ve tamamlayıcı risk azaltma önlemlerinin uygulanması için dikkate alınması gereken temel hususlar açıklanmıştır. Risk azaltma önlemleri her zaman yerinde olmalıdır.

Seyahat tavsiyesi

• Teyit edilmiş, muhtemel ve şüpheli vakalar ve teyit edilmiş veya muhtemel vakaların temaslıları seyahat etmemelidir; doğrulanmış, muhtemel ve şüpheli vakalar izole edilmelidir; ve doğrulanmış veya muhtemel vakaların temaslıları karantinaya alınmalıdır.

• COVID-19 ile uyumlu herhangi bir belirti veya semptomu olan kişiler, bir COVID-19 teşhisi konulmadıkça ve SARS-CoV-2 enfeksiyonunun hastalığın nedeni olmadığı söylenmedikçe seyahat etmemelidir.

• Hasta olan kişilere seyahati ertelemeleri tavsiye edilmelidir

• 60 yaş ve üzerindeki kişiler veya artmış şiddetli COVID-19 riski (örn. Kalp hastalığı, kanser ve diyabet) içeren komorbiditeleri olan kişiler de dahil olmak üzere ciddi hastalık geliştirme ve ölme riski taşıyan kişilere seyahati ertelemeleri tavsiye edilmelidir.

• Yerel kısıtlamalara bağlı olarak, toplum çapında hareket kısıtlamalarının uygulandığı bölgelerde ikamet eden kişilerin gerekli olmayan amaçlarla seyahat etmelerine izin verilmemelidir (6).

17 Temmuz 2020 tarihinde yayınlanan DSÖ COVID-19 durum raporunda odak nokta olarak uluslararası seyahatte ek sağlık önlemleri konusu ele alınmıştır. 10 Temmuz 2020 itibariyle, Uluslararası Sağlık Tüzüğüne (UST 2005) Taraf 196 Devletten 192'si, UST'nin 43. Maddesinde tanımlanan uluslararası seyahatlere önemli ölçüde müdahale eden ek sağlık önlemleri uyguladığını bildirmiştir. 6 Şubat 2020'den bu yana DSÖ, ulusal UST odak noktaları ve Birleşmiş Milletler ajansları tarafından erişilebilen güvenli bir platform olan Etkinlik Bilgileri Sitesi aracılığıyla bu bilgileri haftalık olarak paylaşmıştır.

Üye Devletler tarafından alınan önlemlerin çoğunluğu, yolcu girişlerinin reddedilmesi, ardından uçuşların askıya alınması, vize kısıtlamaları, sınırların kapatılması ve karantina önlemleri ile ilgilidir.

30 Nisan 2020'deki UST Acil Durum Komitesi'nin 3. toplantısının (https://www.who.int/news-room/detail/01-05-2020-statement-on-the-third-meeting-of-the-international-health-regulations-(2005)-emergency-committee-regarding-the-outbreak-of-coronavirus-disease-(covid-19)) ardından düzenlenen, ek sağlık önlemleri hakkında Taraf Devletlere Geçici Tavsiyeler aşağıdakileri içermektedir:

• Uluslararası gıda, tıbbi ve diğer temel malzemelerin taşınmasında kısıtlamalardan kaçının ve etkili bir pandemi müdahalesi için gerekli olan temel personelin güvenli hareketine izin verin,
• Giriş ve çıkış taraması, sorumlu seyahat davranışı konusunda yolcuların eğitimi, vaka bulma, temaslı takibi, izolasyon ve karantina dahil olmak üzere halk sağlığı yararlarını göz önünde bulundurarak,  pre-semptomatik ve asemptomatik bulaşmanın potansiyel rolü hakkındaki kanıtlar dahilinde uygun seyahat önlemlerini alın,
• Uygun olduğu yerlerde dijital araçlar kullanarak vaka bulma ve yolcuların temaslılarının takibini uygulayın ve izleyin,
• Düzenli risk değerlendirmeleri, başlangıç ve varış noktasındaki bulaşma şekilleri, maliyet-fayda analizi, pandeminin gelişimi ve yeni COVID-19 bilgisine dayanan seyahat ve ticaret önlemlerini gözden geçirmeye devam edin,
• Deniz taşıtlarının yönetimindeki COVID-19'un zorluklarına karşı müdahale etmek için küresel çabalarda bulunun,
• İlgili uluslararası anlaşmalara uygun olarak, halk sağlığı açısından önemli olduğu düşünülenlerin ötesinde ticaret kısıtlamaları uygulamayın,
• UST'ye uygun olan ek sağlık önlemleri için DSÖ'ye uygun halk sağlığı gerekçesi sunmaya devam edin (7).

 

DSÖ’NÜN YENİ KORONAVİRÜS  (COVID-19) İÇİN SORU CEVAP  SEYAHAT SAĞLIĞI TAVSİYELERİ

Seyahat sırasında ne gibi önlemler almalıyım?

Seyahat sırasında herkes ellerini sık sık temizlemeli, bükülmüş bir dirseğin içine veya mendile öksürmeli veya hapşırmalı ve diğer kişilerden en az bir metre fiziksel mesafeyi korumaya çalışmalıdır. Yolcular, havalimanındaki politikalarla ilgili olarak seyahat yetkililerinin ve uçuş için havayolunun tavsiyelerine uymalıdır.

Kim seyahat etmemeli?

Onaylanmış COVID-19 vakaları tanısı olan kişiler izole olmalı ve seyahat etmemelidir. COVID-19 vakası olduğu onaylanan başka biriyle teması olan herkes karantina altında olmalı ve seyahat etmemelidir. 60 yaş ve üstü kişiler ve ciddi kronik hastalıkları veya altta yatan sağlık sorunları olanlar seyahatleri ertelemeli veya özel önlemler almalı ve seyahat boyunca sürekli tıbbi yüz maskesi takmalıdır. Hangi tür turizm seyahatine izin verildiğine ilişkin politikalar için varış ülkesi kontrol edilmelidir.

"Zorunlu seyahat" ile kastedilen nedir?

Zorunlu seyahat, acil durumlar ve insani yardım faaliyetleri için seyahattir (acil tıbbi uçuşlar ve tıbbi tahliye dahil). İlgili personeli (acil durum müdahale ekipleri ve halk sağlığı teknik desteği sağlayıcıları, denizciler ve diplomatik memurlar gibi ulaştırma sektöründeki kritik personel dahil) ve anavatanlarına geri gönderilmeyi isteyenleri içermektedir.

 

Kendimi iyi hissediyorsam ancak yüksek risk kategorisindeysem seyahat etmeli miyim?

60 yaş ve üstü kişiler ve altta yatan sağlık koşullarından kaynaklanan ciddi kronik hastalıkları olanlar, pek çok COVID-19 vakasının olduğu toplumdan bulaşan bölgelere uluslararası seyahatleri ertelemeli veya iptal edilmelidir. Bunun nedeni, yüksek risk grubundaki kişilerin hastalığa yakalandıktan sonra daha ağır hastalanmaları ve bazılarının ölmesidir.

Bu koşullarda seyahat etmeniz gerekiyorsa, virüse karşı daha fazla koruma sağlamak için tıbbi maske takmalısınız. Ancak maskeler, tamamen korunduğunuz anlamına gelmez. Ayrıca ellerinizi sık sık temizlemeli, bükülmüş bir dirseğin içine veya mendile öksürmeli veya hapşırmalı ve mümkün olan yerlerde diğerlerinden en az 1 metre mesafeyi korumalısınız.

 

Havalandırma, uçaklarda COVID-19'a yakalanma riskini nasıl azaltabilir?

Bazı uçaklarda, virüsleri ve mikropları hızlı bir şekilde yok edebilen, öksürük veya hapşırık tarafından üretilen potansiyel bulaşıcı maddelere maruz kalma süresini en aza indiren HEPA filtreleriyle donatılmış kabin hava filtreleme sistemleri vardır. Kabin hava sistemi, yaklaşık yüzde 50 dış hava ve yüzde 50 filtrelenmiş, devridaim havası sağlayarak en verimli şekilde çalışmak üzere tasarlanmıştır. Hava beslemesi esasen sterildir ve partikül içermez. Bununla birlikte, yeterli havalandırma, COVID-19 bulaşma riskini azaltmaya yönelik önleyici tedbirlerden yalnızca biridir. Diğer önemli önlemler arasında mümkün olduğunda en az 1 metrelik fiziksel mesafenin korunması, sık el hijyeni ve maske takılması yer alır. Yolcular, uçarken ne zaman ve nerede maske takacakları konusunda havayolu şirketine ve ulusal veya yerel yönergelere danışmalıdır.

Seyahat şirketi seyahat ederken maske takmamı istiyor. Ne tür bir maske kullanmalıyım?

Seyahat şirketinizin tavsiyelerine uymalısınız. Maske tipi belirtilmemişse, seyahat ederken tıbbi (cerrahi)  maske takmalıdır. Bu, virüse sahip olabilecek diğer kişilere karşı daha fazla koruma sağlar. Maske takmanın tam koruma sağlamadığını unutmayın. Bunu her zaman sık sık el temizliği, öksürük veya hapşırmayı bükülmüş dirsek içi veya bir mendille örtmek ve mümkün olduğunca diğer kişilerden en az 1 metre uzakta tutmakla tamamlamalısınız.

Seyahate çıkmadan önce bağışıklık sertifikası almalı mıyım?

COVID-19 bağlamında uluslararası seyahatler için “bağışıklık sertifikalarının” kullanımı şu anda bilimsel kanıtlarla desteklenmemektedir ve bu nedenle DSÖ tarafından önerilmemektedir. Hızlı SARS-CoV-2 antikor testlerinin etkinliğini anlamak için daha fazla kanıta ihtiyaç vardır. Daha fazla bilgi için, COVID-19 bağlamında, yeni kanıtlar ortaya çıktıkça güncellenecek olan WHO bilimsel özeti olan “Bağışıklık pasaportları” na bakınız. Bilimsel değerlendirmelerin ötesinde, kişisel verilerin mahremiyeti, tıbbi gizlilik, potansiyel sahtecilik riski veya riskli davranış, damgalama ve ayrımcılığa dahil olma ile ilgili etik, yasal ve insan hakları yönleri vardır.

Ülkeden çıktığımda veya varış yerime vardığımda sağlık taramasından geçirilebilir miyim?

Sağlık kontrolünün yapılıp yapılmayacağı ülke politikalarına ve risk fayda analizine bağlıdır. Çıkış ve giriş sağlık taraması, sıcaklık kontrolü ve belirti ve semptomların kontrol edilmesi (38 ° C'nin üzerindeki ateş, öksürük) gibi önlemleri içerir. Son iki hafta içindeki vakalara maruz kalma olasılığınız hakkında sağlık yetkililerini bilgilendiren bir form doldurmanız istenebilir (sağlık çalışanları arasında hastalarla temas, hastanelere ziyaretler, COVID-19 hastası bir kişiyle konaklamayı paylaşma, vb.). Semptomatik yolculardan ve tanımlanmış temaslılardan tıbbi muayene yaptırmaları ve COVID-19 için test edilmeleri istenecektir. DSÖ tarafından, gerekli izolasyon ve karantina dahil olmak üzere bu koruyucu önlemler için kişilerden ücret alınmaması tavsiye edilmektedir.

Seyahat ederken dijital bir kişi izleme uygulaması kullanmalı mıyım?

COVID-19 olduğu doğrulanan veya COVID-19 için pozitif test yaptıran bir kişiyle temas halinde olan yolcuları belirlemek ve bilgilendirmek için artık bazı ülkelerde dijital uygulamalar mevcuttur. Yalnızca genel nüfusun büyük bir kısmı uygulamayı kullanıyorsa etkilidirler. Uluslararası seyahat edenler, sınırları geçerken uyumluluk ve veri paylaşımı sorunları yaşayabilir. Bir uygulamayı düşünenlerin, kişisel gizlilik ve kişisel verilerin korunmasına ilişkin yasal ve etik yönleri gözden geçirmeleri tavsiye edilir.

Kalkıştan önce veya varışta bir test yaptırmalı mıyım?

Kalkıştan hemen önce veya varışta laboratuvar PCR testi (SARS-CoV-2 için moleküler test) yolcuların durumu hakkında bilgi sağlayabilir. Bununla birlikte, küçük bir oranda yanlış negatif ve yanlış pozitif sonuçlar ortaya çıkabileceğinden, laboratuvar sonuçları dikkatle yorumlanmalıdır. Uygulanırsa, teste kapsamlı bir COVID-19 takibi eşlik etmelidir; örneğin, test edilen ayrılan yolculara herhangi bir semptomu yerel halk sağlığı makamlarına bildirmeleri tavsiye edilerek. Test varışta yapılırsa, semptomların gelişmesi durumunda tüm yolculara bir acil telefon numarası verilmelidir. Pozitif bir test durumunda ilgili bir vaka yönetimi protokolü izlenmelidir.

Gideceğim yere vardığımda semptomlarım olursa ne olur?

Herhangi bir semptomunuz varsa veya COVID-19 olan kişilerle temas kurduysanız, bir sorguya girmeniz ve COVID-19 için test edilmeniz istenebilir. Test sonucu pozitif çıkmasa bile, semptomların daha sonra ortaya çıkması durumunda aramanız için bir acil durum telefon numarası verilmelidir.

DSÖ tavsiyesine göre aşağıdaki durumlardan dolayı yolcular ilgili ülke tarafından ücretlendirilmemelidir.

• sağlık durumunuzu belirlemeye yönelik muayeneler
• varışta gerekli aşılar veya koruyucu ekipman (bunlar en az 10 gün önce yayınlanmadıysa)
• uygun izolasyon veya karantina tesisleri
• uygulanan önlemleri belgeleyen giriş noktasında gerekli sertifikalar
• size eşlik eden herhangi bir bagaj

Gideceğim yere vardıktan sonra ne yapmalıyım?

Yolcular, geldikten sonra 14 gün boyunca herhangi bir semptom için kendi kendini izlemelidir. Herhangi bir semptomu ve seyahat geçmişinizi yerel sağlık tesislerine bildirin ve ulusal protokolleri takip edin. COVID-19'a sahip olduğunuz onaylanırsa, ülkenin politikalarına bağlı olarak bir sağlık tesisine veya evde kendi kendine tecrit altına alınacaksınız ve son 14 gün içindeki irtibatlarınızın bir listesini vermeniz istenecektir. Temaslı olduğunuz kişiler karantina altına alınacaktır.

Seyahat ederken hastalanırsam ne yapmalıyım?

Seyahatiniz sırasında hastalanırsanız, seyahat görevlinize (uçak, gemi, tren vb.) haber veriniz. Başkalarından daha uzak bir koltuğa geçebilirsiniz. Bir sağlık hizmeti sağlayıcısı tarafından ne yapılması gerektiği konusunda bilgi isteyin ve hemen yardım isteyin.

Seyahat ederken sürekli bir maske takın, ellerinizi sık sık el dezenfektanı ile temizleyin, öksürüğü veya hapşırmayı bükülmüş bir dirsek içi ile veya mendille kapatın ve mümkün olan yerlerde diğer kişilerden en az 1 metre uzakta tutun. Mümkün olan en kısa sürede seyahat etmeyi bırakmalısınız.

DSÖ tavsiyesine göre, kendinizi belirli bir yerde karantinaya almanız veya tecrit etmeniz gerektiği söylendiğinde, size ücretsiz, uygun tesisler ve bakım sağlanmalı ve 14 günden fazla kalmanız istenmemelidir. (8)

 

seyahatsagligi.gov.tr sayfasında yayınlanan COVID-19 ilişkili Seyahat Sağlığı başlığı odak alınan DSÖ raporları linkleri aşağıda sunulmuştur;

• Uluslararası Yolculuğun Devamı Sırasında Covid-19 Halk Sağlığı İle İlgili Hususlar

https://www.seyahatsagligi.gov.tr/Site/HaberDetayi/2480

• Dünya Sağlık Örgütü’nün 31.07.2020 Tarihli Yeni Koronavirüs (Covıd-19) Durum Raporu

https://www.seyahatsagligi.gov.tr/Site/HaberDetayi/2471

• Uluslararası Yolculuğun Devamı Sırasında Halk Sağlığı İle İlgili Hususlar

https://www.seyahatsagligi.gov.tr/Site/HaberDetayi/2479

• Koronavirüs (Covıd-19) Hakkında Gemiadamları Sağlığının Korunması İçin Gemi Operatörlerine Yönelik Rehber

https://www.seyahatsagligi.gov.tr/Site/HaberDetayi/2294

• DSÖ'nün COVID-19 Salgını İle İlgili Olarak Uluslararası Trafiğe Yönelik Güncellenmiş Tavsiyeleri

https://www.seyahatsagligi.gov.tr/Site/HaberDetayi/2270

• Covıd-19 Salgını Bağlamında Giriş Noktalarında (Uluslararası Havaalanları, Limanlar Ve Kara Geçitleri) Hasta Yolcuların Yönetimi

https://www.seyahatsagligi.gov.tr/Site/HaberDetayi/2253

• DSÖ, Yeni Koronavirüs Salgını İle İlgili Olarak Gezginlerin Ülkelerine Geri Gönderilmesi ve Karantinaya Alınması İçin Temel Hususlar

https://www.seyahatsagligi.gov.tr/Site/HaberDetayi/2242

• Yeni Koronavirus 2019-Ncov Salgını İle İlgili Olarak Uluslararası Trafik İçin Güncellenen DSÖ Tavsiyesi

https://www.seyahatsagligi.gov.tr/Site/HaberDetayi/2213

• DSÖ'nün Yeni Koronavirus 2019-Ncov Salgını İle İlgili Olarak Uluslararası Trafiğe Yönelik  Güncellenmiş Tavsiyeleri

https://www.seyahatsagligi.gov.tr/Site/HaberDetayi/2217

• DSÖ'nün Yeni Bir Koronavirüsün Çin'de Neden Olduğu Pnömoni Salgını İle İlgili Uluslararası Seyahat Ve Ticarete Yönelik Tavsiyeleri

https://www.seyahatsagligi.gov.tr/Site/HaberDetayi/2207

 

Daha ayrıntılı bilgi için DSÖ tarafından yayınlanan raporlara aşağıdaki linkler aracılığıyla ulaşılabilmektedir:

 Considerations for implementing a risk-based approach to international travel in the context of COVID-19 (who.int)

Risk assessment tool to inform mitigation measures for international travel in the context of COVID-19 (who.int)

COVID-19 diagnostic testing in the context of international travel (who.int)

Travel advice (who.int)

Technical guidance publications (who.int)

 

 

Kaynaklar

(1) COVID-19 Strategic Preparedness and Response Plan (SPRP 2021), Şubat 2021, https://www.who.int/publications/i/item/covid-19-strategic-preparedness-and-response-plan-(sprp-2021)

(2) COVID-19 Weekly Epidemiological Update, 2021, https://www.who.int/publications/m/item/weekly-epidemiological-update---2-march-2021

(3) Interim position paper: considerations regarding proof of COVID-19 vaccination for international travellers, 2021, https://www.who.int/news-room/articles-detail/interim-position-paper-considerations-regarding-proof-of-covid-19-vaccination-for-international-travellers

 

(4)COVID-19 Weekly Epidemiological Update, 22 Aralık 2020, https://www.who.int/publications/m/item/weekly-epidemiological-update---22-december-2020

 

(5) SARS-CoV-2 Variant – United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland, Emergencies preparedness, response, 2020, https://www.who.int/csr/don/21-december-2020-sars-cov2-variant-united-kingdom/en/

(6) Considerations for implementing a risk-based approach to international travel in the context of COVID-19,2020,https://www.who.int/publications/i/item/WHO-2019-nCoV-Risk-based-international-travel-2020.1

 (7) Coronavirus disease (COVID-19) Situation Report – 179, 2020, https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/situation-reports/20200717-covid-19-sitrep-179.pdf?sfvrsn=2f1599fa_2.

(8) Coronavirus disease (COVID-19): Travel advice for the general public , https://www.who.int/news-room/q-a-detail/coronavirus-disease-covid-19-travel-advice-for-the-general-public